[ 603 ] La Belga Sonorilo (18 oktobro). So L. Blanjean raportas pri la Esp. Kongreso. Dum la lasta kunsido, « la prezidanto So Boirac prezentis analizon de l’artikolo kiun li publikigis kelkaj tagoj antaue en la Oficiala Gazeto. Tiu analizo estis treege mallonga, malpreciza, sed oni havu fidon ! la eminenta prezidanto jhus [ 604 ]nomita certigas, ke tiu raporto estas la esprimo plena kaj perfekta de l’vero, ke eble oni provos disputachi pri kelkaj detalaj punktoj, sed ke oni rebatos nenian gravan punkton ! Konklude, neniu estus laudadinta Moshton Boirac pli bone ol So Boirac mem ! » Tala esas, segun atesto di asistinto, la maniero per qua on eskamotas, en la kongresi, la max grava questioni e decidi, danke la blinda entuziasmo ecitata da omna festi, festeni e teatraji !
2ma Leciono pri la linguo Ilo. Tre klara e forta expozo di la principi di la derivado, ilustrita per multa frapanta exempli, e konkluzita per la regulo : « La substantivo nemediate derivita de verbo signifikas l’ago o stando expresita da ta verbo ; ol povas anke signifikar la rezultajo esencal o nemediata di l’ago, se nula dubo esas timenda ; sed se tal dubo esas posibla, on indikas la rezultajo per mediata derivajo kompozita per la sufixo ‑ur » : skribo, skriburo ; rompo, rompuro, e. c. — Dokumentoj : letri di Si de Saussure, Palmer, Ostergaard. Recenso di la broshuro La Reforma Demando, da Si Borgius ed altri ; di la verko di So Duthil : Les déterminatifs, les pronoms, le verbe.
La Belga Sonorilo (8 novembro) publikigas sur sa kovrilo la listo di la belga membri di la Delegitaro e la listo di la belga subskribanti di nia Petskribo a la Akademii. En la jurnalo ipsa, on trovas 3a leciono pri Ilo, traktanta la principo di renversebleso, aplikata specale a la relato di I’verbo e di l’substantivo ed a la relato di l’adjektivo e di la substantivo. Same on explikas per multa exempli l’utileso e l’uzado di la sufixi al ed oz.
Dokumenti : multa aprobanta letri adresita a Majoro Lemaire da Si E. Solvay, la famoza kemiisto-industriisto, Mourlon, e Massau, membri di la belga Akademio (e di la Delegitaro), Michaux (de Boulogne), Mac Kinney, A. den Hengst (propaganto di Esp.e nun di Ido en Holando), Em. Lefèvre ; da la grupo de Spa. Kelki de ta letri montras, ke multa ciencisti, donante ad Esp. lia « platonala » protekto, aprobis reale nur la bela ideo di LI. generale, e konseque esas pronta aprobar e protektar la max bona LI., sub irga nomo. Ton ni dicis de longe, dum ke la Esperantista chefi fanfaronis pri tala aprobi, kredante o kredigante, ke oli aplikesis ad Esperanto primitiva e netuchebla.
La grupo esperantista Bonveno de Ixelles (25 sept.) e la grupo esp. La Semanto de Laeken (17 okt.) demisis de la Belga Esp-Ligo. Tala esas la maniero, per qua la Esperantisti salvas lia uneso ! L’unesma deklaras : « ke la Lingva Komitato rifuzis examinar la projekto di reformi di la Delegitaro ; ke de un yaro la reformema Esperantisti vane expektis de la L. K. irga deklaro, qua povus manifestar deziro konsultar l’Esperantistaro pri la linguala problemo… » e decidas « agnoskar ye linguala vidpunto l’ [ 605 ]autoritato e kompetenteso di internaciona organizo sequanta la linguala principi formulita da la Delegitaro, e propagar de nun Esp. simpligita, tala quala ol esis reformita per la labori di la Delegitaro ».
A kelka Esperantisti, moderate progresema, qui questionas pro quo la reformemi ne kontentesas pri la fondo di l’Akademio, Damzelo Lecointe respondas tre juste : « Pro ke ol ne esis elektita da l’Esperantistaro, sed de la Lingva Komitato inter sa propra membri ».
La Chilo Esperantista renaskis, e, quankam « fidela », ne povas uzar la signizita literi ; ol vicigas li per ch, sh unlatere e per g’, j’ e h’ altralatere ; ed ol deklaras naive : « Ni donas tiun chi progresema pasho (sic ! sen akuzativo) akorde kun la membroj de la Lingva Komitato de la Centra Oficejo (sic !)… La literoj superakcentitaj donas al Esperanto ian stranga vidig’on, kiun la internacieco nauzigas (?), char la supersignoj estas tre malbelaj, tre g’enantaj kaj kostaj… Chiuj scienculoj esperantistaj akordig’as pri la forigo de la supersignoj. Tio chi ne estas kontrau la fundamento de Esp., kiel kelkaj nesciuloj povus diri ». Quon pensas pri to la fanatiki di Lingvo internacia, qui protestas precize kontre simila solvo, pro ke la sakra Fundamento admisas nur 5 digrami o nula ? Li esas kredeble, ne inter la « chiuj scienculoj », sed inter la « kelkaj nesciuloj » ! Omnakaze nia Chiliana samideani « donas la ekzemplon » di progreso a la Europana Fundamentisti !