308305دیوانی بێخود — پیتی و1939بێخود
بِحَمْدِ الله عەجایب نەوبەهارێ نیکهەت ئەفزا بوو لە باخی خانەدانێ غونچەیێکی تازە پەیدا بوو
محەممەد عارفی مەخدوومی زاتێکی حەسەن خوڵقی لە بەحری مەعریفەتدا في الحَقيقَة دوڕڕی یەکتا بوو
خیرەد بۆ ساڵی تەئریخی لە دایکبوونی ئەو فەرمووی: لە جۆباری نەجابەت سەرونازێ جیلوەئارا بوو
فەلەک ئیمساڵ لەگەڵمان هەر بە پەشم و کین و حیددەت بوو بەراتی بۆ هەموو شێخ و مەلا ڕەنج و مەرارەت بوو
بەشی خەڵقی «بەهارە»ی بێ «مرۆر»ی سیححەت و شادی بەشی ئێمەش هەموو «حاجی بەیان»ی دەرد و میحنەت بوو
ڕەفیقێکمان هەبوو ئێمەی غەریقی بەحری زەحمەت کرد بەڵام خۆی وەک دوڕڕی یەکتا سەدەف بەرداری ڕەحمەت بوو
ئیمام و واعیزی مزگەوتی پاشا شێخ عومەر یەعنی خەلیفەی نەقشبەندی، خادیمی شەرع و دیانەت بوو
کە پرسیم ساڵی غوفرانی لە مامۆستای خیرەد، فەرمووی: ئیمامێ بازی ڕۆحی ئاشیان ئارای جەننەت بوو
وەلی عەهدی لەپاش خۆی شێخ محەممەد بوو بِحَمدِ اللّه لە عەسری خۆشیا هەر ئیشی تەدریس و ئیمامەت بوو
خودا کوێری نەکەی ئەو خانەدانی عیلم و عیرفانە هەتا عالەم بمێنێ، چونکە هەر یانەی فەزیلەت بوو
لە یارانی وەفاداران ئەدیبێکی زەکی مابوو لەپڕ پشتی لە دنیا کرد و ڕووی بۆ موڵکی عوقبا بوو
ئەمینی عاسیمەی غیرەت، زەکی بەگ خادیمی میللەت دەبیری مەکتەبی قودرەت، وەزیری شاری بەغدا بوو
بە یادی زیارەتی خاکی وەتەن هات بۆ سولەیمانی کەچی ناگەهـ وەفاتی کرد و ڕۆحی جەننەتارا بوو
بڵا با ناڵە هاودەم بێ، قەدی چەشنی ئەلف خەم بێ زیای ڕۆژی فەرەح کەم بێ، شەوی غەم زوڵمەت ئەفزا بوو
لە بێخود ساڵی کۆچی ئەو زەعیمەم پرسی و فەرمووی: کە بەدری بورجی عیرفان و مەعارف ئیمشەو ئاوا بوو
هاتە بەزمی ئێمە دوێنێ شەو برۆداسێ بەدەو هەر بە ناکامی پەڵەی سەبری دڵی کردم درەو
هات ئەما چی هات!؟ وەکوو گوڵ دەم لەبالەب پێکەنین چوو، ئەما چی چوو!؟ وەکوو نێرگس دوو چاوی پڕ لە خەو
خوسرەوێکی وا بە ناز و عیشوە هێند شەکری شکاند بووم بە فەرهاد ئاخری بۆ گفتوگۆی شیرینی ئەو
هەرکە چاوی کەوت بە ئەبرۆی دەسبەجێ قازی وتی: لێ بدەن مەیتەر کە ئیمشەو جەژنە، دیمان ماهی نەو
گەر بە زەڕ بۆی دەس بدایێ شێخ تەماشا کردنی زوو جل و خەرقەی ئەنایە ڕەهن و پێناوی گرەو
چینی کاکۆڵی کە پەخشان بوو بەلای ملیا، وتم: سەر بیلادی شەرق ئەچێ وا دیارە هۆردووی غەربی شەو
دڵ کە کونکون بوو ئەبێ جارجارە ڕازی دەرکەوێ دەنکە دەنکە نیسک و نۆک هەر دائەدەن بێژنگ و کەو
وەهـ چ خۆشە تا سبەینێ دەم لەسەر غونچەی دەمی من وەکوو بولبول بناڵم، ئەو بخوێنێ چەشنی کەو
قەت بە گۆشتەوزوون نەزانی قەرتماغەی زامی دڵ پێستەکەی لێ لادە بێخود تێ ئەگەی کردوویە هەو
جەمال فەهمی کە ساڵۆنی زەفافی پڕ تەدارەک بوو بِحَمْدِ اللّه بە تەئریخ کاری خێری لێ موبارەک بوو
دەمێکە وەک ژنی سک پڕ زەمانەیی بەدخوو بە خوێنی سەیید و شێخ و مەلا ئەکا بێزوو
دەمێکە داسی ئەجەل تیژ ئەکا وەکوو وەرزێر خەریکی عالەمە پاکۆی ئەدا بە ڕیزە هەموو
دەمێکە دوختەرە لەم خەستەخانە کاولەدا دەمێکە شەربەتی مردن ئەدا بە جام و سەبوو
وەها ئەسیری دەسی جەوری دەوری خوونخوارین بە چنگی باز و شەهێن و هەڵۆوە وەک تەیهوو
ئەگەر ببێ بە سکەندەر بە بازوویی قووەت وەگەر ببێ بە پەلەنگەر بە قووەتی بازوو
بە حوکمڕانی ئەگەر ببیە شاهی کەیخەسرەو بە پاڵەوانی ئەگەر ببیە ڕۆستەم و بورزوو
ئەگەر بە زوهد و فەزیلەت ببیتە شێخی جونەید وەگەر بە حیکمەت و فەن ببیە بوو عەلی، يا هو
کە هاتوو ڕشتەیی عومرت گەیشتە وەختی پسان تەخەللوفی نیە بیللا بە قەدری یەک سەری موو
لە خانەدانی سەیادەت، لە دوودمانی عولووم لە جێ هەواری سەخا حاتەمێکی هەڵکەوتوو
جەنابی حەزرەتی مەعرووف ئەفەندیی قازی کە ئاشیانەیی شەهبازی ئەو بوو ئەوجی عولوو
درایێ ڕوتبە و تاجی سەعادەتی ئەبەدی هومایی ڕۆحی فڕی بۆ بەهەشتی خولدی سەروو
خودا بە مەرحەمەتی خۆی مەقامی عالی کا بە جاهی سیدرەنشینانی مونتەهای ژووروو
کە ساڵی مەغفیرەتی ئەو بوزورگەیان پرسی لە بێخودی لە عەزاخانەیی خەما کەوتوو
ئەویش بە گریە و ئاهـ و هەنسکی حەسرەتەوە حورووفی موعجەمەی ئەم شیعرە دوایییەی فەرموو:
هەزار و نۆسەد و سی و هەشتی فەجری میلادی هەزار و سێسەد و پەنجا و حەوتی هیجری بوو