چوارێنەکانی مامۆستا هەژار
1
بە دڵ گیرۆدە بەو پرچی بەچینم
ڕەش و ئاڵۆزاوە، وەک ئەو بەخت و ژینم
دڵت گرتم، خەیاڵی خۆت تیا دی
خەوت بردم، کە لەو دا تۆ دەبینم
2
گراوی داوی خاوی سەربڕاوم
کوژراوی چاوی مەستی نیوەخاوم
لە تیشکی ڕوومەتت، سەردە هەناسەم
کز و بێ‌تینی ئەو بەژنی زڕاوم
3
دڵم تەنگە، وەکوو خونچەی دەمی تۆ
سەرم گێژە لە گێژی پەرچەمی تۆ
دڵ و گیان و ژیانم دا بە ماچێک
وتت "پێک نایە، زۆری من، کەمی تۆ"
4
هروژمیان کردە دڵ، تیپی مژۆڵت
بە خوێن پاراو کرا، جێژوانی چۆڵت
دەسی دڵ بگرە، خوێن‌ڕێژی هەتا کەی؟
بەزێکت بێ بە دڵداری کڵۆڵت
5
جگەر لەت لەت بە ئەبرۆی تازەساوم
لەپت سوورە لە خوێناوی ڕژاوم
خەیاڵم پەرتە بۆ خرخاڵی قۆڵت
زڕەی لەرزانەکەت، بردی زراوم
6
ددان مراوری‌یە و هەریەک لەوانە
لە نرخا، گەنجی قاڕوون ناتەوانە
لە سووچی لێوەکەت، خاڵێک دیارە
لە گەنجت بێچوە زەنگی پاسەوانە
7
لە تینی کوڵمەکەت، جەرگ و دڵم سووت
لە تاوی چاوی جادووت، بوومە هارووت
بەهەشت و کەوسەر و هەنگوین و شیری
بە شاباشی دڵۆپێک ئارەقی ڕووت
8
بە گریەم پێکەنی، خەندەت بە شینە
دەڵێی "پاش گریە، نۆرەی پێکەنینە"
دڵت گەر سەد-یەکی سینگت نەرم با
نەر بووی ئێستە، بۆ ماچێک لە سینە
9
دڵی شێتم وەها گرتی گڕ و پێت
لە تاوان، پێی دەتاوان بەردی بەر پێت
چژین سەختم! چدڵ سەختی گوڵی من!
کزەی دڵ وەک کزەی با دێتە بەر گوێت
10
لە قەندی لێوی تۆیە ژینی تاڵم
لە سووڕی کوڵمەکەتە بە خوێن شەڵاڵم
لە دوکمەی خڕت، بیرم بڵاوە
کوڵاو و کۆڵەواری سێوی کاڵم
11
پلاری تۆن کە دڵ چڕژاوە ئەمشەو
جخاری تۆن کە خوێن پڕژاوە ئەمشەو
مزەم چی بوو لە چاوی مامزی مەست؟!
کە جەرگم بۆ مەزەی برژاوە ئەمشەو
12
لە چەشنی ئاگرن، کوڵمی گەشی تۆ
لە مارحە ستەم ترن پرچی ڕەشی تۆ
بڵێم وەک چی دەچی؟ هەر گوڵ دەزانم
لە گوڵ ناسکترە، ناسک لەشی تۆ
13
لە تاریکایی پرچت، بێ‌سەر و دەر
دڵم گێژ و هوڕە چەشنی سکەندەر
بەلام ئاوی ژیان لاجانگی تۆیە
بەڵام ڕەشماری بسکت بوونە لەمپەر
14
لە گوارەی پڕ پەرەنگ دڵ پڕ پەرەنگم
چەماوی بەژن و باڵای شۆخ و شەنگم
لەسەر سپیت، چاوم سپی بوون
لە تاوی زەردە لیمۆت، زەردە ڕەنگم
15
لە لێوت، زامی جەرگم پڕ نەمەک بوو
لە سێوت، خەم لە ناو سینەم کەڵەک بوو
لە سایەی گەردنی تۆ بام وچانێ
لە ئەولاش داری تووبام ناگەرک بوو
16
دەبێ بە کوێ بگەی؟ هێشتا نەگەیوی
لە روخسارا بەهەشتی، ڕۆژی، هەیوی
هەزاران داود و دەنگی زەمووری
دەبەر لێوت مرن، کاتێ دەپەیوی
17
دەپرسی چۆنە چێژەی خەم دەچێژم؟!
لەبەرچی دەرد و زووخاو هەڵ‌دەڕێژم؟!
بژانگی تۆ، دڵی کردوومە بێژەنگ
کوڵ و خوێنی ئەوینێ دادەبێژم!
