دیوانی شێخ ڕەزای تاڵەبانی/پیتی ی

by شێخ ڕەزای‌ تاڵەبانی

1

کەڵەشێرێ بە ڕەزا لازمە، کرماشانی	ئەژدەها سەوڵەت دەم گەرم و دڕ و شەڕانی
کەڵەشێرێ کە قەپی گرت لە بناگوێی کەڵەشێر	پڕ بەدەم بیپچڕێ وەک سەگی هەورامانی
کەڵەشێرێ کە ئەگەر شێری نەڕی بێتە مەساف	ڕای ڕفێنێ بە شەقێ میسلی کەری تاڵانی
بۆ حەواڵەی دوبوری ئەو کەسە خۆم ئەیزانم	دوو گونی پێوە هەبێ وەک دوو جەڕەی لەیلانی
بەدرێژی وەکو مەولان بەگەکەی میری بەیات	بە جەسامەت وەکو کوێخا زلەکەی بیبانی
جنسی خۆی جووتە مریشکێ بەری حەملەی بگرێ	نەکو سوێی بێتەوە بێچارە لەبەر بێ گانی
ئەی نەقیب زادە، بنێرە کەڵەشێرێکی وەها	بۆ ڕەزاکەی سەگەکەی قاپییەکەی گەیلانی

2

مەربووتە حەیاتم بە سولەیمانی و خاکی	خۆزگەم بە سەگی قاپییەکەی ئەحمەدی کاکی
ئەو قودوەتی ساداتە کە سوککانی سەماوات	شەڕیانە لە سەر سەجدە لە بەر مەرقەدی پاکی
ئەو مەرقەدی واڵایە کە وەک عەرشی موعەللا	مەحفووزە بە زوواری مەلەک دەوری شوباکی
بۆ دەست و عەسا نازکەکەی، داخە دەروونم	قوربانی عەسای دەستی دەبم سۆل و سیواکی
دونیا لە دوای حەزرەتی شێخ زێر و زەبەر بێ	وەک تاجی کەی و جامی جەم و تەختی زوحاکی
دەرحەق بە حەفیدانی ئەدەب لازمە زینهار	قوربانی حەفیدانی دەبم بابی و داکی
بەم حاڵە پەرێشانەوە باز ئەشهەدو بیللاهـ	شیعرت تەرەب ئەنگێزە ڕەزا شاعیری چاکی

3

شێخ کە هام سوحبەتی شامار و نەدیمی حەمە بێ	شێخ کە دۆستی مچەڕێژاوی و و ئەحمەد جەمە بێ
شێخ لەبەر جەلبی دڵ و ئایشە کوڕانیی ژنەکەی	شیر بکێشێت و لە ڕووی والیدە دەستەوقەمە بێ
شێخ کە قودسییەتی پیرانی تەریقەت لە کنی	هەموو ئەفسانە و ئەفسوون، هەموو گاڵتە و گەمە بێ
شێخ کە گەووادی وەکو «خادیمی سوججادە» لە لای	سەیدی حوڕڕ لە سولالەی عەلی و فاتیمە بێ
شێخ کە قەسری حەرەمی گەیییە مەقاماتی عولا	سەر بڵند کات و بڵێ، شێخ ئەمە وو قەسر ئەمە بێ
شێخ ئەوا گۆی هونەری بردەوە، کەشکەک سەڵەوات	شێخ ئەوا جێی پدەری گرتەوە، دەستی بەمە بێ

4

حەوشەیێکم هەیە بەقەدەر لەپێ	ڕۆژ عیلاجی نەکەم بەشەو ئەتەپێ
مەنفەز و درز و ئاودزی هەرچەند	دەیگرم، دەیکوتم بە دەست و بە پێ
شەو کە دێم، دەم دەکاتەوە وەکو هار	وا ئەزانم سەگە و بە من ئەحەپێ
. . . . . . . . . .	سەر و ڕیشم پڕ لە ڕشک و سپێ
خەمی شاگردەکان زیاتر ئەخۆم	گەورە هەر چاکە، ئاخ لە دەس دەس و پێ
ژنی وەستاکە بۆ چ نەگێم توخوا	ساق و سمت لووس کوز پڕی دەرپێ

