Быԁтыԍӧм

by Суханова Агния Андреевна

Мамјасӧс, чеԉаԃјасӧс колӧ јона ԁӧԅӧрітны.

Ԍӧкыԁ олӧм. Міјан ԍіктјасын нывбабајаслӧн-коԃ ԍӧкыԁ олӧм ԋекоԁлӧн абу. Меԁ-ԋін ԍӧкыԁ ԁа пемыԁ олӧм чеԉаԃа аԋјаслӧн, быԁтыԍыԍјаслӧн. Комі ныв мунӧ верӧссајӧ томӧн, чеԉаԃ вежӧрнас, оз веԍіг уԃіт сможајтныс, јонмыныс нывнас. Веԍіг оз ԁумышт воԇвыв верӧссајса ԍӧкыԁ олӧмсӧ. Меԁ воԇԇа лунԍаԋыс-жӧ еԍкӧ сеԍԍа каԅалӧ лечкӧ шеԁӧмсӧ-ԁа. Уҗ, ԍӧкыԁ уҗ асывԍаԋ рытӧԇ оз бырлы керка-карта гӧгӧрын, віԇ-му вылын. Сеԍԍа быԁ во чеԉаԃаԍӧм. Воыԍ-воӧ ԍӧктӧ ӧлӧмыс, шојтчӧг оз овлы. Лун — віԇ-му вылын, керка-карта гӧгӧрын, вој — чеԉаԃкӧԁ кага потан ԁінын.

Сы-вӧсна со і чеԉаԃ быԁтӧмыс міјан оз уҗ-тујӧ мун, оз пыԃԃі пуктыԍ. Чеԉаԃыԁ-нӧ-пӧ мыј, уҗјасыԁ-пӧ на ԁорыԍ коланторјасҗык на. Чеԉаԃ, коԋӧрјас ԁӧԅӧр ԋі віԇӧм быԁмӧны аԍныс.

Ԁӧԅӧртӧг чеԉаԃ кулалӧны.

Посԋі чеԉаԃтӧ, кагајастӧ јона колӧ ԁӧԅӧрітны. Кагатӧ 6 тӧлыԍӧԇ колӧ куш мам јӧв вылын віԇны, веԍіг оз ков мукӧԁторјӧн верԁны. Колӧ зев сӧстӧм кӧлујӧн віԇны, аԍсӧ мыԍкавны быԁ лун, меԁ ԋекор оз пет кага ԁіныԍ шомыс ԁук.

Міјан кага ԁӧԅӧрітӧм веԍіг абу. Ставсӧ вӧчам бӧрӧн, бурӧщ кыԇ оз ков. Гожӧмын, уҗјас-ԁырјі мамјас оз ештыны кага ԁінын овны, лун-тыр-кежлӧ коԉӧны најӧс ічӧԏік віԇыԍлы, ԉібӧ пӧрыԍ выжывлы. Кагаыԁ лунтыр ва вылын, ԋајт вылын кујлас. Бӧрԁӧмыԍ вомас ԍујыштасны ԋуш, ԋаԋ акԉӧԁлӧмӧн ԁӧра піӧ кӧрталӧмаӧԍ-ԁа. Ԃерт сеԍԍа мытыԁ ԁа быԁԍама віԍӧмыԁ боԍтӧ. Арталӧмаӧԍ-ԁа ԍіктјасын-пӧ ар тыртӧԇ быԁ 100 кага пыщкыԍ 70 кулӧ. Ловјӧн коԉыԍјасыс оз-жӧ зев красујтчыны, быԁмӧны омӧԉікӧԍ, віԍлӧсӧԍ.

Чужтылас еԍкӧ комі аԋ уна чеԉаԃӧс-ԁа, ещаӧс быԁтынысӧ вермас, унҗык кагаыс кості кулаласны.

Мамјас, асланыс ԍӧкыԁ олӧмнысла, веԍіг оз жаԉітны кагајаснысӧ, шуасны: „Јен еԍкӧ аԁԇіс, міча сылӧн сен местаыс.“ Бур олӧм помыԍ еԍкӧ мамыԁ сіԇ оз-жӧ шу.

Кыԇі чеԉаԃаԍӧ міјан креԍԏанка.

Міјан ԍӧкыԁ комі креԍԏанка чеԉаԃаԍтӧԇыс пыр ӧтмоза уҗалӧ, шојтчӧг оз тӧԁлы. Кыԍ-нӧ-пӧ шојтчыны ештан!“ Унаыԍ чеԉаԃаԍлас уҗалігас: віԇ вылас, му вылас, коԉԉыԍігас. Горт гӧгӧрса уҗтӧ сіјӧ пыԃԃі оз пукты. Сіјӧн вот креԍԏанка міјан аԍсӧ ԋінӧмӧ воштӧ, ԁај кагаыс омӧԉ чужӧ.

