Тиюк

by Нёбдінса Виттор

«Сад йӧрын пӧ ныв гуляйтӧ...»

І

Сьӧд синкыма ӧтка нывкӧд
Трӧш сиктын ме быдми.
Велӧдчыны тшӧтш ме сыкӧд
Котравлывлі быд лун.
Тӧв и гожӧм, ар и тулыс
Янсӧдчӧм эг тӧдлӧй.
Мамӧ менам частӧ шуліс:
«Быдмад мӧда-мӧдлы...»
Челядь олӧм регыд коли,
Зонъяс пӧвстын вӧра;
Ӧтчыд кыла «були-боли» —
«Гӧтрасьны пӧ пӧра!»
Эз на тыр мем дас кӧкъямыс,
Гажлун на эг тӧдлы,
«Любов-сӧвет» нывлӧн мамыс
Сиӧ мӧда-мӧдлы:
«Тиюк авъя, Тиюк мича,
Тиюк зіль мам-батьлӧн...
Сёшайт, Ӧлексеевичӧй,
Пи пыдди — лок зятьӧн!..»
Тиюккӧд ми пыр на вӧлім
Чоя-вока пыдди,
Ёкмуні тай сэки сьӧлӧм:
«Невестаӧн лыдди!?»
Гортса менӧ гӧтралӧны,
Быд лун ӧти сёрни,
Ставныс сідзи-й гӧгралӧны:
«Эн пӧ, пиӧ, сёрмы!»
Сьӧлӧм быд ног гудралӧны,
Муртса нин оз восӧд:
«Тиюктӧ пӧ коралӧны,
Мун пӧ, Виттор, косӧд!..»
«Шондібанӧй, том олӧмӧй!..»
Шогся ёна ачым:
Менсьым ӧмӧй пӧсь сьӧлӧмӧс
Чайтад кӧчамачӧн?..
Збыльысь, радейтӧмыд йӧзлӧн
Медводдза медмуса.
Том пӧсь сьӧлӧмыд кӧ ӧзъяс,
Регыдӧн он кусӧд!
Менам вӧлі сьӧлӧм косьтысь, —
Чайтлі — «мися, вая»,
Печӧраӧ ветлігкості
Мунӧма мӧд сайӧ...
Став сьӧлӧмӧс менсьым нуис
Муса нылӧй-аньӧй;
Ӧні бара выль шог суис...
Олӧм, шондібанӧй!..
Шӧр спас гӧгӧр Тиюк ачыс
Синва пыр мем кайтӧ:
«Некор вӧльнӧй свет ог аддзы,
Менӧ кӧ он вай тэ...
Казьтышт, кыдзи быдмим ӧтлан
Тэкӧд, сьӧлӧмшӧрӧй!
Мыйысь нӧ тэ ӧні вӧтлан
Менӧ пемыд вӧрӧ?..»
Кутлӧ менӧ сьылі гӧгӧр,
Сыркъялӧмӧн бӧрдӧ,
Чужӧмыс — весь биа ӧгыр,
Инмӧ щӧка бердӧ...
Доршасьӧ и аслам синва,
Морӧс пытшкӧй пуӧ.
«Мыйла бара ӧтлаасям?» —
Тиюклы ме шуа: —
«Челядь дырйи ставным вӧлім
Любӧсь мӧда-мӧдлы,
Кытчӧ мӧдысь кыскас сьӧлӧм —
Сійӧ эгӧ-й тӧдлӧ.
Ме водзын тэ, зарни нылӧй,
Он кут лёкӧн лоны,
Сӧмын... меным сьӧлӧм вылӧ
Эн вермы тэ воны...
Тэ эн казьтыв менӧ лёкӧн, —
Шудным сэтшӧм миян.
Быдмим, быттьӧ чоя-вока,
Ӧти мамлӧн пиян.
Му вылас нин сідзи мунӧ —
Радейтӧмла шогсьӧм:
Мустӧм ныв мед зонлӧн вунӧ,
Зон вӧсна ныв шогсьӧ».
Ӧспӧжа видз важӧн коли,
Семен лун юр вылын.
«Тьӧщапуӧй» меным дольӧ,
Йылавек и сьылӧ:
«Сёшайт, Ӧлексеевичӧй,
Эн, дитя, сідз слабмы!
Тиюк — шань зэв, Тиюк — мича,
Тиюк кодь ныв абу...
Приданнӧйыс лыдтӧм сылӧн,
Ставыс, дитя-й, выльӧсь!
Новланторсӧ он ну вӧлӧн,
Шуа, сёшайт, збыльысь!
Ыджыд овмӧс, уна эмбур
(Ми эг тӧдлӧй узьӧм), —
Став Трӧш сиктас миян медбур
Господь милӧсьт кузя!
Дзик выль керка, еджыд труба,
Рыныш, кӧбрег, стая,
Амбар-жытник переруба, —
Тэныд ставыс тайӧ!
Иван ещӧ пывсян вӧчас,
Тырмас, сёшайт, нэмыд!
Выль видз, выль му, керас, лӧсас, —
Ставыс тайӧ тэныд!
Калюш кукъя, Гӧрдань тыра,
Серӧд выльысь лысьтӧ;
Выйысь-йӧлысь огӧ бырлӧ, —
Вочасӧн ен ыстӧ!
Ещӧ Карко — тугъя бӧжа;
Дас кык ыжа-межа...
Быдтор, сёшайтӧй, ме чӧжа
Тэнад локтігкежлӧ!..
Чурки-буди, Тиюк мича,
Ӧти ныв мам-батьлӧн;
Зарни колькйӧс моз тэд видзам...
Пыр миянӧ зятьӧн!..»
Воча сэтчӧ сылы шуа:
«Ог тӧд, Дарья тьӧтӧ.
Тиюкыдлысь мун да юав —
Сійӧ ставсӧ тӧдӧ».
Пӧра кольӧ, видз кост чинӧ,
Пуксис тӧвся туй нин;
Нимкодь быттьӧ: Тиюк дінӧ
Эз на менӧ сюйны...
Видзӧ пырӧм бӧрын, коркӧ,
Батьӧ меным шуӧ:
«Пӧльза тэысь оз ло гортын —
Богословӧ нуа!..»
Тӧвся Микӧла мӧд лунӧ
Гортысь туйӧ петі...
«Эн жӧ, Виттор, менӧ вунӧд», —
Тиюк шуӧ сэки...
«Прӧщай, Трӧш сикт, прӧщай, Нёбдін,
Прӧщай, Коми муӧй!
Прӧщай, Мӧсьӧр, Чортас, Угдым,
Прӧщай, Эжва юӧй!
Прӧщай, Тиюк, прӧщай, Анук,
Зарни нывъяс, зонъяс!
Прӧщай, мамӧ, Степук, Натук,
Муса чойяс, вокъяс!..»

