Letra d'un poèta d'Auvèrnha au poèta de la Gascònha
| Letra d'un poèta d'Auvèrnha au poèta de la Gascònha (1853) by |
| letra badada per le poèta agenés Jansemin |
Excusa-me, Jasmin, si t'envòie un papèir
Que trobaràs benliau, d'estòfa un pauc espés.
Te l'envòie e pasmoenh mau-surat de te plaire
Quo z-es, si es pas mieus fai, qu'ai pas pogut mèlhs faire
z-O z-auriá ben vougut, n'aviá ben l'intencion,5
Mas de rimar 'ma te n'ai pas la permession
Ieu sabe mau mèlhs veire 'ma ta musa es galharda
Coma l'aiga fugís clareta per la prada
O dònc coma l'ausèl que volteja çai-lai,
De ta pluma fases veire tot ce que te plai.10
Sab pas de quau semen te z-as garnit ta tierra
Mas las flors de pertot luson dins ton pertierra.
La ròsa, la gerarda e los mirtres d'amor
Te'n z-es fait compliment, se passa pas de jorn.
Le Lòt que cort ton nom le lòng de son ribatge,15
Se trove pas tot sol que vanta ton obratge:
A Burdiaus, a Marselha e jusca dins Clarmont,
Si quo te fascha pas, se'n z-es dit quauque mot.
E trestots sèm d'accòrd embei l'academiá
Que se fai ta mairena e te traita amiá.20
Te z-a rescompensat dins le gost parisien;
'Ma quo te reveniá, biau barbaire d'Agen !
Sos quaranta savants, excusatz si me'n mèle,
Daus poètes patoés te z-an portat le baile;
Ilhs los maistres de l'èime, ilhs que ne'n z-an le dreit,25
T'an revojat d'onor, qu'es mèlhs, te z-an fait rei;
E d'un pojòu d'escuts, en bon metau l'òm pensa,
z-An garnit ton gosset sens charjar ta consciença.
De l'argent de l'onor ! Tota quo dins son temps.
Quo fau pas demandar deves d-èsser content30
Quand siriá que l'argent siá pas ton promèir gatge,
Pasmoenh ne'n siràs pas pus mau dins ton mainatge
E quau t'empaicharà, sens doblar son fardèl
D'eslonjar quauque gran d'avena a ton bidèt.
Camina ! Camina ! tu z-as la rota bèla;35
La glòira a ton chapèl z-as cosit l'immortèla
E vese 'mé plaser, que bentòst vas montar
Vès quel suquet faraud de l'immortalitat.
Susnaut te poiràs veire de prèp quelas nau dròllas
Jòunas totas las nau e totas las nau bèlas40
E lhur paire blondenc : tot de monde chausit
Delilla embei Rocher los auràs per vesins
Los Chanlieu, los Parny, aimabla litaniá
Te siràs tots los jorns en bona companhiá;
Mas bieuràs pas de vin, lai z-a pas de celèirs45
Lai viuràs d'elebòra e de flors de laurièrs
Mas 'vans de 'nar tastar d'aquela confitura,
Ieu te balhe vint ans per arrar la voétura
A ta plaça, as le temps, lai laissaràs passar
Lamartina e Viennet si son per tròp preissats50
Te nos demoraràs, quo-es, pas tant per ta chança,
Quo-es per quauquarren mai que fases fauta en França.
E n'arma pòt saber la part que t'i reven.
Oí, ton sòrt es marcat, z-o vèse e le temps ven
Que te siràs forçat de sègre una autra estiala55
Vas d-èsser demandat lai-enbàs dins la granda viala
Vès quòs quaranta vieus te vendràs quauque ser
Prejar ton Languedòc en faça dau francés;
Le rimar devant ilhs; ilhs mostrar la manièra,
E files per files deplejar ta gramaira;60
'Ma le vèrbe e le mot chès tu son accordats;
'Ma se tenon trestots e marchan decidats.
Quand veiran quòs savants ton òbra e sa charpenta
Quò quo vai los botat trestots l'èime en tormenta
'Ma quo vai, per saber e coma quo te vai65
Siràn coma tombats dinc un monde novèl.
Charmats de tas leiçons e niures d'armoniá
Te creiràn pus d'Agen, siràs de l'Ausoniá
z-Ai paor que dins lhur tren... Cranhe pas que portant
Coma Icare, sabes, ne'n anes faire autant !70
Ane, despaicha-tu d'establir ta metòda
D'après que le francés chès nos n'es pus de mòda.
i-Aul me sembla un fripièr que descampa d'aquí
Charjat d'emprunts, d'argòt 'bei son fraque en latin.
