Европада яз (Җәлил)

Tatar Book Publishers This material is uploaded by Republic of Tatarstan State Unitary Enterprise «Tatar Book Publishers» in the framework of cooperation with Wikimedia Russia («Wikimedia RU» non-profit partnership) and Wikimedia Community of Tatar language User Group. Public Domain texts once printed by Tatarstan Publishers is being uploaded by the publisher's staff or third parties on the order of the publisher, or other participating volunteers.

English | русский | татарча | +/−

This work is in the public domain in Russia according to article 1281 of Book IV of the Civil Code of the Russian Federation No. 230-FZ of December 18, 2006, articles 5 and 6 of Law No. 231-FZ of the Russian Federation of December 18, 2006 (the Implementation Act for Book IV of the Civil Code of the Russian Federation).

Usually:[1]

  1. The author of the work didn't fight or work for Soviet Union victory during the Great Patriotic War, and died before January 1, 1954 (more than 70 years ago), and the work was published first before that date.
  2. The author of the work fought or worked for Soviet Union victory during the Great Patriotic War, and died before January 1, 1950 (more than 74 years ago), and the work was published first before that date.
  3. This work was originally published anonymously or under a pseudonym before January 1, 1943 and the name of the author did not become known during 50 years after publication.
  4. This work was originally published anonymously or under a pseudonym between January 1, 1943 and January 1, 1954 (more than 70 years ago), and the name of the author did not become known during 70 years after publication.

[1] If the author of this work was subjected to repression and rehabilitated posthumously, countdown of copyright protection began not from the death date, but from the rehabilitation date. If the work was first published posthumously, the copyright term is counted from the date of that first publication, unless the author was later rehabilitated, in which case it runs again from that later rehabilitation date.

Европада яз
Автор: Муса Җәлил

Европада яз


Канга батып, калын кар астында
Калган илләр, инде терлегез!..
Фашист кышын туңган тәнегездә
Шактый озак сынап күрдегез!..
Мондый кышны әле һичбер әкият,
Һичбер тарих белми торгандыр.
Анабыз-Җир, ярты үлек булып,
Беренче кат болай туңгандыр.

Фашист җиле искән җир күгәрде,
Гөлләр сулды, сулар тындылар.
Кояш нуры сүнде, сайрар кошлар
Күктә сайрап очмас булдылар.
Фашист итеге эзен салган җирдә
Тормыш тынды, үлән үсмәде.
Кан һәм сөрем каплап зәңгәр күкне,
Җиргә тамчы яңгыр төшмәде.
Фашист кергән өйдән үлек чыкты,
Фашист йөргән юлдан кан акты.
Балалардан фашист учак якты,
Карчыклардан ялкын ялатты.
Мондый кышны әле һичбер әкият,
Һичбер тарих белми торгандыр.
Кеше рухы, бәлки, йөз гасырга
Беренче кат болай туңгандыр.
Һәр караңгы төннең ал таңы бар,
Һәрбер кышның кайнар язы бар.
Әй... Европа, синең килер язың
Безнең байракларга язылган.

Фашист кышы ярты үлек иткән
Ятим илләр, инде терлегез!..
Көнчыгыштан сезгә яз китерә
Ал кояшлы безнең илебез.
Һәр француз, чех һәм поляк сизә
Ул кояшның якынлашканын,
Аның нуры белән кеше терелеп,
Аягүрә торып басканын.

Яз кошлары очып табигатьне
Уяткан күк Дунай буенда,
Җиңү сүзе килә Мәскәүдән
Өмит нурын сибеп юлында.
Тиз килер яз...
                                  Фашист тырнагында
Азап чиккән илләр кузгалыр.
Ташу булып агызып алып китәр
Гитлер кышын Дунай бозлары.
Миллион күздән тамган күз яшьләре
Ташкын булып агар бу язда;
Миллион йөрәктәге нәфрәт уты
Кояш булып янар бу язда.
Миллион күңелдәге өмит, теләк
Чәчәк булып атар кырларда.
Ал чәчәге булып яңа язның
Кызыл байрак балкыр кулларда.

Европаны авыр йокысыннан
Уяткан иң көчле чаң булып,
Җир шарында даһи Сталинның
Бөек чакыру тавышы яңгырый.


Февраль, 1942