دیوانی سالم/ێ
| ←پیتی ی | دیوانی سالم (1860) by پیتی ێ |
1 edit
| ئەو یارە هەتا وا لە منی غەمزەدە لابێ | شوربم لە دەما ژەهرە ئەگەر ئابی بەقا بێ |
| زوڵفت لە دوو لا سابیتی نەفیی وەکوو تۆی کرد | لێی لادە بڵا دا لە دوو سەر شێوەیی لا بێ |
| دیدەم بە نیگای دیدەیی مەستت دڵی سەد چاک | بەس سەهوە سپاردوومە کە چاکێ بە خەرابێ |
| مەعشووقەیی ئەم شارە هەموو تالیبی جاهن | تف لەو کەسە وەک من کە گەدا و بێ سەروپا بێ |
| بۆ خاتری ئەغیارە کە یار سالمی تۆراند | نەیداوە کەسێ تووتییی ناتیق بە غورابێ |
2 edit
| زەمانە قەت لەگەڵ ئەولادی ئادەم باوەفا نابێ | وەکوو گوربەی سیەهـ ئەسڵەن بە مەردوم ئاشنا نابێ |
| مەکانی تیرە وەک تەرکەش لە غەمزەت قەلبی بیمارم | لە لەوحی سینە بۆ تیری نیگاهی غەیرە جا نابێ |
| چ سوڵحێکە، وتم: زوڵفت لەگەڵ ڕوو باهەمن دایم؟ | وتی: هەرگیز لە شەودا مەجلیسی من بێ چرا نابێ |
| لە زەربی نەبزی ئاشوفتە و لەبی خوشکم موحەققەق بوو: | بەجوز بۆسەی لەبت دەردم بە سەد حیکمەت دەوا نابێ |
| دەبێ هەر حەق بپارێزێ لە گێژاوی غەما کەشتی | تەلاشی ناخودا ئەی دڵ بە ئەلتافی خودا نابێ |
| لە فیتنەی دامە ماهی تیشنەلەب هیجرانی ئاوی دی | لە زوڵفت شانە گەر موهڵەت بدا دڵ قەت جودا نابێ |
| مەقامی حیرەتە لێوت لەناو ئایینەیی ڕووتا | لە جێگەی ڕۆشنا سەرچەشمەیی ئاوی بەقا نابێ |
| لەڕووی غونچەی دەهانت گوڵ لە گوڵشەندا بەها ناکا | کە سککەی زەڕ زوهووری بوو ڕەواجی شەهڕەوا نابێ |
| نەچوونی خزمەتی جانانە گەر وەک مردنە ئەمما | مەچۆ سالم لە بەزمی مونعیما جێگەی گەدا نابێ |
3 edit
| جانا! هەوەسی عیشقت بێ تەرکی هەوەس نابێ | کامە کەسی وا بێ، کام نایابە؟ چ کەس نابێ؟ |
| شەهـ کێیە لەلای مەعشووق؟ عوششاقی گەدا شاهن | ئارێ لە نەزەر ئەودا عەنقا بە مەگەس نابێ |
| عومرێکە لەتاو زوڵفت یاتاغی دڵە سینەم | بۆ مورغی لەداوترساو گوڵشەن بە قەفەس نابێ! |
| ئەم مەرحەلەجۆ بۆ دوزد، ئەو مەسئەلەجۆی ڕیشوەت | بۆ نەفعی موسوڵمانان «قازی» بە «عەسەس» نابێ |
| سالیک لە بیابانا شەو قافڵە گەر گوم کا، | سەد قیبلەنوما بۆ ئەو وەک سەوتی جەرەس نابێ |
| تەبعی نەجیسی بەنگی ناجینسی لەلا جینسە! | بۆ جینسی کەسیفی وا شاور بە تەوەس نابێ |
| زەنجیری وەفا مەحکەم کێشامی بەلای تۆوە | عارف، سەگی وەک «سالم» حاجەت بە مەرەس نابێ! |
4 edit
| ئەبەد قەت سەتری ئەندامت بە تای جامەی کەتان نابێ | بەڵێ شەوقی چرا ئەڵبەت لە فانووسا نیهان نابێ |
| لە جوستەندایە موژگانی بە تەحریکی برۆ ئەی دڵ | حەزەر لەو تورکە بۆ ناکەی کە بێ تیر و کەمان نابێ |
| بوخاری مەوجی ئەشکم ڕەونەقی دێبایی ڕووی لابرد | مەتاعی مایەیی تاجیر لە دەریا بێ زیان نابێ |
| لە ڕووی تۆ مەهڕوخی گەر بێتە مەیدانی جەدەل سەهوە | ئەگەرچی تا میان مووی بێ وەکوو تۆ موومیان نابێ |
| لە مەعنای شیعری مەتڵووبا دەبێ ئیزهاری مەتڵەب کەم | ئەگەر دڵداری سەنگین دڵ لە سالم دڵگران نابێ |
5 edit
| چ دەبێ گەر لە ڕەقیبم دڵم ئازاری ببێ؟ | هەر گوڵێ بولبولی بێ حوکمە دەبێ خاری ببێ |
| مانیعە بۆ گوزەری دڵ لە ڕوخت زوڵفی سیاهـ | گەنجی بێ هەر تەرەفێ شەرتە دەبێ ماری ببێ |
