Łastojčki
| nadpis | Łastojčki |
|---|---|
| awtor | Jan Laras |
| lěto | |
| žórło | http://citanka.cz/pata/sc1-72.html |
| licenca | public domain |
| nota | stary prawopis |
Ze škórcami přińdźechu tež druhe ptački z južnych abo nalětnich krajow, a w blizkich keŕkach a lěskach so wot ranja hač do wječora wjesele spěwaše a fifoleše.
Šibakec nan běše hižo w zymje dźěćom slubił, zo z nimi raz do lěsa póńdźe a jim hnězda wšelakich małych a wulkich ptačkow pokaza a jich mjena našich najrjeńšich spěwakow nawuči. Prjedy pak, hač slubjena njedźela přińdźe, zwjeseli druhi připad Šibakec swójbu.
Šibakec domčk běše rnała drjewjana khěžka. Z khěže dźěchu jedne durje do istwy, druhe do komory a skhód na łubju. Wjeŕch w khěži běše drjewjany a ležeše na mócnej hrjedźe, kotraž běše tak nizka, zo dyrbješe trochu wjetši mužski so skhilić, chcyše-li preńć. Na tutej hrjedźe počeštej, dokelž so khěžne durje wodnjo mało začinjachu, łastojčcy swoje hnězdo twarić. Cyły dźeń lětaštej wobej spěšnje sem a tam, lěpještej a twarještej tak pilnje, zo běše wječor hižo hódna kromka hotowa. Jank a Lenka pytnyštej najprjedy tych wjesołych hosći a prošeštaj mać, zo by tola na te pěkne ptački njeswariła, hdyž nan domoj přińdźe. "Ale hdźe dha budźetej łastojčcy w nocy," prašeše so mać. "Ach, w nocy wonej k druhim do hródźe polećitej," měnješe Lenka, "pola Šołćic je w hródźi wěsće dźesać hnězdow."
Wjecor bu nanej nowinka hižo na wsy wupowědana, a wón z radosću přeće swojich dźěći dopjelni, přispomnjo: "Hlejće, dźeći, tež njerozumne ptački wědźa, zo Šibakec dźěći nikomu křiwdy nječinja a žadnemu ptačkej hnězdo njewurubja, dokelž derje wědźa, zo su ptacki najlěpši přećeljo čłowjeka a jemu jara wužitne. Jutře wurězam do našich khěžnych duri woknješko, přez kotrež něžne łastojčki tež potom, hdyž so durje začinja, přeleća."
Po wječeri powědaše nan wjele wo łastojčkach a wo jich mudrosći a lubosći k jich młodym.
"Je tomu něšto lět," dźeše nan, "zo běch słodeńk w susodnej piwaŕni; tam so hižo dawno piwo njewari, ale kóždu zymu hač do nalěća so tam słód z ječmjenja hotowaše. Tež tam zasydlištej so dwě łastojčcy a lětaštej wjesele sem a tam. Hnězdo běštej sebi delka na hrjedźe natwarilej a měještej wězo hižo jejka, hdyž so słodźić přesta. Dwě njedźeli so minještej, a piwaŕnja běše w tón čas kruće zezamkana. Tu přińdźech z piwarcom zaso do piwaŕnje a dyrbjach słód wažić, dokelž měješe so wotwjesć. Lědma z piwarcom durje wotamknych a zastupich, powitachu mje łastojčki ze swojim hłósnym "Kiwit - kiwit" a młode w hnězdažku šćěrčachu wjesele. "Hdźe dha tu te ptački sem přińdu," prašeše so piwarc. "Mamy snadź něhdźe rozbite wokno?" Přehladachmoj wšitke łubje a nihdźe žadneje dźěry njenamakachmoj, hdźež by ptačk přelećeć mohł. "To je tola dźiwna wěc," dźeše piwarc, "dyrbimoj so přeswědčić, hdźe łastojčki k swojim młodym přilětuja." Zamknychmoj durje a čakačhmoj, Za mału khwilku postrpwi naj zasy znate: "Kiwit - kiwit". Łastojčka posyći młode a so zhubi.
Widźachmoj, zo po skhodźe na łubju wuleća a tam so zhubi. Zeńdźechmoj na łubju a čakachmoj z nowa. Nadobo słyšachmoj zaso znate "Kiwit-kiwit" nad namaj a huš, huš běše hižo pod namaj w hnězdźe. Hdyž pak so wróći, widźachmoj, hdźe wuleća. Na třěše běchu drjewjane wuhenje naprawjene, přez kotrež proch při čisćenju ječmjenja a para při sušenju słoda wustupowaše. Tute drjewjane wuhenje pak běchu z wjeŕcha přikryte a mějachu jenož z bokow dźěry, dešća dla. Přez tute wuzke wuhenje přelětowachu wbohe łastojčki a žiwjachu swoje dźěćatka. Kak dołho su tute łastojčki pytałe a styskno wokoło woknow lětałe, prjedy hac su tute małe dźěry na třěše namakałe. Njejsu to rozumne a k swojim młodźatam lubosće połne zwěrjatka?"