18
بەدوای کەزەیەک دڵ دالەقاوە
بژۆڵت ڕێزە نێزە تێی چەقاوە
وچانێک لێوی قەندم پێ ببەخشە
جگەر برژاو گەر پێت خۆشە قاوە
19
زمان بۆ پەسنی ئەو لێوئاڵە، ڵاڵە
گڵێنەم تانەداری دانە خاڵە
بە پیری چووم بەرەوپیری مناڵی
دڵی بردووم کچۆڵێک چاردەساڵە
20
بە چاوی تۆ دڵی ژار و گرفتار
بە دڵ مەرگی دەوێ، ڕۆژی هەزار جار
لە ڕێی ەم جوانییەت، تۆزێ بەزەت بێ
هەژاری تۆم، لە مردن مەمکە ڕزگار
21
بەژن شۆڕ و کەزی شۆڕ و خەزیم شۆڕ
سەرەو شۆڕم دەکەن، سەرشۆڕ بەرەو گۆڕ
هەژار و خوار و لەش بیمار و دڵدار
دەبا وام لێ‌بێ، مافی خۆمە، هەی گۆڕ
22
دەمی کۆچ، بارەکەت ناچێ لە یادم
دەبێ وەک کوشتمت، بش پرسی دادم
"گەر بارگەت بۆ هەوار تێک‌نا، دڵی من
شکا ئەستوندەکی تاوڵی مرادم"
23
دڵم دەیزانی ڕادەبری بە سەر ما
بە ڕێی کرد، دوا هەناسێکی لە بەر ما
بە چاوم ئاوڕشێنی ڕێگەتم کرد
گیان دەرکەوتە پێشواز و لە دەر ما
24
لە دەست ئەو چاوە مەستەت نیمە چارە
لە ناخێم ڕادەکەن، دەرد و پەژارە
لە کێلی گۆڕەکەم یاران بنووسن
کوژراوی گەردنی کێلە و هەژارە
25
گوڵی باخان لە شەرمی کوڵمە سوورە
لە ڕووی ئەو پەلکی گوڵ ئەستوورح، زوورە
گوتم "مردم، نەگەیمە ماچێ"، فەرمووی
"هەژار بمبوورە، دوورە ئەو سنوورە"
26
بە سەرگەردانی ژێرگەردانەکەت بم
بەڵاگەردانی باڵا جوانەکەت بم
ئەوا تۆم دی لەسەر کوشتە دەکەی شین
بە گۆری چاوە پڕپریانەکەت بم
27
لەگەڵ تۆ دا کەسێکی دەم دەمانە
چکارێکی بە خۆشی پاش نەمانە؟!
مەی وەکوو سەر لە گۆشەی لێوی ئاڵە
بەهەشتی خۆش لە شێوی ناو مەمانە
28
چخۆشە پاشی ئەم تۆرانە، سازان
چشیرینە وتەی ڕاز و نیازان
بەسم بێ جەزرەبەی شەوگاری دووریت
پتر مەی هەنجنە جەرگم بە نازان
29
وەرە، تاوێکە گوڵزارت نەدیوە
لە تاوت خۆنچە سینەی دادڕیوە
وەنەوشە دوور لە باڵات خۆی دە هەش نا
هەڵاڵە زەردە، نێرگز ڕەنگ پەڕیوە
30
وەرە، ئەی بەندی جەرگ و ماکی ژینم
وەرە، هەتوانی گش دەرد و برینم
شەوی ڕەش، ڕۆژی ڕوونی بەختی من بوو
کە لەو دا، تۆ نزیکی خۆم دەبینم
31
شەو، دنیا وەکوو خاڵت سیاپۆش
وەرە، با دەردەدڵ بکرێن فەرامۆش
دەسم دەستۆکە، با بتگرمە باوەش
ئەگەر مردم لە خۆشیان، چاوی تۆ خۆش
32
کش و ماتە جیهان، لە ژوانی، لە نوێ
گەلاوێژ بۆ مە دەڕوانێ لەسەر سۆی
چریکەی بولبولێک دێ، وا دەزانم
چپەی ماچی من و تۆی هاتە بەر گوێ
33
شەو ئەستێرە بە زریوەن لەسەرمان
لە مانگی ڕووت، هەناسەم بۆتە خەرمان
تکەی ئاونگی کوڵمت تەڕ دەکا لێو
گەزۆ باری لە گەرمان و لە شەرمان
34
ژیانم چوو هەژار و دەستەو ئەژنۆ
چلۆن ڕووی داوە دەست و گەردنی تۆ؟!
ژیانی دوایەشم بۆ تۆ، خۆدای شەو
بەرەو رۆ خۆش مەڕۆ، تۆزێک لەسەرخۆ
35
شەو لە سەوزەزار، لەو دەم ئاوە
مەکۆی خەم لاچووە، دەمکوڵ چماوە؟
مەکە و لاچۆ و دەمان بینن بیانون
بەیانە و دەم بنێ دەم، دەم نەماوە
36
هەتا مردن لە دڵدا سینە ماکە
دڵت چەند چاکە! دڵداریت چپاکە!
لە تاریکایی دۆستی، دەست لە ناو دەست
کە تیشکی دا چرا کە، بوومە کاکە
37
لە لامە، گیان پەپوولێکە لە ڕووتا
ئەگەر لێم دوور دەبی، دڵ دێ بە دووتا
لە نێزیکی و لە دووریت، خاکەسارم
ئیتر یا دڵ نیە، یان گیانە سووتا