| زەحمەتە عوقدەیی خاتر بە ویساڵیش وا بێ | قۆرغەیی بۆسە دەکەی وا لەبی من باری ببێ |
| نایەڵێ لەززەتی وەسڵت لە دڵا جەوری ڕەقیب | شادمانی نییە بۆ ئەو کەسە ئەغیاری ببێ |
| لە ڕەهی کەشمەکەشا جانی هەمیشە هەدەرە | عاشقی بێدڵ ئەگەر دڵبەری عەییاری ببێ |
| بە شەوێ ڕەنگە بەڵەد بێ لە غەمی توولی فیراق | گەر تەبیبم وەکوو من دیدەیی بێداری ببێ |
| جان نیساری ڕەهی جانانەیە سالم بە ئەبەد | لەتی کا تیغی جەفا گەر دڵی ئینکاری ببێ |
6 edit
| پێم خۆشە کە عومرم بە جەفا سەرفی غەمت بێ | بەو شەرتە کە مایەی زەرەرم ماچی دەمت بێ |
| خۆ ڕۆشنە خانەی دڵی من مەنزڵی تۆیە | مروەت نییە بەم ڕەنگە خەرابی ستەمت بێ |
| یاقووتی لەبت جایزە بەخشینی بە ئیسبات | بێت و بەقەدەر خدمەتی من گەر کەرەمت بێ |
7 edit
| ئەگەر نەخلی مورادم بێ سەمەر بێ | بە من چی باغی دونیا جوملە بەر بێ |
| ڕەقیب یار ئەر بە من بۆسێ کەرەم کا | بە تۆ چی گەر هەمووی شەهد و شەکەر بێ |
| لە وەختێکا سەری خۆم بێ کڵاو بێ | بە من چی تاجی شاهی پڕ گوهەر بێ؟ |
| ڕەقیب ئەمجار کە دڵبەر رامە بۆ من | بە تۆ چی گەر هەموو شام و سەحەر بێ |
| کە خۆم ڕەختی غوڵامی شک نەبەم هیچ | بە من چی خواجە گەر زەڕڕین کەمەر بێ |
| ئەیا دوشمن کە بەختم هاتە یاری | بە تۆ چی گەر قەبای شاهیم لەبەر بێ |
| لە کونجێکا لەگەڵ یار ئەر بنیشم | بە من چی عالەمێ زیر و زەبەر بێ؟ |
| ئەرێ حاریس کە مونعیم پێم کەرەم کا | بە تۆ چی سەد تمەن گەر بیشتەر بێ |
| بە نەومیدی دەرم کا گەر لە دەرگا | بە من چی تاق و حوجرەی پڕ لە زەر بێ؟ |
| کە سالم بازی دەوڵەت هاتە سەر من | بە تۆ چی دوشمن ئەر خاکی بەسەر بێ |
8 edit
| ئیشارەی غەمزە ڕەنگە قەسدی سەر بێ | کە بۆ سەر بێ دەسا با زوودتەر بێ |
| سەرم گەر سەرسەری شۆرەت قوبووڵ کا | هەموو مایەم سەراسەر دەردیسەر بێ |
| حەساری سینە با لابەم لە ڕێدا | مەبادا بۆ دڵم تیرت خەتەر بێ |
| گوشادیی دڵمە هەر جا گەر لە تیرت | لە سینەم بۆ هەناسەم ڕێ گوزەر بێ |
| لە خۆشیدا کەسێ دوشمنمە گاهێ | بە ڕووی مندا لە ڕووی تیغت سوپەر بێ |
| ویداعی دڵ دەکا جانم لە چاوت | کە وەختێ تیرەبارانی نەزەر بێ |
| چ مەنناعێ فیراقی خستە بەر من | ئەویش وەک من خودایا دەربەدەر بێ |
| شەفیعم بێ بە عەفو ئەر قابیزی جان | لەڕێی تیرت دەبێ خوونم هەدەر بێ |
| وەها پڕ بوو لەبالەب دڵ لە غەمها | دەترسم جێی نەبێ مەیلت بەدەر بێ |
| ئەگەر گاهێ تەڵەب کا عاشقی زار | بە پێ نا ڕەنگە سالم هەر بە سەر بێ |
9 edit
| بە ئیما گەر لە عاشق خواهیشی مەعشووقە بۆ سەر بێ | ئەگەر نەیخاتە بەر پێی ڕووڕەشی سەحرایی مەحشەر بێ |
| لە ڕووی ئەو شەمعەدا سیححەت تەڵەب کا قوربجۆ سەهوە | دەسووتێ یەک نەزەر پەروانەئاسا گەر سەمەندەر بێ |
| لە مەیدانی نەزەر چاوت شەجاعەت نایەڵێ بۆ من | بە چاو کێ دیی غەزالی وا کە سەییادی غەزەنفەر بێ |
| لەسەر خاڵی ڕوخت کەس وەسفی خاڵی کەس نەکا خەتمە | خەلیلی پێ بڵێن نابێ کە هەر کەس جێی لە ئازەر بێ |
| هونەر سابت دەکەم بۆ ئەو ئیمامەی قامەتی تۆی دی | لە وەختی خوێندنی قدقامتا گەر ڕووی لە مینبەر بێ |
| لەناو سینەی قەفەسما شەرتە ئازادی نەکەم ئیتر | لە داوی زوڵفی دڵبەر گەر بە سالم مورغی دڵ بەربێ |