5

سێ عەشرەت بوون بەیەک تاڕیشەمان دەرکەن بە عێلجاڕی	جەباری و داوودە و کاکەیییەکانی دایە ڕێزواری
قەسەمیان خوارد بە ڕۆحی سەید براکە و گۆڕی خان ئەحمەد	بە کەللەی خووگ و شاخی گایی حوول و گۆشتی مرداری
دەبێ ئەمڕۆ بەجارێ قەتعی نەسلی تاڵەبانی کەین	تەق و تۆقیان کە هەستا گوللە هەروەک تەرزە داباری
سوارەی تاڵەبانی دەرپەڕین وەک ڕۆستەمی دەستان	فیراریان ئیختیار کرد سەیدەکانی باوە یادگاری
فیراری کاکەیی هەر نەیسە ئەمما گوێی فەلەک کەڕ بوو	لە جرت و فرتی ئاغای داوودە و ساداتی جەبباری

6

ڕووم کردە بەزمی خاسی برازا عەزیزەکەم	ئەمشەو بەسەد تەوازوع و ئیخلاس و سەرکزی
ڕوانیم لە درزی قاپییەوە، خۆی و تابیعان	دانیشتبوون دوو ڕیزە لە دەوری خلەکەزی
دەتگوت تەمێ کرابوو بە مەخسووسی قاپییەوان	خۆی کرد بەنێرە تورک و وتی: «کیم بیلیر سزی؟»
پێم وت: "منم فڵانەکەسم، مامەشێخ ڕەزام	تانمزمیسن «خمیس أفندی» مگر بیزی؟"
ئەم سەددی بابە بۆ منە ئیزهاری کە بڕۆم	یان مەرحەمەت کە، حیزە لە سەرما گونم تەزی
ئەمجا بە کوردی هاتە تەکەللوم، وتی: بەڵێ	تۆ شێخی حیلەساز و قومارباز و کەردزی
وەختێ کە لەم موعامەلە زانیم غەرەز چییە	دەرحاڵ گەڕامە پاشەوە، ئەمما بە عاجزی

7

کێ چوزانێ کووچەڵەی سمتی شکاوە یا ملی	وا لە حاڵی حەلوەلادا ماینەکەی کوێخا عەلی
چووم بزانم ماوە، یاخۆ مردووە وەختێ کە دیم	شادەماری سستە نابزوێ ڕەگی قاچ و قولی
دام بە سەر خۆمدا گوتم وا حەسرەتا بۆ ماینە کوێت	دەک بەمیراتم کەوێ دەسبەند و هەوسار و جلی
نەبز و قاروورەی ئەگەر سەدجا تەماشا کا حەکیم	دەردی نازانێ چییە تاکو نەکا بێنی سلی
گەر ئیمامی عەسکەری نوێژی لەسەر کا لاییقە	چونکە موشتاقە بە وەسڵی ناڵەکانی چوار پەلی
کەسری ئەنفی دوشمنان و جەبری کەسری دۆستان	هەر بمێنێ چاکە بەخوا شێخ ڕەزا و کێری زلی

8

دەرحەقی بۆچی ئەترسم بەخودا تا ئەمرێ	چی لە دەس نایە، مەگەر بێ گونی ئەسپم بگرێ
لە خەبیسی نییە میسلی کە وەکوو جەوهەری گوو	مەگەسی پێوە بنیشێ وەکوو سەگ پێی دەوەڕێ
پێی بڵێن بەو تەرەسە گەر لە عەلەیهیم بدوێ	بە فەویێ عەزلی ئەکەم، نابێ لەوێدا بتڕێ
پدەری نێرەکەر و مادەری وەک ماچەخەرە	کێ دەڵێ ئادەمە، کەربابە، وەکوو کەر دەزەڕێ
وەرە لادە لە شەڕی ئالەتی مەعهوودی ڕەزا	موقتەزای گرتنە تەبعی بەخودا پێت ئەگرێ

