Кыдз колӧ арӧс тыртӧдз кагаӧс вердны
Кагалӧн кынӧм пытшкӧс аслыссяма, абу ыджыд мортлӧн кодь. Сійӧ сӧмын вермӧ дзоньвидзаӧн быдмыны мам йӧлысь. Мукӧд сёянысь кагалӧн висьмӧ кынӧмыс, кынӧмсяньыс и ачыс. Велӧдчытӧм мамъяс чужӧмсяньыс каганысӧ вердӧны нюшӧн (аклялӧм няньысь нёнь сюйӧны воманыс), рокӧн. Сідзи вердӧмысь кага дзикӧдз вермӧ висьмыны. Гашкӧ пырысь-пыр и он казяв висьӧмсӧ. Дыр мысти мыт босьтӧ либӧ омӧльтчыны кутас, зывгыны рушку, юр ыдждӧ, кок вӧснялӧ, чукляммӧ.
Мӧс йӧлыд эськӧ дерт абу сэтшӧм омӧль да, оз жӧ ков кагатӧ вердны, мамлӧн кӧ эм морӧсас йӧлыс. Кодлы колӧ дзоньвидза ён кага, 6 тӧлысьӧдз вердӧй куш мам йӧлӧн, мукӧдторйӧн весиг энӧ вердӧ. Мам йӧв вылын быдмысьяс озджык висьлыны, висьӧны кокньыдджыка, 6 мындаӧн этшаджык кулӧны мӧс йӧлӧн вердӧм кагаяс дорысь.
Колӧ быд мамлы велӧдчыны кагатӧ вердны. Оз ков быд бӧрддзӧм помысь морӧсӧн вердны (нёньӧдны, някӧдны). Колӧ тӧдны кад (пӧра). Оз ӧд кагаыд пыр бӧрд кынӧм сюмалӧм вӧсна. Гашкӧ ва вылын куйлӧ, гашкӧ мудзис ӧти ног куйлӧмысь, гашкӧ кодкӧ курччалӧ. Колӧ мамлы либӧ видзысьлы ставсӧ видлавны, лӧсьӧдны, бӧрдӧ кӧ сійӧ. Гашкӧ горшыс косьмӧ, позьӧ кык-куим ичӧт паньӧн пузьӧдӧм ва лэдзыштны вомас. Куим тӧлысся кагаяс зэв бӧрдысьӧсь овлӧны, сэки налӧн дундавлӧ кынӧмныс. Шонтан кӧ кынӧмсӧ небыд шоныд торйӧн, зыралан небыда, либӧ шоныд ваын мыськалан, — кага ланьтас. Сёян кынӧм пытшкын олӧ 2 час, 2 да ½, сы бӧрын вӧлись сёян петӧ сювйӧ. Быд сёйӧм бӧрын колӧ мед кынӧм пытш рекмылас, оз кӧ удит рекмывны да выльысь кӧ сэтчӧ сёянтӧ важ пытшкас сюйны-тыртны, сэки со кынӧмыд и висьмас. Тайӧ тӧдтӧгыд мамъясыд быд кага бӧрддзӧмысь морӧссӧ сетӧны, чайтӧны тшыгла пӧ бӧрдӧ. Кагаыд кымын сёйӧ, сымын бӧрдӧ: сылӧн зэлалӧма кынӧмыс, висьӧ.
Куим тӧлысьысь ичӧт кагаӧс колӧ вердны быд лун сизимысь, быд 3 час бӧрын: 6 час асылын, 9 ч., 12 часын, 3 ч., 6 ч., 9 ч., 12 час войын. Вой шӧр кадсянь 6 час асылӧдз оз ков вердны. Куим тӧлысь бӧрын 5 тӧлысьӧдз 3½ час сёйӧм костъяс колӧ вӧчны, войын 7 час нин оз ков вердны. Лунтырйӧн вердны сӧмын квайтысь. Витӧд тӧлысь бӧрын вердӧм костъяс вӧчавны 4 час нин, войын 8 час оз ков вердны, лунтырӧн сӧмын вердны витысь.
Кага кӧ чужӧ омӧльджык, омӧля кӧ нёнясьӧ, либӧ мамлӧн этша йӧв, сэки позьӧ 2–2½ час мысти вердны, кытчӧдз оз ёнмы.
Быд кага вердӧм водзвылын колӧ нёньяс шоныд пузьӧдӧм ваӧн мыськавны, косӧдны. Оз ков кыкнан морӧснас тшӧтш ӧтпырйӧн вердны. Йӧв кӧ лӧсьыда кокньыда петӧ, 15–20 минутӧн кага пӧтӧ. Пӧтӧм бӧрын оз ков кагаӧс морӧс бердын кутны. Омӧльджык кагаяс нёнясигкостаныс унмовсьӧны, сэтшӧм кагаясӧс колӧ садьмӧдны. Слаб кага вердан кадас кӧ узьӧ, садьмӧдны жӧ колӧ. Ён кагаӧс оз ков садьмӧдны, сійӧ ачыс садьмас кынӧмыс кӧ сюмалӧ.
Квайт тӧлысь бӧрын кагаӧс мам йӧлӧн кындзи колӧ заводитны мукӧдторйӧн вердны. Ӧти нёньӧдӧм пыдди сетны кизьӧриник, йӧв вылын пуӧм маннӧй рок либӧ еджыд няньысь пӧсь йӧв пиын вӧчӧм рок, позьӧ пузьӧдӧм мӧс йӧв. Картупельысь, морковысь, свеклӧысь, сёркниысь, галанысь йӧлӧн пуны рок, выявны и вердны. Кизьӧриника посни шыдӧсысь либӧ пуктасысь пуны шыд. Вотӧсъясысь, йӧлысь пуны позьӧ уна пӧлӧс кисель, бур яя шыд яйтӧгыс. Морӧсысь дугӧдны оз ков друг, надзӧникӧн колӧ шочмӧдны. 10 тӧлысь бӧрын мед луннад ӧтчыд сӧмын морӧстӧ сетлыны. 11 тӧлысь бӧрын позьӧ дзикӧдз дугӧдны. Гожӧмын оз ков морӧсысь дзикӧдз дугӧдны, ёна жаръяс усьтӧдз. Гожӧмын медлёк кад челядьлы, медъёна кынӧмӧн висьӧны, мам йӧв медбур лекарство быд висьӧмысь.
|
This work is in the public domain in Russia according to article 6 of Law No. 231-FZ of the Russian Federation of December 18, 2006; the Implementation Act for Book IV of the Civil Code of the Russian Federation:
This work is in the public domain in the United States because it was published before January 1, 1929 (more than 95 years ago). The author died in 1925, so this work is also in the public domain in other countries and areas where the copyright term is the author's life plus 98 years or less (if applicable), or the copyright term is 99 years or less since publication (if applicable). |
|