اصلی و کرم

اصلی و کرم یازار: خالق داستانی

اصلی و کرم

اصلی کرم داستانی

اوستاد نامه.

دلی کؤنول، مندن سنه امانت،
دئمه بو دونیادا قالیم - یاخشیدی.
بیر گون اولار قوهوم-قارداش یاد اولو،
دئمه اولوسوم وار، ائلیم یاخشیدی.

مجلیسه واراندا اؤزونو اؤیمه،
شئیتانا باش وئریب، کیمسه یه سؤیمه،
قوووتلی اولسان دا یوخسولو دؤیمه،
دئمه کی، زورلویام، قولوم یاخشیدی.

قوچاقدان اولوبسان، قوچاق اولگونان،
قادادان، بالادان قاچاق اولگونان،
سن آچیق اول، مرد اول، آلچاق اولگونان،
دئمه واریم چوخدو، پولوم یاخشیدی.

خسته قاسیم کیمه قیلسین دادینی؟
سانی چیخسین، اؤزو چکسین اودونو،
یاخشی ایگید یامان ائتمز آدینی،
چونکی یامان آددان اؤلوم یاخشیدی.

اوستادلار اوستادنامه نی بیر یوخ، ایکی دئیر، بیز ده دئیک ایکی اولسون.
واخت اولار قالخارسان عرشه، آسمانا،
واخت اولار هاوادان ائنرسن، کؤنول!
واخت اولار دوشرسن چنه، دومانا،
واخت اولار، هر ایشی قانارسان، کؤنول!

صحیفه 2

واخت اولار چیخارسان مجنون داغینا،
واخت اولار دوشرسن غم ییغناغینا،
واخت اولار یوز آتش کار ائتمز سانا،
واخت اولار آلیشیب یانارسان، کؤنول!

واخت اولار محممد تئز گه لر جوشا،
واخت اولار هئچ الین گئتمز بیر ایشه،
واخت اولار دؤنرسن دمیره، داشا،
واخت اولار شیشه تک سینارسان، کؤنول!

اوستادلار اوستادنامه نی ایکی یوخ، اوچ دئیر، بیز ده دئیک اوچ اولسون.

سالام وئریب بیر مجلیسه واراندا
یاخشی اَیلش، یاخشی اوتور، یاخشی دور.
دیندیرنده کلمه-کلمه جاواب وئر،
گؤرن دئسین: باراکاللاه، یاخشیدیر.

منم دئینلری تانی ائلینده،
ایگیدین ساخاسی گرک فعلینده،
پیس اؤولادلار یاخشی آتا یئرینده
قالماغیندان قالماماغی یاخشیدیر.

ای اولولو کریم، سؤز یئرده قالماز،
ناکس تکببورلر دوست قدری بیلمز،
دایان دئمک ایله نامرد اَیلنمز،
هر کسته نین اؤزو بیلن یاخشیدیر.


سیزه هارادان دانیشیم، گنجه شهریندن. گنجه شهرینده کیمدن. ضیاد خاندان. ضیاد خانین اؤولادی یوخ ایدی. همیشه اؤولاد دردی چکیردی. اؤولادسیزلیقدان قلبی آچیلمیردی، اوزو گولموردو. وزیری قارا کئشیش ده(قاراملیک) او گونده ایدی. لاپ سو چوخورو تاپمیشدی. بیر گون خان قارا کئشیشله(قاراملیک) باغدا اوتورموشدو، کئچمیشدن، گلجکدن صؤحبت ائله ییردیلر، دردلشیردیلر.

صحیفه 3

ضیاد خان دئدی:

- کئشیش، نه سنین اؤولادین وار، نه منیم. اؤلندن سونرا بیزیم چیراغیمیزی
کیم یاندیراجاق؟ گل فاغیر-فوغرانین قارنینی دویدوراق، نذیر-نییاز وئرک، بلکه
اللاه بیزه بیر اؤولاد وئردی. اؤزوده ایندیدن آرادا شرط قویاق.
کئشیش دئدی:
- نه کیمی شرط دئسن راضییام، تکی اؤولادیمیز اولسون.
ضیاد خان دئدی:
- ایر منیم قیزیم، سنین اوغلون اولدو، من قیزیمی سنین اوغلونا وئریم؛ یوخ، سنین قیزین، منیم اوغلوم اولدو، سن قیزینی منیم اوغلوما وئر. کئشیش راضی اولدو. کاغیذ یازیب، قول قویدوقدان سونرا هره اؤز اوتاغینا گئتدی. سحریسی گون ضیاد خان گنجه اهلینی، فاغیر-صغیرن هر نه کی وار، بیر یئره جم ائله دی، قارینلارین دویدوردو، اَیینلرین گئییندیردی، اَلسیز-آیاقسیزلارا پول وئریب، یولا سالدی.

دوققوز آی، دوققوز گون، دوققوز ساعات، دوققوز دقیقه ، دوققوز ثانیه کئچندن سونرا ضیاد خانین بیر اوغلو، قارا کئشیشین(قاراملیک) ده بیر قیزی دونیایا گلدی. ضیاد خان اعیان-اشرفی توپلاییب، شادیانالیق کئچیرتدی، اوغلانین آدینی ماحمود، قیزین آدینیمریم قویدولار. اوشاقلاری تاپشیردیلار دایه لارا. نئجه دئیرلر، ناغیل دیلی یویرک اولار. اوشاقلار بؤیویوب سککیز یاشا چاتدیلار. ضیاد خان اوغلونو موللا یانینا قویدو. قارا کئشیش(قاراملیک) ده قیزینی اؤزو اوخوتماغا باشلادی. ای دولاندی، ایل کئچدی، ماحمودلا مریم اون بئش یاشینا چاتدیلار؛ آما بو اون بئش ایلین عرضینده نه قیز اوغلانی گؤرموشدو، نه ده اوغلان قیزی.

ماحمود بیر گون له له سی صوفیه دئدی:
- صوفی، گئت آتامدان ایذن آل، من اووا چیخماق ایسته ییرم. صوفی گئدیب، ماحمودون سؤزونو ضیاد خانا یئتیردی. ضیاد خان ایذن وئردی. ماحمود آت میندی، ترلانینی دا قولونون اوستونه آلیب، شهردن چیخدی. بیر قدر یول گئتدیکدن سونرا ماحمودون ترلانی قولونون اوستوندن قالخدی، بیر قشنگ قوشو قاباغینا قاتیب، اؤزونو ووردو آغاجلارین آراسینا. ماحمود دئدی:
- صوفی، سن آتیمی ساخلا، من ترلانین دالیسینجا گئدیم، گؤروم هارا قوندو؟ صوفی آتلارین یانیندا قالدی. ماحمود دوشدو قوشون دالینجا. ماحمود ترلانینی اختارماقدا اولسون، سیزه دئییم کئشیش قیزی مریمدن.
مریم باغا سئیره چیخمیشدی. سرو آغاجی نین یانینا چاتار-چاتماز گؤردو کی، بیر ترلان گؤزل بیر قوشو قاباغینا قاتیب قووور. قوش اؤزونو یئتیریب، سوخولدو

صحیفه 4

مریمین قوجاغینا. مریم تئز قوشو توتدو. ترلان اؤزونو یئتیردی، ایسته دی قوشو مریمین الیندن آلسین، مریم ترلانی دا توتدو.
او بیری طرفدن ماحمود آغاجلارین آراسیینان گلیب، بو باغا چیخدی. باخدی کی، باغ نه باغ؟.. گول بولبولو، بولبول گولو چاغیریر. آغاجلار چیچکله ییب، نرگیزلر باش قالدیریب. ماحمود بیر قدر ایره لی گئدیب گؤردو کی، سرو آغاجی نین آلتیندا مارال میثالی بیر قیز یوز ناز-قمزه ایله دایانیب. قاشلار کامان، گؤزلر قارا، بورون هیند فیندیغی، سینه سمرقند کاغیذی. ماحمود گؤردو ترلانی دا بو قیزین الینده دی. ماحمود ایره لیله مک ایسته ینده مریم گئری دؤنوب اونو گؤردو. کامان قاشلارینی چاتیب، غضبلی-غضبلی دئدی:

- اوغلان، کیمسن؟ ایذنسیز بو باغا نییه گیرمیسن؟
- ماحمود آلدی سینه سازینی، گؤرک ترلانینی قیزدان نئجه ایسته ییر. الدی ماحمود:

ای گؤزل قیز، سد آفرین اصلینه،
الا گؤزلوم، ترلانیمی گتیر وئر!
منم او ترلانین اووچو صیادی،
الا گؤزلوم، ترلانیمی گتیر وئر!

ماحمود بئله دئینده قیز بیلدی کی، ترلان بونون کودو. قارا ساچلاریندان اوچ
تئل آییریب، سینه ساز عوضینده سینه سینه باسدی، گؤرک اونا نه جاواب وئردی.

الدی مریم:

من بیلیرم بو ترلانین ایشینی،
کرم ائیله، ترلانینی گل آپار!
ترلان گرک یئسین اووون دؤشونو،
کرم ائیله، ترلانینی گل آپار!

الدی ماحمود:
اینینه گئییرسن گؤزل دارایی،
شانا آلیب تئللرینی دارایی؛
صیاد اولان ترلانینی آرایی،
الا گؤزلوم، ترلانیمی گتیر وئر!

صحیفه 5

الدی مریم:
اووون اولوب بدنیندن یارالی،
بولبول اولان گول گؤرمه سه ، سارالی؛
نه اوچون دورورسان مندن آرالی؟
کرم ائیله، ترلانینی گل آپار!

الدی ماحمود:
ماحمود دئیر، نه لر گلدی باشیما،
گئدیم سؤیلگیممی تایی-توشوما؟..
اوووم سنسن، گؤزل، چیخدین قارشیما،
الا گؤزلوم، ترلانیمی گتیر وئر!
الدی مریم:

اصلی دئدین، گؤزللرین گؤزویم،
اشیقلارین صؤحبتییم، سؤزویم،
ادیم مریم، قارا کئشیش(قاراملیک) قیزییام،
کرم ائیله، ترلانینی گل آپار!

سؤز تاماما یئتدی، قیز دئدی:
- اوغلان، کرم ائله، تئز چیخ بورادان گئت، کئشیش بابام گلیب بیزی گؤرمه سین.

ماحمود دئدی:
- بو گوندن منیم آدیم کرم اولسون، سنین آدین اصلی. ایندی قوشومو وئر، واریم گئدیم.

الدی اصلی جاوابیندا گؤرک نه دئدی:
کرم، قوشون اوچدو قوندو بوداغا،
کرم اوغلان، کرم ائیله، قوشون آل!
گؤزلرینه وئررم قوربان، ساداغا،
کرم اوغلان، کرم ائیله، قوشون آل!

صحیفه 6

منیمله دوروبسان قاباق-قاباغا،
اولوم قامتینه قوربان، ساداغا،
ضیاد خان اوغلونا اولماز قاداغا،
کرم اوغلان، کرم ائیله، قوشون آل!

بولبوللر اوخویور باهارین فصلی،
گؤزلرین اولوبدو جانیمین قصدی،
ادیم مریم ایدی، سن قویدون اصلی،
کرم اوغلان، کرم ائیله، قوشون آل!

سؤز تاماما یئتدی. کرم قیزا، قیز دا کرمه آشیق اولدو، عهد-پئیمان ائله دیلر.
کرم بارماغینداکی اوزویو قیزا، قیز دا ایپک دسمالینی کرمه وئردی.

کرم اصلینین گؤزلریندن اؤپمک ایسته ینده اصلی گئری چکیلدی. ساچلاریندان ایکی تئل اییریب، سینه ساز ائله دی، آلدی، گؤرک نه دئدی:
نه گزیرسن ملول-ملول بو یئرده؟
امان کرم، منی روسوای ائیله مه!
سنی منه قیسمت ائیله ییب خودا،
امان کرم، منی روسوای ائیله مه!

کرم قیزین یالوارماغینا باخماییب، اونو قوجاقلادی. اصلی بیر تهر اونون الیندن قورتاریب دئدی:

هئچ اولورمو بو یئرلرده بئله ایش؟
کئشیش بابام دویوب ائیله یر تفتیش،
اؤپدون ده، قوجدون دا، آرتیق وار، سوووش،
امان کرم، منی روسوای ائیله مه!
کرم اؤزونو ساخلایا بیلمه ییب، ال آتدی قیزین اینجه بئلینه.
اصلی دئدی:


صحیفه 7

دویمامیشام شکر کیمی دیلیندن، قورخوم یوخدو منیم هئچ ده اؤلومدن، ساریلیبسان اینجهمییان بئلیمدن، امان کرم، منی روسوای ائیله مه! اغام کرم، پاشام کرم، خان کرم! الیش کرم، توتوش کرم، یان کرم! اصلین اولسون سنه قوربان، سان کرم، امان کرم، منی روسوای ائیله مه!

سؤز تامام اولدو. کرم اونونلا حالال-هورممت ائله دی، صوفی نین یانینا قاییتدی، آتینی مینیب شهره گلدی. اؤز منزیلینده اصلی دئییب گیزلی-گیزلی آغلاماقدا اولسون، سیزه دئییم ضیاد خاندان. ضیاد خانا خبر چاتدی کی، اوغلون خستله نیب، نئچه گوندو کی، منزیلیندن باییرا چیخمیر. هامان ساعات ضیاد خان قالخیب، اوغلونون یانینا گلدی، خبر آلدی: - اوغلوم، دردین ندی؟

کرم دئدی: - آتا، ایذن وئر، دردیمی ساز ایله دئییم، دیلنن دئسم دیلیم آلیشیب یانار. ضیاد خان ایذن وئردی.

الدی کرم، گؤرک آتاسینا نه دئدی:

کئشیش باغچاسیندا بیر گؤزل گؤردوم، عاغلیمی باشیمنان آلدی، نه چاره؟ داراییب زولفونو، تؤکوب اوزونه، سریمی سؤودایا سالدی، نه چاره؟

من ده بیلدیم بو بیر ترسا قیزیدی، سحردن پارلامیش دان اولدوزودو، یاشیل باش سونادی، گؤللر قازیدی، عاغلیمی باشیمدان آلدی، نه چاره؟ صحیفه 8

دردلی کرم دئیر فورقتیم قاتی، کسکیندی قیلینجی، یویرکدی آتی، او، عیسوی، من محممد هوممتی، اتشی سریمده قالدی، نه چاره؟

سؤز تامام اولدو، ضیاد خان دئدی: - اوغول، سنین دئدیکلریندن من بیر شئی باشا دوشمه دیم. ایر آشیقسان، دئ گؤروم کیمی ایسته ییرسن، سنین اوچون آلیم.

کرم اوچ یاشیندا اوشاق کیمی باشلادی آغلاماغا. ضیاد خان اوغلونون یانیندان چیخیب، بیر باش دیواناگلدی، تاختینا چیخیب امر وئردی کی، هر کیم منیم اوغلومون دردینی بیله، من اونو دونیا مالیندان قنی ائلرم. شهرده طبیب قالمادی گلمه میش اولا، آما هئچ کیم کرمین دردیندن بیر شئی آنلایا بیلمه دی. بیر گون کرم اوتورموشدو باغدا، اؤزو ده چوخ داماقسیزدی. بیر قاری ائشیتدی کی، ضیاد خانین اوغلو خسته دی، هئچ کیم ده اونون دردینی تاپا بیلمیر، دئدی: - هر نه اولور-اولسون گرک من کرمین دردینی تاپام، بلکه ضیاد خان منه بیر قیرمیزی دونلوق وئره.

قاری عصاسین الینه آلیب، اؤزون یئتیردی ضیاد خانین باغینا، گؤردو کرم چوخ قمگین اوتوروب، گؤزلری یول چکیر، دئدی: - اوغول، شهرین گلینلری، قیزلاری، اوغلانلاری گولشن باغینا سئیره چیخیبلار، سن نه اوچون بورادا تک-تنها اوتوروبسان؟ کرم دئدی: - قاری ننه، سننن بیر سؤز سوروشاجاغام. آنجاق بو سؤز ایکیمیزین آراسیندا قالمالیدی.

قاری دئدی: - اوغول، قاری کی وار، بیر اوووج داریدی. هارا سپله سن، ائله اوراداسا قالار. سن سؤزونو دئ! کرم دئدی: - ننه، او قیزلارین ایچینده کئشیشین قیزی دا اولاجاقمی! قاری دئدی: - اولاجاق. کرم دریندن بیر آه چکدی. قاری ایشی باشا دوشدو، بیلدی کی، کرم مریمه اشیقدی. بالاغینی قاتلاییب، اؤزونو ضیاد خانا یئتیردی، دئدی: - ضیاد خان، اوغلووون دردینی بیلمیشم. ضیاد خان سوروشدو:

صحیفه 9

- اوغلومون دردی ندی؟ قاری دئدی: - اوغلون کئشیش قیزی مریما آشیق اولوب. ضیاد خان ایشی یقین ائله یندن سونرا قارییا پول وئریب یولا سالدی، هامان ساعات کئشیش اوچون آدام گؤندریب، حوضورونا چاغیرتدیردی. کئشیش ضیاد خانین هوزورونا گلیب، ادب-سالامینی یئرینه یئتیردی. ضیاد خان اونا اوتورماغا یئر گؤستردی. کئشیش اوتوردو، ضیاد خان دئدی: - کئشیش، منیم اوغلوم سنین قیزینا آشیقدی، بو گون-صاباح گرک تویلارینی ائلیک. کئشیش دئدی: - منیم گؤزوم اوسته! آنجاق منه اوچ آی مؤهلت وئر، تداروک گؤروم. ضیاد خان راضی اولور، اوسته لیک اونا بیر اوزوک وئردی کی، قیزا وئرسین. کئشیش اوزویو الاندان سونرا بیر باش ائوینه گلدی، آروادینی چاغیریب دئدی: - آرواد، ضیاد خان قیزی الیمیزدن آلاجاق. گل قاچاق! ارواد راضی اولدو، هامان گون ائوده اولان هر نه شئیلری واردیسا ساتدیلار، سحر اچیلمامیش کؤچ-کولفتنن شهردن چیخیب قاچدیلار. اونلار قاچماقدا اولسون، سنه کیمنن دئییم، صوفیدن. صوفی ایشدن خبردار اولان کیمی کرمین یانینا گلیب دئدی: - آتان کئشیشین قیزینی سنه آلدی، نیشان دا تاخدیلار. کرم بونو ائشیدن کیمی سازینی سینه سینه آلیب دئدی: وعده سی چاتینجا، سوسن، سونبولون، صفاسین چکمه یه دال گلسین، گئتسین! سورگین دونیانین ذؤوق-صفاسین، بوینا دولانماغا قول گلسین، گئتسین!

سوسن ندی، سونبول ندی، گول ندی، اغ اوزونده قوشا-قوشا خال ندی، شکر ندی، شربت ندی، بال ندی، وئر، آغزیم ایچینده دیل گلسین، گئتسین!

صحیفه 10

دوست باغیندا سوسن، سونبول منیمدی، بوداغیندا اؤتن بولبول منیمدی، باغچادا خار گؤرمه ین گول منیمدی، اؤپمک چون دوداغا خال گلسین، گئتسین! شاه گلیب فتح ائتدی بو کرم کانی. کرمین آشیغی، معشوقو هانی؟ قورخورام قاچیردا اصلی سونانی، قویما اوسته غئیر ال گلسین، گئتسین!

سؤز تامام اولدو. کرم یاری شاد، یاری ناشاد منزیلینه کئچیب، دوز اوچ آی گؤزله دی. بیر گون بوتاسی یادینا دوشوب، سازینی الینه آلیب، آتاسی نین یانینا گلدی. ضیاد خان خبر آلدی:

- اوغول، بئله گلمگی نین سببی ندیر؟ کرم سازینی آلیب، گؤرک آتاسینا نه دئدی:

اشدی گئتدی قارلی داغین آردینا، خان اصلیم یادیما دوشدو، آغلارام. هئچ طبیبلر چاره ائتمز دردیمه، خان اصلیم یادیما دوشدو، آغلارام. داغلارین بورچوسو منه یورد اولدو، مئشه سینده آسلان اولدو، قورد اولدو، بو اوچ آی منه بیر بؤیوک درد اولدو، خان اصلیم یادیما دوشدو، آغلارام. اوجا داغ باشیندا اؤتوشور قوشلار، مارالیم قاچیبدی، کیملر گؤرموشلر؟ دردیمی آنلاماز قارا کئشیشلر خان اصلیم یادیما دوشدو، آغلارام. هئی آغالار، بودو سؤزون ازه لی،

صحیفه 11

پاییز اولار، باغلار تؤکر خزه لی، درد آنلاماز بو یئرلرین گؤزه لی، خان اصلیم یادیما دوشدو، آغلارام.

دردلی کرم دئیر، بو دردیم بیتمز، یاریمین سؤوداسی سریمدن گئتمز، یوز مین اؤیود وئرسز، بیری کار ائتمز، خان اصلیم یادیما دوشدو، آغلارام.

سؤز تامام اولدو، ضیاد خان دئدی: - اوغلوم، بو گون صبر ائله، صاباح کئشیشین قویدوغو ایغرار تامامدی، ییغیشیب، بیرلیکده گئدریک سنین بوتاوو گتیرمه یه.

ائرته سی گون ضیاد خان بؤیوک جاه-جلالنان ییغیشیب، کئشیشین ائوینه گلمه یه بینا قویدولار. بیر قدر یول گئدندن سونرا کرم دئدی: - سیز یاواش گلین، من آتیمی چاتیب، سیزدن قاباق گئدجیم. ضیاد خان راضی اولدو. کرم آتینی چاپیب، بیر قدر گئتمیشدی کی، یولدا ایکی نفر پییادایا راست گلدی. کرم اونلاردان خبر آلدی: - هاردان گلیب، هارالارا گئدیرسینیز؟ دئدیلر: - کندده بیر کئشیش وار، اونون یانینا گئتمیشدیک کی، کیتابا باخدیراق، گئدیب گؤردوک کؤچ-کولفتیینن کؤچوب گئدیب. کرم بئله ائشیدنده آز قالا عاغلی باشیننان چیخدی. بیر قدر آتینی سوردو، گؤردو کی، قارشیداکی داغلارین باشینی دومان بورویوب. آتینی ساخلاییب، گؤرک داغلارا نه دئدی: خان اصلیم زنگیدن فرار ائله ییب، یول وئرمگین، باشی دومانلی داغلار! بئله گئتمیش آتاسی ایله آناسی، یول وئرمگین، باشی دومانلی داغلار! قالخیشدیلار خانلار، آغالار تویا،

زنگی نین آدامی باتیبدی لویا؛   

اوچوبدو الیمدن بیر آغسا مایا،

صحیفه 12

یول وئرمگین، باشی دومانلی داغلار. دردلی کرم بو عشق ایله بیشمیشدی، سئودا اوچون جان-باشیندان کئچمیشدی؛ اصلی، کئشیش خوی اوستونه کؤچموشدو، یول وئرمگین، باشی دومانلی داغلار!

کئشیش قاچیر

کرم آتینی چاپیب، اؤزونو کئشیشین باغینا سالدی. آتدان دوشوب، هر طرفی گزدی. اصلیدن بیر ایز تاپمادی؛ گؤردو کی، دوغرو دئییرمیشلر، له له کؤچوب، یوردو بوش.

کرمین دردی توغیان ائله دی.

آلدی، گؤرک نه دئدی:

گلدیم دوست باغینا، ائیله دیم نظر، گؤردوم یارین باغچاسیندا گول یئری. اغ بوخاغا دنه-دنه دوزولموش، عاغلیمی باشیمدان آلدی خال یئری

چاغیریرام گئجه-گوندوز من جلیل، اوستوموزده قادیر مؤولام هم دلیل؛ اغ کفه نی قملی، ایینه سی ملول، بللی یارین کفه نینده ال یئری.

عرض-حالیم یازدیم من اصلی دوستا، اونون اوچون اولدو کؤنول شیکسته، یاسدیغی قان آغلار، یورغانی یاسدا، دؤشک جاواب وئرر منده یول، یئری!

کرمینی آتمیش، یادلاری توتموش، دردینی توپلاییب، دردیمه قاتمیش، الا گؤزدن چاغلاییبان یول ائتمیش، وفالی دوست اوتاغیندا سئل یئری.

صحیفه 13

کرم سؤزونو تاماما چاتدیریب، اؤزونو یئتیردی همیشه اصلی کؤلگه سینده اوتوران سرو آغاجینا. اورگیننن قارا قان آخا-آخا سرو آغاجینی قوجاقلاییب، گؤرک اصلینی اوننان نئجه خبر آلدی: دور، سرو، دور، سننن خبر سوراییم، سرو آغاجی، سنین مارالین هانی؟ گؤزومدن آخیتما قانلی یاشلاری، سرو آغاجی، سنین مارالین هانی؟

الچاقلی-اوجالی قارشیدا داغلار، کؤنلوم اینتیظاردی، گؤزوم قان آغلار، خسته نین حالیننان نه بیلر داغلار؟ سرو آغاجی، سنین مارالین هانی؟

دوغرو سؤیله مه سن، قددین اَییلسین، قارغارام مؤولادان، بئلین بوکولسون، بیر آه چکیم یارپاقلارین تؤکولسون، سرو آغاجی، سنین مارالین هانی؟

کرم دئیر، گؤز یاشلاری تؤکرم، ویران باغدا بولبول اولوب اؤترم، یاریمین یولوندا باشدان کئچرم، سرو آغاجی، سنین مارالین هانی؟

کرم، سرو آغاجیننان هئچ بیر جاواب آلا بیلمه دی، دؤنوب کئشیشین ائوینه طرف گلدی. گؤردو کی، کئشیشین ائوی اوچولوب، ویران اولوب. کرمین داها دا دردی آرتدی. سینه سازینی آلیب، گؤرک نه دئدی:

کئشیش باغچاسینا گلدیم، گؤردوم نازلی یاریم گئتمیش. باغ گؤزومه خور گؤروندو، ساللانیب گزه نیم گئتمیش.

صحیفه 14

جانیم هسرتدی گؤزونه، شکردن شیرین سؤزونه؛ سییاه زولفون آغ اوزونه داراییب تؤکه نیم گئتمیش.

