دیوانی مەولەوی/م

دیوانی مەولەوی  (1866)  by مەولەوی تاوەگۆزی
پیتی م

من پێسەم زانا تۆ پڕ مەیلەنی edit

من پێسەم زانا تۆ پڕ مەیلەنی دەروون جە بادەی مۆبەت کەیلەنی
دووی کوورەی دووریت مشۆ وە تووندا بەردت دان وە پای وەفای مەجنووندا
ئیسە دیدەکەم ئێد دیارییەن ئەر چیوێت کەم بۆ وەفادارییەن
ئامۆشۆی وە گەرم یارانی گیانی وە باری خاتر نازک مزانی
بۆی بێوەفاییت چون بۆی وەر زاخان مدۆ نە دەماخ بەختان قوڵاخان
شەرت بۆ تا وەی دەرد دڵەی تەنگەوە سەر بنیەو وە سای سیا سەنگەوە
هەنی پێشانی ڕەنگ وە خەزان دەر پای ئاسانەکەت نەگێرۆ نە زەڕ
دیدەی کۆری هیجر باڵای بێخەوشت نەوینۆ سورمەی گەردەکەی کەوشت
جە شنۆی ناڵەی شەو سۆزی زاری سەگی ئاسانەت نە بۆش بێداری
چەم نم نەدۆ تۆز حەریم چون جاران هەرزان کەرۆ باد دەوا پەی یاران
جە سای دووی دەروون سەودایی بێشۆ نەڕەنجۆ سەفحەی لای سەوزەی وەش بۆ
دایم هەوای یار پڕ بەینەتت بۆ نەوینی کەسێ جای مەینەتت بۆ
بڵێسەت بەرزان بگێرۆ پەرێم هەر بواچی ئاخ پەی داخداریی وێم
من وێڵ وێڵ گێڵوو هەردە و هەردەوە هەر دەرد بۆ بدۆم وە دەم دەردەوە
تا ڕێزۆ وە خاک دڵ چون پڕ داخان چەند داخ شین وە خاک، ئێدیش بان داخان

ماتەمی و وەهار بێ شەوقی و نەوگوڵ edit

ماتەمی و وەهار؟ بێ شەوقی و نەوگوڵ؟ مەلوولی و گوڵزار؟ بێزەوقی و بوڵبوڵ؟
سوب بۆی وەش نەسیم چون هەردەجاران نمەدۆ نە کاخ دەروونی یاران
داخۆ نەی سەروەخت فەزای وەهاردا کام تەم نە سەر هەرد قەزا دیاردا
سەدای «های دێبای خەمان» هەرزانەن سەڵای واوەیلای بادام تەرزانەن
مەر گوڵشەنی حوسن شای گوڵئەندامان جە وەیشوومەی مەرگ خەزانش ئامان
ئەو باڵای ئاڵای تەرزی سەهی سەرو پێوە هێلانەی دڵان چون تەزەرو
کنیا و خەمیاوە وە دەم ڕێشەوە تەزەرو ئاسا نیشت وە سای وێشەوە
تای بەڕەزای شەنگ عەنبەر بۆی شەو ڕەنگ پەخش بی نە ڕووی تاش ئەڵحەد سەرای سەنگ
ئەو کۆی نەزاکەت وە ناز پەروەردە لەتافەت جە بەرگ حەریر ڕەم کەردە
نە تۆی جامەی خاک حاڵاتش چۆن بۆ دەک چەرخە بەختت هەر نیلگوون بۆ
باڵی چەم هوردا نەرگس نەی دەمدا چ خێر بی تۆ چەم نیای وە هەمدا
چێش بی خێڵخانەی وێت جە یاد بەردی رووی تەڵمیت ئەو خێڵ حۆرییان کەردی
راسەن هەمڕازی حۆرییان وەشەن پەی عەشرەت دووریت دەردێ سەرکەشەن
بارێ تۆ و سەفا و سەیران و گوڵگەشت هەمسایەی حۆری و سەردەشتی بەهەشت
عەشرەت وە پێچش وە زامەتەوە وەو زامی تا قام قیامەتەوە

مایەی ئێش و نێش گشت زامانی سەخت edit

مایەی ئێش و نێش گشت زامانی سەخت بازووی تەوانای بەرگەشتەگیی بەخت
ڕاسەن خۆ فەڵەک چەواشەی چەپگەرد پەی دووری باڵات شانا مۆرەی نەرد
بەڵام گیانەکەم حەیفەن پەرێ تۆ بێشەرتیت بەی تەور نە عام مەشهوور بۆ
من بیم خڕیدار کاڵای باڵاکەت من بیم وە سەرگەرد گەردی پاڵاکەت
باعیسی گەرمیی بازاڕت من بیم جەلای ئایینەی ڕوخسارت من بیم
من سکەم وە نام مەحبووبیت لێدا من ڕەواجم دا وە شار و دێدا
ئاخر پەی ئەغیار جە من ویەردی ئای بێ بەڵا بی، ئانە چێش کەردی؟
مسپارووت وە سۆز هەناسانی سەرد وە جۆش و خرۆش دڵەی پڕ جە دەرد
تەپ و دووی دووکەڵ هەناسەت بەرز بۆ ناڵەت چون ناڵەم جە هەزار تەرز بۆ
هەر شەو سەیلی هەرس وە ڕووی ڕوخساردا تۆف تۆفانش بۆ وە هەر دیاردا
خەدەنگی چلچەنگ شۆت وە جگەردا پەنجەی بەدبەختیت بدەی وە سەردا
تا بەڵ نەو سەردەم بەیۆ وە یادت رەنجی بێسامان بەردەی فەرهادت

