Progreso/Triesma Yaro/Numero 25/Pri sturmo e tempesto

TRIESMA YARO
PROGRESO No25
Marto 1910
Pri sturmo e tempesto
da Ernst KielhauserLinguala questioni
217420TRIESMA YARO
PROGRESO No25
Marto 1910Pri sturmo e tempesto
da Ernst KielhauserLinguala questioni
[ 33 ]
Pri sturmo e tempesto.

Natur­fenomeno, akompanata da vento, pluvo, fulmino e tondro, nomesas D. Gewitter. Vento qua esas tale rapida, ke ol preterpasas en un sekundo plu kam deksis metri, nomesas Sturm, dum ke min forta vento nomesas Wind. En Ido ni havas sturmo por D. Gewitter, e tempesto por D. Sturm ; elekto, qua ofensas la lingual sentimento di la Germani. Me propozas do, ke on permutez la du vorti sturmo e tempesto, tale ke sturmo signifikez D. Sturm, e tempesto, Gewitter. To esas posibla sen violacar la principo di la max granda inter­nacioneso, nam ni havas :

Gewitter (D) storm weather, thunder-storm, tempest (E), orage (F), tempesta (I), grosa (R), tempestad, temporal (S), e Sturm (D) gale, tempest, hurricane, squall, storm (E), tempête, ouragan, tourmente (F), tempesta, oragano (I), burja (R), huracàn, tormenta, borrasca, temporal (S)[1].

Me ankore rimarkas, ke ni Germani uzas la vorto Gewitter ultre por nomizo di ula elektral fenomeno en la kompozuro : magnetische Gewitter. Esas konocata, ke la « deklino » di la magneta agulo chanjas reguloz, tam dum yarcento kam dum singla dio. On nomizas ta fenomeno varyado. Sed on observas anke, ultre ta reguloza chanji dil deklino, altri ne reguloza, qui tre ofte eventas samtempe kun la polal auroro : ta fenomeni nomesas D. magnetische Gewitter, F. orages magnétiques ; sed me propozus por li la nomo magnetala perturbi.

Dro Ernst Kielhauser.

  1. La radiko hurrican (E), ouragan (F), oragan (I), huracan (S) ja uzesis por formaco dil vorto uragano, D. Orkan ; to esas vento, qua havas rapideso de 30 metri o plu en un sekundo.