بویو بنزردی فیدانا، اودلار سالدی شیرین جانا، منی قویوب یانا-یانا، ساللانیب گزه نیم گئتمیش.

گولسوز باغا بولبول گلمز، گوللو باغلار ویران اولماز،- کرم سنسیز بوردا قالماز، هارای اصلی خانیم گئتمیش.

کرم اصلینی آختارا-آختارا باغی گزیردی، باخدی کی، کنارداکی گول باغیندا بیر قیز سئیر ائدیر. کرم ائله بیلدی کی، بو اصلی خاندی.

اؤز-اؤزونه دئدی: آخ، بیوفا یار! منی آغلار قویوب، اؤزو باغدا سئیر ائدیر. آلدی سازی گؤرک نه دئدی:

آلا گؤزلو، نازلی دیلبر، گولونمو اولدون، گولونمو اولدون؟ ازل منیم ایدین عنبر، ائلینمی اولدون، ائلینمی اولدون؟

پنجره یه چکیب پرده، سن اوغراتدین منی درده؛ من گئدیرم، سن بو یئرده قالانمی اولدون، قالانمی اولدون؟

ائویمیزین دالی اییده، اییدنین اوجلاری گؤیده، دؤشمه لی ائیوان اؤیده گلینمی اولدون، گلینمی اولدون؟

صحیفه 15

آینانی آلدین دیزینه. سورمه نی چکدین گؤزونه، سن بزک وئریب اؤزونه. خانیممی اولدون، خانیممی اولدون؟

گردنه تؤکدون تئلینی، ایشلتدین فیتنه-فئعلینی، بوکدون کرمین بئلینی، قنیممی اولدون، قنیممی اولدون؟

قیز کرمه طرف گلیب دئدی: - اوغلان، من اصلی دئییلم. سنین آرادیغی اصلینی، نه مودتدی کی، آتاسی گؤتوروب گئتدی. هارا آپاردیغینی دا بیلمیرم.

کرم دؤنوب آغلایا-آغلایا سرو آغجینا طرف گئتدی. ضیاد خان نئچه-نئچه آداملارنان کئشیشین باغینا داخیل اولوب گؤردولر کی، له له کؤچوب، یوردو بوش. بورالاردا کئشیش نه گزیر.

ضیاد خان آدام گؤندردی کئشیشدن بیر خبر بیلسین، اؤزو ده صوفینی آلیب یانینا، کرمه آختارماغا باشلادی. گلیب هامان سرو آغاجی نین دیبینده کرمی اغلار بیر حالدا تاپدیلار. صوفی کرمی یئردن قالخیزدی. ضیاد خان خبر آلدی: - اوغلوم، بو نه حالدی دوشوبسن؟ بس کئشیش هارادادی؟ کرم دئدی:

- آتا، ایذن وئر دردیمی سازلا دئییم. دیل ایله دئسم، دیلیم آلیشیب یانار. ضیاد خان ایذن وئردی، کرم آلیب سینه سازینی، گؤرک آتاسینا نه دئیجک: فلک منی باغا باغبان ائیله دی، دوست باغینا هئچ گیرمه دیم، آغلارام. عالم دردی بسله دیگیم گوللری. بیر گول دریب اییله مه دیم آغلارام.

صحیفه 16

گؤرونمور هئچ بو یئرلرین سولطانی،   

بو خسته کؤنلومون طبیبی هانی؟ ازلدن سئومیشدیم من اصلی خانی،

قول بوینونا هئچ دیمه دی، آغلارام. گؤرونمز، گؤرونمز منیم مارالیم، کسیلدی، قالمادی صبریم، قراریم؛ قارا کئشیش(قاراملیک) قیزی اصلیدی یاریم، یار حالیمی هئچ بیلمه دی، آغلارام.

کرم دئیر، زالیم فلک نئیله دی، خنجر ایله باغریم باشین تــئیله دی، اصلی خانیم منه نه لر ائیله دی، ایلقاریندا دوز اولمادی، آغلارام.

سؤز تامام اولدو، کرم باشلادی آغلاماغا، بئله کی، گؤزوننن باهار بولودو کیمی یاش آخیردی.

ضیاد خانین کئشیشین دالینجا گؤندردیگی آداملار گئری قاییتدیلار، کئشیشین قاچدیغینی خبر وئردیلر. ضیاد خان کور-پئشمان اوغلونو یانینا آلیب، ائوینه قاییتدی. کرم اؤز منزیلینده سارالیب-سولماغا باشلادی. ضیاد خانا خبر گئتدی کی، بس اوغلون پیس حالدادی. ضیاد خان هامان ساعات بیر نئچه مؤعتبر شخصلری اوغلونون یانینا گؤندردی کی، احوال-پورسانلیق ائلسینلر. ضیاد خانین آداملاری گئتدیلر کرمین یانینا. کرمنن هر نه سوروشدولارسا، جاواب وئرمه دی. اونا اؤیود-نصیحت وئردیلر، کؤنلونو آلدیلار. اخیردا کرم سازی سینه سینه باسیب دئدی:

الا گؤزلو، قلم قاشلی، منیم سونام گؤلدن اوشدو، منی قویدو اینتیظاردا، واریب، غئیری گؤله دوشدو.

بیزیم ائللر گول باغیدی، کؤنول عشقین بولاغیدی؛ یئل اثر، زولفون داغیدی، ایندی فورصت بئله دوشدو.

صحیفه 17

هر زامان چکرم یاسی، سیلینمز کؤنلومون پاسی؛ سریمین گئتمز سئوداسی، التون کمر بئله دوشدو.

هانی سئودیسیگیم، هانی؟ یولوندا قویموشام جانی، کرم سئودی اصلی خانی، او دا قوربت ائله دوشدو.

سؤز تامام اولدو. کرم اوزوقویلو ییخیلیب، آغلاماغا باشلادی. آداملار گئری قاییدیب، احوالاتی ضیاد خانا خبر وئردیلر.

ضیاد خان بو دفعه اؤزو صوفینی ده گؤتوروب، کرمین یانینا گلدی. گؤردو کی، اوغلو او اوغول دئییل، پاییز یارپاغی کیمی سارالیب سولوب. کرم آتاسینی گؤرنده سازی سینه سینه باسیب دئدی:

اصلیم کؤچ ائله دی وطن ائلیندن، رقیبلرین خاطیر ائوی خوش اولسون! بو آیریلیق بیزه گلدی مؤولادان، اغلایالیم، گؤزلریمیز یاش اولسون!

عجب آیری دوشدوم نازلی یاریمدان، یولوندا کئچدیگیم سانو سریمدن، یازیلدی بیزیمچین مؤولا کریمدن، عاشیق گرک مین بلایه توش اولسون!

اوزومه گولردی، بیلمزدیم فندین، غئیرییه آچاجاق کؤکسونون بندین، من امه بیلمه دیم لبی نین قندین، یاغی رقیبلرین کؤنلو خوش اولسون.

صحیفه 18

اوغرون-اوغرون دوست باغینا گیرمه دیم، ال اوزادیب قونچا گولون درمه دیم، یاری اوتاغیندا تنها گؤرمه دیم، گوندوز خیال، گئجه لری دوش اولسون!

بیلر اوینار شترنجینی، نردینی، کیمسه بیلمز اورگیمین دردینی، چوخ چکمیشم بو دردلرین دؤردونو، قوی چکگیم، بونون ایله بئش اولسون!

سییاه زولفو آغ اوزونه یاییلان، دال گردنده هر هؤرویو بیر ایلان، یاری مندن منی یاردان آییران گؤروم اونو بیتمز درده توش اولسون!

اریسین، داغلارین قاری اریسین، سئل اولوبان یئر اوزونو بوروسون سوراهیلر دولسون، ساقی یوروسون، ایچک باده، ایچک، بیزه نوش اولسون!

کرم گئدر اولدو بو ائل-اوبادان، یاران، یولداش، اونوتمایین دوعادان، ایگید شاهین اوچورموشام یووادان، من گئدیرم، خاطیرینیز خوش اولسون!

سؤز تامام اولدو، ضیاد خان دئدی: - اوغول، سن منی بو قوجا واختیمدا داغا-داشا سالما. آچیق سؤیله گؤروم، نه ائلمک ایسته ییرسن؟ ائله بو یئرده کرمین بیر نئچه دوستلاری احوال-پورسانلیغا گلدیلر. کرم بونلاری گؤرن کیمی اورگی کؤورکلندی، گؤرک نه دئدی:

گئدر اولدوم، یار-یولداشیم ساغ اولسون، بول اولسون چؤرگی، آشی دونیانین! بوندان سونرا دردلرینیز وورولسون، سورمه لنسین گؤزو، قاشی دونیانین!

صحیفه 19

ارنلر قویدوغو یوللاری سئچدیم، دولدوروبان، عشقین باده سین ایچدیم، بیر بئله سئوداچین سریمنن کئچدیم، لعل، گؤوهر اولسون داشی دونیانین!

باغلا بوستان اولسون چؤللر، صحرالار، بال ایله یاغ اولسون یئددی دریالار، مئیوه وئرسین بوتون داغلار، اووالار، ایسترم یاز اولسون قیشی دونیانین!

دردلی کرم دئیر؛ دونیا فانیدی، نئچه لرین ائلر آبدال، یورودو. کیمسه بیلمز نه زاماندان بریدی، هئچ حسابا گلمز یاشی دونیانین!

سؤز تامام اولدو. کرم دئدی: - آتا، منیم دردیم کئشیش قیزی اصلی خانین دردیدی. ضیاد خان دئدی: - اوغول، سن گل او قیزین عشقینی اورگیندن سیل! من بورادا کؤنلون ایسته دیگی بیر قیزی سنه آلارام. کرم دئدی: - آتا، منه اصلیدن غئیر-از گؤزل لازیم دئییل. من گرک اونو آختارام تاپام. ضیاد خان دئدی: - اوغول، گل سن بیر کئشیشین قیزیندان اؤترو دییار-قوربته دوشمه! کرم دئدی: - آتا، ایذن وئر من گئدیم. قوربت منه خوشدو. بلکه قیسمت اولا، یاریما یئتیشم. ضیاد خان دئدی: - اوغول، سن کی، بو سئودادان ال چکمیرسن، گئت، آللاه سنه یار اولسون! کرم آتاسی نین الیندن اؤپدو، صوفی ایله بیرلیکده آناسی نین یانینا گئتدی.

صحیفه 20

کرم حلاللاشیب یولا چیخیر

آناسی بونو بئله گؤرنده خبر آلدی:

- اوغلوم، بئله گلمگی نین اصلی ندی؟ کرم دئدی:
- آنا سن، ایذن وئر سازنان دئییم.
الدی کرم، گؤرک آناسینا نه دئدی:

قم، قضاوت بو گون باشا وئریلدی،
اغلا. آنا، آیریلیغین گونودو!
بیزه قیسمت قریب ائللر یازیلدی،
اغلا، آنا، آیریلیغین گونودو!

منی خار ائله دی ائلین دیللری،
من گئدیرم، گؤزله مگین یوللاری؛
واریبان گزرم قوربت ائللری،
اغلا، آنا، آیریلیغین گونودو!

فلک بیزی داشا چالیب نه اوزلر،
انا، اینتیظاردا قالماسین گؤزلر؛ -
کرم دئیر: اصلیم یولومو گؤزلر،
اغلا، آنا، آیریلیغین گونودو!

سؤز تامام اولدو، کرم آناسیننان حالاللیق آلیب، صوفی ایله برابر گلیب یولداشلاری نین یانینا، گؤرک بونلار ایله نئجه حالاللاشاجاق. الدی کرم:

یئنی بیر سئودادی، گلدی باشیما،
گلین حالاللاشاق، من گئدر اولدوم.
گلیب یا گلمه ییب، سیزی گؤرمرم،
گلین حالاللاشاق، من گئدر اولدوم.

اورگیمده واردی سؤنمز آتشلر،
یار الیننن درین یارالار ایشلر،
گولوب دانیشدیغیم دوستلار، سیرداشلار،
گلین حالاللاشاق، من گئدر اولدوم.

صحیفه 21

سئیراغیباسیررینیزیوئرمگین،
کئشیش گلسه بو یئرلره قویمایین،
اصلی گلسه کرم گئتدی، سؤیلگین،
گلین حالاللاشاق، من گئدر اولدوم.

سؤز تامام اولدو، کرم اؤز دوستلاری ایله گؤروشوب آیریلدی. صوفی ایله بیرلیکده یولا دوشدو. نه گئجه بیلدیلر، نه گوندوز بیلدیلر، آز گئتدیلر، چوخ گئتدیلر، بولاق باشیندا بیر دسته قیزا راست گلدیلر. بونلارین ایچینده اصلی خانا بنزر بیر قیز وار ایدی. کرم گؤرن کیمی سازی سییرینه باسیب دئدی:

ساللانا-ساللانا یولون اوستونه
چیخان دیلبر، منی ساننان ائیله دین،
قوبا قاز یئریشلی، شاهین باخیشلی،
باخان دیلبر، منی ساننان ائیله دین.

شاهین کیمی گؤر نه گلیر اوستومه،
خوب یاراشیر قیزیل گوللر دستینه،
باخیشلاری دوروب سانیم قصدینه،
باخان دیلبر، منی ساننان ائیله دین.

ترلان گؤرسه هورکوشسک سونالار،
قورخوم بودو - غئیری گؤله قونالار؛
اغ اللره، الوان-الوان حنالار
یاخان دیلبر، منی ساننان ائیله دین.

کرمین دردینه آغلایار گؤیلر،
گلیب گئدنلره دردینی سؤیلر،
کؤنول اصلی خاندان غئیریسین نئیلر؟!
دوران دیلبر، منی ساننان ائیله دین.

کرمین بئله اوخوماغینی گؤرن قیزلار یولدان چیخیب کنارلا گئتمک ایسته ینده کرم سازینی آلیب، گؤرک بو دفعه قیزلارا نه دئدی:

صحیفه 22

مندن کوسن نازلی، نازلی باجیلار،
من کناردان کئچیم، یول سیزین اولسون!
اورگیمده چوخدو قملر، آسیلار،
اغولار منیمکی، بال سیزین اولسون!

من یولچویام، یوللار کئچیب گئدیرم،
عشقین قاتارینی چکیب گئدیرم،
یانیقلییام، سو وار، ایچیب گئدیرم،
بیر جام وئرین ایچیم، دول سیزین اولسون!

سینم دویونلودوجییریم قارا،
اصلیسیز قالمیشام قمگین، آوارا،
باش گؤتوروب گئتدیم چؤله، دییارا،
ویرانه لر منیم، ائل سیزین اولسون!

مئی ایچیب مست اولماق یاراشماز بیزه،
یاری گرک تاپام من گزه-گزه،
بیر قونچا گولوم وار، تزه، تر-تزه،
یئنگیده آچیلان گول سیزین اولسون!

دردلی کرم دئیر: گؤزه لیم اصلی،
گؤزلریم یاشلیدی، اورگیم پاسلی؛
اوندان آیریلالی یاسلییام، یاسلی،
من قارا گئیینیم، آل سیزین اولسون!

سؤز تامام اولدو، قیزلار کرمه سو وئردیلر. کرم سو ایچدیکدن سونرا صوفی ایله بیرلیکده یولا روان اولدو. بیر مودت یول گلدیکدن سونرا کیچیک بیر کاروانا راست گلدیلر. کرم کاروانی گؤرنده اصلی یادینا دوشدو، آلدی سازی، سینه سینه باسدی، دئدی:

صحیفه 23
ای آغالار، کؤنول قوشو
هاوایا قالخیر، اَیله نیر.
قوربت ائله دوشن آدام
گؤز یاشین سیلیر، اَیله نیر.

بومو قوربت ائلین حالی،
موشکول اولور یار ووصالی،
سئودیگیم یارین خییالی
عاغلیما گلیر، اَیله نیر.

ملشیر قویون، قوزولار،
هره اؤز ائلین آرزولار؛
اوزاق اولاندا منزیللر
بیر زامان قالیر، اَیله نیر.

سؤزوم آغیزلاردا، دیلده،
گؤزوم قالیب قونچا گولده؛
دردلی کرم قوربت ائلده
اهو زار ائدیر اَیله نیر.

- سؤز تامام اولدو. هامی کرمین قملی-قملی اوخوماسینا تعججوب ائله دی. کاروانباشی سوروشدو: - آشیق، سنه نه اولوب کی، بئله یانیقلی-یانیقلی اوخویورسان؟ اورگیمیزی لاپ قانا دؤندردین. صوفی ماجرانی بونلارا ناغیل ائله دی. کاروانباشی دئدی: - آشیق، بیز کئشیش گؤرمه میشیک. آنجاق بو یاخیندا بیر اوبا وار، گئدین اورایا، سوروشون. بلکه اونلار بیلرلر. کرمگیل اونلارلا خوداهافیزلشیب، یولا روان اولدولار. بیر قدر گلیب، اؤزلرینی هامان اوبایا یئتیردیلر. اونلارین باشینا چوخ آدام توپلاندی. کرم سازی آلیب، اصلی خانی گؤرک بو آداملاردان نئجه خبر آلدی:

نازلی یاریمی قاچیرتدیم، ائللر، خان اصلیم گؤردوزمو؟ بولبولو باغدان اوچورتدوم، گوللر، خان اصلیم گؤردوزمو؟

صحیفه 24

بو گون بیزیم ائللر کؤچر، ایاغی بو یولدان کئچر، چوخ گؤزل بو سودان ایچر، گؤللر، خان اصلیم گؤردوزمو؟

اصلی حورئیدی بیلَنه، قوینو جننتدی گیرنه؛ گؤزلری بنزر جئیرانا، چؤللر، خان اصلیم گؤردوزمو؟

اوبالاری اویماق-اویماق، اولماز ایمیش یاردان دویماق، اغیز سوددو، دوداق قایماق، دیللر، خان اصلیم گؤردوزمو؟

زولفودوهازار، سد هازار، نه گؤزل داراییب دوزر، قوربت ائله دوشموش، گزر، یوللار، خان اصلیم گؤردوزمو؟

گلدیم، گؤردوم اصلی کؤچوب، اتین سوروب بوردان کئچیب، اییلیب سویوندان ایچیب، سولار، خان اصلیم گؤردوزمو؟

کرم دئیر؛ سانیم کیمی، اتلاس گئیر خانیم کیمی، من سئویرم سانیم کیمی، ائللر، خان اصلیم گؤردوزمو؟

گورجوستانا گئتمگی

صوفی گؤردو کی، کرمین اوخوماغیندان بونلار بیر شئی باشا دوشمه دیلر، دیلله خبر آلدی:

صحیفه 25

- قارداش، بو طرفلرده کؤچ-کولفتنن بئله واریب گئدن بیر کئشیش گؤرمه دینیزمی؟ بونلاردان بیر نئچه سی کئشیشین گورجوستانا طرف گئتدیگینی سؤیله دیلر. کرمگیل ائله هامان گونو گورجوستانا طرف گئتمگین بیناسین قویدولار. بیر مودت یول گئتدیلر، بیر چؤلون دوزونده گؤینن گئدن بیر قاتار دورنا گؤردولر. کرم دورنالاری گؤرن کیمی سازینی سینه یه باسیب، گؤرک دورنالاردان نه خبر آلدی:

قاتار-قاتار گؤی اوزونده سوزورسوز، ایلن، دورنام، اَیلن، خبر سوراییم. بیزیم یورددان نه خبرلر بیلیرسیز؟ ایلن، دورنام، اَیلن، خبر سوراییم.

بیزیم یئرده سرین بولاق آخارمی؟ یاز گلنده بنؤوشه لر قوخارمی؟ الا گؤزلوم جئیرانگاها چیخارمی؟ ایلن، دورنام، اَیلن، خبر سوراییم.

بیتمزمی آغاجی بیزیم باغلارین، اسکیک دئییل هر جور گولو داغلارین، هئچ اولورمو سنین گؤزل چاغلارین، ایلن، دورنام، اَیلن، خبر سوراییم. خان اصلیمین جئیرانگاهی هارادا؟ حاق چاتدیرسین آشیقلاری مورادا؛ سانیم دورنا، نه گزیرسن بورادا؟ ایلن، دورنام، اَیلن خبر سوراییم. دردلی کرم دئیر: هاردان گه لرسیز؟ خان اصلیمین یئرین، یوردون بیلرسیز، گؤرسز، اونا مندن سالام دئیرسیز، ایلن، دورنام، اَیلن، خبر سوراییم.

صحیفه 26

کرم سؤزون تامام ائله دی. باخدی کی، دورنالار هئی دالبادال گئدیر، صوفییه دئدی: - صوفی له له، گؤرورسنمی، بو دورنالار بیزیم ائله گئدیرلر. قوی بونلارنان ائلیمیزه بیر خبر گؤندریم. کرم بونو دئییب، سازینی باسدی سینه سینه، تئللری دیللندیردی، آلدی، گؤرک نه دئدی:

دورنام، گئدر اولسان بیزیم ائللره، یاخشی سؤیله باشدان کئچن حاللاری. قوهوم-قارداش، دوست، موصاحیب اولانلار بوندان سونرا گؤزله مه سین یوللاری.

بیر چیخایدیم ائیوانینا، کؤشکونه، بیر باتایدیم عنبرینه، موشکونه، ادی بللی اصلی خانیم عشقینه، اؤلدوررلر، دورنا، تؤکسن تئللری.

کرم دئیر، هئچ کس یارین اؤیمه سین، ال اوزادیب آچام یاخا دویمه سین، هئچ یگیدین اوخو داشا دیمه سین، یاد اولماسین منیم کیمی ائللری.

سؤز تامام اولدو، یوللارینا داوام ائله دیلر. بیر مودت گئدیب، گونلرین بیرینده گورجوستان سرحددینه چاتدیلار. باخدیلار کی، بورادا بؤیوک بیر اوبا وار. اوبانین آهیل-ساهیلی قاباغا چیخدی، سالام-کالامدان سورا کیم اولدوقلارینی، هارادان گلیب، هارا گئتدیکلرینی سوروشدولار. کرم سازی سینه سینه باسیب، اؤزونو بئله نیشان وئردی: فلک منی باغا باغبان ائیله دی، باغبان آغلار، باغچا آغلار، گول آغلار. دوست باغینا آخماز اولدو سولاریم، سوسن آغلار، سونبول آغلار، سئل آغلار.

صحیفه 27

یاری تاپام، خینا یاخام الینه، الیب گئدم وطنینه، ائلینه. نه اولار کی، ساریلایدیم بئلینه، کمر آغلار، قایتان آغلار، بئل آغلار.

ترک ائیله دیم وطنیمی، ائلیمی، الیمدن آلدیلار قونچا گولومو، اونونچون قوربته سالدیم یولومو، اوبا آغلار، وطن آغلار، ائل آغلار.

اؤردک کیمی اوچدوم گؤلدن-گؤللره، جئیران کیمی قاچدیم چؤلدن-چؤللره، کرم دئیر: دوشدوم بدنام دیللره، گلن آغلار، گئدن آغلار، یول آغلار.

سؤز تامام اولدو. هامی کرمه آفرین دئدی. صوفی ییغیلانلاردان کئشیشی خبر الدی، دئدیلر: - آختاردیغینیز کئشیش تیفلیسده اولور. کرم اورادان قالخیب، بیر باش تیفلیسه گلمکده اولسون، ائشیت کئشیشدن. کئشیش گنجهدن چیخیب، اوبالاری، اؤلکه لری دولانا-دولانا گلیب چاتمیشدی تیفلیسه. بورانین کنیازی نین یانینا گلیب دئدی: - من قیزیمی بیر موسلمان اوغلونون الیندن گؤتوروب قاچمیشام. ایذن وئر، سنین اؤلکهنده یاشاییم. کنیاز کئشیشه بیر ائو وئردی. کئشیش کؤچ-کولفتینن بورادا قالماقدا اولدو. ایندی ائشیت کرمدن. کرم گلیب لاپ شهرین کنارینا چاتدی، گؤردو کی، بیر دسته جاوان اوغلان یاشیل چمنگاهدا چالیب، اوخویور، اویناییر. بونلار کرمی گؤرن کیمی اطرافینی آلدیلار. - آشیق، گل بیزیم اوچون بیر آغیز اوخو. نه قدر پول ایسته سن وئرریک. کرم دئدی: - اوخوماغینا اوخویارام، آنجاق بیز پول آشیغی دئییلیک. اگر منه کؤمک ائلمک ایسته ییرسینیزسه سوروشدوغوما جاواب وئرین. کرم آلدی، گؤرک نه دئدی:

صحیفه 28

ائی آغالار، گلین سیزه سؤیلگیم، ایتیردیم اصلیمی، گؤرن اولمادی. پروانه لر کیمی آلیشدیم، یاندیم، من تک بو چؤللرده قالان اولمادی.

کیم گؤرموشدو فرهاد ایله شیرینی، اولار دا سئودیلر بیری-بیرینی، اتدی کولونگونو، یاردی سرینی، فرهاد کیمی یارچون اؤلن اولمادی.

خورشید اؤز ماهی نین دیزینه یاتدی، قنبر آرزوسونون توزونا باتدی، دونیادا شاهسنم مورادا چاتدی. اشیق قریب کیمی گولن اولمادی.

اغ قوواق قیزیورو بیی نین دنگی، شاه ایسماییلین یاری عرب زنگی، لئیلا دا بیر زامان مجنونون دنگی اونلارا دا ایمداد اولان اولمادی

کرم دئیر: داغ دؤشونده اوتوردوم، دردیم اللی ایکن یوزه یئتیردیم، لوغمان حکیم کیمی سرراه گتیردیم، منیم دردلریمی بیلن اولمادی.

هامی یئربیئردن کرمی آلقیشلادیلار. صوفی بونلاردان دا کئشیشی خبر آلدی، دئدیلر: - آشیق، بیزه بیر مزه لی داستان سؤیله. ائله داستان اولسون کی، اصلی اولماسین، یالاندان دوزلسین. سونرا کئشیشین یئرینی سنه دئیک. کرم آلیب، گؤرک نه دئدی: گزه-گزه بیر میلچه یه توش اولدوم، خنجر ایله توتوب کسدیم باشینی.

صحیفه 29

گوجوم چاتمادی کی، چکیب آپارام، یئددی داغین اوسته سردیم لئشینی.