10 edit
| تا مەنزڵی تیری نیگەهت ناوی دڵم بێ | یاڕەب هەمەجا توڕڕەیی تۆ تەوقی ملم بێ |
| خوێن کا جگەرم خاری ئەلەم گاهی تەماشا | بێ عاریزی تۆ گەر هەوەسی ڕوویی گوڵم بێ |
| پڕ بادەیی خوێن بێ بە ئەلەم بیلبیلەیی چاو | بێ دڵبەر ئەگەر ئارەزوویی جامی مولم بێ |
11 edit
| هەتا کەی ئەی فەلەک بۆ بەختی من جەور و تەزەللوم بێ | وە چاکە چەند ڕۆژێ نەوبەتی لوتف و تەرەححوم بێ |
| لە قەهرت مودەتێکە زەهرنۆشی جامی بەدبەختیم | لە خوانی نیعمەتم با هەفتەیێ باری تەنەععوم بێ |
| چلۆن دڵ دێنێ ئەی یاران دەخیل سوحبەت لەگەڵ دوشمن | گرانە ئیستیخوانی لێی گەڕێن تو خوا بڵا گوم بێ |
| بە ئوممێدی خودا واجیب دەبێ قەتڵی ڕەقیب شەرعەن | لە بەزمی دڵبەرا گەر بۆ زوبانم ڕێی تەکەللوم بێ |
| قەدیم جانبازی ڕێی عیشقم لەمەو لا تازە لا نادەم | ئەگەر لوتفت موجەددەد بێ وەگەر قەهرت تەقەددوم بێ |
| تەسەلسول تەعزییەی دونیا ئەبەد پایانی قەت نابێ | بەجێیە خەرقەیی سالم مودام ئالوودەیی خوم بێ |
12 edit
| چ حاسڵ ئەژدەهای زوڵفت بەدایم وەقفی گەردن بێ؟ | کەرەم کە، با ئەمانەت یەک شەوێ تەوقی ملی من بێ |
| کە بێ تیری نیگاهت وەختی ئیما بۆ دڵی خوێنین | بە نەرمیی مۆمە سینەم گەر بە سەختیی حیسنی ئاهەن بێ |
| نیامی تیغی پاداشە بە مەخفی دڵ لە سینەمدا | لە وەختا هەر کەسێ فرسەت بە دوشمن دا دەبێ ژن بێ |
| هەتا جێت غورفە بێ وەک دووربینە دیدە بۆ چیهرەت | بە تیری غەمزەت ئەر وەک پەنجەرە دڵ جوملە کونکون بێ |
| لە ڕووی ئەغیار ئەگەر شیرینە حەرفم مەسڵەحەت وایە | لەگەڵ مەردی گەدا کەلبی دڕندە سەعبە دوشمن بێ |
| نەنووسراوە لە مەکتەبخانەیی عیشقا حورووفی «نا» | لە جوابت هەر «بەڵێ» بۆ سالمە گەر ئەمری مردن بێ |
13 edit
| فەلەک! ئەر مەرتەبەیێ بێت و وەفا کەی، چ دەبێ!؟ | دەری شادی له دڵم دەفعەیێ وا کەی، چ دەبێ!؟ |
| وەک دەکەی عاشقی سەرگەشته هەزارێ بێ ڕۆح | دەردەدارێ به کەرەم جارێ دەوا کەی، چ دەبێ!؟ |
| من فوتادەم بە میحەن، تۆ بە غەزەب دێی و دەچی | وەختی گەردش نیگەهێ سوویی گەدا کەی، چ دەبێ!؟ |
| حەق، حەقی کاهێ لە کۆهـ وەردەگرێ ڕۆژی حیساب | تۆ بە کۆهێ گونەهـ ئەر فیکری خودا کەی، چ دەبێ!؟ |
| دڵ لە قەیدی ستەمت زارە بە دایم مەهـ و ساڵ | چەند ڕۆژێ بە وەفا تەرکی جەفا کەی، چ دەبێ!؟ |
| ڕەسمی عاشق نییە «سالم» لە فەلەک شەکوە بکا | سەر و جان بۆ ڕەهی جانانە فیدا کەی، چ دەبێ!؟ |
14 edit
| خۆزگە دەمزانی لە تارانێ نەجاتم کەی دەبێ | کۆیی یارە مەشهەدم یا مەدفەنم هەر ڕەی دەبێ |
| تەییی ئەرزم بۆ نەکا تا ڕۆحی شاهی نەقشبەند | کەی بە پێی پڕ ئابڵەم وادیی فیراقت تەی دەبێ |
| هەر کەسێ زانیی لە سۆزی ناڵە حاڵی دەردی دڵ | مەتڵەبی نابێ هەموو حاڵی لە فەحوای نەی دەبێ |
| نێشی حەییەی زوڵفی لەیلا ڕاستە مەجنوونکوش بووە | خۆ گەزیدەی ماری وا قەت نامرێ هەر حەی دەبێ |
| عەیشی وەسڵم بردە سەر ئەندووهی هیجریش سەردەچێ | مەوسیمی ئوردیبیهیشتم دی دەمێکیش دەی دەبێ |
| بۆ تەلیسمی ڕوو برۆ شەمشێری ڕووتە ڕاست و چەپ | تا دەگاتە گەنجی حوسنت پەیکی فیکرم پەی دەبێ |
| گەر بە حوججەت بێ ڕوخم سابیت دەکا سیدقی زەمیر | مایلی سیبی ڕوخت ڕەنگی بە میسلی بەی دەبێ |
