Сетнер пĕчĕк пӳртĕнче
Вĕсем иккĕш лараççĕ.
Лутра сĕтел хушшинче
Каçхи апат тăваççĕ.
Сетнер ватă амăшĕ
Турăх тупрĕ кӳршĕрен,
Çăкăр-тăвар кăларса
Хучĕ сĕтел ăшĕнчен.
Апатланса икĕ чун
Хĕрӳ сăмах калаçать.
Ватă карчăк-амăшĕ
Шăппăн итлесе ларать.
Асăнаççĕ ĕлĕкхи
Ырă, лăпкă пурнăçне:
Каçхи вăйă-улаха,
Çимĕкченхи кунсене.
Сасартăках илтĕнчĕ
Ура сасси пăлтăртан.
Михетерпе карчăкĕ
Килчĕç кĕчĕç алăкран.
Карчăк.
Пирĕн Нарспи ку пӳртре
Çук-ши тесе килтĕмĕр,
Ялти ырă çынсенчен
Кунта тесе илтрĕмĕр.
Михетер.
Эх, хĕр, хĕ-ĕр, хĕр-и эс!
Нарспи, мĕскер хăтлантăн?
Епле çынсем умĕнче
Çак намăса кăтартрăн?
Мĕн çитмерĕ-ши сана,
Мĕн çитмерĕ тĕнчере?
Мĕншĕн, хĕрĕм, мĕн пуртан,
Юрататăн Сетнере?
Пуян хĕрĕ пуçупа
Мĕншĕн çапла хăтлантăн?
Ĕмĕр курман намăса
Ват пуçăма кăтартрăн?..
Карчăк.
Мĕн çитмен-ши ухмаха
Упăшкине вĕлерме,
Çак Сетнерпе вăрманта
Лапăштатса çӳреме?
Михетер.
Турра шĕкĕр, халиччен
Усал сăмах илтменччĕ,
Çак тарана çитиччен
Киремет те тивменччĕ,
Манăн килĕм-çуртăма
Ырă пирĕшти пăхатчĕ,
Ырă пирĕшти пăхнипе
Ялта ятăм кайманччĕ,
Пӳлĕх, Хăрпан, Çут Тĕнче
Мана савса тăратчĕç,
Кăвак Хуппи, Çут Хĕвел
Мана тупăш паратчĕç.
Çак тарана çитрĕм те,
Ватă пуçăм усăнчĕ.
Эсĕ çапла пулнипе
Ырă кунăм пăсăлчĕ...
Карчăк (Михетере).
Вăрçсам ĕнтĕ хытăрах,
Пăсăрлантар Сетнерне:
Ĕçре хытнă аллипе
Ан хапсăнтăр çын хĕрне!
Михетер.
Мĕн кĕçĕнрен ӳстертĕм,
Хĕр кăмăлне татмарăм.
Савнă хĕршĕн пуянлăх
Кунĕн-çĕрĕн пуçтартăм.
Кăнтăрла та, çĕрле те
Канлĕ ыйхă курмарăм.
Хĕрĕмшĕнех тăрăшса
Куçăмсене хупмарăм.
Епле качча парăп-ши
Тесе ялан шутларăм.
Хĕр телейĕшĕн тăрăшса
Пуян каччă шырарăм.
Качча патăм, туй турăм,
Паян акă мĕн çитрĕ,
Манăн ватă пуçăма
Паян акă мĕн çирĕ!
Карчăк.
Шеллеместĕн аннӳне,
Ах, çĕр çăтманă пуçна!
Камăн хĕрĕ пултăн-ши,
Кам ӳстерчĕ-ши сана?
Михетер.
Мĕн кĕçĕнрен ӳстертĕм
Питне пăхса савăнма.
Çак тарана çитрĕм те,
Хĕрĕм çирĕ пуçăма.
Аçу-аннӳ ирĕкĕ
Пулчĕ çĕрĕ вырăнне.
Пĕр Сетнершĕн тăктартăн
Аçу-аннӳн шур çӳçне.
Пулăшмарĕ пуянлăх,
Пулăшмарĕ сăмах та.
Пуян каччă çумĕнче
Апла пулмĕ ухмах та.
Нарспи.
Эй, аттеçĕм, çамрăк чух
Мĕншĕн патăр хĕрĕре?
Пуянлăхра анчах мар,
Ыр курасси çыннинче...
Карчăк.
Е-е, усал, ытлашши
Ан кар ĕнтĕ çăварна.
Аннӳн ăшне çунтаран,
Турăран килешшĕ пуçна!