میلچک ویزیلدادی، اوچدو هاوایا، یاغین سوزدوم اوچ یوز آلتمیش تاوایا، یوکله دیم اتینی دوخسان دوه یه، خودکار اوچون گؤندردیم من لئشینی.

الیب اونو بیر مئیدانا آتدیلار، اتین یوز مین تومن دئییب، ساتدیلار، سوموکلرین ییغیب، کؤرپو چاتدیلار، حساب ائتدیک، ایکی مین ایل یاشینی.

اؤلچوب گؤردوم یئددی قاریش دیزی وار، اوتوز خیرماندان دا بؤیوک گؤزو وار، دریسینده یئددی قاریش توزو وار، حسابلاماق اولمور اونون دیشینی.

دریسیندن چادیر قوروب اوتوردوق، اتین کسیب، اون کوچه یه یئتیردیک. ایسفاهاندان بیر مینخور گتیردیک، اچیبان آغزینی، سایدی دیشینی.

دیرناقلارین قیریب، تؤکدوم درییه، بودلارینی ییغدیق اللی کیسه یه، قانادینی یئلکن چکدیک گمییه، فیل بورنوندان اوزون گؤردوم قاشینی.

من گؤرورم قارانلیقدا گله نی، گلیبه نی شیرین سانیم آلانی، دردلی کرم سؤیلر بئله یالانی، بئله گؤردوم گؤزللرین ایشینی.

صحیفه 30

کئشیشین تیفلیسده

توپلاشانلار کرمه آفرین سؤیله دیلر، کئشیشین تیفلیسده اولدوغونو اونا خبر وئردیلر. کرمگیل جامااتلا خوداحافیظ لشیب، یولا دوشدولر. آز گئتدیلر، چوخ گئتدیلر، کور چایی نین کنارینا چیخدیلار. کرم باخدی کی، ایکی گؤزل کور چایی نین کناریندا سیاحت ائدیر. کرم سازی سینه سینه میندیردی، گؤرک بو ایکی گؤزله نه دئدی:

جیلولنه- جیلولنه نه گئدیرسیز قوشا، دیلبر؟! تانری آیریلیق وئرمه سین هاواداکی قوشا، دیلبر!

خوشلادیم خسیات، حالینی، اغ اوزده قارا خالینی، گؤرنده گول جامالینی، کؤنول گلدی جوشا، دیلبر!

سئودیم سن کیمی سونانی، قافیل اوخلادین سینه می، گؤزلرین قانلی حارامی، قاداغا وئر قاشا، دیلبر!

بیر اوخ آتدیم زرنیشانا، او دا گئتدی پریشانا، دئدیم بلکه بیر یومشانا، باغری دؤنموش داشا، دیلبر!

حئیرانییام اصلی خانین، کرم ده اولسون قوربانین سنین بو دلی دؤورانین، وارماز هرگیز باشا، دیلبر! کرم سؤزونو تاماما یئتیریب، قیزلاردان آیریلدی. تیفلیس بؤیوک، بونلار نابلد. آز گزدیلر، چوخ گزدیلر، گلیب بیر قهوخانایا چاتدیلار. قهوخانادا

صحیفه 31

اولانلار اوندان خواهیش ائله دیلر کی، گورجوستانی تعریف ائلسین. کرم اونلارین سؤزونو یئره سالماییب، آلدی گؤرک نه دئدی: سئیر ائله دیم گورجوستانین ائلینی، ائللری وار-بیزیم ائله بنزه مز. بارلی باغچالاری، قارلی داغلاری، گوللری وار-بیزیم گوله بنزه مز. عالیملری یازی یازار، معنادی، گوللری وار-مین دردلره داعوادی، گؤزللری، محبوبلاری اعلادی، ماللاری وار-بیزیم مالا بنزه مز. باشلارینا کئچه پاپاق قویاللار، چاغیراندا «مودی، مودی» دئیللر، گلین، قیزلار آل-یاشیلی گئیللر، دیللری وار-بیزیم دیله بنزه مز.

 جوشقون-جوشقون چایلارینی کئچمیشم،   

سرین-سرین سولارینی ایچمیشم، کرم دئیر: دیلبرلرین سئچمیشم، حاللاری وار-بیزیم حالا بنزه مز.

بلی، اورادان-بورادان بیر قدر چالیب اوخویاننان سونرا، ائله کی، گئجه آرالیغا گلدی، مجلیس داغیلدی، چایچی کرمدن خبر آلدی: - آشیق طایفاسی گزری اولار. دئیین گؤروم، هارادان گلیب، هارایا گئتمک ایسته ییرسینیز؟ صوفی دئدی: - بیز سنین بیلدیگین آشیقلاردان دئییلیک. بو آشیق ضیاد خانین اوغلودو. آتاسی نین وزیری قارا کئشیشین(قاراملیکین) قیزینا عاشیق اولوب. کئشیش ده قیزینی گؤتوروب قاچیب. ایندی بیز دییار- قوربته دوشوب، کئشیشی آختاریریق. چایچی دئدی: - سیز آختاردیغینیز کئشیش کوفلتیینن بیزیم قونشولوغوموزدا اولور.

صحیفه 32

کرم چایچیدان بو خبری ائشیدنده چوخ شاد اولدو. آیاغا قالخدی کی، او ساعات گئدیب اصلینی گؤرسون، آنجاق گئجه اولدوغونا گؤره صوفی گیل اونو قویمادیلار. چایچی اونلارا یئر سالدی. صوفی یئره گیرن کیمی یوخویا کئچدی. آما کرم یاتا بیلمه دی. ائله بیل کی، یورغان-دؤشگینه بیره دولدورموشدولار. سحره کیمی گؤزلرینه چیمیر ده گلمه دی. ائله کی، سحر آچیلدی، صوفینی دومسومله ییب دئدی: - صوفی له له، سحردی، دور! بلی، هر ایکیسی دوروب شهره چیخدیلار. چایچی نین وئردیگی سالیق ایله گلیب کئشیشین ائوینی تاپدیلار. صوفی کئشیشین قاپیسینی دؤیدو. کئشیش قاپینی آچدی. کرمی گؤرن کیمی دیل-دوداغی قورودو. صوفی دئدی: - کئشیش، سن اؤزون بیلیرسن کی، کرم سنین قیزینا، قیزین دا کرمه آشیقدی. گل سن بیزی چوخ اینجیتمه، اصلینی وئر کرمه. کئشیش اول ایسته دی چیغیر-باغیر سالسین. گؤردو کی، های-کوی سالسا یاخشی اولمایاجاق، یوموشاقلیقنان دئدی: - صوفی، ائله دیگیم ایشه من اؤزوم ده پئشیمان اولموشام. بیر ایشدی دوشوب. گلین ایچری. من قیزیمی وئردیم کرمه. آنجاق بو گون بیزده قالین، سحر تئزدن ائله بورادا تویو ائلریک، قیزی آپارارسیز. کئشیش قولونو کرمین بوینونا سالیب، اوزوندن اؤپدو. اونلارا بیر اوتاق وئریب

 راحاتلادی. اؤزو ائودن چیخیب، شهرین باش کئشیشی نین یانینا مصلحته گلدی. باش کئشیش  

اونون باشینا گلنلره قولاق آسیب دئدی: - سن بو یئرلرده قالما! ائله بو گئجه قاچ، گئت! کئشیش بورادا قالسین، سیزه خبری وئریم کرمدن. او بیری طرفدن کرم اخشامی سالدی، دوشدو کئشیشین آیین حَیطینه. ائله حَیطه آیاغینی قویان کیمی اصلی چیخدی اونون قاباغینا. کرمین عشقی جوشه گلدی، آلدی، گؤرک و دئدی:

ساللانا-ساللانا چیخدی قارشیما، بویو سرو، یاناقلاری آل اصلی! هوریده، ملکده تایی تاپیلماز، دیلی شکر، دوداقلاری بال اصلی! وسمه نی چگیبدی قلم قاشینا، اغ ایپک چالمانی سالیب باشینا. سینه بنزر آهو، جئیران دؤشونه، اچ قوللارین، گل بوینوما سال، اصلی!

صحیفه 33

کرم دئیر، یوز ایل سنه قول اولوم، ایذن وئر قاپیندا رنسبر دوروم، قیسمت اولسون سندن مورادیم آلیم، سن ده مننن مورادینی آل، اصلی! ایکی هسرت بیر-بیرینه سارماشدیلار. اصلی اؤز باشینا گلنلری کرمه، کرم ده اؤز باشینا گلنلری اصلییه دانیشدی. ائله کی، سؤز گلدی قارا کئشیشین بو گون کرمه وئردیگی و`ده یه، اصلی باشلادی آغلاماغا. کرم اوننان سوروشدو: - بس نه اوچون آغلاییرسان؟ اصلی دئدی: - کرم سان، آتام سنی آلدادیر. او منی سنه وئرن دئییل. قورخوم بودو، او بو گئجه منی بوردان قاچیردا. کرم دئدی: - یوخ، اصلی، او داها وئردیگی بو سؤزدن قالماز. هر ایکی هسرتکئش گؤروشوب، بیر-بیریندن آیریلدیلار. کرم ایله صوفی اورکلری ارخایین گئجه نی یاتماقدا اولسونلار، سنه دئییم نامرد کئشیشدن. کئشیش گئجه نی آرایا سالیب، کؤچ-کولفتینی ییغیشدیردی، ارضروما یولا دوشدو. یازیق اصلی نه قدر وورنوخدوسا، نه کئشیشین قورخوسوندان داد-فریاد ائله یه بیلدی، نه ده کرمه خبر چاتدیرا بیلدی. سحر آچیلدی. کرمله صوفی گؤردولر کی، له له کؤچوب، یوردو بوش، کئشیش یئنه ده قاچیب. کرمین اورگی قوبار ائله دی، آلدی سازی، گؤرک نه دئدی:

دولانسین اَییامین، دؤنسون دؤورانین، قویمادین یئتیشیم مورادا، فلک! قوروماز گؤز یاشیم، آچیلماز کؤنلوم. دوشموسن منینن عینادا، فلک! صبرینه سیز باخین چرخی-قههارین، ظولمونو آرتیردی من دیل-افکارین. صفاسین من چکدیم گول اوزلو یارین. اخیر نصیب ائتدین خوریادا فلک! الیمدن آلمیسان هوری، ملگیم،

صحیفه 34

عشق اودونا یاندیرمیسان اورگیم. اخیردا سنینله دوشر گیلئییم، تؤکولر ناهاق قان آرادا، فلک. کرم دئیر: یارسیز بوردا نئیلرم، عبثدی کیم بو سؤزلری سؤیلرم، محشرده الیننن شوکوه ائیلرم، اونسوز دئییل، یئتر ایمدادا، فلک! سؤز تاماما یئتدی. صوفی دئدی: - کرم، آغلاماقدان بیر شئی چیخماز. دور، گئدک، خورسونلاریمیزی گؤتورک، کئشیشین دالینسا یوللاناق. دوروب بیر باش دوشدوکلری قهوخانایا گلدیلر. ساماات اونلاری بئله گؤروب، سببینی سوروشدو. صوفی کئشیشین اونلاری نئجه آلدادیب قاچدیغیننان دانیشدی. کرمین دردی تزلندی، آلدی، دئدی: بیر اود دوشدو، اورگیمی تئیله دی، اود توتوبان سیسمیم، یاندیم، آغلارام.

 زالیم کئشیش یئنه حیلهائیله دی،  

موردار حیله لرین قاندیم، آغلارام کؤنلوم ایستر گؤزللرین مردیننن، قورتارمادیم من بو ظولمون دردیننن امان له له، اصلی کؤچوب یوردوننان ایندی اونا من ایناندیم، آغلارام. حکیم یوخ، لوغمان یوخ دردیمی قانا اریگیبدی باغریم، دؤنوبدو قانا، از قالیبدی کرم اوددانا، یانا اود توتدو بدنیم، یاندیم، آغلارام. ساماات یئربیئردن کئشیشه سؤیمه یه باشلادی. دئدیلر:

صحیفه 35

- سن گل قال بیزیم بو یئرلرده. سنه بیندیگین قیزی آلاق، تویونو ائلیک. او قیزدا نه گؤروبسن کی، ال سمه بیلمیرسن؟ کرم سازی دؤشونه باسیب دئدی: اصلیم گئتدی گورجوستانین ائلیننن منیم بوردا قالیشیما نه دئرسیز؟ ایکی دیللی هرسایی نین الیننن سارالیبان سولوشوما نه دئرسیز؟ بایرام گله، خینا یاخام دستیمه، سالام وئرم یارانیما، دوستوما؛ خسته اولسام، اصلی گلمز اوستومه، قریب-قریب اؤلوشومه نه دئرسیز؟ مسنون لئیلا اوچون چکدی صفانی، قریب شاهسنمله سوردو صفانی، اراییب دا تاپدیم من بیوفانی، ایندی ده آیریلیشیما نه دئرسیز؟ بیر زولفونه آسیلاییم دار دئیه، قونما گوله ساریلاییم خار دئیه، منیم بوردا توتی دیللیم وار دئیه، گئدیب-گئدیب گلیشیمه نه دئرسیز؟ سحر ایله ایکیندی نین آراسی، الدی منی قاشلاری نین قاراسی، کیمسه بیلمز ندی دردیم چاراسی، ملول-ملول باخیشیما نه دئرسیز؟ من کرمم، کرملیگیم بیلدیردیم، دوستو آغلادیب، دوشمنیمی گولدوردوم، اوزون بویلو، خان اصلیمی آلدیردیم، ارسیز-آرسیز گولوشومه نه دئرسیز؟

صحیفه 36

سؤز تامام اولدو. کرم سازلا، سؤزله دئدیگی کیمی دیلله ده دئدی کی: - ساغ اولون، قارداشلار! آنساق من اؤز اصلیمی تاپمالییام. صوفی خورسونو گؤتوردو، سامااتلا حالال-هوممت ائله ییب یولا دوشدولر. شهردن چیخیب بیر آز گئتمیشدیلر کی، گورجوستانین اَیری-اویرو سیغیرلاری، یوللاری باشلاندی. کرم دئدی: - صوفی، دایان، خان اصلیمی بو یوللاردان خبر آلیم. صوفی دایاندی، کرم آلیب سازینی گؤرک اصلی خانی یوللاردان نئجه خبر آلدی. ایریم-اویروم گئدن یوللار، یوللار، اصلیمی گؤردوزمو؟ دوشموشم یاریم ایزینه، ایزلر، اصلیمی گؤردوزمو؟ اینینه گئییبدی سایا، یانیندا وار بیر سوت مایا، سننن خبر آلیم، قایا، قایا، اصلیمی گؤردوزمو؟ اصلیمین کئچدیگی یوردلار، کرمین چکدیگی دردلر، قویونلاری یئین قوردلار، قوردلار، اصلیمی گؤردوزمو؟ از گئتدیلر، اوز گئتدیلر، دره، تپه دوز گئتدیلر، گونلرین بیرینده بیر اوسا داغین اتگینه چیخدیلار. باخدیلار کی، بو داغین باشی قار، اتکلری ایسه چمنلیک، باغ- باغچادی. تزسه داغین گه دیگیندن آشماق ایسته ییردیلر، دومان، چن بونلاری ائله قاپلادی کی، یولو ایتیردیلر، بیلمه دیلر هارا گئتسینلر. کرم گؤردو چووغون بونلاری اؤلدورسک، دئدی: - آماندی، صوفی قارداش، منیم سازیمی وئر. بورا دا اؤلوب، قورد-قوشا یئم اولاساغیق. یاریما چاتمایاساغام. صوفی سازی وئردی. آلدی کرم، گؤرک نه دئدی:

صحیفه 37

سنه دئییم، سولتان داغی، نه دوماندی باشین سنین؟!. چیسکین تؤکر، دومان چؤکر، هئچ گئتمزمی قیشین سنین؟! دؤرد بیر یاننان بسط اولموسان، درده می تک مست اولموسان؟! سومله داغدان اوست اولموسان، نه اوسادی باشین سنین؟! اسکیک اولماز قارین، یاغار، بولودلار بیر-بیرین قووار، صاباح گونش سنه دوغار، سواهیردی داشین سنین. الت یانین باغ ایله بوستان، او بیر یانین گول-گولوستان، اییردیلار منی دوستدان، اؤتر قریب قوشون سنین. کرم دئیر: اؤلدوم، ایتدیر، بو فانی دونیادان گئتدیم؛ قوجالاردان سوال ائتدیم، کیمسه بیلمز یاشین سنین. کرم سؤزونو تاماما یئتیردی. داغین باشینداکی دومان چکیلیب گئتدی، چووغون یاتدی. کرمگیل یولا داعوام ائدیب، دره لردن سئل کیمی، تپه لردن یئل کیمی گئدیب، بیر چوبانا راست اولدولار. کرم چوباننان سوروشدو: - بوردان بیر کئشیش کئچدیمی؟ چوبان دئدی: - آشیق، هامان کئشیش خوب ویلایتینه طرف گئتمگین بیناسین قویدو. کرم باخدی کی، اؤز داغلاری اوزاقدان گؤرونور، اورگی قوبار ائله دی، آلدی، گؤرک نه دئدی:

صحیفه 38

گلیب باهار، یاز آیلاری، سولار آخار ایندن بئله. هر طرفدن توتی، قومرو سوشور، اوخور ایندن بئله. بولبول اؤتر حزین-حزین، سننته بنزر ایلک یازین، بنؤوشه، چیچک یئر اوزون الوان ائلر ایندن بئله. اغاسلار گئیر دونونو، حاقا چئویرر یؤنونو، دردلی کرم وطنینی انار، سیزلار ایندن بئله. سؤز تاماما یئتدی. کرمگیل یولا دوشدولر. گئجه-گوندوز یول گئتدیلر. بیر سای کنارینا چاتدیلار، گؤردولر قیز-گلینلر پالتار یویورلار. بونلارین ایچریسینده بیر گؤزل گلین وار، گون کیمی ایشیق وئریر. کرمین عشقی سؤوشه گلدی، آلدی، گؤرک گلینه نه دئدی: گئدریکن بیر گلینه توش اولدوم، یولچونو یولوننان ائیلر بو گلین. گؤرسک، نیقابینی آتدی اوزوننن، یولچونو یولوننان ائیلر بو گلین. منیم اصلیم سننتده کیهوریدی، بیر آه چکسم داغی، داشی اریدی؛ گؤزللیکده هوری، ملک، پریدی، یولچونو یولوننان ائیلر بو گلین. بیر آه چکسم داغلار، داشلار ارییر، ندی بو سنده کیاو سییاه تئللر،

صحیفه 39

خینالی بارماقلار، او نازیک اللر، یولچونو یولوننان ائیلر بو گلین. کرم چکر یار اوسوندان ظیلتی، بیوفا دوست هئچ ائیله مز موروتی، اوزون گؤرن نئیلر دونیا لذتی؟ یولچونو یولوننان ائیلر بو گلین. بنزر اصلیم سننتده کیهورییه، اه چکنده داغلار، داشلار ارییه، دردلی کرم بو یوللاردا چورویه، یولچونو یولوننان ائیلر بو گلین. کئشیشی قیز-گلینلردن سوروشدولار. قیزلار کئشیشین کؤچ-کوفلتله چایدان کئچیب گئتدیگینی اونا خبر وئردیلر. کرم آیریلیب گئتمه یه باشلادی. از گئتمیشدیلر، چوخ گئتمیشدیلر. کرمین حالی دییشیلدی، اورگی دؤیونمه یه باشلادی، گؤزلری قارالدی. اورگینده دئدی: " اصلیمه چاتمایاساغام، اؤلوب، قوربت ائللرده قالاساغام " . آلدی، حالینا موناسیب گؤرک نه دئدی: حالدان حالا دوشن ویران کؤنلومون هر مهله سینده بیر ساهان اَیلشمیش. گاه شاه، گدا اولور، گاه دانا، نادان، گاه هر مهله سینده زیندان اَیلشمیش بیر محلله سینده یئددیلر، بئشلر، بیر محلله سینده بعضیرگان ایشلر، بیر محلله سینده دوققوز درویشلر، بیر محلله سینده پیران اَیلشمیش. بیر محلله سینده سانان سان ائیلر، بیر محلله سینده گول فغان ائیلر، بیر محلله سینده بولبول قان ائیلر، بیر محلله سینده گولشن اَیلشمیش.

صحیفه 40

بیر محلله سینده جمالین گؤرم، بیر محلله سینده گوللرین درم، بیر محلله سینده بیچاره کرم، بیر محلله سینده جانان اَیلشمیش.

سؤز تاماما یئتدی. یولا دوشوب، گئجه نی گوندوزه قاتیب، باللیسایا گلدیلر. اونلارین یانینا چوخ آدام توپلاندی. صوفی آداملاردان کئشیشی سوروشدو. بیر نفر دئدی: - آی جانیم، سیزه نه اولوب کی، بیر قیزین دالینا دوشوبسونوز؟ مگر دونیادا قیز یوخدو؟ او اولماسین، باشقاسی اولسون. الدی کرم، دئدی:

ای آغالار، خان اصلیمدن آیریلدیم، منی اؤلدورمه لی، دؤیمه لی دئیین! گئجه-گوندوز آه ائدیبن یانارام، منی اؤلدورمه لی، دؤیمه لی دئیین!

بیرسه دفعه خاطیرینی سورمادیم، کئچدی عؤمروم، مورادینا ایرمه دیم، فورصت الده ایکن دملر سورمه دیم، منی اؤلدورمه لی، دؤیمه لی دئیین!

الیمنن آلدیردیم گؤزو آلانی، اونون اوچون ترک ائیله دیم سیله نی، باشیما سالمیشام بونسا بلانی، منی اؤلدورمه لی، دؤیمه لی دئیین!

من کرمم، عشق باده سین ایچیردیم، بو سئودانی اؤز باشیمدان کئچیردیم، هاییف کی، اصلیمی الدن اوچوردوم، منی اؤلدورمه لی، دؤیمه لی دئیین!

صحیفه 41

کرم سؤزونو تاماما یئتیردی. باخدیلار کی، بو دوغرودان حاق آشیغیدی. کئشیشگیلین گئتدیگی یولو اونلارا گؤستردیلر. کرمگیل گئجه نی اورادا قالیب، سحر تئزدن یولا دوشدولر. بیر آز گئتمیشدیلر، سرین بیر مئه باشلادی. مئه قاباق طرفدن اسیردی. لاپ اونلارین اوزونه ووروردو. کرم دئدی: - صوفی، دایان، من خان اصلیمی بو بادی-صبادن خبر آلاساغام. سازی کؤینگیندن چیخاریب، باسدی باغرینا، دئدی: ایلنمیر کی، یاردان خبر سوراییم، اسیب-اسیب گئدن بادی-صبا هئی!.. قیریلسین بایسین قولو، قانادی، هئچ کیمسه دوشمه سین یاردان سیدا هئی!.. یودوم دولبندیمی، بیاض ائیله دیم، سیلدیم کؤنول پاسین، آیاز ائیله دیم، من قانلی فله یه نییاز ائیله دیم، فلک منه وئردی چوخلو صفا هئی!.. دورمایوبان آخیر چئشمیمین یاشی، اخدیغی یئرلرده اریدیر داشی، بئله ایمیش قانلی فلگین ایشی، نه شاه بیلیر، نه خان، نه ده گدا هئی!.. من کرمم، خوریاتلارا تای اولدوم، بیوفا یار سئودیم، عجببای اولدوم، عؤمور اوزدوم، گون چوروتدوم، زای اولدوم، منی بوشالتدیلار قابدان قابا هئی!.. بیر آز اوتوردولار. دینجلرینی آلیب، یورغونلوقلارینی چیخارتدیقدان سونرا دوروب گئتمگین بیناسینا قویدولار. آز گئتدیلر، چوخ گئتدیلر، بیر شهر خارابالیغینا چیخدیلار. کرم دایانیب دئدی:

صحیفه 42

- صوفی له له، بیر زامان واریمیش کی، بو شهرده آداملار دؤوران سورورموش. دایان، سوروشوم، گؤروم بو شهر نییه خارابا قالیب؟ آداملاری نئجه اولوب؟ الدی کرم گؤرک خارابا شهره نه دئدی:

سیاح اولوب بو عالمی گزرکن راست گلمیشم بو ویرانین داشینا. سؤیله ویران، نه زاماننان بریسن؟ نه گلمیشدی، نه گلسک باشینا؟

کرمین سؤزلریندن ویران دیله گلیب دئدی: حضرت نوهون زامانیننان برییم، امر-هاقلا نه لر گلدی باشیما... باشیما گله نی سؤیلگیم سنه گؤر نه زهر قاتیلیبدی آشیما. الدی کرم: کیم ائشیتسه سنین آه ایله زارین، ترک ائلیر الده اولانین، وارین، نؤچون خاراب اولدو چارسی-بازارین، عاغیل ایرمز او خودانین ایشینه. الدی ویران: اوچ یوز آلتمیش چئشمه لریم آخاردی، گؤزللریم سئیرگاها چیخاردی، خانیملاریم ل`لو گؤوهر تاخاردی، باخمازمیسان خان یئرینده داشیما. الدی کرم:

صحیفه 43

دردلی کرم سنه ویران سؤیله دی، سؤیله، یگیدلرین فلک نئیله دی؟ کیملر گلیب سنی ویران ائیله دی؟ فلک نییه داشین سالدی باشینا؟

الدی ویران:

چوخلو یگیدلریم واردی بورادا، کیمی ساز چالاردی، گزیب اورادا، ایندی ویران اولوب، قالدیم آرادا، ویرانام، اونلاری چکدیم دؤشومه.

کرم سؤزونو-تامام ائله ییب، گئتمگین بیناسین قویدو. گئدیب، گئدیب، اخشام چاغی چالوبا دئییلن بیر یئره چیخدیلار. کرم هر جور آغاجدان، گولنن دولو، لاله زار بیر باغا گیردی. باغین ایچینده بیر دسته قیز چالیب، اوخویوب، اویناییردی. کرم بو قیزلارین ایچینده -اصلییه بنزر بیر قیز گؤردو، دئدی: - صوفی، دایان بیر قاتار سؤز دئییم، بو قیز منیم خان اصلیمه بنزه ییر. کرم اورگی دمیرچی کوره سی کیمی آلیشیب یانا-یانا بو قیزا دئدی:

گؤزللر چیخیبلار سئیره، بیریسی اصلیمه بنزر. ال گئییبن ساللانیشی، یئریشی اصلیمه بنزر.