مەرگت دێوەلوول خەمان دێونان edit

مەرگت دێوەلوول خەمان دێونان بونیادی خەرمان عیرفان شێونان
جە دیدە و دەماخ، جە گۆش و گەردەن دووریت نمەز کام زامدارتەر کەردەن
دیدە پەی ڕوخسار خورشید وارەکەت یا دەماخ پەی بۆی عەنبەر بارەکەت
گۆش پەی شنۆی ڕاز ڕێزەی شەکەر ڕێز یا گەردەن پەی بەند حەڵقەی زوڵفی دێز
خێڵخانەی مەینەت یەند ئاما و شییەن وە سەفحەی دڵدا سۆهان ساو بییەن
هیچ بەند نمەبۆ پای بەڵاش پێوە وەرنە هەی شاباز شۆخی شەم شێوە
جە کۆ مەعدوومی ئەو تاقەت دارۆ ساتێ وە بێ دین باڵات بویارۆ
قەزا وە سەد تەرز بەڵا باریشەن دڵ هەم هەر دەمێ تەرزێ زاریشەن
چێش بی، هامدەردان دەروون جە خەم کەیل؟ ئەو باڵا و چیهرە و خاڵ و زوڵفی لەیل
تۆمەی سەروی گوڵ وەنەوشە و سونبوڵ شاناش باخەوان ئەجەل وە تۆی گڵ
تا دیسان ئەر قەیس وە مودارا بۆ نە کام وەهارا چەمەن ئارا بۆ

من خەریکی ئێش زامی جیایی edit

من خەریکی ئێش زامی جیایی نیشتەی گۆشەی تار مزگیی تەنیایی
گا مەشغووڵی زام، گا خەریکی دەرد گا ڕەفێقی خەم، گا هەناسەی سەرد
گا سەر مەکەرۆ هوون نە چەمەی چەم گاگا مەویەرۆ سێڵاو نە دیدەم
گا زامی ناسۆر هیجران مدۆ چڵ گا یاوۆ وە عەرش ئاهـ و ناڵەی دڵ
گا نێشی دووری مدۆم ژاری مار گا تیری فیراق مەکەرۆم لەتار
نە هاوزوانێ دڵداریم کەرۆ نە هاوقەتارێ دەسباریم دەرۆ
نە حەکیمێوەن کەرۆ دەوای دەرد نە تەبیبێوەن جە دڵ لادۆ دەرد
سا ئیسە ساقی جەمین جامی جەم وادەی ئاماتەن وە بانی دیدەم
دەورێ دەر وە جام بادەی پڕ جە مەیل بەڵ دەروون جە مەیل باڵات ببۆ کەیل
جە ماسیوای تۆ فارغ بۆ حاڵم بەڵ نەدۆم ئازار شوومی خەیاڵم
یەک دڵ بوو چەنی عەشقی دیدارت گیان کەروو فیدای دیدەی خومارت

موبارەکت بۆ بەزمی نەو وە خەیر edit

موبارەکت بۆ بەزمی نەو وە خەیر توخوا تەنخوای من خاسخاس بکەر سەیر
سێر کەر تەماشای ئەو جەمین جامان وە خوسووس ئازیز شای نەونەمامان
وەختی ئامۆشۆی ئاما و لواشەن تەرزەکەی وە بەرز دەورەی سەماشەن
گرمەی نقارە و لرفەی شەرواڵان خشپەی پاموورە و زرنگەی خرخاڵان
چریکەی سڕنا و پریکەی خەندە پەشێوی زوڵفان ڕیشەی دڵ کەندە
ئیشارەی وە ناز لەب خەندەی وە نەرم نمانای خاڵان نە تۆی پەردەی شەرم
سەرچۆپی وە ناز قۆڵ هوردای دەسماڵ بریقەی شیشە و لەرەی لیمۆی کاڵ
ورشەی ستارە نەو زوڵفی بووم زەڕ چون قەوسوقەزەح گرتەن دەوری وەر
جەو بەزمی شیرین منیش کەر وە یاد بەزمتان جەم بۆ دایم وە دڵشاد
من وێم زووم زانان تاڵەم پەشێوەن رەفێقم مەینەت، ئەنیسم دێوەن
خودا وە تۆش دان سەیری نەمامان وە من ڕەنگ زەردی و ناڵەی بێسامان