9

خادمی سەجادەئی پێغمبری	کشتی جود و سخارا لنگری
أغنیا خواهند از انعام تو	سینیێ شەکراو، پڵاو دوو لەنگەری
ئەو کەسەی خوانی لە بۆ دێ سوبح و شام	چیی لە ئێمە زیاترە غەیرەز کەری

10

ئێستری زیندوو، بڵێم بۆم چاکە، یا مردووم دەوێ	ئیحتیاجم زۆرە خانم، با بڵێم هەردووم دەوێ
بێچووەکانم سەر لە سبحەینێ هەموو دەورم دەدەن	ئەم ئەڵێ پوولم نەماوە، ئەو دەڵێ بێچووم دەوێ
با وجوودی ئەم هەموو تەکلیفە گێژیان کردووم	کوڕ خەیاڵی ژن ئەکات و کچ دەڵێ من شووم ئەوێ

11

دڵی بردم بە ناز و عیشوە دیسان شۆخی عەییارێ	فریبی دام بە سیحری چاوی خۆی مەحبووبی سەححارێ
لە هیجرانا تەقم کرد ئەی ڕەفیقان کوا مەدەدکارێ	«ئەمان مردم عیلاجێ، سا لە ڕێی پێغەمبەرا چارێ
ویسال، یا قەتڵ و یا تەسکین، لە هەرسێ بۆم بکەن کارێ»
بە دەوری نێرگسی مەستی کەسێ نەیماوە مەیلی مەی	لە بۆ شەهدی لەبی لەعلی دەناڵێنێ دڵم وەک نەی
لە تابی ئاتەشی عەشقی بکەم داد و فیغان تا کەی	«ئەوەند سووتاوم ئەسڵا تابی فەریادم نەما سا دەی
ڕەفیقان نیوەسووتن ئێوە، نامەرد عەرزە هاوارێ»
لە ڕێگەی عەشقدا نایانە پێم زنجیرە مەجنوونی	لە دەستم چوو ڕومووزی دانش و فەهمی فەلاتوونی
وەکو شەخسێ کە زاری کا لە جەوری دوژمنی خوێنی	«لە کونجی سینە دەنگی ئای و ئۆیی دڵ دێ بە مەحزوونی
وێران بێ نەمدی ساتێ لێی نەیێ ناڵەی بریندارێ»
کە چاوی ساحیری دەستی بە غەمزە و ناز و ئیما کرد	مەتاعی عەقڵ و هۆش و دەرکمی تاراج و یەغما کرد
کەسێ نەیگوت درێغا کێ ئەتۆی وا شێت و شەیدا کرد	«ئەلای هەرکەس دەچم مەنعم دەکا، خۆت بۆچی ڕسواکرد
درێغ کوا حاڵزانێ ڕەببی تووشم بێنی بیمارێ»
گوتم وەک سورمەیە بۆ چاوی عاشق خاکەکەی ژێر پێت	لە ئولکەی حوسندا گەر لافی شاهی لێ بدەی لێت دێت
گوتی مەیخانە بێ داییم بە یادی چاوی مەستم جێت	«سەبا یارانی مەجلیس گەر هەواڵی من بپرسن لێت
بڵێ کێشاویەتیە مەیخانە چاوی بێچووە عەییارێ»
سەری جەنگی هەیە داییم لەگەڵ من چەرخی دونپەروەر	نە بەختم یار، نە چەرخم یاوەر و نە تالعم ڕەهبەر
ئەوەند بێ ڕەحم و ساحیب کینەیە دەرحەق بە من دلبەر	«لە نەزعا پێی ئەڵێم، قوربان جەفا بەسیە، دەڵێ، کافر
ئەرێ چیت دیگە تۆ سەگ مەرگ کارم ماوە پێت جارێ»
نەماوە ڕەونەقی بازاڕی عەقڵ و دانیش و وردی	بە پوولێ نایکڕم لەم عەسرەدا عیلمی «ئەبی وەردی»
لە ئەشعاری ڕەزا پەیدایە ئاساری جەوانمەردی	«دوڕو یاقوت دەبارێ لەم کەلامی شیرنی «کوردی»
خوا ساکوا لە دنیادا قەدرزانێ، خەریدارێ»