Мӧԁ-кӧ, чеԉаԃаԍӧмыс абу морт-ногса, вывті омӧԉ міјан комі аԋјаслӧн. Лӧԍӧԁчӧны чеԉаԃаԍны меԁ ԋајт інас, меԁ кӧԇыԁ інас: картаӧ, сарајӧ. Кага вајӧны ԋекоԁтӧм-ԁырјі, полӧны јӧзаԍӧмыԍ, вомԇаԍӧмыс. Меԁ-жӧ ез вӧвны тащӧм пемыԁӧԍ: еԍкӧ мунісны боԉԋічаӧ кагатӧ вајны, абу-кӧ боԉԋічаыс — корісны велӧԁчӧм бабкаӧс (акушеркаӧс) ԁа шоныԁ выԉ мыԍкӧм керкаын, воԉпаԍын вајісны. Чеԉаԃаԍіг-кежлӧ колӧ лӧԍӧԁны став кӧлујтӧ выԉ мыԍкӧмӧс, сӧстӧмӧс. Ԋајт кӧлујыԍ — ԁӧрӧм шушуныԍ вермас быԁԍама віԍӧм лоны. Міјан комі аԋјас чеԉаԃаԍӧм вылӧ ԇік бӧрӧн віԇӧԁӧны — шуӧны ԋајтӧн, пежӧн секі нывбабаӧс, еԍкӧ сыыԍ сӧстӧмыс ԋінӧм абу, сіјӧн і колӧ быԁтор сӧстӧм сетчӧ. Пікӧ-кӧ воасны — корӧны пӧрыԍ старукаӧс, ԋемтор тӧԁтӧмӧс. Сы помыԍ бур оз-ԋін ло мамлы ԋі кагалы, ԋајт кіјаснас кыкнаннысӧ вермас віԍмӧԁны, мӧԁар југыԁӧ мӧԁӧԁны.

Којмӧԁ-кӧ, пыр чеԉаԃаԍӧм бӧрын уҗӧ кутчіԍӧны, мӧԁ луннас і четчӧны. Сіԇтӧ кыԍ сеԍԍа ԇоԋвіԇалуныс? Сы-вӧсна унҗык аԋыс меԁ воԇԇа кага вајӧмԍаԋыс віԍмӧны, кості пӧрыԍмӧны.

Мыј-жӧ керны? Кыԇі отсавны? Ԃерт еԍкӧ ԍӧкыԁ-ԁа, отсавны вермӧны. Сӧвет влаԍт тӧжԁыԍӧ нывбабајас, мамјас-вӧсна. Лӧԍӧԁіс „Охрана материнства и младенчества“. Тајӧ лоӧ мамјасӧс, чеԉаԃјасӧс ԁӧԅӧрітан ін. Сетчӧ лӧԍӧԁалӧны шоныԁ, југыԁ, сӧстӧм чеԉаԃаԍан інјас. Сені велӧԁчӧм бабкајас, ԁокторјас чеԉаԃаԍыԍӧс кагајаскӧԁ шојтчӧԁӧны, бура верԁӧны-јукталӧны мамӧс, кагаӧс, меԁ ԇоԋвіԇаӧԍ, јонӧԍ кыкнаныс лоӧны. Карјасын уҗалыԍ нывбабалы ӧні лӧԍӧԁӧма зев уна пӧлӧс олан інјас чеԉаԃаԍіг кежлас: чеԉаԃа мамјаслӧн керка, јаԍԉі, консуԉтатсіја ԍӧкыԁ нывбабалы, мамјаслы — јӧлӧн верԁан ін. Тащӧм бур торјассӧ нывбабајас аԍныс лӧԍӧԁісны. Ԃеревԋајасын креԍԏанкајаслы вермасны отсавны „Чеԉаԃа мамјаслӧн керка“.

Мыј колӧ керны?

Ԃеревԋајасын поԅӧ ӧні-жӧ лӧԍӧԁавны чеԉаԃаԍан ін і јаԍԉі. Чеԉаԃаԍан ін воԍтыны колӧ боԉԋічајас берԁӧ ԁа кӧні ем велӧԁчӧм бабкајас, сетчӧ меԁ быԁ нывбаба локтӧ чеԉаԃаԍны, сені сіјӧс ԁӧԅӧрітасны, кокԋӧԁасны быԁ-ног, велӧԁасны кагасӧ воԇӧ кежлӧ ԁӧԅӧрітны. Кӧні абу боԉԋіча, сетчӧ колӧ-ԋін велӧԁчӧм бабкатӧ корны; сытӧг ԋекоԁлы оз ков лӧԍӧԁчыны чеԉаԃаԍны. Быԁ нывбабалы колӧ петкӧԁчывны чеԉаԃаԍтӧԇыс бабкалы гоз-мӧԁыԍ.

Уҗ-ԁырјі, гожӧмын быԁлаӧ колӧ воԍтавны чеԉаԃјаслы јаԍԉіјас, меԁ мамјас вермасны посԋі чеԉаԃнысӧ ԁолыԁ ԍӧлӧмӧн коԉны бур віԇыԍјаслы, меԁ рытнас уҗ вылыԍ локтӧм бӧрын налы сӧмын ковмас пыравны пӧт, ԇоԋвіԇа кагала, вој кежлӧ гортӧ нулыны.

Тащӧм торјассӧ поԅӧ лӧԍӧԁны женотԃелјас пыр.

Щӧктӧј асԍыныԁ Ісполкомјастӧ вӧчны јаԍԉіјас, чеԉаԃаԍан інјас, аԍныԁ щӧщ, мыјӧн верманныԁ, отсаԍӧј: коԁі ԃеԋгаӧн, коԁі ԍојан-јуанӧн.