I
Æ сæууон тунæ цъетемæ
Хор идзулгæ нивæндуй.
И сау хонхæн æ циргъ бекъæ
Сузгъæрийнæй фæлгъæндуй.
Уалæ фахси, сурх тæмæнтæ
Кæми калуй бобона,
Фæццæйæскъæруй æ дзогæ
Фæлвæрай-фурт Гудзуна.
Лæузæнгойнæ, сæппæркъегин,
Дивилдунтæ, лацамарз, —
Фæццæйгъузуй, цæветтонгæ,
Дзебæлгæнгæ гъунтъуз арс.
И гъæугони, зурзургæнгæ
Кæми ледзуй сауæдон,
Æристадæнцæ дондзаутæ
Æд къустелтæ сæумигон.
Гудзунабæл айуангæнгæ
Нихходунцæ къæл-къæлæй,
Фал не сдзоргæй, фæццæйцæуй
Фæлвæрай-фурт дзæндæлæй...
Гъей, уæууæй, уæууæй, фæлтауги
Цард фесæфæд, цæй, бунтон, —
И силтæ дæр ма ходунцæ
Гудзунабæл сæ фæндон...
II
Устур фæзæ ес еу рауæн,
Кудзæфтауæн йе хуннуй.
Æнæ схъæртгæ и тегъæмæ
Йе цæстæмæ нæ зиннуй.
Фал ку скастæуа уæлтегъæй, —
Фæзæ лигъз æма кæдзос,
Хуæнхтæ, гъæдтæ хæлæмултæй
Æрзилдæнцæ æ фалдзос.
Гудзунайæн йе — æ хезнæ...
Æ уодæнбал — æ хæтæл
Хебæраги æ уæлдзогæ
Æривæруй æ цъухбæл.
Гъæйдæ-гъа, цæгъдун нийдайуй, —
Æд хæтæл æдули нæй.
Уой десгæнгæ ниффæнзунцæ
Хуæнхтæ, кæмттæ æмбурдæй...
III
Æхсæрдзауæни кизгайтæ
Гъазт саразунцæ фæстунд.
Нæ син фæууй сæ цинæмæ
Гудзуна дæр æнæ хунд.
Лæсед æхсæрæй горентæ
Фæлкъевунцæ зилдæгæй,
Кафгæ-кафгæ низзурунцæ
Уони сæрти гæпгæнгæй...
Уони æрдзæф æнæ фæнзгæ
И зæгъæн дор нæ лæууй,
Уони цинæй, уони гъазтæй
Арв сæ сæргъи идзулуй...
Фал ци 'нкъард æй Фæлвæрай-фурт,
Фæлвæрай-фурт Гудзуна?
Йе гъæуама и медгъазтæ
Æнгулдзæхтæ искæна...
Уæзбунгомау дзæндæл кафæ
Æрцæйкæнуй нæ фиййау.
Бæргæ гъавуй гæпп кæнунмæ
Йе горенбæл, фал — уæууау!
Æризгъæлунцæ æхсæртæ,
Æрихæлуй и горен, —
Æвæццæгæн, цурддзинадæй
Фæлвæрай-фурт нæй Кермен.
Гъæр ходунцæ и кизгайтæ:
— Дæ ниййерæг, Гудзуна,
Дæ тæрегъæдæй ингæни
Æ дзиккотæ ниттона!
Гъей, уæууæй, уæууæй, фæлтауги
Цард фесæфæд, цæй, бунтон, —
И кизгуттæ фæххудтæнцæ
Гудзунабæл сæ фæндон...
IV
Гъазт фехалдæй... Сæ дзæкъолтæ
Æхсæрдзагæй, уотемæй
Ниуурдугунцæ кизгуттæ
Далæ гъæумæ авдемæй.
Æ лæдзæгбæл æ уæлдзогæ
Фæрсæнцойнæ æркæнгæй,
Къех истуй фиййау уæлтегъæ
Уони фæсте фæлгæсгæй...
Æ зæрди бунæй гузавæ
Лæкъунгæнгæ игуруй.
Цæветтонгæ ма фæстегъæй
Таруг мегъæ исбуруй.
Цæмæн æй цума æгадæ
Йе фæсевæди æхсæн?
Кæбæл гъара æ тæрегъæд,
Ка 'й и дзилли æ лимæн?
Цæмæннæ зонуй æ радæ
Йе цийни усми мед гъазт?
Цæмæн римæхсуй кизгаййæй
Йе зæрди хурфи æ уарзт?
Цагъарау хæссуй æ догæ
Æнæтхалгæ, æвæндон...
Гъей, уæууæй, уæууæй, фæлтауги
Цард фесæфæд, цæй, бунтон!
Гъеуæддæр, мæгур, æ зæрдæ
Æ хæтæлмæ нæ лæууй,
Исæргъувуй уой æ цъухмæ,
Нæртон цæгъдæ никкæнуй...
