Ныдэлъфыбзэм икIуачI - КъэкIожь, Мухьдин, нанэ къыоджэжьы!..
Ныдэлъфыбзэм икIуачI - КъэкIожь, Мухьдин, нанэ къыоджэжьы!..
Синэнэжъ ныо Iушэу, къэбар IотакIэм фэIазэу щытыгъ. Ащ зэгорэм мыщ фэдэ къэбар къытфиIотагъ, ыужым тхыдэ шъхьафэу стхынэу бэрэ сыгу илъыгъ, ау джы кIэкIэу къэстхыжьыни, сыгу згъэпсэфынэу тесыубытагъ.
Нанэ къызэриIожьыщтыгъэмкIэ, тIолъфэныкъо зэшитIу – Мухьдинрэ Щамсэдинрэ аIоу зэманым тичылэ дэсыгъэх. Мухьдинэ блэкIыгъэу кIэлэ бзэджагъ, мэфэ рены...м псыныбэм дэкIыщтыгъэп, Щамсэдинэ янэ ылъапсэ исыщтыгъ. Шхэгъур къэсмэ псы нэпкъым техьати, ыш цIыкIу еджэщтыгъ:
- КъэкIожь, Мухьдин, нанэ къыоджэжьы!..
Илъэсхэр тешIэхи, кIалэхэри лIы хъугъэх. Мухьдинэ лъэгъун зыфриIэ пшъашъэр ышыхэм ягъусэу Стамбол икIыжьы зэхъум, Мухьдини зыкъыщаригъэнагъэп, сыд раIуагъэкIи яни ыши ядэIугъэп. Ау быныр зыдэкIуагъэм зыщызэрихъокIи, пшъашъэри къыдигъэкIуагъэп, фэшIыгъэ кIалэм дихыгъ. Мухьдинэ шъхьакIом ыстыгъэу султIаным идзэ хэхьагъэу, илIыхъужъыгъэ пай цIэрыIо хэхъухьагъэу, анахь чIыпIэ щынагъо агъэкIуагъэми зэшIуихэу хэтыгъ. А лъэхъаным урысхэр болгъар хэгъэгум щызаощтыгъэх. Тыркудзэу Мухьдинэ зыхэтым ипэщагъэр Сулейман-пащэр арыгъэ.
Мафэ горэм урысхэмрэ тыркухэмрэ зэзаохэзэ Сулейман-пашэм нэрыплъэр тыригъэлъади зэплъэм, адыгэ шъуашэр зыщыгъ дзэлI горэ урысхэм ахэтэу пхъашэу къэзао, тыркухэр къеупкIатэ.
- Сидзэ хэт адыгэмэ анахь лIыхъужъыр мэу къысфэжъугъакIу! – унашъо ышIыгъ пашэм.
Лъэтемытэу Мухьдинэ къагъэсыгъ. Сулейман ар ышIэу щытыгъ.
- Модэ, мо урысхэм къадэзаорэ адыгэр лъэтемытэу къысфэпхьыщт, - къыриIуагъ.
Пашэм а зы гущыIэр тIо къыIоу ихэбзагъэп, зымыгъэцакIэрэм ищыIэныгъэ ыухыгъагъ.
- Къыпфэсхьын, зиусхьан! – ыIуи, Мухьдинэ ишы ечэпауи, заом хэхьагъ. Ащ фэдэ Iаджи нахьыпэм зэшIуихыгъагъ. Ыпэ къифэрэр шым еомэ риутэхызэ, ыпэкIэ мачъэ. Мухьдинэ адыгэ шъуашэр зыщыгъэу чатэр зыгъабзэрэм дэжь нэсыгъ.
- Джыдэдэм къыхьыщт а зэуакIор сиадыгэ батыр! – ыIуи пашэм инэрыплъэ нахь тыригъэлъэдагъ.
Ау ылъэгъурэр гъэшIэгъоны. Мухьдинэ исэу къихыгъэр къыIэтыгъэп, зэрэчъэрэм тетэу пый пашъхьэм къыщызэтеуцуагъ. Адрэри къыбгъодэлъади зэжэхэбэнагъэх. ЕтIанэ къыгъэзэжьыным ычIыпIэ пыимэ ахэхьагъ.
Гъэры ашIыгъэнэуи?! Пашэр кIыфы къэхъугъ, тепкIагъ, къэхъугъэр амышIэу игъусэхэр къечъэлIагъэх...
Шъыпкъэ, мы къэхъугъэр умыгъэшIэгъон умылъэкIынэу щытыгъ. Мухьдинэ пыим пэблагъэ хъугъэ, мэу Iашэр къызщиIэтыным, адрэр адыгабзэкIэ къыдэгущыIагъ:
- НекIожь, Мухьдин, нанэ къыоджэжьы!..
Мухьдинэ ынапэкIэ, инэплъэIуплъэкIэ ышIэжьыгъ ышэу Щамсэдинэ. Илъэс зыхыбл тешIэгъагъ, ау «нанэ къыоджэжьы» зыфиIорэ гущыIитIоу ядэжь къыздэкIыгъэмэ азфагу шъэрэ ыгу къэкIыжьыгъэр, джыдэдэм зызэхехым, зыхэт заори щыгъупшэжьыгъ, зэкIэм, ыгу къилъэдагъэр янэ ижэбзэ дах, ымакъэ IэшIу, янэ къылъфыгъэ ыш закъоу шIу ылъэгъоу, ау зэмыдэIугъагъэм ынап, тхьамыкIагъоу, шъхьакIоу пэкIэкIыгъэр зэкIэ щыгъупши, игъашIэм къемыкIугъэ гуфэбагъэм къызэлъикIугъ, Ыш урысхэм зыкIахэтми егупшысэжьыгъэп, а чIыпIэм пый гори щымыIэжьэу, гукIэгъу ин горэм зыIэкIиубытагъ, ыIони ымышIэу нэпсыцэшхохэр ынэкIушъхьэ къыщызэдачъэу къызэтеуцуагъ. Джаущтэу гъэрыхьэ кIуагъэр ежь гъэры хъугъэ.
Адыгэ кIэлэкIэ шыу куп хъоу, ежь-ежьырэу дахэкIэ урысыдзэм хэхьагъэмэ ащыщэу Щамсэдинэ дружинэу икомандир иIофтабгэу щытыгъ. Заор заухым ыш къыздищэжьи, чылэм къэкIожьыгъэх. Зэрэхъугъэ шъыпкъэр зэшитIуми зыми къыфаIотагъэп, аушъэфыгъ, цIыфхэр зыдагъэхьащхынэу фэягъэхэп.
- Джары, сикIэлэ дахэх, - ыухыжьыщтыгъэ тинэнэжъ икъэбар, - адыгабзэр бэу лъэш, уимыгъэшIэн щыIэп…
(«Къэбар гухэкI» зыфиIорэ тхылъым къыхэхыгъ. )
Iэшъынэ хьазрэт.