| من لە نەشئەی جامی لەعلت مەحشەریش نایێمە هۆش | جامی وا سالم لە دەورا قسمەتی جەم کەی دەبێ؟ |
15 edit
| تا لەسەر لێوم خودایا باری ئەم هیجرانە بێ | بێ لەبی من لێوی غونچەت بۆ لەبی کەس وا نەبێ |
| هەر کەسێ دەستی خەیاڵ لەو زوڵفی تۆ بێنێتە یاد | لەوحی سینەی چاک بە چاک وەک چاک و زەخمی شانە بێ |
| ورد کە ئەستۆم ئیستیخوانم ئامیتەی خڕخاڵە کە | تەوقە لێم ئەم گەردنە با سیلسیلەی پاوانە بێ |
| مەرحەمەت بێهوودەیە ئەو شەمعی ڕووی خۆی دەربخا | دڵ دەسووتێ چار نییە لابد دەبێ پەروانە بێ |
| تا لە فانۆسی جەماڵا شوعلەوەر بێ شەمعی ڕووت | دڵ بە تاریکیی لەگەڵ غەم هەر دەبێ هەمخانە بێ |
16 edit
| دەک ڕەقیب تووشی بەڵایێ بی، نەجاتت قەت نەبێ | مانیعی وەسڵی حەیاتم تۆی، حەیاتت قەت نەبێ |
| وەک لە من تێک چوو حوزووری دڵبەرم، ڕەببی خودا! | غەیری دەست و داری کوێری، تۆش جمانت قەت نەبێ |
| ئەی موفەتتین هێندە بەدگۆ بووی نیشاتت کردمە غەم | تا بەسەر زیندوو بی ڕەببی تۆش نیشاتت قەت نەبێ |
| چاوەکانت هەر دوو کوێر بن دەستەوئەژنۆ دانیشی | زیندەگیت زەهری هەلاهیل بێ مەماتت قەت نەبێ |
| سینەپاڵوو بدگرێ عیللەت بە سەردیی جێگەکەت | پارچە بۆریایێ ڕزیو فەرشی بیساتت قەت نەبێ |
| ئەی ڕەقیب بیمارە دڵ تیکرار دوعای ئەووەڵ دەکا | دەک ئە زنجیرێ کەوی ڕەببی نەجاتت قەت نەبێ |
17 edit
| ڕەنجشی مەعشووقە گەر عاشق لە بەرچاوی نەبێ | پادشەهـ عاجز دەبێ هەر وادییێ ڕاوی نەبێ |
| لامەبە گێسوویی موشکینت لەدەوری خاڵی ڕوو | مفتە بۆ مورغانی جۆیا دانە گەر داوی نەبێ |
| نەهری ئەشکم بۆ مەداری دڵ گەلێ نەفعی هەیە | ناگەڕێ سەنگ ئاسیا تا قووەتی ئاوی نەبێ |
| مەنعی موژگانت مەکە با باجی خۆی بگرێ لە دڵ | شەهـ بە لەشکر، چی بدا گەر کیشوەری ساوی نەبێ؟ |
| باعیسە بۆ پوختەگیی دڵ سۆزی ناری فیرقەتت | نانی نابرژێ تەنوور ئەر گەرمیی و تاوی نەبێ |
| خاوی غەفڵەت عەهدی چاوت سەهلە بۆ بێداردڵ | کەی زەبوونگیری دەکا خەرگۆش ئەگەر خاوی نەبێ |
| باری دڵ گەر هەڵگرێ دەشکێ بەتەنها گەردنم | حامیلی ناکا سەمەک هەمدۆشی وەک گاوی نەبێ |
| بەردە بۆ دڵ داشی جانم دەر نەکا گەر حوکمی خاڵ | داوی بەرنووی بۆسەیە گەر داشی کوژراوی نەبێ |
| هەر خودادادێ نەکا جامەی هەتیوێ بۆ خودا | وا دەزانم هەر کە بمرێ بۆ کفن جاوی نەبێ |
| سەردمیهری وا لە بەینا ناوی سالم گەر نەبەی | ساحیبی خۆی کەی دەناسێ هەر سەگێ ناوی نەبێ |
18 edit
| هەموو شەو چاوەڕێم بەڵکم بە مەخفی یاری جانی بێ | لە تاریکیی شەوا شوعلەی چرا موشکیل نیهانی بێ |
| چرای ئەووەڵ شەوی قەبرم گڕەی دڵمە لە هیجرانت | بە سروەی بای ئەجەل شەمعی حەیاتم هەر کە فانی بێ |
| لە سەحرای مەحشەریشا یاری من تەرکی ستەم ناکا | فیدای ئەو شۆخە بێ ڕۆحم کە جەوری دوو جیهانی بێ |
| لیقا خواهیش دەکەم دایم کە بنوێنێ وەلێ ناچار | ڕەزام حەرفێ لە جوابت بشنەوم گەر لن ترانی بێ |
| بە شێوەی چەنبەریی قەددی خەمیدەی پیری بێتاقەت | دەبێ فیکرێ بکا یار ئەر غورووری نەوجەوانی بێ |
| بەجوز مانی، موسەوویر قەوسی ئەبرۆی وی نەکێشاوە | کە مانی نەقشی کێشا بێ دەبێ هەروا کەمانی بێ |