کرم بئله دئینده هامان قیز قولاج ساچلارینی سینه سازی ائله ییب، گؤرک کرمین بو سؤزونون موقابیلینده نه دئدی:

اوزاق ائلدن گلن، آشیق، سنین اصلین من دئییلم، چوخون درده سالان، آشیق، سنین اصلین من دئییلم. الدی کرم:

صحیفه 44

عشقین باده سینی ایچدیم، بولانیق چایلاردان کئچدیم، بیر قیز گؤردوم، درده دوشدوم. دوروشو اصلیمه بنزر.

الدی قیز:

سؤزونو قانمیشام ازل، باغیما دیمه ییب خزل، هاییستانا گئتدی گؤزل، سنین اصلین من دئییلم.

الدی کرم: منه موشتاق قوربت ائللر،

گؤز یاشیمی کیملر سیلر؟

کرم آغلار، رقیب گولر،

گولوشو اصلیمه بنزر.

الدی قیز:

سنین آختاردیغین اصلی،

قارا قاشلی، قارا گؤزلو،

منیم آدیم خانیمنازدی،

سنین اصلین من دئییلم.

سؤز تامام اولدو، کرم کئشیشی اوندان خبر آلدی قیز دئدی:

- سنین آختاردیغین کئشیش بو گون کؤچ-کولفتینن بورادان کؤچوب، گونچیخان طرفه گئتدی.

کرم بو سؤزو قیزدان ائشیدن کیمی سازی سینه سینه باسیب، گؤرک صوفییه نه دئدی:

صحیفه 45

دورما، گئدک، صوفی له له، یئنه اصلیم کؤچ ائیله ییب. قان آغلارام بوننان بئله یئنه اصلیم کؤچ ائیله ییب. اصلیم ائلیندن کؤچوبدو، المالی داغدان کئچیبدی، داشبولاخدان سو ایچیبدی، یئنه اصلیم کؤچ ائیله ییب. یاردان منه یارا دیمیش، هئچ دوزلمز بو موشکول ایش، اونلا بئله قارا کئشیش، یئنه اصلیم کؤچ ائیله ییب. صوفی، گل ائیله سؤیله مه، باغریمین باشین تئیله مه، گئدیرم، یولدان ائیله مه، یئنه اصلیم کؤچ ائیله ییب. قارشیمیزدا قارلی داغلار، کؤنول محبتی چاغلار، اصلی کؤچوب، کرم آغلار، یئنه اصلیم کؤچ ائیله ییب.

کرمگیل اورادان دا قالخیب، بیر نئجه گون یول گلدیکدن سونرا گلیب بیر کنده چیخدیلار. باخدیلار کی، بورادا توی وار. کرمین رنگی گول یارپاغی کیمی سولدو. صوفی خبر آلدی: - کرم، سنه نه اولدو؟ کرم دئدی: - زالیم کئشیش اصلینی اره وئریب، بو توی دا اونون تویودو. صوفی دئدی: - گل دالیمجان، آللاه کریمدی.

صحیفه 46

صوفی کرمی توی مجلیسینه آپاردی. مجلیس کرمی کئچیردی یوخاری باشا. خؤرک یئیننن سونرا دئدیلر: - آشیق، بیر آز اوخو، اورگیمیز آچیلسین. کرم سازینی الینه آلدی، آیاغا قالخیب چالماق ایسته ینده گؤزو او بیری اوتاغا ساتاشدی، گؤردو بیر گلین اوتوروب تاخت اوسته، قیزلار دا اونا زینت وئریر، یقین ائله دی کی، بو اصلیدی. دئدی:

چیخار تاختا، دیوان ائیلر،

اصلی، قاشلارین، گؤزلرین.

گؤزومدن قان روان ائیلر،

اصلی، قاشلارین، گؤزلرین.

شاه گیمی مطلب بیتیرر

حؤکمون یئرینه یئتیرر،

دیلسیزی دیله گتیرر،

اصلی، قاشلارین، گؤزلرین.

فیرقتین منی یاندیرار،

داغی، داشی دولاندیرار.

قاپی-قاپی دیلندیرر،

اصلی، قاشلارین، گؤزلرین.

هاوادا شاهینه بنزر

یئرده کیلاچینا بنزر،

گؤیده گؤیرچینه بنزر،

اصلی، قاشلارین، گؤزلرین.

گاه آغلادار، گاه گولدورر،

گاه گؤزللیگین بیلدیرر؛

اخیر کرمی اؤلدورر،

اصلی، داشلارین، گؤزلرین.

صحیفه 47

سؤز تاماما یئتدی. هامی کرمین بو خوش آوازینا احسن سؤیله دی. بیر نفر کرمه دئدی:

- ائی آشیق، گل قال بیزیم ائلده، آشیقلیق ائله، ائو-ائشیک صاحیبی اول. بیزیم ائللر قریب سئوندی. کرم بئله ائشیدنده دئدی: - آغالار، قولاق آسین، بیر قاتار دا سؤزوم وار، دئییم. دئدیلر:

- بویور! کرم دئدی:

تک بیرجه یاریمی منه وئرسه لر، بو فانی دونیادا مالی نئیلرم؟ بیر ایمداد اولورسا مؤولادان اولسون، غئیری نین وئردیگی مالی نئیلرم؟

اوجا داغ باشیندا ترلانلار سوزر، گؤللرده یاشیلباش زونالار اوزر، اصلینین یاناغین بیر سوت خال بزر، غئیری نین وئردیگی خالی نئیلرم؟

کرم دئیر: من نه ایدیم، نه اولدوم. اصلیمین عشقیندن سارالدیم، سولدوم، سیسمیم توک گتیردی، مسنونا دؤندوم، اصلیسیز من ساه-سلالی نئیلرم؟

سؤز تامام اولدو. کرمین دئدیگیننن مجلیس اهلی بیر شئی باشا دوشمه دی. صوفی ایشی بئله گؤرنده دئدی: - قارداشلار، بو ضیاد خانین اوغلودو. اؤز وزیرلری قارا کئشیشین قیزینا آشیق اولوب. قیز دا بونا آشیقدی. کئشیش قیزینی بونا وئرمک ایستمه ییب، گؤتوروب قاچیب. بیزه دئدیلر کی، کئشیش بورادا اولور. بیز ده بورایا گلمیشیک. کرم ائله بیلدی کی، توی اونون سؤوگولوسونون تویودو. تویبگی دئدی:

صحیفه 48

- آشیق، بو باشقا آدامین تویودو. سنین آختاردیغین کئشیش دونن بورادان کئچیب گئتدی. کرمله صوفی گئجه نی بورادا قالیب، سحر تئزدن دوروب یولا دوشدولر. اونلار گئتمکده اولسونلار، بو طرفدن گؤیده بیر قاتار دورنا گؤروندو. کرم آلدی سازینی، گؤرک دورنالارا نه دئدی:

دورنا، گئدرسیز هارایا، مننن یارا سالام دئیین! گؤرسز اگر بوتام آغلار، دؤنوب یارا سالام دئیین! یولونوز گئدیر آغداشا، قارلی داغلار آشا-آشا، هم قوهوما، هم قارداشا، هم دییارا سالام دئیین! دورنا، تئلین شانا-شانا، هم او یانا، هم بو یانا؛ الین سیزه بیر نیشانا وئریم، یارا سالام دئیین! داد سئیراغیبین الیننن، اشیق داغلارین بئلیننن، دردلی کرمین دیلیننن، دورنام، یارا سالام دئیین! کرم سؤزونو موختصر ائیله دی، یولا داعوام ائله دیلر. بیر مودت یول گئدیب، بیر اوبایا چاتدیلار. کرم اوبانین کناریندا بیر گؤزل قیز گؤردو. بو قیز او قدر گؤزل ایدی کی، گون کیمی هر طرفه ایشیق سالیردی. قیز کئچیب گئتدی. بیر دسته آهیل-ساهیل کرمین اطرافینا توپلاندی. کرم سازی سینه سینه باسیب دئدی: سیزین ائلده من بیر گؤزل گؤرموشم، یوخو دوشوب گورجوستانین ائلینه.

صحیفه 49

بولبول کیمی شیرین-شیرین دانیشیر، بال تؤکولور دهانیندان دیلینه. قدیر مؤولام وئریب خوب سامالینی، اونو سئون نئینر دونیا مالینی، قورشاییب کمرله اینجه بئلینی، بویو بنزر اوسا سروین دالینا. کرم دئیر منیم یاریم اینجه دی، دوداقلاری یاری آچمیش قونچادی، سونبول تئلی توپوغوندان اوجادی، بیر تئلین وئرمرم دونیا مالینا. اینجیدی، میرواری، صدف دیشلری؛ قودرتدن چکیلیب کامان قاشلاری، دال گردنده قولاج-قولاج ساچلاری سارماشیر، دولانیر اینجه بئلینه. من کرمم، گئجه قیللام زاریمی، حاق جانیم آلماسین، چکیم چؤرینی، یوخاریدان خبر آلدیم یاریمی، دئدیلر کؤچوبدو بایان ائلینه. کرم سؤزو تامام ائله دی. صوفی آداملاردان کئشیشی خبر آلدی. جاوانلار کئشیشین قارصا گئتدیگینی اونا خبر وئردیلر. کرم یولا روان اولوب، قارصا طرف گئتمگین بیناسینی قویدو. یولدا یئنه-گؤردولر بیر قاتار دا دورنا گئدیر. کرم صوفییه دئدی: - صوفی له له، قوی بو دورنالاردان دا بیر سؤز سوروشوم. الدی کرم، گؤرک دورنالارا نه دئدی: گؤی اوزونده بؤلوک-بؤلوک دورنالار، ندی سیزین احوالینیز، حالینیز؟ بیر عرضی-حال یازیم، یارا یئتیرین،

صحیفه 50

دوست یانینا دوشر ایسه یولونوز. گؤیده شاهین، شونقار، گؤروب چاشارسیز، اول اوجا داغلاری نه جور آشارسیز؟ اووچو گؤرن کیمی قاناد آچارسیز، قیشدا قاراماندی سیزین ائلینیز. دردلی کرم دئیر: اوغرادیم درده،

 جانیم قوربان اولسون مرد اوغلو مرده،   

یازیق دورنا، نه گزرسن بو یئرده؟ یوخمو سیزین وطنینیز، ائلینیز؟ از گئتدیلر، چوخ گئتدیلر، گونلرین بیرینده گئدیب قارص شهرینه چاتدیلار. بورادا بیر قارییا قوناق اولدولار. آداملار هر طرفدن تؤکولوب گلدیلر. قوناغا خوش گلمیسیز دئدیلر، اونلارین احوالینی سوردولار. آلدی کرم، توپلاشانلارین سواللارین بئله جاواب وئردی: هئی آغالار، نئجه اولور حالی یاردان آیریلانین؟ اخیر دوشر قوربت ائله یولو یاردان آیریلانین. قرنفیللر توتماز ایمیش، گول تیکانسیز بیتمز ایمیش، ایشه، گوجه گئتمز ایمیش الی یاردان آیریلانین. شاهینلر گؤیه چکیلیر، دورنالار گؤله تؤکولور، اون بئش یاشیندا بوکولور بئلی یاردان آیریلانین. کرم قوجالار، دئیرلر،

صحیفه 51

بو یئرده اؤلر، دئیرلر، دینمز، لال اولار دئیرلر- دیلی یاردان آیریلانین. اداملار کرمه دئدیلر: - آشیق، آرزون ندی؟ بیزدن نه خلت ایسته ییرسن؟ کرم دئدی: - من خلت آلان آشیقلاردان دئییلم. سیزه بیر قاتار سؤز اوخویاساغام، کؤنلونوز شاد اولسون. الدی کرم، دئدی: قدیر مؤولام، بودو سندن دیلگیم، بو گلن قیشیمیز باهار، یاز اولا. گونده اوتوز ایکی دؤوران ائیله یه، عکسینه چئوریلیب بوران، تئز اولا. گونده مین تویوغوم یومورتا سالا، یاخشی کاتیب گرک حسابین آلا، مین بیر قارا قارغا گؤیرچین اولا، بیر دام دولو اؤردک ایله قاز اولا. مین سفینم دریالاردا قیشلایا، قیرخ قولونلو مین قیسراغیم کیشنه یه، یانیندا ایکی یوز چوبان ایشله یه، هر بیر سوروسونده مین بئش یوز اولا. دلی کؤنلوم عشق اودونا قالانا، هئی آغالار، سؤزوم یاددا ساخلانا، دوققوز تؤوله آتیم حاضیر باغلانا، بیر-ایکی توولا دا خام یاغیز اولا. دردلی کرم دئیر: دونیانین ایشی، گؤزومنن آخیتدیم هئی قانلی یاشی،

صحیفه 52

تا بو قدر مالا مالیکسه کیشی، بیر الی ایراندا صافی اوز اولا. صوفی بونلاردان دا کئشیشی سوروشدو. دئدیلر: - کئشیش بورادان کئچیب، بایازیدا گئتدی. کرمله صوفی گئجه نی اورادا قالدیلار، سحر تئزدن یولا دوشوب گئتمه یه باشلادیلار. کرم داغ اتگی ایله گئدیردی. گؤردو بو یئرده او قدر توراس، کهلیک وار کی، او طرفه-بو طرفه اوچوشورلار. بیردن بیره کرمی حالی پریشان اولدو. سازی سینه سینه باسیب، حالینا موناسیب گؤرک نه دئدی: امان فلک، کؤمک ائیله بو گونده، ناگاه یئرده گلدی آلدی درد منی! گئجه-گوندوز اودا یاندیم، آلیشدیم، توتدو، یولوم-یولوم یولدو درد منی! قوربت ائلده اوسا داغلار آشالی، اه ائتدیکسه قارا باغریم دئشه لی، من اصلیمدن آیری دوشدوم، دوشه لی، دلیک-دلیک ائتدی، دلدی درد منی. فلک منیم ایله عیناد ائیله دی قم ایله هیجراندی تؤهفن، سؤیله دی، کسکین قیلیسییلا باغریم تئیله دی، بؤلوک-بؤلوک ائتدی، بؤلدو درد منی. گئجه گوندوز کسمز گؤزومون یاشی، سالدی قانلی فلک باشیما داشی، ارضروم داغیندا کئچیردیم قیشی، اخیر چؤلدن چؤله سالدی درد منی. بیلمم خییالیمدی، یوخسا دوش کیمی، گلدی کئچدی بوران کیمی، قیش کیمی، دردلی کرم یوواسیندا قوش کیمی،

صحیفه 53

توتدو، یولوم-یولوم یولدو درد منی. سؤز تامام اولدو، یوللارینا داعوام ائدیب، منزیلبمنزیل آخیردا گئدیب، آلتویا چیخدیلار. بورادا دا خبر توتدولار کی، کئشیش بایازیدا گئدیب. بیر قدر چؤرکدن-

 زاددان یئییب، بایازیدا طرف گئتمگین بیناسین قویدولار.   

از گئتدیلر، چوخ گئتدیلر، بایازیدین یانیندان بیر دسته قیزا راست گلدیلر. کرم باخدی، قیزلارین ایچینده بیر قیز وار کی، میثلی، برابری یوخدو. کرمین عاغلی باشیندان چیخدی، آلدی سازی، گؤرک نه دئدی: صوفی لعلم، بو گون بیر گؤزل گؤردوم، قودرتدن چکیلیب قارا قاشلاری. ایسته دیم کی، نازلی یاری دیندیرم، اشیق اؤلدورمکدی، بیلدیم، ایشلری. نه گؤزل بزه نیب کؤنول سوناسی، تاختی-سولئیماندی یارین سینه سی، مین ناز ایله بسله ییبدی آناسی، دال گردنی بورویوبدو ساچلاری. کرم دئیر: دورلو-دورلو حالی وار، یاناغیندا دنه-دنه خالی وار، اغزی شکر، دوداغیندا بالی وار، اینسه صدف دوزولوبدو دیشلری. سؤز تاماما یئتدی. یولا دوشوب بیر منزیل گئتیب بایازیدا چاتدیلار. کرم شهرین کناریندا دایاندی. دؤنوب بیر گلدیگی یولا باخدی، سازی دؤشونه باسیب دئدی: صوفی قارداش، اوچ مملکت کئچیردیک، بیری ایران، بیری توران، بیر گیلان. ایگیدین باشینا اوچ دؤولت قونار، بیری عاغیل، بیری گنسلیک، بیری شان. کئشیشین ائتدیگی بئله ده قالماز،

صحیفه 54

ایکی محبوب قلبین او سایا سالماز، بو دونیا اوزونده اوچ شئی زای اولماز: بیر یاخشیلیق، بیری ائلم، بیری نان. درد، قم الیندن من ده بئزارام، بو دردلری قلم آلیب یازارام، چوخ یئرلری ایننن سورا گزرم، بیری طیفلیس، بیری بایازید، بیری وان. کاش کی، کرم مورادینا ایریدی، قیسمت اولوب، یارین اوزون گؤریدی، قدیر مؤولام منه اوچ درد وئریدی: بیری آلیش، بیری توتوش، بیری یان. کرم سؤزونو تامام ائله ییب، یول باشلادی. گلیب، گلیب، وان شهرینه چاتدیلار. شهرین کناریندا کرم دایاندی. آداملاردان کئشیشین ارداهانا گئتدیگینی بیلیب، یولا دوشدولر، اوزاق یولو یاخین ائدیب ارداهانا چاتدیلار. اصلی کرمین یادینا دوشدو، آلدی، گؤرک نه دئدی: بیزیم ائلدن سوردوم، بورا گتیردیم، بو داغلاردان آشان بیر سونام تکدی. چیسکین اولدو، بوران اولدو، ایتیردیم، بو داغلاردان آشان بیر سونام تکدی. ائنر یئرده دومان چیسکینی بسلر، اشیق اولان اؤز م`شوقونو سسلر، پیس گونده دوستونو آتماز مرد کسلر، بو داغلاردان آشان بیر سونام تکدی. ایتیردیم اصلیمی دورماز، آرارام، کسیلدی صبیریم، هم یوخدو چارام، من کرمم، عشق اودونا یانارام، بو داغلاردان آشان بیر سونام تکدی.

صحیفه 55

کرم آداملاردان کئشیشی سوروشدو. آداملار کئشیشین دونن کئچدیگینی خبر وئردیلر. بونلار یولا دوشوب، بیر مودت یول گئتدیلر. بیر داغین اتگینده بونلارین قاباغینا قیرخ هارامی چیخدی، اونلاری هر طرفدن آرایا آلدیلار. کرم احوالی بئله گؤرنده سازی گؤتوروب دئدی: گئجه-گوندوز زاری-زاری آغلارام، منی وطنیمه گؤندر، یا رببی! بو دونیایا گلن گئتمک اوچوندو، بورادان قولونو قورتار، یا رببی! یا رببی، سن ساخلا کؤنلومو قمدن، ایتیردیم عاغلیمی، سان چیخماز تندن، اؤلدوررلر منی، یار گئدر الدن، منیم حالیم سنه یئتر، یا رببی! بو کرمی عشق اودونا یاندیرمان، سئودیگیم قونچایی مندن سالدیرمان، هئی آغالار، ائللری ده گولدورمن، قلبینه مرحمت یئندیر، یا رببی! هارامیلار اونلاری اؤلدورمه ییب، سوروشدولار: - سیز کیمسینیز، هارا گئدیرسینیز؟ کرم دئدی: - من ضیاد خانین اوغلویام. قارا کئشیشین قیزینا آشیق اولموشام. کئشیش قیزینی گؤتوروب قاچیب. اونون دالینا دوشموشم. هارامیلار بیر-بیری نین اوزونه باخیب دئدیلر: - بو حاق آشیغیدی. وار گئت، آشیق، آللاه سنی مورادینا چاتدیرسین. کرمله صوفی بیر قدر گئتدیلر، بیر شهره یاخینلاشاندا کرم دایاندی. صوفی دئدی: - نییه دایانمیسان؟ کرم دئدی: - بیلیرم، کئشیش بوردا دا یوخدو.

صحیفه 56

صوفی چوخ دئدی، کرم آز ائشیتدی، یئریندن ترپنمه دی. صوفی نالاس کرمی اورادا قویدو، اؤزو خبر توتماق اوچون شهره گئتدی. کرم قالدی تک، قم-غوصه اونو سوغلادی، سازی دؤشونه باسیب دئدی: قلبی هاواینان اوچارسان، ائندیریدیم، کؤنول، سنی. بوداق-بوداق گول دالینا قوندورایدیم، کؤنول، سنی. اوسا داغلار اوسا اولور، گوندوز کئچر، گئجه اولور، گؤر آیریلیق نئجه اولور، قاندیرایدیم، کؤنول، سنی. اوسا داغدان آشیرایدیم، وطنیننن کؤچوریدیم، قوربت ائله دوشوریدیم، یاندیرایدیم، کؤنول، سنی. اؤردگی اوولارلار گؤلده، شاهینی بسلرلر قولدا، بعضیرگان کئچدیگی یولدا ائندیریدیم، کؤنول، سنی. دردلی کرم قان عاغلییار، اورگین چارپاز داغلییار، یاز، باهاری یاس ساخلییار، گولدوریدیم، کؤنول، سنی. سؤز تزسه تامام اولموشدو کی، صوفی گلدی، کئشیشین اورادا اولمادیغینی خبر وئردی. کرمین اورگی دمیرچی کوره سی کیمی یانماغا باشلادی. سازی دؤشونه باسدی، اوزونو یوللارا توتوب دئدی:

صحیفه 57

قاسید یاردان یامان خبر گتیردی، منه نه عصاییب حال اولدو بو گون. بیر اولان دردیمی یوزه یئتیردی، یاندی قارا باغریم، کول اولدو بو گون. مسنون کیمی گزدیم سهرانی، داغی، فلک شربتیمی ائیله دی آغی، ایدی قامتیمی اصلی فراغی، توتولدو دیللریم، لال اولدو بو گون. من کرمم، نئیله میشم، نئیلگیم، خنجرالیب، باغریم باشین تئیلگیم. اوز توتوب قوربته سفر ائیلگیم، قارلی داغلار منه یول اولدو بو گون. صوفی گؤردو کی، کرمین حالی چوخ پریشاندی. ایسته دی اونا تسللی وئرسین، دئدی: - عزیزیم، گنه نه اولدو سنه؟ کرم سازی باسدی دؤشون: صوفی، نه سورورسان منیم حالیمی؟ یاردان آیریلاندا شاد اولماز کؤنول. لئیلیسین ایتیرمیش مسنونا دؤندوم، هر گئجه پاپاغی تاس اولماز کؤنول. بیر دم سیاح اولور، قیلینس قورشانیر، بیر دم توراب اولوب، یئره دؤشه نیر، بیر دم هاقدان قورخو چکیر، اوشنیر، بیر دم پادشاهنان باس اولور کؤنول. بیر دم گؤلده بیتن قارغی، قامیشدی، بیر دم باغچالاردا دورلو یئمیشدی، بیر دم قیزیل اولور، بیر دم گوموشدو، بیر دم پاسلانیر دا، تونس اولور کؤنول.