Ниффæнзунцæ уой десгæнгæ
Хуæнхтæ, гъæдтæ æмбурдæй,
Нигъгъæрзунцæ, цæветтонгæ
Фæттæрсунцæ лæбурдæй...
V
Йес еу рауæн и цæгати
Десæ-месæ сор лæгæт,
Гъеуой медæг фæййеу æнцæ
Гудзуна æма Бæбæт.
Цилпæрехæ, гебенагин,
Уги хæццæ æмæнгæс, —
И зæронд Бæбæт берæ 'нзти
Æрцæйхаттæй-æр сæгъгæс...
— Уо, зæронд лæг, — исцæйдзоруй
Фæлвæрай фурт Гудзуна, —
Æз корун ди, цæй, байгъосæ,
Æхсицгон дин ку нæ уа,—
Гъеуæдцæр мæ загъд абони
Ду фегъосæ мæ цъухæй.
Нæ фæдздзордзæнæн изолти,
Зæгъдзæнæн дин цубурæй...
Иттæг рагæй мин дæ кизгæ
Æй мæ зæрди бæлдатгонд.
Гъей, зæронд лæг, мæн абони
Ду ма схонæ æнамонд...
Ду абони барвæндонæй
Банимайæ Гудзунай.
Агорун ди уодæмбалæн
Дæ еунæг кизги — Гудзай...
Ма мин кæсæ мæ мæгурмæ,
Кæд нæ дæн абони хъал,
Нифс хæссун уæддæр цæрунмæ,
Нæ уодзæнæн æнамал...
Æрцæйдауй æ роцъотæ
Уæзбун къохæй нæ сæгъгæс,
Бæзгин хъурæй ниццæйходуй:
— Мæнæ дес æма тæмæс!
Гудзунайæн, дан, дæ кизги
Исцæйкæнæ уодæнкъай!
Æвæццæгæн, нæ фæууидæ
Уæд и гоби æнæ хай!..
Уæхæн лазæ, уæхæн незæй
Байергъæв кæнæд Хуцау!
Мабал истæ, цæй, мæ цори,
Фæттæргай уо, цæй, фæлтау...
Æхсæйвон мæйау нийвадæй
Фæлвæрай-фурт Гудзуна.
Уотемæй истуй æнцойнæ.
Ци ма зæгъа, ци кæна?
Гъей, уæууæй, уæууæй, æнгартæ,
Цард фесæфæд, цæй, фæлтау,
Фæццæйхудтæй Гудзунабæл
И сæгъгæс дæр æнæвгъау...
VI
Арви стъалутæ цæфсунцæ,
Æй æхсæвæ ирд, кæдзос.
Мæйæ ленк кæнуй уæлхуæнхтæ,
Рæдзæхсуй дуйнебæл рохс...
Фал æхсæви гъос ихалгæ
Форд не 'нцайуй, гъæр кæнуй...
Æ фур мæстæй æ цæхъалтæ
Йе бил-дорбæл ниццæвуй.
Зуст фентъохуй æ пурфæнтæ,
Дортæ, къолтæ пурфгæнгæй,
Цæветтонгæ, æ зин тохи
Йе унгæги исгъигæй...
И уæлайнæг и донгони,
Кæми зайуй цагъана,
Цæмæн бадуй æнафони
Фæлвæрай-фурт Гудзуна?
Кæд сирадæй Гудзунайæн
Æ мæгур зæрди зин маст,
'Ма и донмæ багæлдзунмæ
Хе гъавуй нур ба æваст?
На, не 'рхæсдзæнæй æ сæрмæ
Уæхæн фæндæ нæ мæгур.
Æндæр фæндæ, æндæр сагъæс
Уой тухсун кæнунцæ нур...
Йе гъæуама нур мед-адæм
Федис дарæг мабал уа,
И дуйней тохи æд кадæ
Йе фæлтауги рамæла...
VII
Æрбахъæртуй Дигоргоммæ
Æвеппайди фуд хабар:
Æрбацæунцæ æфсæдтæ,
Сæ сæргъи цæуæг — Мулдар...
Рафæдес æнцæ Дигорæ
Далæ коммæ æнгурфæй.
Æрцæйистунцæ тæрхони
Далæ Морги æмбурдæй...
Ци кæнонцæ? Истохунмæ
Ку нæ бæззуй сæ фадат.
Ку нæййес сæмæ сæ фагæ
Тохæн гæрзтæ, тохæн фат!
И фæдесонтæй еуетæ
Æрхæссунцæ уæхæн загъд.
Фал мед æмбурдæй амонæ
Йеу рацæйцудæй уайтагъд.
Æ уæл суйнæ æ кæрдбадзæ,
Лæузæнгойнæ, сæппæркъе,
Топп йе рагъи, уотемæйти
Гъæр зæгъуй æмбурдæн йе:
— Гъей, хуарз адæм, гъей, æнгартæ,
Цæй, ма 'рниллæг уæд нæ ном, —
Цæй, ма 'рбауадзæн æлдари,
Байергъæв кæнæн нæ ком!
