ကောသမ္ဗကဝတ္ထုဂါထာ
၁-ယမကဝဂ်
၅-ကောသမ္ဗကဝတ္ထုအဋ္ဌကထာဂါထာ
အဘိဘုယျ သဗ္ဗာနိ ပရိဿယာနိ, စရေယျ တေန .တ္တမနော သတီမာ။
နိပကံ၊ ဉာဏ်ရည်ထက်မြက် ရင့်ကျက်သော။ ဝါ၊ ရင့်ကျက် ကြောင်းမှန် ပညာဉာဏ်ရှိသော။ သဒ္ဓိံ စရံ၊ အတူလှည့်လည်ဘက် ဖြစ်သော။ သာဓုဝိဟာရိံ၊ ဥပစာ အပ္ပနာ ၂-ဖြာသော မေတ္တာဖြင့် ကောင်းစွာနေလေ့ရှိသော။ ဓီရံ၊ ပညာရှိသော။ ဝါ၊ ဝီရိယရှိသော။ ဝါ၊ ထွီဟု ပြုအပ်သော မကောင်းမှုရှိသော။ သဟာယံ၊ အဖော်ကို။ သစေ လဘေထ၊ အကယ်၍ ရအံ့။ (ဧဝံ သတိ၊ ဤသို့ရသည်ရှိ သော်။) သဗ္ဗာနိ၊ အလုံးစုံကုန်သော။ ပရိဿယာနိ၊ ခြင်္သေ့သစ်ကျား, စသောအားဖြင့်, ထင်ရှားအမှန်, ရန်ဘေးဘယ, အဝဝနှင့်, ရာဂ ဘယ, စရှိသွယ်သွယ,် ဖုံးကွယ်အပ်သော ဘေးရန်တို့ကို။ အဘိဘုယျ၊ လွမ်းမိုး၍။ တေန၊ ထိုအဖော်နှင့်။ (သဒ္ဓိံ၊ အတူ။) အတ္တမနော၊ မိမိစိတ်ရှိသည်။ ဝါ၊ နှစ်သက်သည်။ သတိမာ၊ သတိရှိ သည်။ [ဆန်းကြောင့် ဒီဃပြု၍ ဂါထာ၌ “သတီမာ”ဟုရှိ၏။] (ဟုတွာ၊ ၍။) စရေယျ၊ လှည့်လည်နေထိုင်ရာ၏။ (ဋ္ဌ-၃၇)
နိပကံ။ ။ နိပယတိ ဝိသောသေတိ ပဋိပက္ခံ, တတော အတ္တာနံ နိပါတိ ရက္ခတီတိ နိပကော(ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၁၊၁၆၊ နီတိဓာတု-၁၂၀)၊ [ရှေ့နည်း နိ+ပေ+အ၊ ဧကို အယ, ယကို ကပြု၊ နောက်နည်း နိ+ပါ+ဏွု၊] (တစ်နည်း) နိပစန္တိ ဧတေနာတိ နိပကော-ရင့်ကျက်ကြောင်းပညာ၊ [နိ+ပစ+ယ၊- မောဂ်ပံ-၅, ၄၄။] နိပကော+အဿ အတ္ထီတိ နိပကော-ရင့်ကျက်ကြောင်း ပညာရှိသူ၊ (တစ်နည်း) နိဿေသတော ပါစေတိ ကုသလေ ဓမ္မေတိ နိပကော(ဓာန်-ဋီ-၁၅၄)၊ (တစ်နည်း) နိပစ္စတီတိ နိပကော-ပညာအားဖြင့် ရင့်ကျက်သူ(နိဒီ-၅၄၁၊ သမ္မောဘာ၊၃၊၆၂)။
ဓီရံ။ ။ “ဓီရန္တိ ပဏ္ဍိတံ(ဓမ္မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၂၃)၊ ဓီရန္တိ ဓိတိသမ္ပန္နံ(သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၈၃)”ကို ကြည့်၍ “ဈာယတီတိ ဓီ၊ [ဈေ+ကွိ+ဤ၊ ဈကို ဓပြု၊] ဓာရေတီတိ ဝါ ဓီ၊ [ဓာ+ကွိ+ဤ၊] သင်္ခါရေသု ဓီကာရော ဇာယတိ ဧတာ- ယာတိ ဝါ ဓီ၊ [ဇန+ကွိ+ဤ၊ ဇနကို ဓပြု၊-ဓာန်-ဋီ-၁၅၂၊] ဓီ ပညာ+အဿ အတ္ထီတိ ဓီရော၊ [ဓီ+ရ၊]”ဟု ပြု။ (တစ်နည်း) “ဓိကတပါပေါတိ ဓီရော (သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၈၃)”ကို ကြည့်၍ “ဓီ+အဿ အတ္ထီတိ ဓီရော-မကောင်းမှု ကို စက်ဆုပ်ခြင်းရှိသူ”ဟု ပြု၊ ဓီသဒ္ဒါ ဇိဂုစ္ဆနအနက်ဟော နိပါတ်တည်း၊ (တစ်နည်း) ဓီတိ+ကတပါပေါ ဓီရော၊ (ကတပါပချေ, ရလာ)”ဟု ကြံ။
