اینسان حوقوق‌لاری حاققیندا ائورن‌سل بیان‌نامه
| اینسان حوقوق‌لاری حاققیندا ائورن‌سل بیان‌نامه (1948) یازار: بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی |
بشر عاييله‌سی‌نین بوتون عوضو‌لرینده اولان شرفین و بون‌لارین برابر و موسللم (مسلم) حوقوق‌لاری‌نین تانینماسی خوصوصونون، آزادلیغین، عدالتین و دونیا صولحونون تملی اولماسینا،
اینسان حوقوق‌لاری‌نین تانینماماسی و خور گؤرولمه‌سی‌نین اینسان‌لیق ویجدانینی عوصیانا سؤوق ائدن وحشی‌لیک‌لره سبب اولموش تاپیلماسینا، دهشت‌دن و یوخسوللوق‌دان خلاص اولموش اینسان‌لارین، ایچینده سؤز و اینانما آزادلیق‌لارا صاحب اولا‌جاق‌لاری بیر دونیانین قورولماسی ان یوکسک مقصدلری اولاراک اعلان ائدیلمیش اولماسینا،
اینسانین ظولم و باسقي‌يا قارشی سون چاره اولا‌راق قیاما مجبور اولماماسی‌نی تامین ائتمک اوچون اینسان حوقوق‌لاری‌نین قانونون حاکمییت‌ی ایله مودافيعه اولونماسی‌نین ضروری‌لیگینی نظره آلا‌راق،
اولوس‌لارآراسیندا دوستجا علاقه‌لر اینکیشاف ائتدیریلمه‌سی‌نی تشویق ائتمه‌نین اساس‌لی ضروری‌لیگینی نظره آلا‌راق،
بیرلشمیش میللت‌لرین خالق‌لاری‌نین بمت (BMT-Birləşmiş Millətlər Təşkilatı) نیظام‌نامه‌سی‌نده اساس اینسان حوقوق‌لاری‌نا، اینسان شخصيیت‌ی‌نین لیاقت و ده‌یه‌رینه، کیشی و قادین‌لارین حوقوق برابرلیگینه ایمان‌لارینی بیر داها اعلان ائتمیش اولما‌لاری‌نا و سوسیال ترققی یونگول‌لشدیرمک، داها گئنیش آزادلیق شرایطینده داها یاخشی حیات شرایطی قورماغا قرار ائتدیک‌لرینی نظره آلا‌راق،
عوضو دؤولت‌لرین، بیرلشمیش میللت‌لر تشكيلاتي‌ایله امکداش‌لیق شرایطینده اینسان حوقوق‌لاری‌نا و اساس آزادلیق‌لارا عومومی حؤرمت و اونلارا تامین‌ینی عؤهده‌لری‌نه ائتمیش اولما‌لاری‌نا،
بو حوقوق‌لار و آزادلیق‌لارین هر کس عینی جور باشا دوشولمه‌سی‌نی یوخاری‌داکی تعههودون یئرینه یئتیریلمه‌سی اوچون سون درجه اهمیت‌لی اولماسینا گؤره،
بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی نین عومومی مجمعي،
اینسان‌لیق بیرلیگی‌نین بوتون فردلری‌له اورقان‌لاری‌نین بو بیان‌نامه‌يه دایيم نظره آلا‌راق
اويره‌تيم و ائييتيم (آموزش و پرورش) یولو ایله بو حوقوق‌لارین و آزادلیق‌لارا حؤرمتی اینکیشاف ائتدیرمه‌یه، گئتدیک‌جه آرتان میللی و بئین‌الخالق تدبیرلرله گرک شخصن عضو دؤولت‌لر اها‌لی‌سی ایسترسه‌ده بو دؤولت‌لرین ایداره‌سی آلتین‌داکی اؤلکه‌لر اها‌لی‌سی آراسیندا بو حوقوق‌لارین دونیا طرفین‌دن حقیقتن تانینماسی‌نی و تطبیق ائدیلمه‌سی‌نی تامین‌ائتمك اوچون قئيرت ائتمه مقصدی‌له بوتون خالق‌لار و میللت‌لر اوچون چیخیلا‌جاق اورتاق ایدئال اولا‌راق بو اینسان حوقوق‌لاری حاققیندا عومومی بیان‌نامه‌سی‌نی اعلان ائدیر.
