مەم و زین/44

مەم و زین  (1692)  by ئەحمەدی خانی
44. خولووسییەت و خەلاسیا مەمێیە د خەلوەتا زندانێ دا ژ سفاتێ د حەیوانی موشارەکەت و موشاکەلەتا وییە ب ئەخلاقێ د رووحانی
مهرا فەلەکێ ئەزەل عەدیمە کینا فەلەکێ ئەبەد قەدیمە
هەرچی وەکوو ئەو ژ عەردێ ڕاکەت ئەلبەتتە وی دێ د عەردێ ڕا کەت
عولوی ژ خوە ڕا عەیان دخوازت سوفلی ژ مە ڕا نهان دخوازت
نابینی هەڕۆ کو ئافتابێ داڤێتە مەغارەیا تورابێ
خاسما کو د گەل قەبیلێ عاشق هەم خائن و خارە هەم مونافق
ئەلبەتتە دلێ مە عشقبازان ئەوول دبتن ب غونج و نازان
ئاخر دکەتن مەلوول و مەئیووس مانەندی مەمێ زەلیل و مەحبووس
داڤێژتە مەحبەسێ ب ناکام داتینتە مەرقەدێ سەرەنجام
ئەو بەخت ڕەشێ لەقەب ل وی مەم بێ هەمنەفەس و هەڤال و هەمدەم
هاڤێتنە چالەکێ ب زاری تەشبیهی ب گۆڕێ تەنگ و تاری
مەکرووهـ وەکی دەهانێ ئە ژدەر مەنکوورە وەکی نەکیر و مونکەر
ڕوونشت د وێ ڤە عابدانە زندان ل وی بوویە چللەخانە
ئەو جهـ ل وی بوویە چاهێ نەخشەب ئەو مەهـ گەڕیا هلالێ یەک شەب
سووفی کو گهشتە کونجێ خەلوەت شەیخینی گها مەقامێ وەحدەت
گەهـ شوبهەتی عاشقان ب دلخواز گەهـ شوبهەتی عاشقان ب داخواز
هەر لەحزەد گەل کەلا گرینێ ئەڤ ڕەنگەهە وی دگۆتە زینێ:
کای مسلێ حەرارەتا غەریزی ئیرۆهە د مسرێ دل عەزیزی
سەد جار هەڕۆ ل قەلبێ غەمناک پیراهەنێ سەبرێ من تە کر چاک
گەهـ گەهـ چ دبت وەکی زولەیخا پوڕسا م بکی تو ئەی شەکەرخا
لەیلا تویی ئەز ژ بۆ تە مەجنوون گولگوون ژ تە ڕا سرشکێ پوڕخوون
فەرهاد ئەزم تو بۆ مە شیرین سەیلاب سرشکێ جوویێ شیرین
دونیا ل مە گەر چ بوویە زندان ئیرۆهە تەنێ ئەزم موسلمان!
لەورا ژ دەڤێ نەبیێ مورسەل بوو ئەڤ خەبەرە سەحیح و مورسەل:
دونیا کو بهشتا کافرانە مەئوایێ بەلایێ موئمنانە
هەر چەندە قەوی موشەووەشم ئەز ئەو چەند ب موشەووەشی خوەشم ئەز
سەد سال بگێڕی من تو مەحبووس ما ئەز قە دبم ژ وەسلێ مەئیووس
سووندێ دخوم ئەز ب سوورەئێ نوور دێما کو ئەوە کتابێ مەستوور
دەهـ جار ب حەققێ بەژن و بالێ چل جار ب حەققێ زولف و خالێ
تەحقیق ب ئافتابێ روخسار تەسدیق ب ماهتابێ دیدار
تەئکید ب قبلەگاهێ ئەبروو تەعزیم ب سەجدەگاهێ گیسوو
سەد جار قەسەم ب هەردو نوونان عەهدا من ئەوە د گەل عویوونان
حەتتا رەمەقەک هەبت ژ جانی جانا! تو د جانی دا نهانی
هندی کو ژ هەجرێ بێ قەرارم ئەو چەند ژ تە ئومێدوارم
هەر چەند کو میر ل من غەزەب کر ئەڤ قەهرە ل من تە بێ سەبەب کر
هەر چەند خەبەرێ بەکر وی گوهـ کر ئەڤ جەبر ل من ئەوی ب جهـ کر
لەورا کو تو شاهی ئەز گەدا بووم ئەز بۆ تە نە کوفو و هەم لقا بووم
تو مهر جەمال و مەهـ جەبینی ئەڤ چەند لەتیف و نازەنینی
ئەز خار و زەلیل و خاکسارم ئەڤ ڕەنگە زەعیف ودل فەگارم
پەروانەمە تەن مە دایە ئاگر سوهتیمە ب باتن و ب زاهر
نیلووفەرە دل تو ئافتابی تەن شوبهی کتان تو ماهتابی
گەر تەن بڕزت وە یا ببت خەرق وەر دل ببتن د بەحرێ غەم غەرق
حەققێ منە عەدلە زولم نینە خاسسییەتێ ئاگرێ ئەڤینە
ئەڤ چالە ئەگەر چ زێدە کوورە أما ژ عەدالەتێ نە دوورە
سووفیمە و سەومەعە نشینم خوەش تالبێ نوورێ ڕوویێ زینم
حاسل قەومی مەقامێ موتوا بەر مووجبێ قبل أن تموتوا
تەزکییەئێ نەفسێ بوو موکەممەل تەسفییەئێ قەلبی بوو موحەسسەل
ئایینەئێ رووحێ بوو موجەللا نەفس ودل و جان ب هەڤ موسەففا
ئەو موعتەکفێ د دەورێ چالێ هێژا نەگەهشتی دەورێ سالێ
بەلکی نە چل ونە ئەربەعینەک زەننا د دلێ وی بوو یەقینەک
مەشهوود بوویین ل قەلبی ئەنوار مەکشووف بوویین ل بەر وی ئەسرار
ئایینەئێ دل وە بوو موسەیقەل سوورەت وە ب مەعنەیێ موبەددەل
ئەو هەیکەلێ مەتلەبا مەجازی بوو مەلعەبێ تفلێ عشقبازی
ئەڤ مومکن و ما سوی سەراسەر في الجمله ژ بۆ وی بوونە مەنزەر
ئەڤ دار و بەر و دەواب و ئنسان ئەڤ مەعدەن و ئەڤ نەبات و حەیوان
هەرچی کو ب دل وی لێ نەزەر کر هەرچی ب خیالی لێ گوزەر کر
هەر یەک د نوما ژ بۆ وی زینەک مەشهوود ژ هەر یەکی یەقینەک
گۆیا ب خوە ئەو رەسەد نشین بوو ئەو چال ژ بۆ وی دووربین بوو