Нæ бæлстæнцæ æлдайрадæ
Нæ фидтæлтæ æппундæр, —
Нур æлдарæй фæттæрсунмæ
Куд æрхæссæн мах нæ сæр?
Фæкъкъех æнцæ сæ фур десæй
Нæ игъосгутæ куддæр, —
Кæмæй фæцæй Гудзунамæ
Уæхæн зæрдæ, уæхæн сæр?
VIII
Тох райгон æй Дигоргоми
И дуккаг сæуми уайтагъд.
Æд-æхсæвæ, æд-æ-бонæ
Нæ гъос кæнуй топпадзагъд...
Скъотт кæнунцæ фæттæ коми.
Уони гъæрмæ гур-гурæй
Ниййазæлунцæ и хуæнхтæ,
Нигъгъæрзунцæ æмбурдæй...
Далæ коми ес хуггойнæ,
Æй æ хурфæ фур гъуна.
Гъе уордæмæ бацæйбурдæй
Фæлвæрай-фурт Гудзуна...
Гъе уордиги фæрсæнцойнæй
Йе фудголмæ фæлгæсуй,
Ниццæйгъавуй и тумугъмæ,
Фат не 'вгъаугæнгæй, æхсуй...
Æртæ 'хсæви, æртæ бони
Тох не 'ргъос æй æппундæр.
Бæзгин хъурæй æвеппайди
Фæгъгъæр киндæй кæцæйдæр:
— Гъей, фæсевæд, ци фæцайтæ,
Знаг æрбампурсуй, фæдес!
Знаг æрбампурсуй, æхсетæ,
Нифс, æхсарæ кæмæ йес!..
Тох ситинг æй... Скъотт кæнунцæ
Фæттæ коми гув-гувæй...
Уони гъæрмæ нигъгъæрзунцæ
Хуæнхтæ, гъæдтæ æнгуфæй...
Уалæ мегътæ пъæстугæйттæй
Фæццæйледзунцæ мед арв,
Æ фур тæссæй æнæзмæлгæ
Сирд нинцъулдæй хункъи арф.
Фал ци 'рцудæй? Ку фæгъгъос æй
Æвеппайди тугъд куддæр.
Гудзуна дæр и хуггойнæй
Æрцæйкæсуй 'дзинæгдæр.
Исцæйцæунцæ бæхгинтæ
Далæ коми фæд-фæде.
Фал Дигорæ ци фæцæнцæ? —
Фæттæ сæмæ нæбал йе.
Гудзуна, мæгур, нинкъард æй...
Зæрдæдзæугæ нæй и хуæст.
Йеугурæй ма æ бæрццони
Æртæ фати йес æрмæст.
Æртæ фати истохунмæ
Нæ бæззунцæ, фал уæддæр
И фудголæй фæттæрсунмæ
Йе не 'рхæсдзæнæй æ сæр.
Гудзунабæл уотæ 'нцонæй
Хаст не 'рцæудзæнæй фæндаг.
Топп ралхъевуй, — фæддæлваз æй
И бæхгинтæй сæ фиццаг.
Фæссидзмудз æнцæ бæхгинтæ,
Тох фезмæлдæй нæуæгæй.
Скъотт кæнунцæ фæттæ коми,
Ком байдзаг æй сæ нæгæй...
IX
Фæлвæрай-фурт, æнæ равги
Ду ку скодтай хъазауат,
Фал тугъдон зинги симбалдæй
Раст дæ зæрди издин фат...
Бацæйкалдæй æнагъоми
Дæхе барæй дæ зин цард.
Далæ коми и хуггоми
Нур лæууй, лæууй дæ мард.
Сах не 'ркалдзæнæй хебари
Кедæр кизгæ цæстисуг, —
Дæ фæсмæрдæ коми кадæн
Гъæу не сдасдзæнæй мæсуг.
Фал нæ дæ уæддæр æгадæ,
Уо, мæгурдæйраг фиййау!
И дуйней хæсти æд гæрзтæ
Ду фесавдтæ сæрвæлтау.
Далæ коми, и къундæги
Ниццæйсагъдæй сау къæйдор.
Стæн зиннуй си и фецауæг,
Стæн кæсуй имæ и хор.
Ку фæззинуй æстæй-астмæ
Гъеуой фалдзоси лæгай,
Æринцайгæй и къæйдорбæл
Æримисуй Гудзунай.
Бæзгин хъурæй ниццæйзаруй,
Над игайгæ еунæгæй.
Уой сæ деси ниффæнзунцæ
Хуæнхтæ, гъæдтæ æмбурдæй.
Уалæ фахси сурх тæмæнтæ
Кæми кæнуй бобона, —
Нæбал æскъæруй æ дзогæ
Фæлвæрай-фурт Гудзуна.
И гъæугони, зурзургæнгæ
Кæми ледзуй сауæдон, —
Нæ ходунцæ Гудзунабæл
Нур довдзаутæ сæумигон.