مادده 1
بوتون اینسان‌لار آزاد، لیاقت، و حوقوق‌لاری‌نا گؤره برابر دوغولورلار. عقل و ویجدان‌لاری وار و بیر-بیرلرینه قارشی دوست‌لوق روحوندا داورانما‌لی‌دیرلار.
مادده 2
هر کس، عیرق (نيژاد)، رنگ، جینسيیت، دیل، دین، سیاسی و یا دیگر هر هانسی بیر عقیده، میللی و یا سوسیال منشأ، ثروت، دوغوش و یا هر هانسی دیگر بیر فرق قویولما‌دان بو بیان‌نامه‌ده اعلان اولونموش حوقوق و بوتون آزادلیق‌لارا مالیک اولما‌لی‌دیر.
بون‌دان باشقا، موستقیل مملکت وطنداشی اولسون، قه‌ییوم‌لوق آلتیندا اولان، قئیری موختار و یا سایر بیر حاكيمييت‌ه تابع اؤلکه وطنداشی اولسون، بیر شخص حاققیندا، وطنداشی اولدوغو مملکت و یا اؤلکه‌نین سیاسی، حقوقی و یا بئین‌الخالق ایستاتوسون‌دان هئچ بیر آیری-سئچکی‌لیک قویولماما‌لی‌دیر.
مادده 3
یاشاماق، آزادلیق و شخصی تهلوكه‌سيزليك (امنيت) هر فردین حاققی‌دیر.
مادده 4
هئچ کیم کؤله و یا آسیلی وضعيیت‌ده ساخلانیلا بیلمز؛ قولدارلیق و قول تیجارتی بوتون شکل‌ایله قاداغان‌دیر.
مادده 5
هئچ کیم ایشگنجه‌یه و یا قددار، قئیری-اینسانی، لیاقتی‌نی آلچال‌دان و یا جزایا معروض قالماما‌لی‌دیر.
مادده 6
هر کس هر هارادا اولورسا اولسون حوقوق سوبیئکت‌لی‌لیگی‌نین تانینماسی حوقوقونا مالیک‌دیر.
مادده 7
قانون قارشی‌سیندا برابردیرلر و قانون طرفین‌دن برابر مودافيعه حوقوقونا مالیک‌دیرلر. اینسان‌لار بو بیان‌نامه‌نی پوزان هر جور آیری-سئچکی‌لیک‌دن و بئله آیری بیر آیری-رفتار اوچون ائدیله‌جک هر جور قیشقیرتماغا قارشی برابر مودافيعه حقوقو واردیر.
مادده 8
هر بیر شخص آناياسانين (کونستیتوسیانین) و یا قانون ایله تانینان آنا حوقوق‌لارا ضيد رفتارلارا قارشی حرکت‌له نتیجه وئره‌جک شکیل‌ده میللی محکمه‌لر موراجيعت ائتمک حوقوقو واردیر.
مادده 9
هئچ کیم اؤزباشینا توتوقلانماز، حبس اولونماز و یا سورگونه گوندريلمز.
مادده 10
هر کس، حقوق‌لاری‌نین، تعههودات‌لاري‌نين و یا اؤزونه قارشی جینایت ماهیيت‌ده هر هانسی بیر ایسنادی تثبیت‌ینده، تام برابرلیک اساسی‌ندا، اونون ایشی‌نین موستقیل و بی‌طرف محکمه‌ده عدالت‌لی بیر شکیل‌ده و آچیق اولا‌راق باخیلماسی حوقوقونا مالیک‌دیر.
