Каъвай кылдырарының ёъзулалы

Каъвайны өске ашак киъжи, көк саллыг, чаъзаар. Кара ыяш каргыштыг, ынчаш хары киъжээ чаъзадыр каъвайны. Багларлыг, үдүүшкүннүг боор, каълвак ыяштарын өъштек ыяш дээр, уруг колун уъжулбазын дээш. Сүмектиг боор. Өъдек кудар чивезиниң адын каъвай саъкпаа дээр.

Каъвайны эккеп бээрге, бичии найыр кылыр, аъш-чемниг, арагы-дарылыг. Найырлап тургаш ол ашшак каъвайның иъштин белектеп каар. Оон боду каъвайлаңган киъжи бооп чыъдар, баъжын каъвайга салы.валган. Аългап чыъдар: “80-90 харлыг болзун, мен ыъшкаш узун наъзын наъзылазан, эттиг-сеъптиг, мал-маъганныг болзун!” Ооң соонда ыът энии каъвайлап каар, бук-чекти ыът коъргудар, ынчаш ындыг. Найыр үезинде ооң соонда ава-ачазы каъвайлаңган уруг өттүнүп аълганып чыъдар. Чаа каъвайны ырымбайлаары дээр ол бүъгүнү.

Каъвайны ааткыыжы-биле каъттай чаъза вэккээр. Каъвай улай-улай уругларының-уругларынче, хеннээттериниң уругларынче дамчып чоруур, черле чүс чыл чеъдер боор. Ааткыыжы элей бээрге, ону кадак-биле орааш, отче оъктап өъртеди.дер, киъжи баъзар черге кагбас. Ам чаа ааткыыш чаъзады.ваар баъза-ла өске киъжээ. Ол ааткыыштың өъртээ ыявыла көк өъшкү боор, чүге-дизе ооң өңү көк дээр-биле өңнеш, өлчей дилээри ол, көк дээрден. Ам баъза-ла арамбайлаар.

Каъвайның өъртээн төлевес, каъвайны пъштевээнде-ле уругну иъези киъжи даъдаазын, кадак, шинчи баглап каар. Ол баглап каан чивелерни каъвай чаъзаан ирей каъвайлаңган киъжи өттүнүп аългап-йөрээп чыъда чеъжип аппаар. (Салчак Ажыймаа Сандановна, 1909 чылда төрүттүнген).

Ушта бижээн ному: З. Б. Чадамба. Речь Каа-Хемских тувинцев. стр. 240-241. // ТНИИЯЛИ. Учёные записки. Выпуск XVI. Кызыл – 1973.