အခြားနည်းများ။ ။ ဓိယာ ပညာယ ရာတိ ဂဏှာတီတိ ဓီရော၊ [ဓီ '+ရာ+အ၊-သာရတ္ထ၊၁၊၁၉၇၊ သီ၊ဋီ၊သစ်၊၁၊၁၈၇၊] ဓာရေတီတိ ဓီရော၊ [ဓာ+ရ၊ ဤလာ၊-မောဂ်-၇၊၁၄၅၊] ဝိသယပရိညာဏေန ဒဟတိ ပဋိပက္ခေ သောဓေတီတိ ဓီရော၊ [ဒဟ+ရ၊ ဒကို ဓပြု, ဓ၌ အ-ကို ဤပြု, ဟကိုချေ၊- မ၊ဋီ၊၃၊၄၁။]
ပရိဿယာနိ။ ။ ပုံလိင်မှ နပုံလိင်သို့ ပြန်နေသော လိင်္ဂဝိပလ္လာသ(ပါစိယော-၄၀၂)၊ “သမန္တတော သေန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ပဝတ္တန္တီတိ ပရိဿယာနိ၊ [ပရိ+သိ+ အ၊]”ဟုကြံ။
ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယ, ဧကော စရေ မာတင်္ဂ’ရညေဝ နာဂေါ။
နိပကံ၊ သော။ သဒ္ဓိံစရံ၊ သော။ သာဓုဝိဟာရိံ၊ သော။ ဓီရံ၊ သော။ သဟာယံ၊ ကို။ နော စေ လဘေထ၊ အကယ်၍ မရအံ့။ (ဧဝံ သတိ၊ ဤသို့မရသည်ရှိသော်။) ရာဇာ၊ မဟာဇနကမင်းသည်။ ဝိဇိတံ၊ အောင်အပ်ပြီးသော။ ရဋ္ဌံ၊ တိုင်းပြည်ကို။ ပဟာယ၊ စွန့်ပယ် ၍။ (ဧကော၊ တစ်ပါးတည်းသည်။ ဟုတွာ၊ ၍။ စရတိ ဣဝ၊ လှည့် လည် (သွားလာနေထိုင်) သကဲ့သို့လည်းကောင်း။ နာဂေါ၊ ကြီးမား သော။ မာတင်္ဂေါ၊ မာတုပေါသကဆင်သည်။ ဝါ၊ ပါလိလေယျက ဆင်သည်။ အရညေ၊ တော၌။ ဧကော၊ တစ်စီးတည်းသည်။ (ဟုတွာ စရတိ) ဣဝ၊ လည်းကောင်း။ (ဧဝံ၊ တူ။) ဧကော၊ တစ်ပါးတည်း သည်။ (ဟုတွာ)။ စရေ၊ လှည့်လည်သွားလာ, နေထိုင်ရာ၏။ (ဋ္ဌ-၃၈) [“ရာဇာ၊ အရိန္ဒမမင်းသည် (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၄၃) ”ဟုလည်းကောင်း “ရာဇာသုတသောမမင်းသည်။ ဝါ၊ ရန်သူမင်းသည် (သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၈၃) ”ဟုလည်းကောင်း ရာဇာ၏ အဘိဓေယျတ္ထ (အရကောက်) ကို ဖွင့်သေး၏။ အထက်၌ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၄၃။ မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၁၄၇။ ဓမ္မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၂၃။ သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၈၃ အဖွင့်အားလုံး၌ပါသည့် အဘိဓေယျတ္ထကိုသာ ယူ၍ ပေးခဲ့သည်။]
မာတင်္ဂရညေဝ နာဂေါ။ ။ “မာတင်္ဂေါ+အရညေ+ဣဝ နာဂေါ”ဟု ဖြတ်၊ မာတင်္ဂသဒ္ဒါ ဆင်ကိုဟောသောကြောင့် နာဂသဒ္ဒါ မဟန္တအနက်ကို ဟော၏(သာရတ္ထ၊၃၊၃၅၂၊ မ၊ဋီ၊၃၊၃၅၀)၊ ပါစိယော-၄၀၂-၃၌ကား “မဟန္တော အင်္ဂေါ သရီရံ ဧတဿာတိ မာတင်္ဂေါ”ဟူသော ဝစနတ္ထကြောင့် မာတင်္ဂအရ ဆင်ကိုယူ၍ နာဂသဒ္ဒါ ဥတ္တမအနက်ဟောဟု ဆို၏၊ “မဟန္တံ အင်္ဂံ သရီရံ ဧတဿာတိ မာတင်္ဂေါ၊ [မဟန္တ+အင်္ဂ၊ ဟန္တကိုချေ, မ၌ ဒီဃ ပြု၊]”ဟု ရှိလျှင် ပိုကောင်းသည်။