مادده 11
بیر جینایت تؤرتمک‌ده ايتتيهام اولونان هر کس، اونا مودافيعه اوچون بوتون ایمکان‌لارین تامین اولدوغو آچیق بیر موحاکیمه ائتمه‌ایله قانون‌لا گوناه‌کار اولدوغو موعه‌ییه‌ن اولونانادک گوناه‌سیز حساب ائدیلمک. هئچ کیم تؤردیلدیگی زامان میللی و یا بئین‌الخالق حوقوقا گؤره جینایت حساب ائدیلمه‌یه‌ن حرکت و یا حرکت‌سیزلیک اوچون جینایت‌ده ايتتيهام ائدیله بیلمز. بونون کیمی، جینایتین تؤردیلدیگی زامان تطبیق ائدیلمه‌لی اولان جزا‌دان داها شيددت‌لی بیر جزا وئریله بیلمز.
مادده 12
هئچ کیم شخصی حیاتی، عاييله‌سی، مسکنی و یا یازیشماسی اؤزباشینا قاریشما‌لارا، شرف و نفوذونا قارشی معروض قالا بیلمز. هر کسین بو موداخیله و قصدن قانون طرفین‌دن مودافيعه اولونماق حوقوقو واردیر.
مادده 13
هر کس هر هانسی بیر اؤلکه حودودوندا سربست حرکت ائتمک و یاشاییش یئری سئچمک حوقوقونا مالیک‌دیر. هر کس، اؤز اؤلکه‌سی‌ده داخیل اولماق‌لا، ایستنیلن اؤلکه‌نی ترک ائتمک و اؤز اؤلکه‌سینه قاییتماق حوقوقونا مالیک‌دیر.
مادده 14
هر کس ظولم قارشی‌سیندا دیگر اؤلکه‌لرده قاچقین اولا‌راق قبول ائدیلمه‌سی طلب ائتمک و مملکت‌لر طرفین‌دن قاچقین رفتاری گؤرمک حوقوقونا مالیک‌دیرلر. بو حوقوق حقیقتن بیر جورمه و یا بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی‌نین مقصد و پرینسیپلرینه ضيد حرکت تؤردیلمه‌سینه اساس‌لانان حالیندا ایره‌لی آتيلا بیلمز.
مادده 15
هر بیر شخص وطنداش‌لیق حوقوقونا مالیک‌دیر. هئچ کیم اؤزباشینا اولا‌راق وطنداش‌لیق‌دان و وطنداش‌لیغینی ده‌ییشمک حوقوقون‌دان محروم ائدیله بیلمز.
مادده 16
یئتکین‌لیک یاشینا چاتمیش کیشی و قادین، عیرق، میللی و دینی علامت‌لرینه گؤره هئچ بیر محدودیت اولما‌دان ائولنمک و عاييله قورماق حوقوقونا مالیک‌دیرلر. هر کیشی و قادین ائولنمه مؤوضوع‌سوندا، نیکاح موددت‌ینده و اونون پوزولماسی زامانی عینی حوقوق‌لاردان ایستیفاده ائدیرلر. ائولنمه عقدی آنجاق گلجک یولداش‌لارین سربست و تام راضی‌لیغی ائدیلیر. عاييله جمعیيت‌ین طبیعی و باشلیجا قروپ واحیدی‌دیر و جمعیت و دؤولت طرفین‌دن مودافيعه اولونما حوقوقونا مالیک‌دیر.
مادده 17
هر شخص تک باشینا و یا باشقا‌لاری ایله بیرلیک‌ده مال و مولک صاحيبی اولما حقوقو وار. # هئچ کیم اؤزباشینا اولا‌راق مولکیيت‌دن محروم ائدیله بیلمز.
مادده 18
هر بیر شخصین، فیکیر، ویجدان و دین آزادلیغی حوقوقونا مالیک‌دیر؛ بو حوقوق، دین و یا قناعت ده‌ییشمک آزادلیغی، دینی‌نی و یا قناعت‌ینی تک باشینا و یا توپلوجا، آچیق و یا فردی شکیل‌ده، تحصیل، تطبيقات، عيبادت و آیین‌لرله ایظهار ائتمک آزادلیغینی ائحتیوا ائدیر.