| وەفا داغی نەکا گەر دڵ بە کزلک چاکە دوولەت بێ | زوبانی پێوەدا عەقرەب کەسێ سیدقی زوبانی بێ |
| ڕەوانی کۆهکەن با تازە کا تەقریری شیرینم | بە شیرینیی لەبت ناگا شەکەر با ئیسفەهانی بێ |
| خەمۆشی بەسیەتی سالم برینی باتینی کوشتمی | نیهانی تا بە کەی خوێنم حەنای پەنجەی فڵانی بێ |
19 edit
| ئەی بە تەلعەت ماهی کامیل، وەی بە حورمەت «ب» و «ت» | زلف داری همچو عنبر، لب چو «ش» و «ک» و «ر» |
| عیشوەیی چاوت، دەبا وەختی نیگەهـ سەد گیان و دڵ | قبله آزادگانی، ای صنم! با «ر» و «خ» |
| دڵ وەها ئاشوفتەیە شەوها لە قەیدی «م» و «و» | دردمندم، مستمندم تن گرفته «ت» و «ب» |
| «غەین» و «میم» گەر نەخۆی، جانا! لە دەستت دەر دەچم | دردمندان را بباید «ط» و «ب» و «ی» و «ب» |
| بەزمی «ی» و «ا» و «ر» وەک جەننەتە بۆ «م» و «ن» | مطربان! با نای و بربط، با رباب و «دال» و «ف» |
| موددەعی دوورە منیش مەستم لە «و» و «ص» و «ل» | تا سحرگاهان نهاده «ل» و «ب» با «ل» و «ب» |
| «س» و «ا» و «ل» و «م» ئاگاهە بۆ کیزب و خیلاف | این غزل گفتست مسکین «س» و «ع» و «د» و «ی» |
20 edit
| بەسەر گوڵدا لە شانەت دڵ دەبارێ | قەزا بۆ دڵ لەسەر سونبول دەبارێ |
| چراغێ ڕووبەڕووی حوسنت بسووتێ | بە دوودی ئەو لە هەورا گوڵ دەبارێ |
| بەرێ باد ئەر غوباری کوشتەیی ڕووت | بەسەر باغا سەحەر بولبول دەبارێ |
| لە دڵتا ناڕوێ توخمی مەحەببەت | لە چاوم ئەشکی بێ حاسڵ دەبارێ |
| بەسەر کیشتی دڵا بارانی شادی | لە هەوری بەختی من موشکڵ دەبارێ |
| لەسەر یەک سەنگها لەم سەقفە هەر سوو | بەسەر شیشەی دڵا غافڵ دەبارێ |
| لە هەوری تالیعی نامەردی جاهیل | کودوورەت بۆ دڵی عاقڵ دەبارێ |
| لە قوربانگاهی عیشقا خوێنی سالم | لە شەمشێری برۆی قاتڵ دەبارێ |
21 edit
| بۆ منی سووختەدڵ شەمعی نەدامەت دەگڕێ | کە لەمێ بەخت سەگە، بۆیە هەموو دەم دەوەڕێ |
| واعیزان گوێ بگرن لەم قسەیە زۆر خۆشە | سەیری وا نابێتەوە گەر بە دو ئاویش بگەڕێ |
| ئەسپەکەی چەوت و سیەهـ عینە وەکوو تالیعی خۆم | سەقەت و ساتمەزەن و لاجڵەو و لوقمەبڕێ |
| شیڕەت و بەدعەمەل و کەم ڕەوەش و بەدسیرەت | سەرکەش و دەم قەویی و ئەستۆ کوڵ و پوزەخڕی |
| زینم لێ کرد و لەسەر ئاخوڕەکەی بەستمەوە | توورەکە دەس نەدەکەوت نامە بەری سەویە شڕێ |
| ماینەبۆزە، دەبێ شووڵی قەفەسی هەڵکێشم | کەبکی جەنگی بە بۆیی هەجوی ئەو هەڵدەفڕێ |
| گەر لەبن داری بەڕوو کیسەڵی ڕەق خشپە بکا | بێ هەوەس وەسڵی ئەویش بێ لە قوڕ هەڵدەپەڕێ |
| بۆزە بەو عیسمەتەوە هەر کە ئەوا تەقریر بوو | ساحیبی بەستییە جووت لەتەنیشت ئەسپە خڕێ |
| ئەسپەخڕ توند و بەجۆش ماینەکوێت بۆز بەخورۆش | لە تەویلەی درێژا سەربەرەوژێر دایە بەرێ |
| ماین گرد و دەرکی نزم و سیازینی پێوە | زین و قەڵتاخی بەجارێ دووکەرت کرد، دەرپەڕێ |
| پێی دەڵێم: شای ئاڵچاغ ماینی بۆز زینی شکاند | پێم دەڵێ: چاکی ئەکەم گەر تەڵێ هەنجیر بکڕێ |
| هەی خودا داد لەدەست زوڵمی حسەینی ڕانک سوور | زینیشم دەشکێنێت و هەنجیریشم پێ دەکڕێ |
22 edit
| بە پابۆسی لە قەدتا توڕڕە تا کەی چین بە چین دەڕژێ | وەکوو بارانی ڕەحمەت هەر لەسەردا بۆ زەمین دەڕژێ |
