Сьӧкыд олӧм
Бур, авъя морт важӧн вӧлі Иван Иванӧвич. Югыд кизя мича паськӧма (ыджыд школаын юралысьын вӧлі) быд праздник вичкоын медводзын сулалӧ, кор колӧ — пернапас чӧвтӧ, кор колӧ — пидзӧсчанясьлӧ. Сарскӧй лунъясӧ школаын молебен сьылӧдлӧ.
Бура жӧ ӧд и писӧ быдтіс, дзик жӧ батьыс кодь авъя лои.
Сӧмын вот ӧти сьӧлӧм жугӧдантор вӧлі Иван Иванӧвичлӧн: крестьяна челядь тшӧтш локтӧны велӧдчыны. Мый эськӧ налы и велӧдчӧмсьыс?! Да ещӧ ӧд асланыс сёрниӧн сёрнитӧны! Кутшӧмкӧ кыв татчӧс мужикъяслӧн да, весиг немтор он гӧгӧрво. Польшаын вот асланыс жӧ кыв, ас ногыс сёрнитӧны, да матушка Россияысь торйӧдчыны кӧсйӧны, весиг сар-батюшко вылӧ лёк кывъяс шуалӧны. Тайӧяслы вӧлятӧ кӧ сетан, сэтшӧмӧсь жӧ лоӧны. Горӧдлас жӧ эськӧ да:
— Не сметь разговаривать на собачьем языке!
Ланьтласны, кватитчан — бара нин ас ногныс увтчӧны.
Вот чиновник пияныд да поп пияныд дзик мӧд кодьӧсь.
Найӧ кывзысьӧсьджык, да и коминад некор оз сёрнитны. Мужик челядьыдкӧд некыдз найӧс он ӧтлаав.
Позьӧ эськӧ вӧлі овны, да став оланногыс путкыльтчис: сар-батюшкоӧс лыйлісны, большевикъяс власьтсӧ босьтісны. Мед эськӧ нин сарсӧ чӧвтісны да, большевикъясыс ӧд прӧстӧй мужикъяс; Иван Иванӧвич коддьӧмтӧ нинӧмӧ пуктӧны, нинӧм оз кывзыны. Сэсся школасьыд коллялісны дай. Лои секретарӧ медасьны.
Позьӧ эськӧ тай вӧлӧм и секретарад служитны да, кынӧмпӧтыд шедӧ. Сӧмын вот йӧзыс дзикӧдз тшыксисны. Школаясысь закон божий бырӧдісны, ӧбразъяс, сар портретъяс шыблалісны, весиг школаас мужик челядьӧс кындзи мукӧдӧс эз пондыны сибӧдны. Да сэтчӧ жӧ комиӧн велӧдны пондісны. Серамыд петас: комиӧн велӧдӧны! Асланыс ӧд эськӧ некытчӧ шогмытӧм сёрниныс, кыв кызь кымын кындзи абу, да кысь нин позяс комиӧн велӧдны.
Сэсся кутшӧмкӧ автономия восьтісны дай. Рочьяссьыд век кидмӧдчыны пондісны. Кузяӧн, гашкӧ, рочьясыд вылӧ войнаӧн мунасны да?!
Олӧм дзик мат пондіс лоны; кутшӧмкӧ «зырянизация» нин кутісны вӧчны. Комиӧн тшӧктӧны мужикъяскӧд сёрнитны, дажӧ бумагаястӧ гижны, мед пӧ ёнджыка гӧгӧрвоасны.
Тьпу олӧм воссис! Мый нӧ мужикыслы гӧгӧрвоӧмсьыс! Иван Иванӧвичӧс тшӧктӧны коми кывйӧ велӧдчыны. Кытыськӧ кӧ эськӧ места сюрӧ, ӧдйӧ жӧ нин татысь мунас да, некытчӧ ӧд муннысӧ.
Иван Иванӧвич ӧдва вермис писӧ ыджыд школаӧ велӧдчыны инавны. Пиыс ёна сэні мырсьӧ: мужик челядьыд комсомолӧ гижсьӧны, кутшӧмкӧ клубъяс лӧсьӧдӧны. Сетчан кӧ налы, став школасӧ ас кианыс босьтасны. Быдсяма ногыс лоӧ накӧд пессьыны. Медся ёна лоӧ пинясьлыныс коми кыв йылысь. Мужик челядьыд шуӧны: миянлы пӧ коми крестьяна пӧвстын лоӧ уджавны, сійӧн пӧ колӧ налысь олӧм-вылӧмсӧ, кывсӧ бура тӧдмавны. Иван Иванӧвичлӧн пиыс ӧд велӧдчӧм бӧрад мужикъяс дінӧ оз мун, мый сылы мужик олӧмнас тӧдмасьныс?!. Сылы «чистая наука» колӧ.
Ог тӧд, гашкӧ, Иван Иванӧвичтӧ пиыскӧд дзикӧдз топӧдасны да?
Колӧ эськӧ!
|
This work is in the public domain in Russia according to article 6 of Law No. 231-FZ of the Russian Federation of December 18, 2006; the Implementation Act for Book IV of the Civil Code of the Russian Federation:
This work is in the public domain in the United States because it was published before January 1, 1929 (more than 95 years ago). The author died in 1942, so this work is also in the public domain in other countries and areas where the copyright term is the author's life plus 81 years or less (if applicable), or the copyright term is 99 years or less since publication (if applicable). |
|