مادده 19
هر فردین فیکیر و فیکیرلرینی آزادلیغی حوقوقونا مالیک‌دیر. بو حاق فیکیرلرین‌دن اؤتری ناراحات ائدیلمه‌مک، مملکت سرحدلری قئیری‌بحث اولما‌دان معلومات و فیکیرلری هر واسيطه ایله آختارماق، الده ائتمک و یا یایماق حوقوقو داخیل‌دیر.
مادده 20
هر شخص دینج ییغینجاق‌لار و درنک قورما و درنه‌یه قوشولماق حوقوقونا مالیک‌دیر. هئچ کیم هر هانسی بیر درنه‌يه (آسسوسیاسیایا) منسوب اولماغا مجبور ائدیله بیلمز.
مادده 21
هر شخص، بیلاواسیطه و یا آزاد سئچیلمیش نوماینده‌لر واسيطه‌سی‌له، مملکتین دؤولتین ایداره اولونماسیندا ایشتیراک ائتمک حوقوقونا مالیک‌دیر. هر بیر شخص اؤز اؤلکه‌سی‌نده دؤولت قوللوغونا برابر ایمکانا مالیک اولماق حوقوقو وار. خالقین ایراده‌سی ايقتدار حاکميیتی‌نین اساسی اولما‌لی‌دیر؛ بو ایراده، گیزلی شکیل‌ده و یا سس‌وئرمه‌نین آزادلیغینی تامین ائدن موعادیل بیر اصول ایله جریان ائده‌جک، عومومی و برابر سئچکی حوقوقو واسيطه‌سی‌له ائدیله‌جک اولان دؤورو و ساختالاشدیریلمامیش سئچکی‌لرده ائدیلیر.
مادده 22
هر بیر شخص جمعیيت‌ین عضوو کیمی، سوسیال مودافيعه حوقوقونا و لیاقتی اوچون و شخصيیت‌‌ينین آزاد اینکیشافی اوچون ضروری اولان اقتصادی، سوسیال و مدنی حقوق‌لارین و میللی سعی‌لر و بئین‌الخالق امکداش‌لیق یولوایله و هر بیر دؤولتین تشكيلاتي (ایستروکتورو) و قايناق‌لارينا موتناسیب اولا‌راق اونون حاققی واردیر.
مادده 23
هر بیر شخصین امک، سربست ایش یئری سئچمک، عدالت‌لی و یاخشی ایش شرایيطی و ایش‌سیزلیک‌دن مودافيعه حوقوقو وار. هر کسین، هئچ بیر فرق قویولما‌دان، عینی ایش اوچون عینی امک حاققی آلماق حوقوقو واردیر. چالیشان هر کسین اونا و عاييله‌سینه اینسان‌لیق شرفینه اویغون بیر یاشاییش تامین ائدن و لازیم اولسا دیگر سوسیال مودافيعه واسيطه‌لری‌له تامام‌لانان عدالت‌لی و یاخشی بیر امک حاققی آلماق حوقوقو واردیر. هر کسین منافع‌لری‌نین قورونماسی اوچون پئشه‌لر یاراتماق و قاتیلماغا حوقوقو واردیر.
مادده 24
هر بیر شخصین ايستيراحت و آسوده واخت، او جمله‌دن ایش موددتی‌نین مقبول صورت‌ده حودودو و اؤدنیلن موتمادی معضونیيت حوقوقو وار.
مادده 25
هر بیر شخصین، اونون اؤزونون و عاييله‌سی‌نین اوچون، یئمک، گئییم، مسکن، طیبب‌ی خیدمت و لازیمی سوسیال تامینات‌دا داخیل اولماق اوزره ساغلام‌لیغی و ریفاهی‌نی تامین ائتمک اویغون بیر حیات سویه‌سی حوقوقونا و ایش‌سیزلیک، خسته‌لیک، شیکست‌لیک، دول‌لوق، قوجا‌لیق و یا دولانیشیق ایمکان‌لارین‌دان ایراده‌سی خاریجینده محروم بوراخا‌جاق دیگر حال‌لاردا مودافيعه حوقوقو وار. آنا و اوشاق خوصوصی قایغی و یاردیم آلماق حوقوقونا مالیک‌دیرلر. بوتون اوشاق‌لار، ائولی‌لیک ایچینده و یا خاریجینده دوغسون‌لار، عینی سوسیال مودافيعه‌دن ایستیفاده ائديرلر.