صحیفه 58

بیر دم پییادادی، بیر دم آتلانیر، بیر دم شکر اولور، بیر دم دادلانیر، بیر دم اولور هر صفایا قاتلانیر، بیر دم زهردن ده آسی اولور کؤنول. بیر دم آبدال اولور، گیریر شاللارا، بیر دم دللال اولور، دوشور دیللره، بیر دم یولچو اولور، گئدیر یوللارا، بیر دم کئچنلردن باس آلیر کؤنول. کرم دئیر: آخیرینا ایریلمز، عرب آت یورولور، کؤنول یورولماز، کؤنول بیر سارایدی سینار، هؤرولمز، ازه لی، سوراسی کؤچ اولور کؤنول. کرم سؤزو قورتاریب، آیاغا قالخدی، یئنه ده گئتمه یه باشلادیلار. گئتهاگئت، بیر آخشام گؤزل بیر کنده گلیب چیخدیلار. ائله کرمی چیینینده ساز گؤرسک کند اهلی تؤکولدو، اونلاری حؤرمتنن، ایززتنن بیر ائوه آپاردیلار. بلی، قوناقلار یئدیلر، ایچدیلر، اورادان-بورادان صؤحبت ائله دیلر. کرمدن بیر نئچه سی اوخوماغینی خواهیش ائله دی. کرم آیاغا قالخدی، سازی دؤشونه باسدی، دئدی: ای هزارات، اصلیم گئتدی الیمدن، قالدیم بوردا آهو-زارین ایچینده. باغی توتدو شئیدا بولبول ناله سی، بولبول باغری یاندی خارین ایچینده. سئیراغیبین فیتنه سینه ایناندیم، فیرقت نه اولدوغون سونرادان قاندیم. یارین هسرتیننن آلیشدیم، یاندیم، پیلتتک قوورولدوم نارین ایچینده. کرمم، نئسولدو اولوسوم، ائلیم،

صحیفه 59

یار، یار سؤیله مکدن لال اولدو دیلیم، خان اصلیمدن آیری بوکولدو بئلیم، قالدیم ناموس ایله آرین ایچینده. مجلیس اهلی کرمین بئله یانیقلی-یانیقلی اوخوماغیندان پریشان اولوب، صوفیدن سوروشدولار: - بو آشیق هارالیدی؟ نییه قملی-قملی اوخویور؟ صوفی بوتون احوالاتی اولدن آخیرا مجلیس اهلینه دانیشدی. صوفی نین بو دانیشماغیندان کرمین اورگی بیر آزدا اود توتوب یانماغا باشلادی. سازی دؤشونه میندیریب دئدی: ای عاریفلر، گلین سیزه سؤیلگیم، ایستکلی دوست مننن آرالی دوشدو. ایللر هسرتییم، آیلار آیریسی، سینم بایغو کیمی یارالی دوشدو. یئنییئتمه، اون اوچ، اون دؤرد یاشیندا، عئیبی یوخدو کیپریگینده، قاشیندا، اخشام، صاباح بولاخلارین باشیندا، یادیما داغلارین مارالی دوشدو. کرمم، یوللاریم توز، قوبار اولدو، بوران اولدو، چوغون اولدو، قار اولدو، دوست باغیندا هئیوا اولدو، نار اولدو، بو ایل بیزیم باغلار قورالی دوشدو. کرم سؤزو قورتاریب یولا دوشدو، صوفی ده اونون دالینسا. آز گئتدیلر، اوز گئتدیلر، گئدیب بیر چایین کنارینا چاتدیلار. کرم باخدی کی، ساغ طرف قایا، سول مئشه ، قاباق دا چایدی. دایانیب، صوفییا دئدی: - صوفی له له، اَیلن بو یئرلردن اصلی خانی سوروشوم، بلکه بونلار بیزه اونون یئرینی دئدیلر. صوفی دایاندی. آلدی کرم گؤرک قایادان، مئشه دن، چایدان اصلینی نه سور سوروشدو:

صحیفه 60

سندن خبر آلیم، آی ساری قایا، منیم اصلیم بورالاردان کئچدیمی؟ موبارک کؤلگنله سالیرسان سایا، منیم اصلیم بورالاردان کئچدیمی؟ ساری قایا دیله گلیب، آلدی، گؤرک ثاوابیندا نه دئدی: سنه خبر وئریم آشیقلار خاصی، سنین اصلین بوردان گلدی ده گئتدی. یانیندا ایدی آتاسی ایله آناسی، لپیرین اوزومه سالدی دا گئتدی. الدی کرم: سندن خبر آلیم، آی قارا مئشه ، قلمی قودرتدن چکیلمیش قاشا، بوروموسن داغا، داشا بنؤوشه، منیم اصلیم بودالاردان کئچدیمی؟ مئشهده دیله گلیب، کرمین ثاوابیندا دئدی: یارین سالدی سنی اولمازین قمه، دایانمازمی یاخشی یگید بو دمه؟ گونش کیمی قوندو منیم سینمه، اصلی مندن بیر گول آلدی دا گئتدی. کرم اوزونو توتدو چایا، دئدی: ابی-حیات کیمی دایم آخارسان، حاقین سامالینا هردن باخارسان، دولانا-دولانا ائولر ییخارسان، منیم اصلیم بورالاردان کئچدیمی؟

صحیفه 61

سای دا دیله گلیب، کرمه بئله ثاواب وئردی: کرم ساخلار اونون همیشه یاسین، یانینا آلمیشدی آتا-آناسین، هم ایچیب هه می ده دولدوردو تاسین، اتلارین سویوما سالدی دا گئتدی. سؤز تاماما یئتدی. کرم او یانا، بو یانا باخیب، گؤردو چایین اوستونده بیر کؤرپو وار. گلدی کؤرپونون یانینا. سازی دؤشونه باسدی، اوزون توتدو کؤرپویه، آلدی، گؤرک نه دئدی: یولوم گلدی سنه چیخدی، کؤرپو، اصلیمی گؤردونمو؟ سئیراغیبلار منی ییخدی، کؤرپو، اصلیمی گؤردونمو؟ قارا قایاداندی داشین، بللی دئییل سنین یاشین، اسکیک اولماز تر ساواشین، کؤرپو، اصلیمی گؤردونمو؟ دردلی کرم گلیب دورار، قول کیمی بوینونو بورار، اصلی خانی سندن سورار، کؤرپو، اصلیمی گؤردونمو؟ کرم سؤزونو موختصر ائله ییب، گئتمک ایسته ییردی کی، بیردن قاباقلارینا بیر

 جئیران چیخدی. کرم جئیرانی گؤرن کیمی سازینی میندیردی سینه سینه، گؤرک جئیراندان  

اصلینی نه سور خبر آلدی: سندن خبر آلیم، آی گؤزل جئیران، اصلی، کئشیش بورالاردان کئچدیمی؟

صحیفه 62

مینیب عشق سمندین، اولموشام روان، چوبان کؤرپوسوندن بیر سو ایچدیمی؟ کرم بئله دئینده جئیران دیله گلیب، گؤرک کرمه نه ثاواب وئردی: سنه خبر وئریم، آی ساوان اوغلان، اصلی آناسیله دوشدولر یولا. بیر سحر واختیندا گؤردوم کی، بوردان یانیندا آتاسی کئچدیلر سولا. الدی کرم: بو آیریلیق اَیدی منیم قددیمی، اغیر ائلده بدنام ائتدی آدیمی، کرم گلسین، منی تاپسین دئدیمی؟ گیزلی-گیزلی سیررین سنه آچدیمی؟

 جئیران:   

مورادا یئتیرسین سنی یارادان، سئیراغیبلار گؤروم چیخسین آرادان، سئودیسیگین کؤچله کئچدی بورادان، باخمادی اصلی خان نه ساغ، نه سولا. الدی کرم: نه زاماندی بو یئرلرده دوروبسان، سینیق کؤنلوم قارا داشا ووروبسان، اصلی خانی سن آغلارمی گؤروبسن؟ یوخسا گولوب بو داغلاری آشدیمی؟

 جئیران:   
    

صحیفه 63

قدیر مؤولام هئچدن یاراتمیش بیزی، گئجه یه قاتدیلار گونلو گوندوزو، کرم، اصلی خانین آخیرکی سؤزو: ارضروما وارسا کؤنلوم خوش اولا، الدی کرم: کرم دئیر: کیمه دئییم دردیمی؟ سیراغیبلار قونچا گولو دردیمی؟ وارسام ارضروما گؤررم اصلیمی، یوخسا کئشیش آلیب یئنه قاچدیمی؟

 جئیران:   

مؤولام سنه کؤمک اولسون بو ایشده،

 جئیران دئیر: چاپ سمندین یئریشده،   

ارضروما واردی زالیم کئشیش ده، خبر وئردیم قیسمت سنه توش اولا. کرم اصلی خانی جئیراندان دیلله ده خبر آلدی. جئیران دئدی: - سنین آختاردیغین کئشیش ارضروما طرف گئتدی. کرم جئیراننان آیریلیب، یولا دوشدو. گئدیب، گئدیب، بیر اوبایا چاتدیلار. بورانین آداملاری یامان قوناق سئومه یه ن آداملار ایدیلر. کرمگیل بورادا بیر قدر گزیب دولاندیلار، بونلارا هئچ کیم یاخین گلمه دی. کرم باخدی کی، ائله اداملار او طرف، بو طرفه کئچیر، آما هئچ کیم اونلارین حالینی سوروشمور. کرمین اورگی قوبارلاندی، سازینی دردلی سینه سینه میندیردی، زیلینی زیل، بمینی بم ائله دی، آلدی، گؤرک نه دئدی: قوربت ائلده قریب-قریب آغلارام، موشکول حالیم بیلدیرن یوخ، بیلن یوخ! گئجه-گوندوز فغان قیلیب یانارام، اغلادان یوخ، گولدورن یوخ، گولن یوخ!

صحیفه 64

ترک ائله دیم من آتامی، آنامی، گؤلومدن اوچوردوم تئللی سونامی، خنجر آلیب درد اویلاغی سینه می، تئیله ین یوخ، دیندیرن یوخ، دیلن یوخ! دردلی سینم دویونلرم، داغلارام، اغ گئیمرم، قارالاری باغلارام، درد الیندن آه چکرم، آغلارام، گؤزوم یاشین سیلدیرن یوخ، سیلن یوخ! کرم، یئتمه دیم من اصلی خانا، شای بیلدیم اؤلومو بو یازیق سانا، گئجه گوندوز قفله ایشلر هر یانا، اوز چئویریب بو ویرانا گلن یوخ! سؤز تاماما یئتدی. هاچاننان هاچانا بیر قوجا کیشی گلیب بونلارا سالام وئردی. صوفی قوجایا دئدی: - آی قوجا، بورا نئجه یئردی؟ بورادا هئچ قوناغا-زادا باخان یوخدو. قوجا کیشی دئدی: - ائلدی، اوغلوم، من ده بورالی دئییلم. پیرانی کرمین کیم اولدوغونو بیلیب دئدی: - آشیق، سنین آختاردیغین کئشیش دونن بورادان کئچیب گئتدی. گئت، آللاه سنه یار اولسون! کرم اورادان چیخیب گئتمگین بیناسین قویدو. ائله بیر قدر گئتمیشدیلر، بیر ده گؤردولر کی، گؤی اوزونده بیر دورنا تک-تنها سوزوب گئدیر. کرم صوفینی ساخلاییب، گؤرک دورنایا نه دئدی: گؤی اوزونده سوزوب گئدن تک دورنا، قملی-قملی اؤتمه، کؤنول شاد دئییل. سن ده منیم تکی یاردان آیریلدین، قملی-قملی اؤتمه، کؤنول شاد دئییل. ملول-ملول گؤی اوزونده سوزرسن،

صحیفه 65

سیاح اولوب اؤلکهلری گزرسن، سوزوشونده خان اصلیمه بنزرسن، قملی-قملی اؤتمه، کؤنول شاد دئییل. دردلی کرم آتدی ناموس، آرینی، یولوندا صرف ائتدی بوتون وارینی، هئی آختاریر، تاپمیر اصلی یارینی، قملی-قملی اؤتمه، کؤنول شاد دئییل. سؤز تامام اولدو، بیر گون یول گلدیکدن سونرا بیر بولاق باشیندا بیر دسته گلین-قیزا توش اولدولار. کرم بو قیزلارین ایچینده اصلییه بنزر بیر قیز گؤروب، سازینی الیب سینه سینه، گؤرک نه دئیسک. الدی کرم: سو باشیندا دوران گلینلر، قیزلار، اللی گلین، خان اصلیمه بنزرسن. دوغروسون سؤیلرلر حاقی سئونلر، خاللی گلین، خان اصلیمه بنزرسن. کرم بئله دئینده، هامان قیز قولاج ساچلارینی سینه سازی ائدیب، گؤرک کرمه نه جواب وئرجک. الدی قیز: اشیب، آشیب قارلی داغلار گلیبسن، وار گئت بوردان، سنین یارین دئییلم. ایتیردین عاغلینی، دوشدون چؤللره، وار گئت بوردان، سنین یارین دئییلم. الدی کرم: خان اصلی تک یاناغیندا خالین وار، اینجه دن لاپ اینجه عجب بئلین وار،

صحیفه 66

دهانیندا بالدان شیرین دیلین وار، اللی گلین، خان اصلیمه بنزرسن. الدی قیز: دینمه، آشیق، سنی چکرلر دارا، سالدیررام زیندانا، ووردوررام یارا، اوزوش بیزلردن، قیل باشینا چارا، وار گئت بوردان، سنین یارین دئییلم. الدی کرم: دردلی کرم اوجا-اوجا داغ آشدی، اشیبان دا قوربت ائللره دوشدو، اوچورتدوم ترلانی، سارا ایلیشدی، اللی گلین، خان اصلیمه بنزرسن. الدی قیز: گوللو خانیم گول رنگینی سولدورار، اشیق اولان معشوقونو گولدورر، بیر نیشانلیم واردی، سنی اؤلدورر، وار گئت بوردان، سنین یارین دئییلم. سؤز تامام اولدو. صوفی قیزلاردان کئشیشی خبر آلدی. قیزلار دئدیلر: - کئشیشگیل دونن بورادا ایدیلر، ائله بو گون چیخیب گئتدیلر. صوفی کرمی آلیب، بیر باش قیزلارین گؤستردیکلری طرفه گئتمکده اولسونلار، سیزه دئییم کئشیشدن. کئشیش بورادان چیخیب، گونه بیر منزیل، گوندوزو گئجه یه قاتدی، گئجه نی گوندوزه، گلیب چاتدی قئیصرییه، بیر باش اؤزونو پاشانین یانینا یئتیریب دئدی: - من بیر موسلمان آشیغی نین الیندن قیزیمی گؤتوروب قاچمیشام. اونون الیننن منه دینجلیک یوخدو. ایندی سیزه پناه گتیرمیشم. ایذن وئر. مملکتینده

صحیفه 67

یاشاییم. آنجاق بیر شرطله کی، هامان آشیق گلیب بورالارا چیخسا، سنین رعیتین منیم ائویمی اونا گؤسترمه سین. پاشا راضی اولوب، کئشیشه خلوت یئرده بیر ائو وئردیکدن سونرا، امر ائله دی کی، باشقا تورپاقدان بورا کرم آدیندا آشیق گلسه، توتسونلار، هر کیم ده کئشیشین ائوینی هامان کرمه گؤسترسه، دار آغاجیندان آسیلاساق. بئله بیر امردن سونرا کئشیش پاشادان چوخ راضی قالدی. شهر اهلی ده گؤز- قولاق اولدو کی، عوثمانلی تورپاغینا کرم آدیندا کیم گلسه توتوب پاشایا وئرسینلر. ایندی کئچک اسل مطلبه. کرم صوفیینن نئچه گون، نئچه گئجه یول گلیب، بیر قارلی داغین اتگینه چاتدیلار. بو داغلار گنجهداغلارینا یامان اوخشاییردی. کرمین اورگی سوشا گلدی، الدی، گؤرک نه دئدی: قارشی دوران قارلی داغلار، داغلار بیزیم داغلارمولا... اغ بیرچکلی قوجا آنام اوغول دئییب، آغلارمولا... مککه دن گلن هاسیلار، اورگیمده وار آسیلار، ائومیزده کیسوت باسیلار قارداش دئییب، آغلارمولا... فلک، ندی منیم خاتام، نه ملولام، نه ده شادام؛ اغ ساققاللی قوجا آتام کرم دئییب، آغلارمولا... سؤز تامام اولدو. ائله بونلار گئتمک ایسته ییردیلر کی، بیردن هاوا پوزولدو، هر یئری دومان-چیسکین بورودو شیددتلی قار یاغدی. صوفی حالی بئله گؤروب دئدی: - آمان کرم، اؤلوب بورادا قالاساغیق. گل گئری دؤنک. قیش قورتارار، سونرا گه لریک. کرم اونون ثاوابیندا آلدی، گؤرک نه دئدی:

صحیفه 68

دلی کؤنول قالخدی، فغان ائیله دی، گئدممزسن، کرم، قیشدی، گئری دؤن! قالمادی ماسالیم بوراندان، قیشدان، گئدممزسن، کرم، قیشدی، گئری دؤن! یاغیش یاغار، یئرین اوزو یاش اولار، چیسکین اولار، بوران اولار، قیش اولار، هاوا بئله قالماز، یئنه خوش اولار، گئدممزسن، کرم، قیشدی، گئری دؤن! گئدر قیش اَییامی، گؤرریک یازی، گولوستانا دؤنر داغلارین اوزو، ائی فلک، نه اولار، آغلاتما بیزی، گئدممزسن، کرم، قیشدی، گئری دؤن! هاوا آچیلمادی، داها دا پیسلشدی. یولو ایتیردیلر. آلدی کرم: بورانلی داغلاردا یولوم ایتیردیم، چاغیریرام آمان فلک، آمان هئی!.. بیر یانیمدا یاغیش یاغار، قار سپر، بیر یانیمدا چیسکین بولود، دومان هئی!.. اخشام اولدو، گؤرممه دیم یولومو، سویوق آلدی آیاغیمی، الیمی، گؤزوم آلتدا آلدیم یئنه اؤلومو، داها یوخدو ساغلیغیما گومان هئی!.. داغلار، هوممت ائدین بوردا قالماییم، قالیرسان دا قوربت ائلده اؤلمگیم، قاری دوشمنلره مؤهتاس اولماییم، امان فلک، منیم حالیم یامان هئی!.. قوردلار، قوشلار ییغیلارلار لئشیمه،

صحیفه 69

باخمازلار گؤزومدن آخان یاشیما، قوربت ائلده بلا گه لر باشیما، دوغرو دؤنمز چرخ-فلک، آمان هئی!.. دار گونومده کیمسه یئتمز فریادا، چووغونون الیننن گلمیشم دادا، کرم دئیر: اؤلوم هاقدی دونیادا، اخیرتده قارشی گلسین ایمان هئی!.. کرم سؤزونو قورتاران کیمی شاققیلتی، گورولتو قوپدو. ایلدیریم چاخدی. کرم سازی دؤشونه باسیب دئدی: امان فلک، بودو سننن دیلگیم، قویما منی یاری یولدا قیش گونو. کرم ائیله، بیرجه یاپیش الیمنن، یئتیر مورادینا سن بو دوشکونو. چووغون، بوران آلیب دؤرد بیر یانیمی، سویوق کسیر ایلیگیمی، قانیمی، وعدم تامامدیسا گل آل جانیمی، فلک، منه میننت ائتمه بئش گونو. کرمم، بیر کیمسه یئتمه دی دادا، اصلی بیوفادی، هئچ سالماز یادا، عؤمروم کئچدی آهو-زارلا دونیادا، چوخ آختاردیم، بیر گؤرمه دیم خوش گونو. سؤز قورتاران کیمی بیر ده گؤردولر کی، بیر نورانی کیشی ظاهیر اولدو، دئدی: - قم ائلمگین، داردا قالمازسینیز. سیزی داردان قورتاران تاپیلار. یومون گؤزونوزو! کرمله صوفی گؤزلرینی یومدولار. نه قدر کئچدی بیلمیرم، بیر ده نورانی کیشی دئدی: - آچین گؤزلرینیزی!

صحیفه 70

گؤزلرینی آچیب گؤردولر کی، بیر باشقا یئرده دیلر. نورانی کیشی-زاد دا یوخدو. اما یئر نه یئر... ائلدی کی، گول گولو چاغیریر، بولبول بولبولو. کرم گؤز دولاندیریب گؤردو کی، اووچولار ایکی قوزولو بیر جئیران ووروبلار. جئیران بالالاری نین یانیندا اینیلده ییر. قیزیل قانی گوللری قیپ-قیرمیزی قیزاردیب. کرمین اورگی قانا دؤندو، آلدی سازی، گؤرک نه دئدی: من، آی صوفی له له، نئجه یانماییم؟ اصلی خانین جئیرانیدی بو جئیران، اینصافدیمی احوالینی بیلمگیم؟ اصلی خانین جئیرانیدی بو جئیران. گولله دییب بو جئیرانین اوزونه، قان تؤکولوب توپوغونا، دیزینه، گؤزو بنزر خان اصلینین گؤزونه، اصلی خانین جئیرانیدی بو جئیران.

 زالیم اووچو بونو الدن سالیبدی،   

دؤرد یانینی قارا قانلار آلیبدی، کیمسه سی یوخ، ملول، موشکول قالیبدی، اصلی خانین جئیرانیدی بو جئیران. یارالاری کؤهنه دئییل، تزه دی، سییاه سورمه آلا گؤزه مزه دی، بو جئیرانی کیم آل قانا بزه دی؟ اصلی خانین جئیرانیدی بو جئیران. کرمم، دوشموشم من قوربت ائله،

 جئیرانا چیخمیشدی جئیرانی چؤله،   

اغلارام، سیزلارام من بوندان بئله، اصلی خانین جئیرانیدی بو جئیران.

صحیفه 71

ائله بو دمده بیر ده گؤردولر کی، اووچولار داغدان ائنیب گلیرلر. کرم بونلاری گؤرن کیمی سازی گؤتوروب، گؤرک اووچولارین گلمگینی جئیرانا نه جور خبر وئردی: سوره-سوره اووچو داغدان ائندیرن قاچ، قوزولو جئیران، یاد اووچو گلدی. اوخو ایله ووروب تورپاغا سرن، قاچ، قوزولو جئیران، یاد اووچو گلدی. گؤزل چمنلیکده جئیران سوروسو، سورودن آیریلمیش اونون بیریسی، قانا بویانیبدی گؤزل دریسی، قاچ، قوزولو جئیران، یاد اووچو گلدی.

 زالیم اووچو دوشموش، گلیر ایزینه،   

ال قانی آخیتمیش ایکی دیزینه، میلچکلر قونوبدو قانلی اوزونه، قاچ، قوزولو جئیران، یاد اووچو گلدی. بئله می اولور اووچولارین بره سی، قولتوغوندان ووروب، سیزلار یاراسی، حکیمه گؤستریب، یوخدو چاراسی، قاچ، قوزولو جئیران، یاد اووچو گلدی. قووا-قووا ائندیردیلر یازییا، توش ائتدیلر ایتی دیشلی تازییا، ایش موشکولدو، گل باخما سن قوزویا، قاچ، قوزولو جئیران، یاد اووچو گلدی. سوره-سوره یئندیردیلر داغلاردان، ال سوسنلی باغچالاردان، باغلاردان، کرم دئیر گئچدیجگیم یوللاردان، قاچ، قوزولو جئیران، یاد اووچو گلدی.

صحیفه 72

یارالی جئیران نه قدر ائله دیسه، بالالارینی چکیب بیر یانا گئده بیلمه دی. اؤزو ده بالالاریندان آیریلماق ایستمیردی. کرم احوالی بئله گؤرنده اووچولارین قاباغینا گئتدی. اووچو اوندان سوروشدو: - بورالاردا بیر یارالی جئیران گؤرمه دینیزمی؟ کرم باشقا بیر اوچوروم دره گؤستریب دئدی: - جئیران قاچیب او دره یه گئتدی. اووچولار دره طرفه یؤنلدیلر. کرم گلیب جئیرانین یارالارینی باغلادی، اپاریب یاخینداکی ماغارایا قویدو. سونرا سازینی دیللندیریب، دردلی-دردلی اوخوماغا باشلادی: بو سفر آیی نین ییرمی بئشینده بو داغدا بیر جئیران آغلار، اینیلدر! ایکی کؤرپه قوزو واردی دؤشونده، بو داغدا بیر جئیران آغلار، اینیلدر! اوخلار دییب اونو جاندان سالمیشدی، دؤرد یانینی قیزیل قانلار آلمیشدی، قوزولاری ملول، محزون قالمیشدی، بو داغدا بیر جئیران آغلار، اینیلدر! اینسان عجب زالیم اولدو، قازیلار، سینه سینده یارالاری سیزیلار، کرم کیمی اؤز یوردونو آرزولار، بو داغدا بیر جئیران آغلار، اینیلدر! چوخلو اوخ یاراسی واردی جانیندا، بیر جوت بالالاری آغلار یانیندا، کرم دئیر: آناسی یوخ یانیندا، بو داغدا بیر جئیران آغلار، اینیلدر!

صحیفه 73

صوفی کرمی قالدیریب گؤتوردو. گلیب، گلیب بیر اوبایا چیخدیلار. کرم برک خستلنمیشدی. اوبانین لاپ کنارینا چاتاندا گؤیده بیر دسته دورنا گؤروندو. کرم سازی گؤتوروب، دورنالارنان اؤز ائللرینه گؤرک نه سیفاریش ائله دی: دورنا، گئدر اولساز بیزیم ائللره، قوربتده بیر خسته گؤردوم دئیرسیز. اگر سیزدن سوال ائدن اولارسا، قوربتده بیر خسته گؤردوم دئیرسیز. من اوچاردیم، قانادلاریم یورولدو، قوربت ائلده قارا باغریم قوورولدو، خسته دوشدوم، ایندی بئلیم قیریلدی، قوربتده بیر خسته گؤردوم دئیرسیز. قوربت ائلده ملول، محزون اولموشام، عشقینه دوشه لی مجنون اولموشام، بیر ساچی لئیلایه مفتون اولموشام، قوربتده بیر خسته گؤردوم دئیرسیز. خسته دوشدوم، کیمسه بیلمز حالیمی، الیمدن آلدیردیم قونچا گولومو، نه دییاره توتوم گئدیم یولومو؟ قوربتده بیر خسته گؤردوم دئیرسیز. دردلی کرم خسته دوشوب، اینیلدر، اه ائتدیکسه قولاقلاری جینگیلدر، بلکه مؤولام بیزه ایمداده گه لر، قوربتده بیر خسته گؤردوم دئیرسیز. سؤز تامام اولدو. خسته لیگه باخماییب، قالخیب، یئنه ده یولا دوشدولر. بیر قدر گئدیب، بیر قبریستانا چاتدیلار. قبریستانی گؤرن کیمی کرم بیر تهر اولدو. سازی دؤشونه باسیب آلدی، گؤرک نه دئدی:

صحیفه 74

یئنه وطنیمدن اولدوم دیدرگین، خسته دوشدوم، قوربت ائللرده قالدیم. سئیراغیبلار آرالیخدا چوخالدی، ارتدی یامانلاریم، چوللرده قالدیم. یانارام، یانارام، توتونوم توتمز، اه چکرم، آهیم کیمسه یه یئتمز، اصلیمین سئوداسی سریمدن گئتمز، عجب روسوای اولوب، دیللرده قالدیم. کرم ایندی ساتین گزیر اؤلومو، فلک قیردی قانادیمی، قولومو، دومان گلدی، آزدیم ایندی یولومو، چیسکینلی، بورانلی چؤللرده قالدیم. ائله سؤز تازاجا تامام اولموشدو کی، کرمین گؤزو یئره ساتاشدی. گؤردو اوچولوب-داغیلمیش کؤهنه بیر قبرین ایچینده بیر قورو کلله وار. کرم اَییلیب کلله نی گؤتوردو، توزونو سیلیب تمیزله دی، او طرف-بو طرفینه باخیب دئدی: - صوفی له له، بو قورو کلله نی گؤرورسنمی؟ بیر زامان بو دا بیزیم کیمی اینسان ایمیش. بیر زامان اولاجاق بیز ده بئله اولاجاغیق. قوی بوندان بیر نئجه سؤز خبر آلیم. الدی کرم، گؤرک کلله دن نه سوروشدو: بیر سووال سوراییم، خبر وئر منه، سن ده بو دونیادا واردینمی، قافا؟! هئیوانمیدین، اینسانمیدین، نه ایدین؟ تورلو مئیوه لردن یئردینمی، قافا؟! ایریلمیش چنه سی، تؤکولموش دیشی، پوزولموش کیرپیگی، سوزولموش قاشی، همیشه بئله دی فلگین ایشی، بئش واخت نامازینی قیلدینمی، قافا؟! باخمازمیسان آلنینداکی یازینا،

صحیفه 75

تورپاق دولموش قولاغینا، گؤزونه، هئچ اویدونمو کور شئیتانین سؤزونه، حالال دئیه هارام یئدینمی، قافا؟! کرم سؤزونو قورتاران کیمی کلله دیله گلدی، دئدی: دینله دئییم گلن-کئچن حالیمی، بیر زامان دونیادا من ده وار ایدیم. بیر شاه ایدیم، بلا گلدی باشیما، بوتون عسرلره یادیگار ایدیم. الدی کرم: قافا، بو دونیادا، بیر دئ مردمیدین؟ دونیا مالی اوچون یوخسا قوردمودون؟ اون، اون بئش یاشیندا بیر یگیدمیدین؟ یوخسا آغ ساققاللی پیرمیدین، قافا؟ الدی کلل: من بیر گولدوم، باغچالاردا بیتردیم، لوغمان ایدیم، ائلملره یئتردیم، التمیش ایل یاشادیم، یوز ایل یئتیردیم، شوجاعتلی، آدلی نامیدار ایدیم. الدی کرم: قافا، بو دونیادا یاخشی خاصمیدین؟! دونیا مالی اوچون قارا یاسمیدین؟! یئدیرمز، ایچیرمز بیر ناکسمیدین؟! سوفره سی مئیداندا ارمیدین، قافا؟! الدی کلله:

صحیفه 76

بیلمز ایدیم من مالیمین حسابین، دوشونمزدیم هئچ آخیرت عذابین، عاقیبت نوش ائتدیم اجل شرابین اؤلن واختا تامام ایختییار ایدیم. الدی کرم: دردلی کرم آه-زارین آرتیرسین،

 جومله موشکول ایشلرینی بیتیرسین،   

نه زاماندان بری بوردا یاتیرسان؟ بو دونیادا اؤلمم دئرمیدین، قافا؟! الدی کلل: من قورو کلله یه م، بوردا اوتوردوم، سنین موشکول ایشلرینی بیتیردیم، یوز اون ایلدی من بو یئرده یاتیردیم، من ده سنین کیمی آشیکار ایدیم. کلله سؤزونو تامام ائیله ین کیمی دیغیرلانا-دیغیرلانا گئدیب یئنه گیردی قبره، یوخ اولدو. کرمگیل یوللارینا داعوام ائله دیلر. قبریستاندان چیخماغا آز قالمیش کرم گؤردو کی، بیر جاوان قیز بیر قبرین یانیندا اوتوروب آغلاییر. آرابیر دوروب قبرین دؤرد طرفینه دولانیر، یئنه اوتوروب باشلاییر آغلاماغا. کرم سازینی سینه سینه باسیب، گؤرک قیزا نه دئیجک: الدی کرم: قاشلاری محرابی، گؤزلری یاغی، اهو گؤزلوم، نه دؤنورسن مزاری؟! اشیغی بند ائدر زولفو، دوداغی، اهو گؤزلوم، نه دؤنورسن مزاری؟!

