Чагаа (Ория деп аймактың баштыңчызы / Ондар Ай-кыстың очулгазы)
Ория деп индей төрел-аймактың баштыңчызының чагаазы
«СЕТКИЛЧЕ ОРУК»
Сээң кандыг арга-биле акша-төгерик ажылдап ап турарың меңээ дөмей-ле. Чүү дээш сээң чурээң аарып турарын билип алыксап тур мен. Эң-не улуг күзелиң бүде бээринге бүзүреп шыдаар сен бе, ону билип алзымза…
Сээң каш харлыың меңээ дөмей-ле. Ынакшыл, күзелдер, «чуртталга» деп аттыг аян-чорук дээш, кыдыындан өске улус көөрге хөктуг кылдыр көступ тура-ла, соруктуг шимчээшкиннер кылып шыдаар сен бе, мен ону билип алыксадым…
Кандыг сылдыстар аразында сээң сылдызың турары база кандыг өртемчейлер ону долганып турары меңээ дөмей-ле. Ажыг-шүжүг, чидириг деп чүве көрген сен бе база кударалдың тамызының дүвүнге четкен сен бе, ону билип алыксап тур мен. Саттыныкчы чорукка таварышкаш, туруштуг болуп, дам-на ажык сеткил-хөөнуг апарган сен бе азы катап сени дидиредиптип болур аарышкыдан корткаш, серт дээш, аткаарладың бе, ону билип алыксап тур мен. Мээң азы бодуңнуң чүрээңге дегген аарышкыны чажырбайн, чымчадырын кызытпайн, шыдажыр чок аар-берге-даа бол, ону өскертпейн, ол хевээри-биле эртип шыдаарынга белен сен бе? Ону билип алыксадым…
Мээң база бодуңнуң кайгамчыктыг улуг өөрушкүң-биле чурттап шыдаар сен бе, угааны чанган кижи дег кылдыр тенип, самнап-шурап билир сен бе, ону билип алыксадым. Аас-кежик төктуп турар кылдыр өөрүп-хөглеп билир сен бе, ону билип алыксап тур мен…
Бүгү-ле чуулду уттуптар байдалдарны бодуңга тургузуп билир сен бе, бодуңну КИЖИ мен деп безин уттуптар арган бар бе? Ужуп билир сен бе?...
Сээң сөстериң шын азы мегези меңээ дөмей-ле. Шын сөзуңге ээ болуп, өске кижиге ону дорту-биле сөглептер харыктыг сен бе? Бодуң мурнунга шынчы сен бе, арыг сеткилиңни хирге бораштырбайн, саттыныкчы сен деп меге буруудадыгларны туруштуг кылдыр эртип шыдаар сен бе, сеңээ бүзүреп болур бе – мону билип алыксадым…
Хуннуң-не шоолуг эвес, хирелиг чүүлде безин ЧАРАШ чүүл бар дээрзин эскерип билир сен бе? Чараш чүүлдерден күш ап билир сен бе, ону билип алыксадым…
Бодуңнуң азы мээң уттуруушкунумну хулээп ап шыдаар-шыдавазың меңээ дөмей-ле… Ынчалза-даа уттурдум деп миннип тура, хөл кыдыынга туруп алгаш, мөңгуннелчек айже көруп алгаш: «ИЙЕ!!!» -деп алгырып шыдаар-шыдавазыңны билип алыксадым…
Кайда чурттап турарың база меңээ хамаан чок. Шыдажыр арга чок качыгдалдың дүнүнүң соонда, аарышкыдан база карак чажындан шаг-шинээн төнуп калган туруп келгеш, бичии чаштар дээш бүгү-ле күжүңнү берип шыдаар сен бе? Ону билип алыксадым…
Кымны таныыр сен база маңаа канчаар чедип келгениң меңээ солун эвес-тир. Мээң-биле кады оттун дап-дал ортузунга шимчеш дивейн туруп шыдаар сен бе, ону билип алыксадым…
Чүнү билир-билбезиң, сээң башкыларың кымнарыл – ол база меңээ дөмей-ле. Сээң иштики делегейиңни кандыг сеткил, чүү долдуруп турарыл, ону билип алыксадым. Шупту чүве төнерге сенден чуу артарыл?
Бодуң-биле кады артып билир сен бе, кажан сени КУРУГ ЧУУЛ бүзээлепкен турда, бодуңга таарзынар азы таарзынмас сен бе, мен ону билип алыксадым…»
2014