مادده 26
هر بیر شخصین تحصیل حوقوقو وار. تحصیل هئچ اولماسا ایلک و اساس مرحله‌لرینده پول‌سوز اولما‌لی‌دیر. ایبتیدايی تحصیل ایجباری اولما‌لی‌دیر. تئکنیکی و پئشه تحصیلی هر کس ایستیفاده ائده بیلمه‌لی‌دیر. یوکسک تحصیل، لیاقت‌لرینه گؤره هر کسه مویسسير (ميسر) اولما‌لی‌دیر. تحصیل اینسان شخصيیت‌ی‌نین تام اینکیشافینا و اینسان حوقوق‌لاری و اساس آزادلیق‌لارا حؤرمت‌ین آرتیریلماسینا یؤنلدیلمه‌لی‌دیر. تحصيل بوتون میللت‌لر، عیرقی و دین قروپ‌لاری آراسیندا آنلاشما، دؤزوم‌لولوک و دوست‌لوغو تشویق ائتمه‌لی و بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی‌نین صولحون ایدامه‌سی یولون‌داکی ایش‌لری‌نی اینکیشاف ائتدیرمه‌لی‌دیر. آنا آتا، اوشاق‌لاری‌نین تحصیل نؤوعونو سئچمک‌ده اوستون‌لویه مالیک‌دیرلر.
مادده 27
هر کس، جمعیتین مدنی حیاتیندا سربست ایشتیراک ائتمک، اینجه‌صنعت‌دن (ادبييات‌دان) حظ آلماق، علمی ترققی‌ده ایشتیراک ائتمک و اونون فایداسین‌دان ایستیفاده ائتمک حوقوقونا مالیک‌دیرلر. هر کسین یاراتدیغی، هر جور علم، ادبی، و اینجه‌صنعت اثرلری‌نین نتیجه‌سینده مئیدانا چیخان مادی و معنوی منافع‌لری‌نین قورونماسی حوقوقونا مالیک‌دیر.
مادده 28
هر کسین، بو بیان‌نامه‌ده بيان اولونان حوقوق و آزادلیق‌لارین تام تامین ائتمك اوچون بیر سوسیال و بئین‌الخالق نيظامي اساسي‌ندا حوقوقو وار.
مادده 29
هر بیر شخصین، اونون آزاد و تام اینکیشافی یالنیز بیر بیرلیک ایچینده مومکون‌دور و شخصین بو بیرلییه قارشی وظیفه‌لری واردیر. هر کس، حوقوق و آزادلیق‌لارینی حیاتا، یالنیز، باشقا‌لاری‌نین حوقوق‌لاری‌نین و آزادلیق‌لاری‌نین تانینماسی و حؤرمت اولونماسی‌نین تامین ائدیلمه‌سی و دئموکراتیک جمعیيت‌ین اخلاقی، ايجتماعی آساییش و عومومی ریفاه ضرورت‌لرینی یئرینه یئتیرمک مقصدی‌له تعیین اولونموش محدودييت‌لره معروض قالا بیلر. بو حوقوق و آزادلیق‌لارین حیاتا کئچیریلمه‌سی بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی‌نین مقصد و پرینسیپلرینه ضيد اولا بيلمز.
مادده 30
بو بیان‌نامه‌ده هئچ نه، هر هانسی بیر دؤولته، زومره‌یه و یا فرده، بو بیان‌نامه‌ده اعلان اولونموش حوقوق و آزادلیق‌لاری یوخ ائتمک ایستیقامت‌لی بیر فعالييت‌ه مشغول اولماق و یا هر هانسی عمل حاققی‌نی وئرر شکیل‌ده تفسيراولونا بيلمز.