တစ်နည်း။ ။ “မာတင်္ဂေါ-မာတင်အမျိုး၌ဖြစ်သော၊ ဝါ-ကြီးမားသော ကိုယ်အင်္ဂါရှိသော၊ နာဂေါ-ဆင်သည်”ဟုလည်း ပေးကြ၏(မိုးထိမဟာနိ၊၂၊၅၇၄)၊ “မာတင်္ဂေါတိ လဒ္ဓနာမော...ဟတ္ထိနာဂေါ(ဓမ္မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၂၃)”ဟူသော အဖွင့်ကို ကြည့်ပေးဟန်တူသည်၊ ဟတ္ထိနာဂေါ၌ ဟတ္ထိကို မာတင်္ဂ၏အနက်, နာဂေါ ကို မဟန္တအနက်ဟု ယူလျှင်ကား ထိုသို့ ပေးဖွယ် မလိုပါ၊ “မာတင်္ဂရညေ-မာတင်္ဂတော၌၊ နာဂေါ ဣဝ-ဆင်ကဲ့သို့”ဟူသော အနက်ကား လုံးဝမသင့်။
ဧကော စရေ န စ ပါပါနိ ကယိရာ, အပ္ပောဿုက္ကော မာတင်္ဂ’ရညေဝ နာဂေါ။
ဧကဿ၊ တစ်ပါးတည်း၏။ စရိတံ၊ လှည့်လည်သွားလာနေ ထိုင်ရခြင်းသည်။ သေယျော၊ မြတ်၏။ [“ဧကဿ၊ သည်။ (ဟုတွာ၊ ၍။) စရိတံ၊ သည်။ သေယျော”ဟု တစ်နည်းပေး။] (ကသ္မာ၊ နည်း?) ဗာလေ၊ လူမိုက်၌။ သဟာယတာ၊ အဖော်ကောင်း၏ဖြစ်ရာ ဂုဏ် အင်္ဂါသည်။ နတ္ထိ၊ မရှိ။ (တသ္မာ၊ ထိုကြောင့်တည်း။) နာဂေါ၊ သော။ မာတင်္ဂေါ၊ ဆင်သည်။ အရညေ၊ ၌။ ဧကော၊ သည်။ အပ္ပောဿုက္ကော၊ ကြောင့်ကြမရှိသည်။ (ဟုတွာ စရတိ) ဣဝ၊ သို့။ (ဧဝံ၊ တူ။) ဧကော၊ သည်။ အပ္ပောဿုက္ကော၊ သည်။ (ဟုတွာ) စရေ၊ ရာ၏။ ပါပါနိ စ၊ မကောင်းမှုတို့ကိုလည်း။ န ကယိရာ၊ မပြုရာ။ (ဋ္ဌ-၃၉)
ကောသမ္ဗကဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
ယေ စ တတ္ထ ဝိဇာနန္တိ, တတော သမ္မန္တိ မေဓဂါ။
စ၊ ထိုသို့ ရန်ကိုရန်ချင်း, မတုံ့လျင်းမှ, ငြိမ်းအေးနိုင်ခြင်းသာ, ရှေးထုံးရှိပါသော်လည်း။ ပရေ၊ လိမ္မာမြင်သိ, ပညာရှိမှတစ်ပါး, အခြားသော ခိုက်ရန်ပြုတတ်သူတို့သည်။ ဧတ္ထ၊ ဤသံဃာ့ အလယ်၌။ မယံ၊ ငါတို့သည်။ ယမာမသေ၊ ဖဲခွာရှောင်ရှား, ပျက်ဆုံး ပါးလျက်, သေမင်းအထံသို့ မပြတ်သွားနေရကုန်၏။ (ဣတိ၊ ဤ သို့။) န ဝိဇာနန္တိ၊ မသိကုန်။ ယေ စ၊ လိမ္မာမြင်သိ အကြင်ပညာရှိတို့ သည်ကား။ တတ္ထ၊ ထိုသံဃာ့အလယ်၌။ (မယံ၊ တို့သည်။ ယမာမသေ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။) ဝိဇာနန္တိ၊ သိကုန်၏။ တတော၊ ထိုသို့ သိခြင်းကြောင့်။ ဝါ၊ ထိုသို့သိ၍ ကျင့်ကြခြင်းကြောင့်။ မေဓဂါ၊ ခိုက်ရန်တို့သည်။ သမ္မန္တိ၊ ငြိမ်းအေးကုန်၏။ (တစ်နည်း) စ၊ သော်လည်း။ ပရေ၊ ဘုရား၏ ဩဝါဒကို မလိုက်နာသော သူစိမ်းပြင်ပဖြစ်သူတို့သည်။ ဧတ္ထ၊ ၌။ မယံ၊ တို့ သည်။ ယမာမသေ၊ ခိုက်ရန်တိုးပွားအောင် ကြိုးစားနေကုန်၏။ (ဣတိ၊ သို့။) န ဝိဇာနန္တိ၊ မသိကုန်။ ယေ စ၊ ကား။ တတ္ထ၊ ၌။ (မယံတို့သည်။ ယမာမသေ၊ ကုန်၏။ ဣတိ၊ သို့။) ဝိဇာနန္တိ၊ သိကုန်၏။ တတော၊ ကြောင့်။ မေဓဂါ၊ တို့သည်။ သမ္မန္တိ၊ ကုန်၏။ (ပါ-၆)
ကောသမ္ဗကဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။