| دەمی هیجرت شەوێ گەر بێتە یادم لەززەتی بۆسەت | لە لێوی وشکی بێ ئاوم سەحەرگەهـ ئەنگەبین دەڕژێ |
| بە چاکیی چاکی زەخمی دڵ، لە وەسڵا سەهوە ئوممێدم | نەمەک تا وا بەسەر ئەودا لە لێوی شەککەرین دەڕژێ |
| دەڕێژێ دیدەکەت خوێنی دڵی پڕ میحنەتم ئارێ | پیاڵەی پڕ لە دەستی تورکی مەستا بێ یەقین دەڕژێ |
| بە میسلی ئەشکی مەجنوون خوێنی موشتاقانی بێ سامان | لە شەمشێری برۆی بێدادی لەیلی مەهجەبین دەڕژێ |
| لەیەک مسرەع ئەگەر سالم بنووسێ شەرحی هیجرانت | بەسەر مەعنای کەلاما تا حەشر دوڕڕی سەمین دەڕژێ |
23 edit
| بێم ڕەقەم کەم گەر لە شەرحی غەم کەمێ | ماتەمێ دەگرێ دەروونی عالەمێ |
| بێتە یادم هەر سەحەرگەهـ ڕوویی تۆ | دێ بەسەر ڕووما لەهەر چاوم یەمێ |
| چاوی من مەخفی دەڕێژێ ئەشکی خوێن | نەک بزانێ دەردی دڵ نامەحرەمێ |
| تا بە کەی لەم کارە کۆتاهی دەکەی؟ | ئەی تەبیبی دەردی کاری مەرهەمێ |
| بەندی دێوی میحنەتە کاووسی دڵ | سا لە وەسڵت بۆ نەجاتی ڕۆستەمێ |
| بۆ منی پڕغەم چ حاسڵ تەرفی باغ | خاسسە گوڵگەشتی چەمەن بۆ بێغەمێ |
| سوحبەتی حوور و بەهەشت و کەوسەرە | جۆیبار و سەبزەزار و هەمدەمێ |
| دیدە نابینێ بەغەیرەز زوڵفی یار | هەر تەرەف وەک کاری سالم دەرهەمێ |
24 edit
| بەندی کردم بە جەفا لامەزەبێ پڕستەمێ | نەمەکی ڕیتە برینم نەمەکین لەب سەنەمێ |
| جیلوە تاووس و نیگەهـ ئاهوو و دوڕڕاج خەرام | تووتی ئاواز و هوماسایە و فەڕڕوخ قەدەمێ |
| نەقش چین، بوویی خەتا، خوویی فەڕەنگ، موویی حەبەش | هیندوویی خاڵ و عەرەب دیدە، نەزاکەت عەجەمێ |
| یەک نیگەهـ ڕەونەقی باخی ئیرەمی خستە دڵم | دڵبەرێ لالەڕوخێ گوڵبەدەنێ غونچەدەمێ |
| گەنجی کونجی لەبی ڕاگرت و وتی: بگرە بڕۆ | فازیلی فەزل وەلی مونعیم حاتەم کەرەمێ |
| وەهـ لەپاش ڕەنجی چ گەنجێ بوو لە کونجی دەست کەوت | چ کەریمێکە کە دەروێشی غەنی کرد بە دەمێ |
| تا زوبان قوفڵە لە کونجی لەبی گەنجا سالم | گەنجی شاهی نییەتی قوربێ بەقەدری درەمێ |
25 edit
| ڕۆژی دڵ هەر شەوی تارە چ لەوێ بم چ لەمێ | مەنزڵی گێسوویی تارە چ لەوێ بم چ لەمێ |
| گۆشەگیرم لە فیراق و لە ویسال دەمخەیە لا | جایی من هەر لە کەنارە چ لەوێ بم چ لەمێ |
| گاهی بوعدت دەڕژێ لوئلوئی ئەشکم وەکوو قورب | دیدە مەشغووڵی نیسارە چ لەوێ بم چ لەمێ |
| جەوری وەسڵت شەرەر و حاڵی فیراقت سەقەرە | مەنزڵم هەر دوو لە نارە چ لەوێ بم چ لەمێ |
| بەری دا تووڕڕە دڵ و لەشکری غەم دەورەیی دا | گەردی ئەو جوملە خەسارە چ لەوێ بم چ لەمێ |
| تا خەیاڵ قووەتی بێ قوربە بە سالم فیرقەت | ڕوویی جانانە دیارە چ لەوێ بم چ لەمێ |
26 edit
| هونەر ئیکسیرمە، بێ، تا زەڕ و سیمت بدەمێ | دیدە دەریامە، وەرە دوڕڕی یەتیمت بدەمێ |
| داومە بۆ جەزبی دڵت دڵ وەکوو داروویی تەبیب | هەمە ئوممێدی دروست، ئەرچی بە بیمت بدەمێ |
| وەزعی ئەربابی جیهان؛ گەر هەموو تەغییرە، چ غەم؟ | دڵ لە جێدایە، وەرە مەیلی قەدیمت بدەمێ! |
| ئەدەب ئامووختەیە دڵ، نیگەرانم، سا بێ | تۆ کە شای مەملەکەتی حوسنی، نەدیمت بدەمێ |
| وەهـ چ کۆتا بوو، لەبەر توولی ئەمەل، عومری خەسیس | بە حەڵاڵی وەرە میراسی لەئیمت بدەمێ! |
| دڵی ئیسقاتییی مەعیووبی ڕەقیبم بکە ڕەد | لە سەقیم لابدە، بێ، قەلبی سەلیمت بدەمێ |