Михетер.
Çак намăса кăтартрăн, —
Ялти çынсем мĕн калĕç?
«Хĕрне ан ман, ват супнă!» —
Аçу çине кăтартĕç.
Анчах ялти çăварсем
Кирек те мĕн калаçчăр,
Яту çĕрнĕ пулсан та,
Çапах эсĕ манăн хĕр.
Атя, хĕрĕм, таврăнар
Шăтăк-шатăк ку пӳртрен.
Тепрер каччă тупăпăр
Яту çĕрсех кайиччен.
Атя, Нарспи, ан хуйхăр:
Санăн аçу пур вĕт-ха.
Яту пĕтнĕ пулсан та,
Аçун мулĕ пур вĕт-ха.
Карчăк.
Атя, йытă, хăвăртрах,
Пĕртте мана пăхмастăн.
Сетнер, йытă, кĕççе пит,
Пуян хĕрне ан хапсăн!
Нарспи.
Эй, аттеçĕм, аттеçĕм,
Мĕншĕн мана çиетĕн?
Намăс кӳнĕ хĕрĕре
Хăвăн патна чĕнетĕн?..
Карчăк.
Ав тата мĕн калаçать!
Савнă хĕрне итле-ха!
Михетер.
Çитĕ, карчăк, вулашма,
Хĕр сăмахне итлер-ха.
Нарспи.
Арăм пулнă пуçăмпа
Киле пырса тăрăп-и?
Савман качча кайсассăн
Татах асап чăтăп-и?
Çук, çук, атте, ан чĕн те:
Халь тин киле пыраймăп,
Çапла пулса пĕтсен тин
Каччă кĕтсе лараймăп.
Эсир мана ӳстертĕр,
Ача чухне юратрăр,
Анчах ӳссе çитрĕм те,
Хĕрĕр чунне курмарăр.
Эпĕ сире кĕлтурăм,
Эпĕ сире йăлăнтăм,
Вĕçне çите пуçласан
Йăваланса макăртăм.
Анчах эсир хĕрĕре
Ӳстерессе ӳстертĕр,
Ӳстертĕр те — укçашăн
Сутса ярса пĕтертĕр.
Ача чухне хĕрĕре:
Юрататпăр теттĕрччĕ,
Савнă хĕрĕр мĕн ыйтнă —
Ăна пурте хатĕрччĕ.
Ӳссе çитрĕм, аттене:
Пĕр çул кĕт-ха терĕм те,
Атте вăрçса пĕтерчĕ,
Анне çӳçрен сĕтĕрчĕ.
Мĕншĕн манăн кăмăла,
Çав юлашки кăмăла,
Тумарăн-ши, аттеçĕм?
Халь пулмăттăм каплалла.
Мĕншĕн çапла ху хĕрне
Парса ятăн кашкăра?
Саншăн çав пур ырăлăх
Мĕн пурĕ те укçара...
Эпĕ асап курнишĕн
Ху айăплă, эпĕ мар.
Сетнер кĕрӳ пулмасан,
Эпĕ сирĕн хĕрĕр мар.
Эй, аттеçĕм, аннеçĕм,
Сетнерпеле пехиллĕр —
Çавăн чухне тин вара
Емĕр пĕрле пулăпăр.
Карчăк.
Ав, ав, хĕрӳ мĕн калать —
Сетнер, шуйттан, илĕртнĕ.
И-и, Михетер, каяр-ха,
Хĕрӳ çине сур ĕнтĕ!
Михетер.
Ы-ых, Сетнер, астăвăн:
Манăн хĕре эс çирĕн!
Эсĕ, çавтер усал хĕр,
Хура пӳртрех тип эппин!
Аçу килне, чим-халĕ,
Хăвах чупса пырăн-ха.
Аçу мĕнле ыррине
Çавăн чухне курăн-ха.
Атя, ватă карчăкăм,
Каяр ĕнтĕ килелле.
Ĕнтĕ сăмах пĕтрĕ пулĕ
Паян пирĕн хĕрпеле!
Карчăк.
Пĕтĕр, типĕр çакăнта,
Типĕр хăрăк турат пек!
Шăммăр-шаккăр çĕриччен
Асапланăр йытă пек! —
Тухса кайрĕç ылханса
Ашшĕ-амăш хăй хĕрне.
Урам тăрăх карчăкĕ
Çаптарать хăй сăмахне.
Намăсланса, хĕрелсе
Хĕвел анчĕ, пытанчĕ.
Сетнер амăш, ахлатса,
Сĕтел çине пуçтарчĕ.