ІІ

Паськыд мулӧн, вӧльнӧй светлӧн
Некӧн абу помыс;
Ылын йӧзын дыр ме ветлі, —
Локті дас кык во мысьт.
Ставсьыс кыдзкӧ бырис гажӧй,
Ас му быттьӧ кыскӧ...
Гӧтыра нин ачым важӧн,
Бӧрсянь челядь кыска...
Тӧдса йӧзыд лунысь лунӧ
Миян ордӧ волӧ.
«Олан-вылан, ветлан-мунан!» —
Дерт нин, шуны колӧ.
Регыд сідз жӧ Тиюк воис,
Здоровайтчис, пуксис...
Вӧлись, кӧнкӧ, гӧгӧрвоис:
Век кежлӧ пӧ юксим...
Чужӧм вылас пӧрысьмӧма,
Син горувъяс лӧзӧсь,
Тӧдчӧ, коньӧр, тӧдлывлӧма
Шогъяс уна пӧлӧс...
Мунлӧма нин верӧс сайӧ,
Зинук Микул сайӧ.
Зинук Микул, тӧдлі, наян,
Эновтӧма сійӧс...
Вӧлӧм Тиюкӧс пыр нӧйтӧ,
Овмӧс дор оз видзӧд;
Ӧкмыс во нин кӧнкӧ шӧйтӧ,
Пӧдруга пӧ видзӧ...
Гортса меным висьталісны:
Тиюкыд пӧ сьӧкыд.
Эня-ныла арталісны,
Суис пӧ лёк рӧкыд...
Мӧйму Тиюк торйӧдчӧма
Судӧн Зинук рӧдысь,
Сэсся мунны лӧсьӧдчӧма
Верӧс сайӧ мӧдысь.
Дарья тьӧт мем пыр на кайтӧ:
«Мыйла вайин мӧдлась?..
Мыйла сэки тэ, сёшайтӧй,
Тиюккӧд эн ӧтлась?..»
Кольӧма тай ылӧ важыс,
Он нин бара вӧтӧд!..
Быдмӧм кадыс, челядь гажыс
Вӧвлі быттьӧ вӧтӧн.
Эг и тӧдлы, пӧрысь босьтӧ,
Кӧдзыд лов шы кылӧ...
Ог нин тэнсьыд сьӧлӧм косьты,
Сьӧд синкыма нылӧй!