Терме

by Тоголок Молдо

Эң эле жыргал эмеспи,
Дүйнөдөн жыргап өтүүгө.
Эсиң болсо, жигиттер,
Капа кылып тилдебей,
Кайрыла жүр жетимге.
Өтүп кеткен ишиңдин
Артынан бекер өкүнбө.
Көтөрүлүп, көп сүйлөп,
Учураба кесирге.

Курчтугуңду майтарып,
Таш чапкандай кетилбе.
Ар ким ойлойт жакшылык,
Талаптуу ишке жетүүгө.
Тамаша кылба жыртандап,
Эри өлгөн аял жесирге.

Уяты бар адамдын
Нуру болот бетинде.
Алдап айтса бир бузук,
Алдоосуна эсирбе.
Кайраттуу болоор жигиттин
Оту болот көзүндө.
Айткан кебин орундап,
Туругу болот сөзүндө.
Өлөндүү жерде саз болот,
Өлчөмү менен дайрага
Өрдөк менен каз конот.
Өткүрө сүйлөп, көп айтсаң,
Өлгөнчө кектеп, унутпай,
Өз тууганың кас болот.
Ушакчы болгон жигиттин
Урматы болбойт эллине.

Уурдап кепти ташыган
Уяты чыгат бетине.
«Ушундай шүмшүк болчу» — деп,
Жолотпойт элдин четине.
Туура сүйлөп, түз жүрсөң,
Кадырың болот калкыңа,
Жайдары жигит болчу деп,
Ыракмат айтат артыңа.
Кыялың, оюң түз болсо,
Кыргыз эмес, кытай да
Жетет го, балдар, баркыңа.

Одоно сүйлөп, кеп айткан,
Обу жок адам көп болот.
Орунсуз жерге көп кирип
Ушунча журтка кеп болот.
Туура жүрбөй, кыйшаңдап,
Туугандан алыс чет болот.
Сыртыңдан түзөп кеп айтып,
Душманга сырың алдырбайт.
Жакшы көрүп жолдошун
Жамандык ишке бардырбайт

Азамат болсоң, жигиттер,
Туура сүйлө кебиңди.
Ары жок ишке барганча,
Артык көр андан өлүмдү.
Пейли бузук кишиге
Ички сырың айтпагын.
Алты саның соо болсо,
Бекер карап жатпагын.
Атаң жаман болсо да,
Акылын ойго сактагын

Көтөрүлүп, көп сүйлөп,
Болбос ишке күлбөгүн.
Алган жарың жаш болсо,
Акырын айтып, үндөнгүн.
Акылың жетсе ар ишке,
Билип туруп сүйлөгүн.
Каласың, балдар, зыянга,
Жолдош кылсаң нааданды,
Арамдык менен азгырып,
Бузуп коёт санааңды.

Айыктырбай ырбатат,
Болор-болбос жараңды.
Келтирбегин жаныңа,
Кесири тийчү арамды.
Бөөшсүнүп сыртыңдан
Байкап жүрөт чамаңды.
Андай бузук адамдар
Агаинден жат кылып,
Ачып коёт араңды
Көз карашы бузулуп,
Түзүк айтпайт саламды.
Үйүп коёт башыңа
Пайдасы жок залалды.

Сөз айтсаң жооп бербеген —
Арамдыктын белгиси.
Орой болсоң таркылдап, —
Наадандыктын белгиси.
Ынтымагың болбосо,
Жеңе албайт жоону бир адам.
Каптаган душман ала албайт,
Тилектеш болсо миң адам.

Көптүк кылба жалгызга,
Көп тийбеген байкушка.
Чоңдук кылба жалгызга,
Чоң сүйлөбө байкушка.
Колдон келсе, тартынбай,
Кайрылгыла карыпка.
Карыптын тиет пайдасы,
Чыгарсаң, балдар, жарыкка.

Акылы жок боз бала
Уурулукка айланат.
Туура жолго түз жүрбөй,
Арамдык ишке жалданат.
Арамдык кылган кишинин
Аягы жипсиз байланат,
Кармалган ууру ушул деп,
Кара малча айдалат.

Арамза жигит, бузуктун,
Алдоосуна кирбегин.
Ал бузуктар көрө албайт,
Ак май чайнап жүргөнүң.
Далай түркүн адам бар,
Тамаша кепти сүйбөгөн.
Жамандык жасап ичинен
Жакшылык ишке күлбөгөн.
Ала көөдөн андайлар
Адамдын жайын билбеген.
Жаман адам көпкөндө,
Жакшыны көзгө илбеген