صحیفه 77

کرم بئله دئینده قیز قالخیب، دال گردنینه تؤکولموش قولاج ساچیندان اوچ تئل آییریب، گؤرک کرمه نئجه جاواب وئرجک: الدی قیز: اشیق، نه سورورسان منیم حالیمی، یار عشقیله دولانیرام مزاری! نه مودتدی یاندیم فیرقت اودونا، یار عشقیله دولانیرام مزاری! الدی کرم: قارالار گئییبسن، یاسدادی باشین، قودرتدن چکیلیب، قارادی قاشین، اتانمی اؤلوبدو، یوخسا قارداشین، اهو گؤزلوم، نه دؤنورسن مزاری؟! الدی قیز: قارالار گئیمیشم، یاسدادی باشیم، قودرتدن چکیلیب، قارادی قاشیم، نه آتام اؤلوبدو، نه ده قارداشیم، یار عشقیله دولانیرام مزاری! الدی کرم: گون گؤرمه دیم بو دونیایا گله لی، اغلاییبان گؤزوم یاشین سیله لی، نئچه ایلدی سنین یارین اؤله لی؟ اهو گؤزلوم، نه دؤنورسن مزاری؟! الدی قیز:

صحیفه 78

پاییز اولساق باغچالاردا گول سولار، اغلاییبان گؤزوم یاشی سئل اولار، سئودیسیگیم اؤلن یئددی ایل اولار، یار عشقیله دولانیرام مزاری! الدی کرم: قالخیشیب سونالار، گؤللر قورویوب، اطرافینی چاییر-چمن بورویوب، یئددی ایلسه، ایندی یارین چورویوب، اهو گؤزلو، نه دؤنورسن مزاری؟! الدی قیز: الیمدن آلدیلار گول اوزلو یاری، ارتدی اورگیمین قه می، قوباری، اورگیمده سؤنمور عشقیمین ناری، یار عشقیله دولانیرام مزاری. الدی کرم: یئری هئی، یئری هئی، گؤزو هارامی، اورگیمده قویدون دردی، وره می، خان اصلیمدن بئتر ائتدین کره می، اهو گؤزلوم، نه دؤنورسن مزاری؟! الدی قیز: نازلی دئیر: بئله قویدوق ایلقاری، اغلاماقدان عؤمروم اولوبمو یاری، اچین مزارینی، بیر گؤروم یاری، یار عشقیله دولانیرام مزاری!

صحیفه 79

سؤز تامام اولدو. قیز باشلادی آغلاماغا. کرم باشا دوشدو کی، قبیرده کی قیزین نیشانلیسیدی، اونو زورگوج ایله قانلی فلک الیندن آلیب. کرم قیزا تسکینلیک وئرندن سونرا دئدی: - گؤزل قیز، بو طرفلرده کؤچ-کولفتلی بیر کئشیش گؤرمه دین؟ قیز جاواب وئرمه دی. کرم نه قدر دئدیسه قیزدان جواب آلا بیلمه دی. باخدی کی، هر نه دئییرسه قیز هئچ بیریسینی ائشیتمیر. اونون فیکری ائله قبیرده دی. چار-ناچار اوندان آیریلدیلار. قبریستانلیقدان کئچیب، آز گئتدیلر، چوخ گئتدیلر، گلیب یئنه ده بیر اوجا داغین اتگینه چاتدیلار. کرم دئدی: - صوفی قارداش، دایان، بوندان سؤز خبر آلیم. الدی کرم، گؤرک داغا نه دئدی:

باشین اوسته شاهین، شونقار سسلنر، الویز داغی، هئچ اسکیلمز دومانین. اتگینده توتی، قومرو بسلنر، الویز داغی، هئچ اسکیلمز دومانین.

تیپی، بوران اولور، یاغیش اله ییر، مئشه نده دولانیر مارال، مله ییر، کوللاریندا تولکو، چاققال اولاییر، الویز داغی، هئچ اسکیلمز دومانین.

سیننده خارلانمیش نملی قار اولور، الت یانیندا باغچا اولور، بار اولور، الما اولور، هئیوا اولور، نار اولور، الویز داغی، هئچ اسکیلمز دومانین.

بئلینده اوتلاییر قویونون، مالین، هینده، هیندوستانا بللیدی حالین، کاروانین، کؤچقونون، ساهین، سالالین، الویز داغی، هئچ اسکیلمز دومانین.

اوجا-اوجا قایان، یاستی داشین وار، شیرین-شیرین اؤتن مین بیر قوشون وار،

صحیفه 80

کرم کیمی نه بلالی باشین وار، الویز داغی، هئچ اسکیلمز دومانین. کرم سؤزون تامام ائدن کیمی آلویز داغی بونلارا یول وئردی. بورادان کئچیب، گونه بیر منزیل گئدیب، یئنه ده بیر بولاق باشینا چاتدیلار. کرم باخدی کی، بورادا بیر دسته قیز ظارافاتلاشا-ظارافاتلاشا پالتار یویور. قیزلار کرمی گؤرن کیمی توتدولار یاخاجیندان کی: - آشیق، بیزه بیر-ایکی کلمه سؤز دئ! الدی کرم، قیزلارا گؤرک نه دئدی:

بولاق کناریندا پالتار یویانلار، عئینی منیم خان اصلیمه بنزرسیز. یویوب-یویوب گول دالینا سرنلر، عئینی منیم خان اصلیمه بنزرسیز.

ایریسه قاشی وار، اوجو اَیمه لی، کتان کؤینک گئییب، کؤکسو دویمه لی. او دا سیزین کیمی گؤزل، اؤیمه لی، عئینی منیم خان اصلیمه بنزرسیز.

کتان کؤینک گئییب، گولدن تازاجیک. بولبول سیتم ائیلر گوله یازاجیک. او دا سیزین کیمی بیاض، نازاجیک، عئینی منیم خان اصلیمه بنزرسیز.

کرمم، دولاندیم، بورایا گلدیم، سیزی گؤرن کیمی شاد اولدوم، گولدوم، داریلمایین، قیزلار، من اصلی بیلدیم، عئینی منیم خان اصلیمه بنزرسیز. قیزلار، گلینلر هامیسی کرمه آفرین دئدیلر. کرمله صوفی بورادا بیر آز دینجه لیب قالخدیلار. گونه بیر منزیل گلیب، ارضرومون گه دیگینه چاتدیلار. کرم باخدی کی، هاوا قارالیر، دئدی:

صحیفه 81

- صوفی، دایان، بو داغا بیر-ایکی سؤز دئییم، یوخسا بیزه یول وئرمه یهجک. صوفی حیرصله نیب دئدی: - خئییر، لازیم دئییل. هئچ نه دئمه! ائله هر داغا-داشا سؤز دئیجکسن؟ کرم بیر سؤز دئمه دی. یاواش-یاواش داغین باشینا چیخماغا باشلادیلار. ائله اشیریما آز قالمیشدیلار کی، بیر بوران باشلادی، قار باشلادی، گل گؤره سن. کرم دئدی: - قویمادین داغا بیر-ایکی سؤز دئیم، بیزه یول وئرسین، ایندی اؤلوب بورادا قالاجاغیق. صوفی ایشی بئله گؤرنده باشلادی کرمه یالوارماغا: - آمان، کرم، نه سؤزون وار دئ، بلکه نیجات تاپاق. کرم آلدی سازی، دئدی: ارضرومون گه دیگینه واراندا، اوندا گؤردوم بوروم-بوروم قار گلیر. له له دئدی: گل بو یولدان قاییداق، دئدیم: دؤنمک ناموسوما آر گلیر. ازلدن ماییلام او آلا گؤزه، داراییب زولفونو تؤکوب گول اوزه، خوجالار یوک توتوب چیخدیلار دوزه، ائله بیلدیم کاروان ایله یار گلیر. کرمم، قوربته سالدیم یئریمی، ترک ائله دیم ناموسومو، آریمی، بوران، آلما الدن نازلی یاریمی، گئن دونیا باشیما یئنه دار گلیر. سؤز تامام اولدو. آما کی، چووغون، بوران گئتدیکجه آرتدی. دومان، قار هر

 طرفی ائله آلدی کی، ائله بیل گئجه اولدو. کرم آلدی، بو حالا موناسیب دئدی:  

ارضرومون گه دیگینه واراندا، اوندا دئدیم، قدیر مؤولام، آمان هئی! هر طرفدن چووغون، بوران، باد اثر، توتموش هر یانیمی چیسکین، دومان هئی!

صحیفه 82

بولبول قونار، ییرغالادار دالینی، اؤردک اوزر دالغالادار گؤلونو، خودام قیـرسین بدخاهلارین بئلینی، ایندن بئله گؤروشه یوخ گومان هئی! سو دوران یئرلری سونام گؤل ائیلر، چئشمیم یاشی گیریباندان سئل ائیلر، بزیرگانلار اوستوموزدن یول ائیلر، اوندا منیم حالیم اولار یامان هئی! ایگید گرک سر مئیداندا اوینادا، عشق آتشین سینه سینده قاینادا، هر کس اوچون اؤلوم هاقدی دونیادا، تاپیلمایا اوستلرینده جاهان هئی! کرم دئیر: عشق قازانین قاینادان، گئنیش اووالاردا کؤهلن اوینادان، فریاد ائدیب، چوخ آنالار آغلادان، من آغلاییم یانا-یانا، آمان هئی! کرم باخدی کی، داغ یول وئرمک ایستمیر. اؤلوم گلدی دوردو اونون گؤزونون قاباغیندا. دئدی: بو دونیادا اوچجه شئیدن قورخوم وار؛ بیر آیریلیق، بیر یوخسوللوق، بیر اؤلوم! هئچ بیریندن اصلا کؤنلوم شاد دئییل- بیر آیریلیق، بیر یوخسوللوق، بیر اؤلوم! باغریم باشین فلک نه چالدی داشا، یازیلانلار گلیر بو قریب باشا، حسرت قالدیم ائله، قوهوم-قارداشا. بیر آیریلیق، بیر یوخسوللوق، بیر اؤلوم!

صحیفه 83

چوخ سولئیمانلاری تاختدان ائندیردی، نئچه لرین گول رنگینی سولدوردو، نئچه لرین گلمز یولا گؤندردی. بیر آیریلیق، بیر یوخسوللوق، بیر اؤلوم! قریبین بویونا کفن بیچیلمز، اجل جامی چوخ آجیدی، ایچیلمز، اوچ دردیم وار بیر-بیریندن سئچیلمز- بیر آیریلیق، بیر یوخسوللوق، بیر اؤلوم! نئچه لرین قالاسینا اود آتدی، نئچه سینین آشینا زهریمار قاتدی، نئچه لرین جاوان ایکن قوجالتدی بیر آیریلیق، بیر یوخسوللوق، بیر اؤلوم! کرم یار یولوندا جانیندان کئچدی، قوربت ائلده اجل باده سین ایچدی، گول باغیندان بولبول قوربته اوچدو، بیر آیریلیق، بیر یوخسوللوق، بیر اؤلوم! باشلادیلار داغین دؤشو ایله یوخاری چیخماغا. بوران، چووغون داها دا برکیدی. صوفی باشلادی آغلاماغا. کرم اوندان خبر آلدی: - له له، نه اوچون آغلاییرسان؟ صوفی دئدی: - آغلاماییم نئیلگیم؟ اؤلوب بو داغدا قالاجاغیق، بدنیمیز قورد-قوشا یئم اولاجاق. گل قاییداق گئری. کرم دئدی: - له له، اؤلدو وار، دؤندو یوخدو. ایسته ییرسن سن قاییت، من تک گئدجیم. اؤلرم، اؤلرم، قالارام، قالارام. صوفی دئدی:

صحیفه 84

- من سنی تک هارا بوراخیم؟ ایندی کی، بئله اولدو یئری گئدک، گؤرک باشیمیزا نه گلیر. باشلادیلار داغا چیخماغا. یوخاریلاردا بوران داها دا شیددتلندی. صوفی کرمین سازینی آلیب دئدی:

ارضرومون گه دیگینه واراندا  
اوندا گؤردوم بوروم-بوروم قار گلیر.  

دئدیم: کرم، گل بو یولدان قاییداق، گؤردوم خان اوغلودو، اونا آر گلیر. دومان، چیسکین هر طرفی بورویوب، بدنیمده جیسمی-جانیم اریگیب، دئدیم: کرم، کیم بو یولدا یاریییب؟ گؤردوم کی، گئن دونیا جانا دار گلیر. من صوفییم، نئیله میشم، نئیلرم... درد الیندن قارا باغریم تئیلرم؛ لوغمان یوخدو، دردیم کیمه سؤیلرم؟ هاییف، ترلان اویلاغینا سار گلیر. صوفی ائله زور-گوج سؤزو قورتاریب ییخیلدی. کرم گؤردو کی، صوفی گئده بیلمیر. اونو قوجاغینا گؤتوروب، بیر تهر یالین باشینا چاتدیردی، بیر بالاجا قایانین دیبینده یئره قویدو، اوستونه خورجوندان-زاددان اؤرتدو، اؤزو ده دیلی توتولموش بیر حالدا بوزوشوب، بیر طرفده اوتوردو. بیردن قایانین اوستونده کیقار ییغیمی اوچوب، کرمین باشینا تؤکولدو. بیر تهر کی، قارین آلتیندان چیخدی، اوزون ارضروم داغلارینا توتوب دئدی: ارضرومون آلچاق-اوسا داغلاری، یاشیلباش سونالار اوچسون گؤلوندن. اغزیم آچیب سنه قارغیش ائیلرم، قبول اولسون هر نه چیخار دیلیمدن. دومان، چیسکین هئچ باشاجان گئتمه سین! اغیر ائللر اتگینی توتماسین!

صحیفه 85

یاز اولاندا گول-چیچگین بیتمه سین! هئچ گؤزللر اییله مه سین گولوندن! دوشمن اولدون، دوشمنلیگین بیلدیردین، بایس اولوب، سن صوفینی اؤلدوردون، کرم دئیر: گؤز یاشیمی سیلدیردین، اشدی قارا کئشیش(قاراملیک) قارلی بئلیندن. سؤز قورتاران کیمی، صوفی آیاغا قالخدی، دیزلرینه طاقت گلدی. کرمگیل دای هئچ بیلمه دیلر کی، قاردی، بوراندی، یا ندی. هئچ بیلمه دیلر هارایا گئدیرلر. ائله اوزلرینی بیر طرفه توتوب گئتمه یه باشلادیلار. تا کی، گئدیب-گئدیب، ارضروما چاتدیلار. بورادا دا هئچ بیر شئی اؤیرنه بیلمه ییب، دوشدولر یولون آغینا. ائله شهردن تزجه چیخمیشدیلار کی، یول قاباقلاریندا اوچله دی. قالدیلار مات-متتل، بیلمه دیلر بو یوللارین هانسی ایله گئتسینلر. کرم سازی دؤشونه باسیب بو حالا موناسیب گؤرک نه دئدی: ارضرومنان چیخدیم، اوچ اولدو یولوم، من بو یولون هانکیسینا گئدگیم؟ گئجه-گوندوز چاغیریرام یارادان، من بو یولون هانکیسینا گئدگیم؟ امان له له، نئجه اولدو حالیمیز، هاردا قالدی وطنیمیز، ائلیمیز، اؤردک اوچدو، ویران قالدی گؤلوموز، من بو یولون هانکیسینا گئدگیم؟ کرم چکر صفا مردی-مردانا، بیوفا الیندن گلمیشم جانا، بیر کیمسه یوخدو کی، یالوارام اونا، من بو یولون هانکیسینا گئدگیم؟ کرمگیل بورادا یول آختارماقدا اولسونلار، ائشیت اصلیدن. بیر آز اول دئدیک کی، کئشیش قئیصریده سولئیمان پاشانین یانینا گئدیب، باشینا گلنلرین اوستونه بیر آز

صحیفه 86

دا یالاندان قونداریب، کرمی چوخ پیسله میشدی. سولئیمان پاشا دا کئشیشین دئدیکلرینه اینانیب، اونونلا دوستلاشمیشدی. هر یئره ده آدام قویموشدو کی، قئیصرییه کرم آدلی آشیق گلسه اونا خبر وئرسینلر. ایندی کئشیش بورادا یاشاماقدا اولسون، ائشیت قئیصری قیزلاریندان. یاز فصلی ایدی دئیین قئیصری قیزلاریندان بیر دسته سئیره چیخمیشدی. قیزلاردان بیری دئدی: - قیزلار، بورادا اصلی آدیندا قریب بیر قیز وار، گلین اونو دا اؤزوموزله اپاراق، یازیقدی. یولداشلاری راضی اولدولار. قیزلار اصلی خانین یانینا گلیب دئدیلر: - اصلی باجی، گل سن ده قوشول بیزه، سئیره چیخاق. اصلی قیزلارین کؤنلون سیندیرماق ایستمه دی. آما کی، قارا کئشیش(قاراملیک) باغچالاریندان باییرا چیخماغی اصلییه قاداغان ائلمیشدی. اودو کی، اصلی باشقا بیر یئره گئده بیلمه ییب، قیزلاردان خواهیش ائله دی کی، ائله اونلارین باغچالاریندا گزسینلر. قیزلار راضی اولدولار. ایندی قیزلار اصلیگیلین باغچالاریندا گزمکده اولسونلار، ائشیت کرمدن. کرم بیر مودت یول گئدیب، قئیصری شهرینه چاتدی. اوست-باشی ائله جیریم-

 جیندیر ایدی کی، هئچ بیلمیردی هارا گئتسین. یولو دوشدو اصلیگیلین همین باغچاسی نین   

یانیندان. گؤردو کی، بورادا بیر دسته قیز چالیب، اوخویوب، اویناییر. کرم کئچیب گئتمک ایسته ینده بیر ده گؤردو، بودو، باغچاداکی ائودن بیر قیز چیخیب، یوز ناز- قمزه ایله قیزلارا طرف گئدیر. دیقتله باخاندا اصلینی تانیدی. داها هئچ بیر سؤز دئیه بیلمه دی. سازینیز دؤشونه باسدی، گؤتوردو، گؤرک نه دئدی: ساللانا-ساللاما چیخدی خانادان، ای هزرات، گئدن جئیران منیمدی! قانا-قانا اؤیود آلیب آنادان، ای هزرات، گئدن جئیران منیمدی! من نه دئییم چارخی دؤنموش فله یه، اخیر سالی منی اولماز کله یه، اصلیم بنزر بئهیشتده کیمله یه، ای هزرات، گئدن جئیران منیمدی! گاه آغلادار، گاهدان منی گولدورر،

صحیفه 87

دسمال آلیب، گؤز یاشیمی سیلدیرر، کرم دئیر: بو درد منی اؤلدورر، ای هزرات، گئدن جئیران منیمدی! قیزلاردان بیری اونو گؤروب، قاچدی اصلینین یانینا کی: - اصلی باجی، بیر آشیق دایانیب باغچانین آغزیندا، ائله یانیقلی-یانیقلی اوخویور کی... اصلی دئدی: - چاغیر گلسین، بیر آز چالسین، اوخوسون، بلکه اورگیمیز آچیلا. قیز گئدیب کرمی گتیردی. کرم اصلییه تانیش گلدی. آما نه قدر باخدیسا انشیردا بیلمه دی. اونا گؤره آنشیردا بیلمه دی کی، کرمین اوزونو-گؤزونو توک باسمیشدی، ساچلاری اوزانیب چیینینه تؤکولموشدو. اؤزو ده ائله آریقلامیشدی کی، بیر دری قالمیشدی، بیر سوموک. اوستو-باشی دا لاپ تؤکولوب جیندیرلاشمیشدی. کرم باشا دوشموشدو کی، اصلی اونو تانییا بیلمیر. اودو کی، اونو بیر ده سیناماق اوچون آلدی، گؤرک نه دئدی: یئنه گؤردوم نازلی یارین اوزونو، کؤهنه دردین تزلندی یاراسی. نه لر چکدیم سئودیگیمین الیندن، بیلمم ندی مؤحنتیمین چاراسی؟ کتان کؤینک گئییب لاله دن نزیک، قونچا سؤور ائله ییر بولبوله یازیق. دردو قم چکیرم، اوزویم، اوزوک، قییما منه، آی صیغه ریم پاراسی. کرمم، قوربته دوشوبدو یولوم، داغلاری بورویوب یاغیشیم، دولوم، کؤنول کی، دؤنمه ییر، من نئجه دؤنوم؟ بنده سالیب باشلاری نین قاراسی. سؤز تاماما یئتدی. قیزلار کرمه آفرین سؤیله دیلر قیزلاردان بیری دئدی:

صحیفه 88

- بو یانشاق چوخ یارالی-یارالی اوخویور. دئیه سن، چوخ بؤیوک دردی وار. اؤزو ده دریب آداما اوخشاییر. اصلی سوروشدو: - آشیق، هارالیسان؟ کرم گؤردو یوخ، اصلی دوغرودان دا اونو تانییا بیلمیر. بیر آه چکیب دئدی: - قاراباغدانام. قاراباغ سؤزونو ائشیدن کیمی اصلینین گؤزلری یاشاردی. کرمین اوست-باشینا، اوز-گؤزونه باخیب، بیر اوووج پول چیخارتدی کی: - آشیق، من ده قاراباغدانام. آل بو پولو، اؤزونه پال-پالتار آل، بئله گزمه. اصلینین سؤزلری کرمه گولله کیمی دیدی. دئدی: خییات منه زری-زیبا بیچردی، ایندی چیلپاق قالدیم، اصلیم، گول منه!... بیر زامان داش-قاشنان اویناردی الیم، ایندی چیلپاق قالدیم، اصلیم، گول منه! یار الیندن دویونلویم، داغلییام، قوربت ائلده دردیم کیمه عاغلییام؟ عالم بیلیر من بیر خانین اوغلویام، باش اَیردی نؤکر، نایب، قول منه!

قورو یئرده اوریان قالدی بدنیم، من اؤلنده کیملر تیکر کفه نیم؟ کرم دئیر: یادا دوشدو وطنیم، بلد یوخدو، گؤستریدی یول منه!

اصلی دئدیگینه ده پئشیمان اولدو. اونون اورگین آلماق اوچون بیر گول قوپاریب دئدی: - آشیق، هئچ اولمازسا، بو گولو آل مندن. کرم دئدی: - خانیم، قولاق آس، گؤر نه دئییرم؟ الدی کرم:

صحیفه 89

من یازیغی آغلار قویان بیوفا، اغلایان کیمسه یه گول نه یه لازیم؟ گوله-گوله ییخدین آتام ائوینی، دوشمنلیکده شیرین دیل نه یه لازیم؟

اصلی خان کرمین سؤزونو کسیب دئدی: - آشیق، سن قریب اولدوغون کیمی، من ده غریبه م. وطنده منیم ده گؤزو یاشلی بیر معشوقوم قالیب. سؤزوم اوندا دئییل. بورا یانشاقلاری نین گئییمی باشقا جور اولور. سن گل بو پولو مندن آل! ایندی کی، پالتار ایستمیرسن، یولدا خرجلرسن. کرم آلدی سؤزون او بیری بندینی: هسرتیندن یاندیم، یاندیم کول اولدوم، الیشدیم، آلیشدیم، موما دیل اولدوم، خان اوغلویدوم، اؤزوم دؤندوم قول اولدوم، قول اولان کیمسه یه قول نه یه لازیم؟ کرمین عؤمرونو سن وئردین زایا، مونکور اولدون، اوز توتمادین خودایا، اولدوم خاراباتی، دوشدوم سهرایا، خارابات اهلینه یول نه یه لازیم؟ اصلی کرمی تانیدی. اورگی تاب گتیرمه دی، ییخیلیب اؤزوندن گئتدی. قیزلار کرمی قوووب، باغدان چیخارتدیلار کی، سن بیزیم قریب قوناغا نه دئدین کی، او بئله اولدو. سونرا توپلاشدیلار اصلینین یانینا. اصلی آییلان کیمی قیزلاردان سوروشدو: - قیزلار، یانشاق نئجه اولدو؟ دئدیلر: - قوودوق، گئتدی. اصلی دوروب او طرف-بو طرفه بویلاندیم، گؤردو کرم بیر آز آرالی دایانیب، هسرت-هسرت اونا باخیر. قیزلار دا کرمی گؤردولر، ایسته دیلر سؤیوب-یامانلاییب قووالاسینلار، اصلی قویمادی. دوردو کی: - من ائوه گئدیرم. قیزلار دوشدولر اونون یانینا.