| تەرجەمەی ئایەیی «لاتَقْنِطوا» ئەم شیعرە دەکا | با نەویدێ لە غەفوورییی ڕەحیمت بدەمێ |
| حادیس و فەردی مەجازن هەموو فەرماندەهی دەهر | بێرە لای من، خەبەری فەردی قەدیمت بدەمێ |
| تەنگە بەرچاوی لەئیمانی جیهان، «سالم»! بێ، | موژدەیی ویسعەتی بەرچاوی کەریمت بدەمێ |
27 edit
| نەسیمی سوبحدەم دەم دەم بەسەر مندا قەزا دێنێ | لە توڕڕەی چینی زوڵفی یارەوە موشکی خەتا دێنێ |
| لە هەمدەردانی ئەهلی دڵ، ئەمەلها بۆچی پەنهان کەم؟ | دڵم بۆس و کەناری دڵبەری حووری لیقا دێنێ |
| ئەگەر گوڵگوون دەکا پەنجەی نیگارین، دڵ خەبەردار کا | لە تاسی دیدەیی تارم مودام ئەشکی حەنا دێنێ |
| هەوا حاسڵ دەکا دڵ، گەر لە غەم یەک لەحزە فاریغ بێ | بەڵێ، شیشە سەری خاڵی بێ، ئەڵبەتتە هەوا دێنێ |
| لە زەردیدا ڕوخم هەمزادی کایە و خەوفی ون ناکا | بە بێڕەنگی، لە جەلبی ئیمتیحانا، کەهڕوبا دێنێ |
| مولووکی تەنگدەستە، من نەبم، دڵبەر لەگەڵ ئەغیار | بەبێ ڕەنگی تەڵاکارم ڕەواجی شەهڕەوا دێنێ |
| خوداوەند نەقشی تەسویری لە دڵما حەک نەکا هەرگیز | بە یادی بێکەسی وەک من لە بەختا دڵگوشا دێنێ |
| لە سەیری گوڵشەنی ڕووی، هەر زەمان دیدەم خەتاکارە | نیگاهی جاویدانەی بۆ دڵم، تیری قەزا دێنێ |
| عەجەب ساحێب ئیعجازە و ساحیرە، یاران تەماشا کەن | بەبێ نێش، ئەژدەهای زوڵفی بە حەلقە سەر بە پا دێنێ |
| چ موشتاقم خەرامان بێ بە شۆخیی قامەتی سەروی | غوباری مەقدەمی، بۆ چاوی تارم، تووتیا دێنێ |
| حەکیم تا خۆی نەدا داروو، دەوایی عیللەتم نابێ | ئەگەر زەهریشە شیرینە، بە دەستی ئەو شیفا دێنێ |
| بە خاڵی مەسحەفی «سالم»! تەکاسول غەیرە مەقدوورە | بە ئەمری سیرعەتی کۆشش کە ئایەی «ماسَعی» دێنێ |
28 edit
| بە خودایێ کە ڕۆژ و شەو دێنێ | دڵی من هەر ویسالی ئەو دێنێ |
| بە هەوای مەزرەعەم درەوکەری چەرخ | داسی بوڕڕا لە ماهی نەو دێنێ |
| ڕامی بۆسەی پیاڵەیی لێوت | سوبحی مەحشەر خوماری نەو دێنێ |
| فەرەح و غەم بە دەستی گەردوونە | ئەم بە ئاهیستە ئەو بە دەو دێنێ |
| پەرچەمت کەوتە سەر بەیازی جەبین | ئەووەڵی سوبحە تازە شەو دێنێ |
| تیفلی دڵ هەرزەگەرد و لایەشعور | ئاسمان ئەسپی لاجڵەو دێنێ |
| ماتی کردم ڕەفاقەتی زاهید | هەر کوجا هەمنشینە خەو دێنێ |
| دوڕڕی ئەشکە بیزاعەتی سالم | قەرزی بۆسەت دەکا، گرەو دێنێ |
29 edit
| سەری زوڵفت، بە ڕووی ڕۆژا، لە عەسرت تیرەشەو دێنێ | لە شاما ناسییەت، وەک سوبحدەم، ئاساری خەو دێنێ |
| ڕەوایە گەر بزانی ماهی دووهەفتەش بەقای نابێ | خەمیدەقامەتم هەردەم بە یادت ماهی نەو دێنێ |
| ڕەهینت گەر قوبووڵ بێ، قیمەتی بۆسەت موعەییەن کە | لە بەحری دیدەیی مەردوم لوئلوئی ئەشکم گرەو دێنێ |
| کەسێکم ناردە دووی دڵبەر، یەکێ چوو بادە حازر کا | نە ئەو هات و ئەمی هێنا، نە ئەم زوو دێت و ئەو دێنێ! |
| مەگەر مەرگ ئاشتیی تەن دا لەگەڵ بالینی ئاسایش | نەوید، ئەی جانی بێ تاقەت! ئەجەل وا دێت و خەو دێنێ! |
| بە ڕەنجم گەندومینگوونی لە خەرمانی مەحەببەتدا | جەفا و جەوری بە خەروار و وەفا و لوتفی بە جەو دێنێ |
| بە هەدیە کوحلە بۆ «سالم»، سەبا عەهدی لەگەڵ کردی | هەتا بەختت وەها سست بێ، نە لەم دێنێ، نە لەو دێنێ |