Si òm pòt se sovener d'un propaus de Voltaira:75
« Le Francés, dija i-aul, quo-es 'ma 'na gueusa fièra
« Que fau forçar de prene e portant i balhar. »
Quel propaus que vos tòrne i-aul l'a dit sens ralhar
De que ? Darrèirament, Bartelemí, quo-es pire,
En escrire, a Victòr, i-aul z-a ben ditz sens rire:80
« Que per la poesia en França i fasiá nuèit
« Quo-es le temps daus maçons, fau dau solide annuèit. »
Vequí dònc le francés tombat dins la chauç viva
De saba ne'n z-a pus ni de locomotiva
S'endevala a grand tren: Quo li rèsta quaiment85
'Na pròsa docianharda a faire un compliment
Que le temps z-es crudèl ! Alàs ! Coma tot passa !
Los grands mots, los grands cas, tot se'n vai dins l'espaça;
Tot tomba en d'aquí-lai, se urta e se confond
Dins quel vieus sac sens bòrds que z-es maitot sens fons.90
Mas d'un dieu mainatgèir la rusa paternela,
'Judat de son solelh, totjorn nos renovèla
E temps en temps 'cí-enbàs, fai naissir quauqua afant
Per reparar los maus que s'i fai quand z-es grand.
Quo sirà tu, Jasmin qu'aus bòrds de la Garona95
Un dieu z-a fai naissir, te que sa man nos dona:
Quo-es te mancablament que vas tot reparar;
Que vas tot metre en òrdre e tot regenerar.
A l'aspèct tanpauc viu de ton novèl lingatge
Le francés 'bastardit vai repréner coratge;100
i-Aul vai levar son frònt ardit de ta faveur
En credant tot de gò: Vequí nostre Sauveur !
Lèva-te se'n ven temps de dobrir la carrièra;
Pòrta lai, me z-o fau, ta fòrça e ta lumièra,
Per que nos preniam pus un autre per un tel:105
Car nos sèm dins la nuèit vès la torre de Babèl.
En chaçant de partot quel temps e sas tenèbres,
Te vas montar pus naut que tot los grands celèbres
Vas començar Cornelha, e tu vas transcimar
Los òmes de vint pès de tres longor de man.110
Ne crèse pas que rise e que z-atge l'idèia
De pointar còntra tu ma pluma en fin d'espàia
Ne cranhe ren; Si sèi benliau tanpauc bavard.
Jasmin n'ame pas mientre e per te z-o provar
En tres mots, los vequí sens tant de manigança:115
Que z-èra le lingtatge autre temps dins la França ?
Dins le temps de Ronsard, pus naut vès Saint Gelais,
Quòs verses, ditz-o-me, coma z-èran-t-ilhs faits ?
'Navan tot d'aquí lai, sens façon ni mesura
Maus nombrats. Reignier mèsma o laissèt dins la burra120
Quo z-èra sens entrain. Vequí 'ma quo fuguèt
Juscau temps glorieus que Malherba venguèt.
Mas fau dire portant, qu'alòrs nòstre lingatge
Annuèit, si z-es tròp vieus, z-èra dins son jòune atge
Diriá coma un afant que se vòu degatjat125
Per respòndre bien viste e pòt mas beguejar.
Quel afant quand venguèt de la Bassa-Bretanha
N'èra pas mai polit que quòs de la Limanha
N'aviá ren, ren dau tot, mas son paubre abressac:
Vequí le maleirós, coma z-a començat,130
N'aviá pas gis 'ma tu quela musa legèira
Qu'a 'tas las qualitats d'una aimabla bergèira
Bastida per l'amor: pel blanca, nègres piels.
Talha fina, còr dreit, l'eil blu, blu de ciel
La van veir embei tu sus los pus grands teatres;135
Tu que sès d'Apòlon le pus biau daus filhatres,
Coma un solelh levat dejà resconegut;
Tu qu'as pausat l'aissiau d'un monde revengut;
Tu le grand conducteur devant le char dau monde,
Solide e coratjós, tu vas, iu ne'n respònde,140
Vès quauquarren de fièr nos menar quauque jorn
Coma tu sès Jasmin; quo-es le nom d'una flor !