صحیفه 90

ایندی اونلار گلیب کئچمکده اولسونلار، سنه دئییم کرمدن. اصلی کی، اؤزوندن گئتمیشدی، قیزلار اونون دؤشونو-باشینی آچمیشدیلار. ایندی گلیب کئچنده کرم سازینی آلیب، گؤرک اصلییه نئجه ایشاره ائله دی کی، دؤشونو باغلاسین. ساللانیبان گلن دیلبر، یاخان دویمله، دویمله!.. منی درده سالان دیلبر، یاخان دویمله، دویمله!.. کرم بئله اوخویاندا اصلی خان قاییدیب قیزلارا دئدی: - یانشاق طایفاسی سؤزسول اولور. باخین، سیزلردن کیمین دؤشو آچیقدی؟ قیزلار دئدیلر: - بیزلردن دؤشو آچیق اولان یوخدو. کرم بو دفعهایشاره نی وورماق اوچون اصلی خانین پالتاری نین آدینی چکدی، بلکه اصلی باشا دوشه کی، آچیق دؤش اونونکودو: ال گئییب، یاشیل بورونر،

 زولفلری یانا هؤرولر،  

یئل وورار، ممن گؤرونر، یاخان دویمله، دویمله!.. یاخان چارپاز ایلیشمه سین، هئچ کیم دینیب دانیشماسین، یادلار گؤروب گولوشمه سین، یاخان دویمله، دویمله!.. اصلی یئنه دؤشونون آچیق اولدوغونو باشا دوشمه دی. کرم بو دفعهگؤرک اصلی خانا نه کیمی ایشاره لر ائله دی: کؤینگی نین گولو یاشیل، سوسن سونبوله دولاشیر، گؤزللیک سنه یاراشیر، یاخان دویمله، دویمله!..

صحیفه 91

اینینه گئیینیب شیله، بیزی توتوب شیرین دیله،

 زر کمر چک اینجه بئله،   

یاخان دویمله، دویمله!.. کالایاغین اوجو ساری، اچیلیر کؤنلوم قوباری، سؤیله گؤروم کیمین یاری، یاخان دویمله، دویمله!.. اصلی یئنه ده بیر شئی باشا دوشمه ینده کرم آلیب، آخیر سؤزونو نئجه تاماملادی: کرم سنه نه لر دئمیش، دیلین، دوداغینی یئمیش، کتان کؤینک، بندی گوموش، یاخان دویمله، دویمله!.. کرم بونو دئینده اصلی اوست-باشینا باخیب گؤردو کی، کرمین دئدیگی نیشانلار بوندادی. یاخاسی دا آچیقدی. تئز دؤشونو دویمله دی، کرمه گیزلی ایشاره وئریب، یولادوزلدی.

کرم او ساعات اؤزونو بازارا وئردی، بیر دست فاخیر لیباس آلیب گئییندی، بیر باش اصلینین باغچاسینا گئتدی. اصلینین آناسی کرمی گؤردو، دئدی: - آی اوغلان، کیمی ایسته ییرسن؟ کرم دئدی: - آنا، دیشیم آغریییر. دیشیمی چکدیرمک ایسته ییرم. ارواد دئدی: - گل بری چکیم. کرم ائوه گیریب اوتوردو. آرواد اونون آغزینی آچیب دئدی: - هانسی دیشین آغریییر؟ کرم دئدی: - آزی دیشیم.

صحیفه 92

ارواد کلبتینی اونون آغزینا سالدی، چکمک ایسته ینده کرم ترپندی. ارواد اصلینی چاغیریب دئدی: - قیزیم، بو اوغلان کلبتی نین آلتیندا فاراغات دورا بیلمیر. گل، بونون باشینی دیزینین اوستونه قوی، قریبدی، یازیقدی، دیشینی چکیم. اصلی کرمی تانیدی. آما قورخوسوندان دینه بیلمه دی. یاواشجا کرمین باشینی آلیب سینه سینه دایادی. کئشیشین آروادی کرمین آزی دیشینی چکدی. کرم دئدی: - وای، صاف دیشیمی چکمیسن. آغرییان او بیری دیشیمدی. ارواد او بیری دیشینی ده چکدی. اصلی داوام گتیره بیلمه ییب، آغلاماغا باشلادی. ارواد سوروشدو: - قیزیم، بو نه ایشدی؟ من بو اوغلانین دیشینی چکیرم، سن نییه آغلاییرسان؟ اصلی دئدی: - قریب اوغلاندی، یازیغیم گلیر. کرم دئدی: - آرواد، سن یئنه ده صاف دیشیمی چکمیسن. آغرییان او بیری دیشیمدی. بئله-بئله، آرواد کرمین اوتوز ایکی دیشینی تامام چکدی. کرم یئریندن قالخدی. آما ائله قالخدی کی، ائله بیل هئچ دیشی چکیلمه میشدی. ارواد کرمین اصلییه چوخ حصرتنن باخماغیندان شوبهله نیب، ایشاره ائله دی کی، کئچسین او بیری اوتاغا. اصلی چار-ناچار اوزونو چئویریب گئتمک ایسته ینده، کرم سازی باسدی دؤشونه، دئدی:

اؤلدوم، اؤلدوم، اصلی، سنین الیندن، یاندی سینم، بیر ده گؤستر یارا اوز. همیشه اوستونده تیترردی جانیم، سینه دردلی، کؤنول دردلی، یارا اوز.

باش قویوم دیزینه، بلکه ساغالام، ساغ قولوملا یار یولوندا ساغ اولام، چتین، چتین بو یارادان ساغالام، هیجران تکدی، دردیم تکدی، یارا یوز. دردلی کرم دئیر: قوربان یار اوچون، کس سییریم، دوغرا باغریم، یار ایچیم، یار اودو کی، یار یولوندا، یار اوچون درد-قم چکه، یاش آخیدا، یارا اوز.

صحیفه 93

سؤز تاماما یئتن کیمی اصلی خانین آناسی کرمی تانیییب، برکدن قیشقیردی کی: - اوی، آمان، بو کرم ایمیش!.. ارواد کرمین دیشلرینی ده گؤتوروب، باشی آلوولو کئشیشین یانینا خبره گئتمکده اولسون، اوتاقدا اصلی ایله کرم تک قالدیلار. کرم بیر تهر آغزی نین قانینی تمیزله ییب، اصلییه طرف گلدی. ایکی عاشیق، معشوق بیر-بیری نین بوینونا ساریلدیلار. اما اصلی بیلیردی کی، آناسی خبره گئدیب، ایندی هارادا اولسا آتاسینی تاپیب گتیرسک. اودو کی، ساچیندان ایکی تئل آییریب، سینه سینه باسدی، آلدی، گؤرک نه دئدی: یئنه دوشدوم آتشینه، یانارام، یاندیم، کرم، منی روسوای ائیله مه! منی سالدین سن بو عشقین اودونا، یاندیم، کرم، منی روسوای ائیله مه! الدی کرم، دئدی: بیزیم ائلدن سورا-سورا گلمیشم، نه لر چکدیم، اصلی، سنین الیننن؟! درین-درین دریالارا قالمیشام، نه لر چکدیم، اصلی، سنین الیننن؟! الدی اصلی: اوغرون-اوغرون دوست باغینا گیرمه دیم، ال اوزادیب، قونچا گولون درمه دیم، ایریلالی بیرجه دفعهگولمه دیم، یاندیم، کرم، منی روسوای ائیله مه! الدی کرم: اخیتمیشام گؤزلریمنن یاشیمی، قوربت ائله سالدیم قریب باشیمی،

صحیفه 94

انان چکدی اوتوز ایکی دیشیمی، نه لر چکدیم، اصلی، سنین الیننن؟! الدی اصلی: قووا-قووا قریب ائله گتیردین، بیر اولان دردیمی یوزه یئتیردین، نه من اؤلدوم، نه ده سن ال گؤتوردون، یاندیم، کرم، منی روسوای ائیله مه! الدی کرم: دوشدوم داغا، داشا، چؤله، سهرایا، بو سریمی سالدین اولماز سئودایا، محشر گونو سؤزوم واردی مؤولایا نه لر چکدیم، اصلی، سنین الیننن؟! الدی اصلی: امان، کرم، پاشام کرم، خان کرم! الیش، کرم، توتوش، کرم، یان، کرم! اصلین اولسون سنه قوربان، سان کرم! یاندیم، کرم، منی روسوای ائیله مه! الدی کرم: بیلمیرم من بو ساغلیغی نئیله یهم؟ خنجر آلیب باغریم باشین تئیله یهم. درد الیننن بو سؤزلری سؤیله یهم، نه لر چکدیم، اصلی، سنین الیننن؟! الدی اصلی:

صحیفه 95

نئچه ایلدی من گزیرم داغلاری، بو سینمه چکدین یامان داغلاری، اصلی سنه کرم دئییب یالواری، امان، کرم، منی روسوای ائیله مه!

کرم دئیر: دوست باغینا گیرمه دیم، ال اوزادیب قونچا گولون درمه دیم، من یاریمدان هئچ بیر وفا گؤرمه دیم، نه لر چکدیم، اصلی، سنین الیننن؟!

سؤز تامام اولدو، اصلی دئدی: - کرم، آتام سنی سولئیمان پاشایا برک چوغوللاییب. ایر او ایندی سنین بورادا اولدوغونو بیلسه، یقیندی کی، توتوب زیندانا سالدیراجاق. آما سن قورخما. من بیر کاغیذ یازیم وئریم سنه، آپار وئر سولئیمان پاشایا. اؤز دردینی آچ، دیلنن ده اونا دئ. بلکه پاشا رحمه گلیب، منی آتامدان آلیب، سنه وئره. کرم اوشاق کیمی آغلاماغا باشلادی. اصلی کرمین آغلاماغینا صبر ائله یه بیلمه ییب دئدی:

اغلاما، آغلاما، باغریم قان اولو، قوی قوشوم یانینا قوللاری، کرم! بیر عریضه یازیم سولئیمان خانا، اؤزون دانیش دردی-دیللری، کرم!

نه قدر آتام وار، من اونا پسم، ایلقاریمنان دؤنسم کسسین کیلیسم، دئمه کی، غریبه م، من ده بیکسم، چیخارت خیالیندان اونلاری، کرم!

اصلی دئیر: کرم قوووه لی، سانلی، اؤلونجه آتاملا اولاجام قانلی، ایسته سن آتلانسین عجم، عوثمانلی، ویرانا قویارام یوللاری، کرم!

صحیفه 96

اصلی سؤزونو موختصر ائله ییب دئدی: - کرم، بوردا اوتوروب آغلاماقدان بیر شئی چیخماز. یا بودو کی، سن دور تک گئت، یا دا کی، هر ایکیمیز گئدک پاشانین یانینا، اؤز عرضیمیزی اونا یئتیرک. کرم دئدی: - پاشادان منیم عاغلیم هئچ بیر شئی کسمیر. اینانمیرام او آتانی قویوب، بیزه قولاق آسا. اصلی دئدی: اول باشدان سنین عاغلیق اولسایدی. قاچیرتمازدین بدویلاری، قوشلاری. اویماز ایدین سن کئشیشین فعلینه، اغلار قویماز ایدین تای-توشلاری.

سن خان اوغلو اؤز یئرینده قالسایدین، گنجهگؤزه لی نین بیرین آلسایدین، اونون قاداسینی جانا سالسایدین، ایندی چکدیرمزدین اینجه دیشلری.

اصلی دئیر: من آغلارام اورکدن، قورتارمادیق کئشیش قوران کلکدن، شیکایت ائیلرم قانلی فلکدن، یازی یازان یازیب، بئله ایشلری.

اصلی سؤزونو قورتاردی، تله سیک او بیری اوتاغا کئچمک ایسته ییردی کی، کرم اونو گئدن گؤروب دئدی:

دؤن برییه حالاللاشاق، آیریلاق، بیر بری دؤن، قوربان یارا، اصلی خان! مئهتر اوللام، سیلووونو چکرم، وارا-وارا هر دییارا، اصلی خان! مجنون کیمی بو چؤللره وارماسام،

 جفاکئش باغبانام، گولون درمه سه م،   
    

صحیفه 97

اخشام-صاباح گول اوزونو گؤرمه سه م، اولاجاقدی گونوم قارا، اصلی خان! کرم دئیر: مننن سئیره وارمازلار، بننا اولوب، سینیق کؤنلوم هؤرمزلر، یقیندی کی، سنی منه وئرمزلر، کیم ائیلر دردیمه چارا، اصلی خان! اصلی خان بیر کاغیذ یازیب، کرمه وئردی، دئدی: - پاشانین بیر وزیری وار. چوخ عدالتلی، عاغیللی بیر آدامدی. آل، بو کاغیذی ساخلا، ایشدی، اگر سنی توتوب ائلسه لر، وئررسن هامان وزیره. کرم کاغیذی آلیب چؤله چیخان کیمی گؤردو کی، صوفی اونو گؤزله ییر. گؤروشدولر، اؤپوشدولر، قارانلیق قوووشوردو دئیین داها پاشانین یانینا گئتمه دیلر. صوفی اونو گؤتوروب گلدی منزیلینه. گئجه کرم نه قدر ائله دیسه یاتا بیلمه دی. آخیردا دوروب چیخدی باییرا. باخدی کی، کاروانقیران اولدوزا گؤیون اورتاسینا قالخیب، ائله بیل سحردی. الدی، گؤرک کاروانقیران اولدوزا نه دئدی: صوبح اولدو، دردلیلر یاتماز، دؤنه، کاروانقیران دؤنه! عشق آتشی سردن گئتمز، دؤنه، کاروانقیران دؤنه! بارماغیندا قیزیل اوزوک، قولوندا قیزیل بیلرزیک، بوینون اَیمیش قیزا یازیق، دؤنه، کاروانقیران دؤنه! سنه کاروانقیران دئرلر، یارا ایلقار وئرن دئرلر، منه دردلی کرم دئرلر، دؤنه، کاروانقیران دؤنه! بو دمده صوفی چیخدی چؤله. کرم صوفییه دئدی:

صحیفه 98

- صوفی له له، گل گئدک، اصلی خانین اولدوغو ائوین باجاسینا چیخاق، گؤرک اصلی خان نه ائله ییر. هئچ اولماسا اونون اوزونو گؤروم. هر ایکیسی بیر-بیرینه قوشولوب، اصلی خانین یاتدیغی ائوین باجاسینا گلدیلر. کرم باجادان باخیب، گؤردو کی، اصلی خان یاتیب. اورگی قوبار ائله دی، آلدی سازی: گاه گئدیرم، گاه گلیرم باجایا، اویان، اصلیم، اوزده خالین سئودیگیم! کاروانقیران گلدی چیخدی اوجایا، اویان، اصلیم، اوزده خالین سئودیگیم!

من گزمیشم آلچاق ایله اوجانی، یار یولوندا فدا قیللام بو جانی، نئجه دؤزوم من بو اوزون گئجه نی؟ اویان، اصلیم، اوزده خالین سئودیگیم!

سحر اولدو، قالاخ بوردا نه ائدک؟ خنجرالیب، باغریم باشین بیز دیدک، صوفی له له منه دئییر، دور گئدک، اویان، اصلیم، اوزده خالین سئودیگیم!

کسدیرئیدیم یاسدیغی نین یانینی، بیر توتایدیم کیپریگی نین سانینی، نه تاپیبسان کور یوخونون کانینی؟ اویان، اصلیم، اوزده خالین سئودیگیم!

کرمم، ماییلم آلا گؤزونه، شکر صؤحبتینه، شیرین سؤزونه، ساتینمی آلدین سن یوخونو اؤزونه؟ اویان، اصلیم، اوزده خالین سئودیگیم! دئمه فرراشلار اونلاری پوسورموشلار. او ساعات هر طرفدن تؤکولوب اونلاری توتدولار، قوللارینی برک-برک باغلاییب، پاشانین یانینا آپاردیلار. کرم احوالی بئله گؤروب، آلدی، گؤرک نه دئدی:

صحیفه 99

مدد، مدد اصلیم، سنین الیننن، اؤلدورمکدن غئیری کار بیزه نئیلر؟! بیز کی، تا کئچمیشیک جان ایله سردن، ایندی ناموس ایله آر بیزه نئیلر؟!

اصلی خانین آتشیله سؤیلرم، ائنیب عشقین دریاسینی بویلارام، گئجه-گوندوز قمله، آهلا اوینارام، ایندی بوران، چووغون، قار بیزه نئیلر؟! شاهینی گزدیرر بیلر قولوندا، قوشلاری سییردر ساغی-سولوندا، روزی-شب دورموشام حاقین یولوندا، کمنددیر بوینومدا، دار بیزه نئیلر؟! عشقه اویوب اسل-نسبی دانمیشام، سئیراغیبین حیله سینی قانمیشام. من کرمم، عشق اودونا یانمیشام، جهننمه گیرسک، نار بیزه نئیلر؟! پاشا کرمدن سوروشدو: - سن نییه کئشیشین قیزی نین باجاسینا چیخمیشدین؟ کرم آلدی سازی، گؤرک اونا نئجه جاواب وئردی: آی جاماات، منیم دردیم- بیر قم، بیر فیرقت، بیر هیجران. گؤزومو آچاندان گؤردوم بیر قم، بیر فیرقت، بیر هیجران. ایتیردیم اصلی خانیمی، موخننس ایچدی قانیمی، هر زامان عوذور جانیمی

صحیفه 100

بیر قم، بیر فیرقت، بیر هیجران. سسه دیمده یانان ناردی، منی عشقه سالان یاردی، چکدیجگیم آهو-زاردی، بیر قم، بیر فیرقت، بیر هیجران. سؤیله مکله دردیم بیتمز، نازلی یاریم موروت ائتمز، یارالی سینمدن گئتمز بیر قم، بیر فیرقت، بیر هیجران. کرم دئیر: قان-یاش تؤکوم، یار، قاپیندا بوینوم بوکوم، بزیرگانام، منیم یوکوم بیر قم، بیر فیرقت، بیر هیجران. پاشا دئدی: - آشیق، سن بیر موسلمان آدامسان، اصلی ائرمنی، اؤزو ده کئشیش قیزی. بیزیم دونیادا آیری بیر قیز سنین باشینا قحطدی؟ گل سن اوندان ال چک، آیری بیر قیز آل! پاشانین سؤزلریندن کرمین اورگی جؤوشه گلدی، سازی سینه سینه باسیب دئدی؛

آی هزرات، نئجه دئییم، من دؤنرم، کؤنول دؤنمز... بیر گؤزله دوشدو مئیلیم، من دؤنرم، کؤنول دؤنمز...

کهلیک کیمی چکیشلیدن، کؤکسو الوان ناخیشلیدان، بیر هارامی باخیشلیدان من دؤنرم، کؤنول دؤنمز... منه قاش اوینادیر نادان،

صحیفه 101

اؤلدوم گؤزوننن، قاشیننان، اصلی تک کئشیش قیزیننان من دؤنرم، کؤنول دؤنمز... یولوندا قویموشام سانی، دیدمنن آخیتدیم قانی، کرم سئودی اصلی خانی، من دؤنرم، کؤنول دؤنمز... پاشانین وزیری صوفینی چاغیریب، کرمین احوالاتینی اوندان سوروشدو. صوفی آلدی، گؤرک وزیره نه جاواب وئردی:

هئی آغالار، اوچ درد منی قوجالدیر:

 زولف دردی، خال دردی، بیر ده تئل دردی.  

من یازیغین مین گونونو بیر ائلر نادان دردی، خوریات دردی، فئعل دردی. ترک ائیله دی وطنینی، ائلینی، الیندن آلدیردی قونچا گولونو، کیمسه بیلمز بو قوربتده حالینی، باغچا دردی، وطن دردی، ائل دردی.

اچ کؤکسونو اوستونه بیر باغ تیکگیم، الوان-الوان چیچکلردن اکگیم، من بو دردین هانسی بیرین چکگیم؟- سوسن دردی، سونبول دردی، گول دردی.

 جوشقون دردیم سولار کیمی بولاندی،   

واردی گئتدی، قارلی داغلار دولاندی، درد باغلاییب قاپی-قاپی دیلندی، پالتار دردی، ابا دردی، شال دردی. یازیق اولدو، دوشدو دیلدن دیللره،

صحیفه 102

بولبول قونماز اولدو قونچا گوللره، اغلایا-آغلایا دوشدوک یوللارا، گلن دردی، کئچن دردی، یول دردی، صوفی دئیر: کرم اوزومه باخار، بو جانیمی عشقین اودونا یاخار، من بیلیرم، بو درد منی تئز ییخار،- اصلی دردی، کرم دردی، دیل دردی.

صوفی ساز ایله دئدیگی کیمی، سؤز ایله ده کرمین بوتون احوالاتینی دانیشدی. اوسته لیک اصلینین یازدیغی کاغیذی دا کرمدن آلیب، وئردی وزیره. وزیر باخدی کی، اصلی یازیب:

 «کرمه رحمین گلسین. او منه عاشیقدی، من ده اونا. آتام بیزه ظولم ائله ییر». وزیر  

ایشی بئله گؤرنده پاشایا دئدی: - پاشام، کرم حاق آشیغیدی. بیز گرک اصلینی کئشیشدن آلیب اونا وئرک. کئشیش داد-فریاد ائله دی کی: - کرم حاق آشیغی-زاد دئییل. پاشا دئدی: - بیز اونون حاق آشیغی اولوب-اولمادیغینی یوخلاریق. پاشانین هوسنییه آدلی چوخ عاغیللی بیر باجیسی وار ایدی. چاغیریب احوالاتی اونا سؤیله دی. هوسنییه دئدی:

- من بو ساعات اونو یوخلارام. هوسنییه خانیم بیر دسته قیزین هامیسینا بیر جوره پالتار گئییندیریب، یاز باغچاسینا گتیردی. اصلینی ده بو قیزلارین ایچینه سالیب، کرمدن سوروشدو: - دئ گؤروم، اصلی بو ساعات هارادادی؟ - کرمه بیان اولدو کی، اصلی باغدادی، اؤزو ده قیزلاردان خئیلی آرالی، ملول- محزون دایانیب. آلدی، گؤرک هوسنییه خانیما نه جاواب وئردی:

خان اصلیم باغچا ایچینده گزر زاواللی، زاواللی... قارشیمیزدا آلا گؤزون سوزر زاواللی، زاواللی... قاشلاری بنزر کامانا،

صحیفه 103

اشیغین ائیلر دیوانا،

 زولفلرینی یانا-یانا   

چؤزر زاواللی، زاواللی...

هئی آغالار، هئی بیلر، کرم غئیری یاری نئیلر؟! گؤرن بیزدن نئچون ائیلر هزر زاواللی، زاواللی؟

کرمدی عشقینه یانان، اولموشوق دیللرده داستان؛ اشیغین قتلینه فرمان یازار زاواللی، زاواللی...

هوسنییه خانیم دئدی: - اصلینین هارادا اولدوغونو بیلدین. ایندی سنین گؤزلرینی باغلایاجاغام، آلتی قیز گتیریب قاباغیندان کئچیرجیم. هامیسی بیر بویدا، بیر لیباسدا، اوزلری ده اؤرتولو. اگر اونلاری دا تانیسان دوغرودان دا حاق آشیغیسان. بیر بویدا، بیر بوخوندا، بیر گئییمده آلتی اوزو بوروکلو قیز گتیردیلر. کرم الدی، گؤرک قیزلاری نه جور نیشان وئردی: التی قیزین بیری بانی، التی قیزلار، آلتی قیزلار! بیزه محبتین هانی؟ التی قیزلار، آلتی قیزلار! التی قیزین بیری اینجی، گؤزللیکده لاپ بیرینجی، قوینوندا ایکی تورونجو، التی قیزلار، آلتی قیزلار! التی قیزین بیری پوسته، دردیننن اولموشام خسته؛

صحیفه 104

قوی قدمین سینم اوسته، التی قیزلار، آلتی قیزلار! التی قیزین بیری جئیران، اولوم گؤزلرینه هئیران؛ سیزله کاش سوریدیم دؤوران. التی قیزلار، آلتی قیزلار! التی قیزین بیری خدجه، قددی الیف، بئلی اینجه، گؤزل گؤرمه میشم سنجه، التی قیزلار، آلتی قیزلار! التی قیزین بیری بسدی، گؤزلری جانیمین قصدی، بو دردلر کرمه بسدی، التی قیزلار، آلتی قیزلار! هوسنییه خانیم دئدی: - آفرین! سن دوغرودان دا حاق آشیغی ایمیشسن. ایندی قیزین اوزونده اولان نیشانلاری دئ، سندن ال چکیم. الدی کرم، گؤرک اصلینین اوزونده اولان خاللارا نئجه قییمت وئردی: ای هزرات، بیلین، اصلی خانیمین اوزونده خاللاری نازینان گلیر. بیر خالی الیفدی، بیر خالی بئیدی، بیر خالی دفتره یازینان گلیر. بیر خالی هئیوادی، گلمز ایرنگه، بیر خالی ایرانی سالیبدی لنگه، بیر خالی ائلچیدی، گئدر فیرنگه، بیر خالی صؤحبتو سازینان گلیر.