30 edit
| بەرابەر گوڵعوزاری، دیدە خوێن وەک لالە دەڕژێنێ | بەسەر ڕووی زەردما بەو ڕەنگە ئەم تیمسالە دەڕژێنێ |
| خەیاڵی بۆسەیی عاشق بە دڵیا گەر خوتووری بێ | بەسەر لەبیا تەب و لەرزی حەیا تەبخاڵە دەڕژێنێ |
| نیشانەی کەسرەتی بارانی ئەشکم، دیدەنی تۆ بوو | لە دەوری ماهی ڕوو زوڵفت کە ڕەنگی هالە دەڕژێنێ |
| مەراقی گریە بۆیێ دیدە دەگرێ، حاڵەتی دووری | بەسەر باغی خەیاڵی ڕوویی یارا ژالە دەڕژێنێ! |
| بە قەسدی دڵ، لە مەهتابی ڕوخا، ئەگریجە کەچ وەستا | بە نێشی عەقرەبی زەهری لەسەر دونبالە دەڕژێنێ |
| بە مەیلی موددەعی، یارم بە قەتلی من میانی بەست | بە میسلی «سامیری» خوێنم لە پێی گووسالە دەڕژێنێ! |
| زیادیی قووەتی زاڵم، نیشانەی فەتحی مەزلوومە | لە عەینی خوارییا خوێنی بە تیری ناڵە دەڕژێنێ |
| نیگای ساقی لە گەردشدا بەبێ مەی حاڵی هێنامێ! | لە مەجلیس دەستی «سالم» مەی لەتاو ئەم حاڵە دەڕژێنێ! |
31 edit
| دڵ لە مەعموورەی جیهانا، مونتەخەب هەر تۆی دەوێ | وا لەناو چاهی زەنەختا، ئابڕوو گەر دەس کەوێ |
| دایێ لێڵاییی دوو دیدەم، دوور لە دیدەت دەفعەیێ | غەیری دەرگانەت، ئەگەر بێ، پێی خەیاڵم هەڵکەوێ |
| تۆ فیراقیشت لەلای من حوکمی نەزدیکی هەیە | ڕاستە خۆم لێرەم، بە مەرگت، ڕۆح و دڵ هەر وا لەوێ |
| دوژمنێکی چەند موهەییایە ڕەقیبی سەگ سیفەت | ڕۆژ و شەو بۆ مەلعەنەت قەت یەک دەقیقە ناسرەوێ |
| شەو دەڵێن دڵبەر نیشانەی «ليله القَدْر»ی هەیە | پەرتەوی ئەو نوورە، بۆچ جارێ لە کولبەم ناکەوێ؟ |
| گەردنی دڵ کەوتە ژێر سەنگی فیراق و «سالم»ە! | وای لەژێر ئەم کێوەدا، چەند مەحکەمە و چۆن نانەوێ؟ |
32 edit
| داغی کردم بە جەفا لالەڕوخێ، زێبایێ | پیری کردم بە ستەم لامەزەبێ، تەرسایێ |
| تیزبین وەختی ستەم، گاهی کەرەم بێ بەسەرێ | لە وەفا هیچ نەدانێ، بە جەفا دانایێ! |
| یاری ئەغیارخویێ، موئمینی کافرسیفەتێ | خوێشی دوشمن ڕەوشێ، قاتیلێ، بێ پەروایێ |
| قەوم بێگانەدڵێ، خوونڕەسێ، خوونی هەوەسێ | سەرکەشێ، ڕاست قەدێ، کەچڕەوشێ، ڕەعنایێ |
| ناموسوڵمان سەنەمێ، خوونی موسوڵمان ڕیزێ | سەرکەشێ، توندخوێ، دڵشکەنێ، خودڕایێ |
| هۆش و عەقڵ و خیرەدی برد بە تاراجی نیگاهـ | زیرەکێ، ساحیرەیێ، پڕخیرەدێ، دانایێ |
| قیسسەیی حاڵەتی ئەو کەشفە لە ڕۆم و عەجەما | نییە وەک «سالم»ی سەرگەشتە ئەبەد، ڕیسوایێ |
33 edit
| سەراپا بەندە ئەندامم لە قەیدی سیحری جادوویێ | فەرەنگی مەزهەبێ، تەرسامیزاجێ ئاتەشی خوویێ |
| بە ئیما قاتیلی عوششاقە دیدەیی مەست بێماری | دەکا سەیدئەفگەنی سەییادی خوونڕێزم بە ئاهوویێ |
| وەفا ناکا بەڵا بەم موومیانەی من سەری یەک موو | ئەگەر هەر مووم زوبانێ بێت و دەرکا هەر زوبان موویێ |
| سەرەنگوشتی گەزی ڕاهیب کە دیی خاڵێ لە موهری ڕوو | بەسەریادا وتی: هەممەنزڵی عیسایە هیندوویێ |
| خزرئاسا دڵم ئابی بەقای نۆشی لە خوەی عاریز | کە شەوهای زوڵمەتی تەی کرد لە حەلقەی چینی گێسوویێ |
| لە سایەی تووبەیا زەخمی دەشۆن مەحشەر لە کەوسەر حوور | بەرێ هەر کەس لە دونیادا برینی تیغی ئەبروویێ |
| حیجابت با بە ناری ئارەزوو، سالم نەسووتێنێ | لە چاکی جامە بۆ دەفعی تەبی، سا دەرخە لیموویێ |