منارە سەدای سەڵاش سەد تەرزەن edit

منارە، سەدای سەڵاش سەد تەرزەن مزگی، جە شادی دەماخش بەرزەن
مەی نە خوم چون من نە خەم ئەسیرەن مەیخانە سەفاش خەیلێ دڵگیرەن
لوولەی تەراویح وەشوەش مدۆ دەنگ بێئاهەنگەن تار تەموورەی ئاهەنەگ
مەرحەبای لیباس تاعەت پۆشانەن ئەلوەدای کاسکاس بادە نۆشانەن
ساقی، سا سەد جار وە نازت نازوو هوردەر وە گوڵبانگ سەدای وَامْتازُوا
توڕڕەت نە ڕووی خاڵ جەبین سەراوێز پیاڵەت چون جام «کەچ دار و مەرێز»
ستارەت نە شەو توڕڕەی قەترانی هوەیدا و پەنهان شەمس پێشانی
هیلال نە پای شەو نەسیم بۆی نافدا بنمان نەو شەفەق بادەکەی سافدا
هەی هیلال، هەی عید، خێزۆ جە یاران وە ڕەغمی گرۆی پەرهێزگاران
شادی دەر وە دڵ لای مەیخاراندا خەفەت دەر وە جەرگ ڕۆزەداراندا

مەیلت ئارەزووی ئەغیار کەردەبێ edit

مەیلت ئارەزووی ئەغیار کەردەبێ چێش خامەکەت نام مەعدووم بەردەبێ
بێمنەت جە مەیل ئامای نامەتم مەمنوونی جە وەفای ڕەشحەی خامەتم
پەرسابێت چۆنی؟ وێت غەڵەت کەردەن مەر نمەزانی دووریت چ دەردەن
گەرمیی بڵێسەی دەروونی دەماخ دێوەلوولی ئاخ دڵەی پڕ جە داخ
ئەو بەرد نم نە چەم دیدەی پڕ جە دەرد ئێد ماڵا ڕووی حەرف خەیاڵی بێگەرد
نە قەترەی ئەسرین مەندەن نە چەمدا نە نوختە نە حەرف ئینشای ماتەمدا
عەرزە شاهیدەن خاس بدیە پێشدا حەرفی نوختەدار نەمەندەن تێشدا

مامۆسای سەر ئێڵ شیرین کەلامان edit

مامۆسای سەر ئێڵ شیرین کەلامان تەشریفی خەیرت باوەر وە لامان
نە شنۆی بەدکار، نە بۆی بەدوازەن وەحشییان هەمراز، تەیران دەم سازەن
شەتاوان چون سەیل دیدەمەن جاری پێچ مدان چەنی زامانی کاری
تۆ نە سەرگوزەشت سزای دەردی لەیل من نە حیکایەت ئازیزی بێمەیل
ساتێ پەی وێما بنیشمێ وە شاد بەو ڕازانەوە خەم بدەین وە باد
تا فەڵەک دیسان نەی ڕاگوزەردا بوینمێ چێشش ها نە ژێر سەردا

مامۆستای شیرین شۆخی دیدە مەست edit

مامۆستای شیرین، شۆخی دیدە مەست جە مەکتەبخانەی مەدرەسەی ئەلەست
دیدەش مەکتەبی قەدەر سزادا نیمنیگاش تالیم تفڵی قەزادا
سەرنووکی موژەش مەکەردش تەقریر راستی پەی تیر تەدبیر تەقدیر
تۆ پەی تەعلیمش نە ڕای جەختەنی ئەڵبەت یا سەرسەخت یا بەدبەختەنی

مەجنوونەکەی وێڵ شەیدای باڵای تۆ edit

مەجنوونەکەی وێڵ شەیدای باڵای تۆ سەلام کیانا وە خاکی پای تۆ
وێش جە تاوی دەرد باری خەمان بەرد جادەی مەینەت گرت، وێڵبی هەرد ئەو هەرد
دڵ ئەمیرشەن جە لات ئەسیرەن چون تاوانکاران بەندی زنجیرەن
ئامان سەد ئامان خاس نیگاش دارە وەرنە ئاروفتەن زوو مبۆ پارە

مەنزڵگەی دیدەم ئاوپاشی کەردەن edit

مەنزڵگەی دیدەم ئاوپاشی کەردەن چەشمەندازی بەرز بێتۆز و گەردەن
شێوەت با بەیۆ ئەر مەیلش بارۆ بەڵام بویەرۆ ئەر بەد بویارۆ

من کە دڵ دایم نە واوەیلمەن edit

من کە دڵ دایم نە واوەیلمەن غەرقی موتاڵای خاڵی لەیلمەن
چ باکی تانەی تەوەنتاومەن شەوقی موتاڵای ڕووی کتاومەن؟!