صحیفه 105

بیر خالی یاخشیدی، بیر خالی یامان، بیر خالی کؤنلومه سالیبدی گومان، بیر خالی بولوددو، بیر خالی دومان، بیر خالی داغلارا آیازنان گلیر. بیر خالی بززازدی، رومون قئیصری، بیر خالی ایچیبدی آبی-کؤوسری، بیر خالی عاغلیمی ائدیب سرسری، بیر خالی آغ اوزه دوزولن گلیر. کرمه گلیبدی تمیزلیک، پاکلیق، تانرییا گلیبدی یالنیزلیق، تکلیک؛ قاتاردان آیریلمیش آی گؤزل ککلیک، خان اوغلو اوستونه بازینان گلیر . کرم سؤزونو قورتاردی، دوز گلیب دایاندی اصلینین قاباغیندا. هوسنییه خانیم دئدی: - آشیق، قیز تانیماقدا ماهیرسن. ایندی بیر ایشی میز قالیب. بو گون سحر بورادا بیر قریب اؤلوب. یویوبلار، کفنلیگیبلر، قالیب باسدیرماغی. گئدک اونا بیر ناماز قیل، تورپاغا تاپشیراق، سونرا سنین تویونو ائلیک. کرم دئدی: - باش اوسته! هوسنییه خانیم فرراشلارا امر ائله دی کی، کرمی قبریستانا آپارسینلار. ائله کی، کره می آپاردیلار، هوسنییه خانیم پاشایا دئدی: - اؤلوب ائله ین یوخدو. بو منیم آخیرینجی سیناغیمدی. بیر دیری آدامی کفنه توتدوروب، تابوتا قویدورموشام. دورون، سیز ده گئدک. اگر بو بیلسه کی، کفنده کی اؤلو دئییل، تای حاق آشیغی اولماغینا هئچ کسین سؤزو اولا بیلمز. هامی هوسنییه خانیمین بو تدبیرینه آفرین دئییب، آیاغا قالخدیلار، قبریستانا طرف یولا دوشدولر. ائله کی، گلیب چاتدیلار، کرم جنازه یه باخیب سوروشدو: - دئییرسینیز کی، من ناماز قیلمالییام. آنجاق بیلمیرم اؤلو نامازی قیلیم، یا دیری نامازی؟ پاشا قصدن اؤزونو غضبلی گؤستریب دئدی:

- بو نه سؤزدو؟ کرم دئدی: - بو او دئین سؤزدو کی، کفنده کیهله اؤلمه ییب، دیریدی. هوسنییه خانیم یئریندن دیک قالخیب دئدی: - آفرین سنه، آشیق! داها منیم سنه سؤزوم یوخدو. سن دوغرودان دا حاق آشیغی ایمیشسن. قوی هامی بیلسین کی، کفنده کیدوغرودان دا اؤلو دئییل، دیریدی. پاشا کئشیشه دئدی: - کئشیش، گؤرورسن کی، بو دوغرودان دا حاق آشیغیدی. سن گل قیزی وئر بونا. کئشیش دئدی: - منیم اونا وئریله سی قیزیم یوخدو. کئشیش بئله دئینده وزیر ایره لی یئریگیب دئدی: - کئشیش، بودو، قیزین اؤزو ده منه یازیب کی، اونلار بیر-بیرینی سئویرلر. اگر قیز گلیب سنین اوزونه دورسا، نتیجه سی چوخ پیس اولاجاق. سن گل، قیزی وئر کرمه. کئشیش چار-ناچار راضی اولوب دئدی: - یاخشی، آنجاق منه اوچ گون مؤهلت وئرین کی، حاضیرلیق گؤروم. پاشا راضیلاشیب، کئشیشه اوچ گون مؤهلت وئردی. ایندی جاماات هامی تویو گؤزله مکده، کرمله صوفی ده سئوینمکده اولسونلار، ائشیت کئشیشدن. کئشیش ائوینه گلیب، هامینی یوخویا وئردی، گئجه یاری آغیردان، یونگولدن گؤتوروب یولا دوشدو، آستا قاچان نامرددی. سحر آچیلدی، گؤردولر کئشیش قاچیب. پاشا اونون دالینسا آتلی سالدی. چوخ گزیب دولاندیلار، تاپمادیلار کی، تاپمادیلار. کرم حالال-هوممت ائلیگیب، صوفی ایله یولا دوشدو. سحر یئلی اسیردی. کرم آلدی سازی، سحر یئلیننن گؤرک نه سیفاریش ائلیگیر: اگر گئدر اولسان بیزیم ائللره، سنه بیر سؤزوم وار، دور، سحر یئلی! منیم سالامیمی تئز یئتیر یارا، بو گون خان اصلیمی گؤر، سحر یئلی! قاباق گئدیب اسمه زولفون تئلینه، نظر قیل رویینده بیر جوفت خالینا، محبت نامه سین اؤزون الینه،

صحیفه 107

بیر تنها یئرده تاپ، وئر سحر یئلی! کرم دئیر: بوردا قویساق سازلاری، خاطیریمه دوشدو شیرین سؤزلری، قارادی قاشلاری، آلا گؤزلری، سن ده مورادینا ایر، سحر یئلی! شهرلر، کندلر کئچدیلر، سالیم-سوراق ائله دیلر، اؤیرندیلر کی، کئشیش حلب شهرینه گئدیب. گونه بیر منزیل، طئییی-معنازیل، آز گئتدیلر، چوخ دایاندیلار، چوخ گئتدیلر، آز دایاندیلار، گونلرین بیرینده گلیب حلب شهرینه چاتدیلار. شهر بؤیوک، بونلار نابلد. اؤزلری ده یورولوب الدن دوشموشدولر. بیر باغین کناریندا اوتوردولار. کرمین عشقی یئنه ده سؤوشه گلدی. سازی کؤینکدن چیخاریب سینه سینه باسدی، آهسته-آهسته دئمه یه باشلادی: گیزلی سئودا چکیب، عشقه دوشنلر، بیر گون اولار هلبت عیانا چیخار. چکه لیم مؤحنتی صبر ایله، کؤنول، گؤرک بونون سونو نه یانا چیخار. فرهاد شیرین اوچون دلدی قایانی، مجنون لئیلی اوچون گزدی سهرانی، کرم اصلی دئییب گزر دونیانی، اشیق اؤز عشقینه مردانا چیخار. قارادی قاشلاری، گؤزو دولایی، یاخشی طبیب گرک وئرسین داوایی، اختارسالار هر طرفدن دونیایی، بئله آشیق آنجاق بیر دنه چیخار. بیزه بئله ایمیش تقدیرین ایشی. اخیتدی گؤزومدن قان ایله یاشی، الدی بو کرمی عشقین آتشی، بو سئودانین سونو عوریانا چیخار.

صحیفه 108

بو باغ کیمین اولا، کیمین اولمایا؟ هلب پاشاسی نین دارغاسی گولخانین. دئمه کرم اوخویاندا گولخان بیر کناردا دایانیب قولاق آسیرمیش. کرمین اوخوماغی اونون چوخ خوشونا گلدی. یاخینا گئدیب باخدی کی، بو آشیق کیمدیسه چوخ دردلی آداما اوخشاییر. سوروشدو: - آشیق، کیمسن، هارالیسان، دردین ندی؟ صوفی کرمین باشینا گله نی گولخانا ناغیل ائله دی. گولخان دئدی: - آشیق، فیکیر ائلمه، هامان کئشیش عاییلهسی ایله برابر بورادادی. من سنی سئوگیلینه چاتدیرارام. گولخان بونو دئییب، بیر قاری چاغیردی. قارییا چوخلو پول وئریب دئدی: - گئدرسن فیلان ائوه. اورایا تزه بیر کئشیش گلیب. او کئشیشین اصلی آدیندا بیر قیزی وار... قاری دئدی: - تانیییرام، سن سؤزونو دئ! گولخان دئدی: - باخ، بو اوغلانی کی، گؤرورسن، هامان قیزین بوتاسیدی. آتاسی قیزی بونا وئرمک ایستمه ییب، قاچیب بورا گلیب. بو دا قیزی آختارا-آختارا گلیب چیخیب بورایا. ایندی سن گرک بونون گلمگینی قیزا خبر وئره سن. قاری پولو آلدی. «باش اوست»، - دئییب دوزلدی یولا. بو قاری ایمانلی ایپک قاری ایدی. یولدا فیکیرلشدی کی، بلکه بوردا حیله -مییله وار. یاخشیسی بودو کی، قوی قاباقسا اؤیره نیم، گؤروم قیز دوغرودان دا اوغلانی سئویر، یا یوخ.

 غرض قاری گئدیب چاتدی اصلی اولان ائوه. باخدی کی، اصلی پنجره نین قاباغیندا  

اوتوروب، باهار بولودو کیمی گؤزلریننن یاش آخیدیر. قاری سالام وئریب، علئیک آلاندان سونرا اوتوردو، باشلادی اوردان-بوردان صؤحبته. یاواش-یاواش گلیب چیخدی مطلب اوستونه. اصلی آچیب بوتون احوالاتی قارییا دانیشدی. قاری اونو سیناماق اوچون قصدن باشلادی اؤیود-نصیحت ائلمه یه کی: - نه ایسته ییرسن اوننان؟ او، موسلمان، سن ائرمنی. اوندان ال چک، گل سنی گؤزل بیر اوغلانا وئریم. اصلی قاریدان بو سؤزلری ائشیتجک ساچلاریننان اوچ تئل آییریب، سینه ساز ائله دی، آلدی، گؤرک نه دئدی: قاری ننه، گل ائیله مه مذمت،

بولبولوم وار، گولشه نیم وار، گولوم وار.

 زالیم فلک وئریب دردین بولوننان،   

گؤیدن یئره اولوب، یامان زولوم وار. اغ اوستوننن باغلامیشام قارامی،

 طبیب سنسن، گل تئز باغلا یارامی،   

گؤزو یاشلی قویوب گلدیم کره می، یار یانیندا کاساد اولان دیلیم وار.

اصلییم، امگیم گئتدی بادلارا، الیشدیم، توتوشدوم، یاندیم اودلارا، قورخوم بودو، ملیک وئرسین یادلارا، سئوگیلیمدن آیری دوشن الیم وار.

قاری دئدی: - قیزیم، من سنی سیناییردیم. ایندی سنی کرمله باغچادا گؤروشدورسم راضی اولارسانمی؟ اصلی خان بو سؤزو ائشیدن کیمی گؤز یاشینی تؤکوب دئدی: - آمان ننه، دئ گؤروم، کرم هارادادی؟ قاری کرمین یئرینی اونا سؤیله ییب گئری قاییتدی، بو سؤزلری گولخانا سؤیله دی. گولخانلا کرم باغچایا گئتدیلر. قاری دا قاییدیب اصلی خانا خبر وئردی. اصلی خان اناسی نین یانینا گلیب دئدی: - آنا، اورگیم داریخیر، ایذن وئر، باغا چیخیم. اناسی اونا ایذن وئریب دئدی: - قیزیم، آنجاق چوخ لنگیمه، آتان گه لر، داعوا ائدر. قاری اصلی ایله وعده یئرینه گلمکده اولسون، ائشیت کرمدن. کرم بیر ده باخدی کی، اصلی قاری ایله گلیر. او، کرمی گؤردو، آما اونو باغبانا اوخشاتدی. چونکی کرم باغبانین بئلینه سؤیکه نیب دایانمیشدی. اصلی دؤنوب، باغین او بیری طرفینه گئتمک ایسته ینده کرم دئدی: ایلار، ایللر هسرتینی چکدیگیم، اوزو دؤنموش بیوفا یار، بئله باخ! گؤزللره سرخوش گزمک آر دئییل،

صحیفه 110

اسیلیبدی گوموش کمر بئله، باخ! اوخودوم الیفی، یئتدیم یاسینه، شوخ ممه لر خوب یاراشیر یا سینه، کامیل اووچو بره سینه یا سینه،

 رنجبرینم، دایانمیشام بئله، باخ!   

کرم دئیر؛ کام آلمادیم دونیادا، صفا چکدیم، عؤمور وئردیم من بادا. مجنون کیمی دولانیرام دونیادا، قوجالمیشام، پیران اولدوم بئله، باخ! اصلی دؤنوب کرمی گؤردو. سئویندیگیننن دونوب یئریندسه قالدی. کرم باخدی کی، اصلی باشدان-آیاغا قارا گئیینیب. سازی دؤشونه باسیب دئدی: اول باهار، یاز آیلاری گلنده الایدیم، گئدیدیم باغلارا سنی. جومله قوشلار مورادینی آلاندا قالدیرایدیم یاشیل داغلارا سنی. جامالین خوبلوغو مات ائلر ماهی، گؤیلره دایانیر آشیغین آهی، گئیین آل-یاشیلی، گئیمه سییاهی، حاق نصیب ائیله سین آغلارا سنی. دردلی کرم دئیر: گئرچکدی سؤزوم، بو ملول کؤنلومو شاد ائلر اوزون، قیزاریب آلمالار، دینده اوزوم ائندیریدیم یاشیل باغلارا سنی. سن دئمه بو گون هلب پاشاسی گزمه یه چیخیبمیش. یولو بورادان دوشدو. باخدی کی، دارغانین باغیندا بیر جاوان اوغلان دردلی-دردلی اوخویور، بیر قیز دا قولاق

صحیفه 111

اسیر. بو، پاشایا توخوندو. آتینی سوردو دوز باغین ایچینه. اصلی آدام گلدیگینی گؤرجک، ایشین اوستو آچیلماسین دئیه، قاچیب گئتدی. پاشا آلدی کرمین باشی نین اوستونو، دئدی: - دئ گؤروم کیمسن؟ بورادا نه قاییریرسان؟ کرم دینمه دی. پاشا بیر ده سوروشدو. کرم یئنه ده جاواب وئرمه دی. پاشا بیر ده غضبله سوروشاندا سازی سینه سینه میندیریب دئدی: شیکایتیم واردی چرخی-فلکدن،

 زالیم فلک اَیدی، بوکدو بئلیمی.  

ازل بولبول کیمی فریاد ائدرکن، ایندی لال ائیله دی شیرین دیلیمی.

یاندی جیگریم، دؤندو بوریانا، اخدی چئشمیم یاشی، دؤندو عوممانا، گتیردیلر منی اولو دیوانا، باغلادیلار آیاغیمی، الیمی.

دردلی کرم قویدو باشی قادایا، یار ایله گئتمه دی خلوت اودایا، چوخ شوکورلر اولسون باری-خودایا، گؤزوم ایله گؤردوم اصلی یاریمی.

پاشا دیقتله قولاق آسیب گؤردو، یوخ، بوردا نه ایسه دئیه سن باشقا بیر مثله وار. دئدی: - آشیق، دئ گؤروم کیمسن؟ دردین ندی؟ کرم دینمه میش صوفی دئدی: - پاشا ساغ اولسون، بو، گنجهلی ضیاد خانین اوغلودو. نئچه ایلدی کی، کئشیشین قیزینا آشیقدی. اونون دالینجا دییار-دییار گزیر. آخیردا گلیب بوردا سئوگیلیسینی تاپیب. سئوگیلیسی ایله گؤروشمک ایسته ییردی کی، سیز گلیب چیخدینیز. پاشا سوروشدو: - قیز دا بونو ایسته ییرمی؟ صوفی دئدی: - بلی، سوروشا بیلرسینیز.

صحیفه 112

پاشا او ساعات بیر عدالت دیوانی قوروب، کئشیشی ده، قیزینی دا چاغیرتدیردی. قیزا دئدی: - قیزیم، سن بو اوغلانی سئویرسنمی؟ اصلی خان پاشانین آیاقلارینا ییخیلیب دئدی: - سنه قوربان اولوم، پاشا، بو منیم سئوگیلیمدی. آتام منی اونا وئرمه ییب، بیزی فراق اودونا یاندیریر. پاشا اوزونو کئشیشه توتوب دئدی: - نییه قیزینی اونا وئرمیرسن؟ کئشیش دئدی: - اولا، من ائرمنییم، او موسلمان. ایکینجی ده منیم قیزیم نیشانلیدی. پاشا دؤندو، اصلیدن سوروشدو کی: - قیزیم، سن نیشانلیمیسان؟ اصلی دئدی: - پاشا، منی بورادا اؤزلری گوجله بیر اوغلانا نیشان قویوبلار. آنجاق من کرمدن باشقاسینا گئتمه یه جیم. پاشا دئدی: - کئشیش، بونلارا ظولم ائتدیگین بسدی. گرک قیزی وئره سن اونا. کئشیش گؤردو آیری یول یوخدو، دئدی: - باش اوسته! منه اوچ گون مؤهلت وئر، حاضیرلیق گؤروم. جاماات یئربیئردن قیشقیردی کی: - مؤهلت وئرمه، یئنه ده قاچاجاق. پاشا دئدی: - یوخ، قاچماز. سونرا اوزونو کئشیشه توتوب دئدی: - اوچ گون اصلینی بورادا، اؤز قیزلاریمین یانیندا ساخلایاجاغام. گئت، حاضیرلاش. اوچ گوندن سونرا تویلو. هامی پاشانین بو تدبیرینی بیندی. حاضیرلیق باشلاندی. ایندی هامی تویا حاضیرلاشماقدا اولسون، ائشیت کئشیشدن. کئشیش چوخ حیله گر، اؤزو ده سِحریکار ایدی. تئز قیزا قیرمیزی خارادان بیر دون حاضیرلاتدی. دؤشونه تیلسیملی بند دویمه لر تیکدیردی. اوچونجو گون اصلینین یانینا گلیب، اؤز الیله دونو اونا گئیدیردی، سونرا دا دئدی:

صحیفه 113

- قیزیم، من چوخ شادام کی، سن اؤز مورادینا چاتدین. خوشباخت اول! آنجاق سننن آخیرینجی بیر خواهیشیم وار. بابالیم بوینونا، اگر بو دویمه لری اؤزون آچسان، قوی دویمه لری کرم آچسین. بلی، پاشانین امری ایله توی باشلاندی. قیرخ گون قیرخ گئجه چالدیلار، اوینادیلار، مجلیس کئچیردیلر، اصلینی کرمه وئردیلر. کرم گلین اوتاغینا گیریب گؤردو کی، اصلی خان آل خارایا بورونوب، اؤزونه ده یئتمیش یئددی قلم ایله بزک ووروب. کرم بو گؤزللیگی اصلی خاندا گؤرن کیم سازینی آلیب، گؤرک نه دئدی:

سئودیگیم باشدان آیاغا ال قیرمیزی گئیینیبدی. یاراشیر قددی-دالینا شال، قیرمیزی، گئیینیبدی. اتالیدی، آنالیدی، اؤردکلیدی، سونالیدی، قولاقلاری تانالیدی، لعل قیرمیزی گئیینیبدی. باده دولودو ایچمه یه، گول، فیدان، آغاج اکمه یه، واختی گلیبدی آچماغا، گول قیرمیزی گئیینیبدی. یاشا، سئودیجیگیم، یاشا، نه یازیلسا گه لر باشا، ال یاناقدا قوشا-قوشا، خال قیرمیزی گئیینیبدی. کرم دده گلدی سیزه، قدم باسدی ائوینیزه، مایل اولدو آلا گؤزه، ال قیرمیزی گئیینیبدی.

صحیفه 114

کرم سؤزونو تامام ائله ییب، اصلینین بوینونو قوجاقلادی. ایکی آشیق گؤروشوب، اؤپوشدولر. اصلی دئدی: - سان کرم، شوکور اولسون، چوخ صفادان سونرا آخیردا بیر-بیریمیزه چاتدیق. بلی آداملار داغیلیب گئتدیلر. اوتاقدا تکجه کرمله اصلی قالدی. اصلی دئدی: - کرم جان، آتام بابال سالیب کی، دونومون دویمه لرینی سن آچاسان. کرم ایره لی گلدی. نه قدر ائله دی دویمه لری آچا بیلمه دی. اصلی ده نه قدر چالیشدیسا دویمه لری آچا بیلمه دی. آلدی کرم، گؤرک دویمه لره نه دئدی: امان فلک، داد ائیلرم الیننن، اچیلسین اصلیدن دویمه، من اؤلدوم. اصلی خان عاغلییار، کرم آلیشار، اچیلسین اصلیدن دویمه، من اؤلدوم. اغالار آغاسی، شاهلارین شاهی، منه کؤمک اولسون گؤیلرین ماهی، ایمانسیز کئشیشین بودو متاهی، اچیلسین اصلیدن دویمه، من اؤلدوم. کرم بئله اوخویاندا اصلی نین یاخاسینداکی دویمه سی نین بیری آچیلدی. الدی کرم: کئشیش قاباغیمدا بیر قارا دومان، چاغیررام مؤولانی حالیمدی یامان. موشکوللری آچان پئیغمبر، ایمام، اچیلسین اصلیدن دویمه، من اؤلدوم. کرم بئله دئینده دویمه نین بیری ده آچیلدی. آما او بیری دویمه او ساعات باغلاندی. کرم آغلایا-آغلایا دئدی: اتان کئشیش، کیلسه لردن کندی وار. حیله گردی، بیلمک اولمور، فندی وار. بیر دویمه نین هشتاد سککیز بندی وار.

صحیفه 115

اچیلسین اصلیدن دویمه، من اؤلدوم. بئله دئینده دویمه لر آخیرا کیمی آچیلدی. بیر دویمه قالاندا یئنه باشا کیمی دویملندی. آلدی کرم، دئدی: باهار اولجاق، داغلار، قارین اریسین! کرم، عؤمرون بو قوربتده چوروسون! دویمه کسن زرگار، الین قوروسون! اچیلسین اصلیدن دویمه، من اؤلدوم. دویمه لر یئنه ده بیر دویمه قالاناجان آچیلدی. کرم بیر بند ده اوخودو کی، اخیرینجی بند آچیلسین. ایش ترسینه اولدو. سؤز قورتاران کیمی یئنه دویمه لر باشا قدر دویملندی. بئله-بئله دویمه لر آچیلدی، باغلاندی، آخیرینجی دویمه آچیلاندا بیر اود چیخیب کرمین سینه سینه دوشدو. کرم باشلادی یانماغا. اصلی داد فغان ائله ییب اغلاماغا، اؤزونو یئییب تؤکمه یه باشلادی. کرم اصلینی بئله گؤرنده آلدی، گؤرک یانا-یانا نه دئدی: گل، اصلیم، گل، گل آغلاما! یانیرام، اصلیم، یانیرام!..

 جییریم اوددا داغلاما،  

یانیرام، اصلیم، یانیرام!.. بیر آتش دوشدو جانیما، انام یوخ، گلسین یانیما، ائللر آغلاسین حالیما، یانیرام، اصلیم، یانیرام!.. چکدیجگیم دردله الم، مننن عیبرت آلسین عالم، بئله چالینیبدی قلم، یانیرام، اصلیم، یانیرام!.. کرمم، سؤیله نیر آدیم،

صحیفه 116

عرشه چیخیبدی فریادیم، الیمنن گئتدی مورادیم، یانیرام، اصلیم، یانیرام!.. الوو تپه دن دیرناغا کرمی بورودو. اصلینین داد فریادینا جاماات تؤکولوب گلدی. هامیدان قاباق اصلینین تای-توشلاری ایچرییه دولوشدولار. آنجاق کرمین آلووونو سؤندورمک مومکون اولمادی. تامام یانیب کول اولدو. اصلی پریشان ساچلارینی سینه ساز ائله ییب، گؤز یاشینی تؤکه-تؤکه گؤرک قیزلارا نه دئدی: باخین، قیزلار، منیم موشکول حالیما، یاندی کرم، سالدی منی بو درده. ایدی قامتیمی بوکدو بئلیمی یاندی کرم، سالدی منی بو درده... بیزه هاقدان بیر عینایت اولورمو. ماجرامیز خوش روایت اولورمو؟ محشرده گؤروشمک قیسمت اولورمو؟ یاندی کرم، سالدی منی بو درده... من اصلییم، ایتیرمیشم مردیمی، بولبول اوچوب، خار آلیبدی یوردومو، اچین مزارینی، گؤروم اوزونو، یاندی کرم، سالدی منی بو درده... سؤز تامام اولدو. قیزلار پاشایا خبره قاچماقدا اولسونلار، اصلی ده تک- تنها آغلاماقدا، ائشیت کئشیشدن. کئشیش آروادینی چاغیریب دئدی: - گئت، کرمدن بیر خبر بیل. گرک او، یانیب کول اولا. کئشیشین آروادی قاچا-قاچا اؤزونو یئتیریب، بیر تهر پنجره دن اصلینی سسله دی. اصلی گؤردو گلن آناسیدی، گلدی پنجره یه. آناسی خبر آلدی - قیزیم، نییه آغلاییرسان؟ یوخسا کرم سنی آلدادیب قاچیب؟ اناسی بئله دئینده اصلی کرمین سازینی گؤتوروب، گؤرک آناسینا نه جاواب وئرجک:

صحیفه 117

اللاه سیزه وئرسین بلالار، آنا، انا، کرم یاندی دئیین آغلارام! قان آغلاییر باغدا گوللر، لاله لر، انا، کرم یاندی دئیین آغلارام! منی آغلار قویدوز جاوان واختیمدا، قارالار یازدینیز منیم باختیمدا، اتام تارمار اولسون تاجی-تاختیندا انا، کرم یاندی دئیین آغلارام! گؤدک ائتدیز سیز اصلینین دیلینی، بولبول اولان بوراخارمی گولونو گؤزومله گؤرورم کرم کولونو، انا، کرم یاندی دئیین آغلارام! اصلی بونو دئییب، کرمین کولونو اوووجلاییب، باشینا تؤکدو. سن دئمه کولون ایچینده هله قور قالیبمیش اصلینین ساچی اود آلدی. آناسی اونو سؤندورمک اوچون قاپییا قاچدی کی، ایچری گیرسین. اصلی تئز قاپینی دالدان باغلادی. کئشیشین آروادی قیشقیردی. هامی تؤکولدو گلدی. نه قدر ائله دیلر قاپینی آچا بیلمه دیلر اصلی ده یانیب کول اولدو، کرمین کولونه قاریشدی. پاشا کئشیشین ده، آروادی نین دا تقصیرینی اوزوندن اوخویاندان سونرا هر ایکیسی نین بوینونو ووردوردو. کرم ایله اصلی نین کولونو ساندیغا ییغدیلار. قیرخ گون، قیرخ گئجه یاس ساخلاییب، کولو بیر قبیرده باسدیردیلار، اوستونده ده بیر گونبز تیکدیردیلر. صوفی ده اؤلونجه بو گونبزده موسوور قالدی.