Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Dzietrzkowice


[ 288 ]Dzietrzkowice, wś, pow. wieluński, gm. i par. Dz., 3 mil niespełna od Wielunia, nad gościńcem do Bolesławca, blisko granicy szląskiej, dym. 204, ludn. 1280 gł., roli włośc. 74, [ 289 ]włók. We wsi urząd wójta gminy Dzietrzkowic, liczącej 4100 gł. w 29 miejscowościach, o 563 dymach na przestrzeni 360 włók. Jest tu szkoła; a z miejscowych sił utworzona kapela służy nietylko do potrzeb nabożeństwa kościelnego, lecz się i w okolicę na uroczystości weselne wynajmuje. Sioło to należało ongi do panien cystersek w Ołoboku; za pruskich rządów przeszło w posiadanie Mielęckich, którzy tutejszy pałac wystawili, a od nich w spadku dostało się przed 20 kilku laty de Rappardom. Obszar włości pańskiej wraz z przysiołkami Łubnice, Jeziorko, Ludwina, wynosi 108 wł. (w tem 56 wł. roli pszennej i żytniej I kl., 14 wł. łąk i pastwisk i 35 wł. lasu nietkniętego). Gospodarstwo tu najbardziej w powiecie postępowe. Zamierzono zdrenować do 50 wł. roli; dotychczas na 20 włókach założono ssąki. Dobytek hodują poprawny; konie w znacznej części rasy angielskiej i hanowerskiej; rogacizna rasy holenderskiej i wildermasch; owce rambouillet; trzoda chlewna angielska. Na Jeziorku mełnia kości wyrabia corocznie przeszło tysiąc cetnarów mączki kościanej na miejscowy użytek. Tamże i tartak czynny. Przychód doroczny, po odtrąceniu wkładów gospodarskich, obliczają na 14000 rubli. Budowli gospodarskich tak okazałych niema w powiecie nigdzie więcej: wszystkie murowane; obory, stajnie wozownia sklepione, wyasfaltowane, pod blachą lub tekturą smołowcową; budynki czeladzi i służebników dworskich, pralnia, cieplarnie, chlewy, karczma nader pokaźne, wszystko murowane, ubezpieczone na 40000 rubli sr. W Łubnicach postawiano nową gorzelnię, nakładem blisko 40000 rs., systemu Neumanna, z zaciernią nowej konstrukcyi, przy której otrzymuje się wyżej 90 stopni bezwodnego spirytusu; peryodowy wypęd bywa do 21000 wiader okowity (licząc 80%); za granicę idzie jej tranzytem do 17000 wiader rocznie; pędzenie gorzelni uskutecznia się węglem kamiennym i torfem, którego zużywa się do 7000 cetnarów corocznie. Folwarków pięć: Dz., Łubnice, Skopyła, Ludwinów, Bezula. Las starannie hodowany i oszczędzany; na miejscową nawet potrzebę kupowano doniedawna opał; i bywało, celem odprzedania do Prus, zakupywano sągi z sąsiedzkich dalszych borów i zwożono w nieroboczy czas tutaj do własnego boru, skąd woźnice zagraniczni mogli snadnie obrócić przed zamknięciem komory celnej w krótkie dnie zimowe. Zwierzyna też troskliwie ochraniana; w pewnej od dworu odległości strzelać jej nie wolno, aby przytułek spokojny miała; to też z jednego polowaniazimy 1879–80 kilkaset samych zajęcy do Prus na sprzedaż odstawiono, po rublu za każdego. Właściciel dzisiejszy wyrobił dla siebie przejazd opolem swojem za granicę, z pominięciem komory celnej, przez własną rogatkę, od której klucz posiada. Zresztą zarząd majątku prawie całkiem cudzoziemski. Do włości należy młyn Krupka na rz. Prośnie z rolą 1 i pół wł. obejmującą. Parafia Dz. dek. wieluńskiego dusz 3140 liczy. Kościół, w presbyteryum murowany, dawniej wystawiony, w nawie zaś drewniany, r. 1753 przez Ludwikę w Wybranowa Koźmińską, zakonu cystersek z Ołoboku przełożonę, dobudowany. Kościół ozdobny i dobrze zbudowany pod tyt. S. Jakuba większego ap. Ołtarzy w kościele 6. Za staraniem i kosztem przeważnie Józefa Psarskiego kustosza koleg. chockiej, który tu był proboszczem od r. 1759, wybudowano plebanią i wystawiano ołtarz Ś-go Jakóba. Wsie należące do parafii, Łubnice i Radostów, także należały do klasztoru ołobockiego. Jakkolwiek kościół obecny jest w dobrym stanie, jednakże parafianie, chcąc mieć ozdobniejszy, zbierają potrzebne materyały do budowli nowego; sami cegłę wypalają. Nowy kościół ma być wzniesiony na wzór kościoła w Krzepicach. W...r.


#licence info
Public domain
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]

This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home.


Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.

PD-US-1923-abroad/PL Public domain in the United States but not in its source countries false false