တမ္ဗဒါဌိကစောရဃာတကဝတ္ထုဂါထာ
၈-သဟဿဝဂ်
၁-တမ္ဗဒါဌိကစောရဃာတကဝတ္ထုအဋ္ဌကထာဂါထာ
အနုလောမခန္တိံ လဒ္ဓါန, မောဒတီ တိဒိဝံ ဂတော။
နဂရေ၊ ရာဇဂြိုဟ်မြို့၌။ စောရဃာတကော၊ တမ္ဗဒါဌိက အမည်ရှိသော ခိုးသူသတ်သမားသည်။ သုဘာသိတံ၊ အရှင်သာရိ ပုတြာ ကောင်းစွာဟောကြားအပ်သောတရားကို။ သုဏိတွာန၊ ကြားနာရ၍။ ဝါ၊ ကြားနာရခြင်းကြောင့်။ အနုလောမခန္တိံ၊ လော ကုတ္တရာတရားအား လျော်သော ဝိပဿနာဉာဏ်ကို။ လဒ္ဓါန၊ ရ၍။ တိဒိဝံ၊ တုသိတာနတ်ပြည်သို့။ [အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၁၀အလို “တာဝတိံ သာနတ်ပြည်သို့”ဟု ပေး။ တယော+ဒေဝါ ဒိဗ္ဗန္တိ အတြာတိ တိဒိဝေါ။ ဓာန်-ဋီ-၁၀။] ဂတော၊ ရောက်သည်။ (ဟုတွာ၊ ၍။) မောဒတိ၊ ဝမ်း မြောက်ရ၏။ (ဋ္ဌ-၁၄၁)
အနုလောမခန္တိံ။ ။ အနုလောမေတီတိ အနုလောမာ၊ အနုလောမဟူ သော နာမဓာတ်နောင် အပစ္စည်း(ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၅၀၊ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၉၄)၊ (တစ်နည်း) လောမာနိ+အနုဂတာ အနုလောမာ(ခုဒ္ဒဋီသစ်-၂၇၁)၊ ခမတိ သဟတိ ဒဋ္ဌုံ သက္ကောတီတိ ခန္တိ-မြင်စွမ်းနိုင်သော ဝိပဿနာဉာဏ် (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၉၄)၊ အနုလောမာ စ+သာ+ခန္တိ စာတိ အနုလောမခန္တိ။
အနုလောမခန္တိ၃မျိုး။ ။ “သမ္မသနဉာဏ်, ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ်သည် မုဒုက(အနုစား)၊ ဘင်္ဂဉာဏ်မှ သင်္ခါရုပေက္ခာဉာဏ်အထိ ဝိပဿနာဉာဏ် ၇ပါးသည် မဇ္ဈိမ(အလတ်စား)၊ အနုလောမဉာဏ်သည် တိက္ခ(အထက် တန်းစား)”ဟု အနုလောမခန္တိ ၃မျိုးရှိသည်၊ “သောတာပတ္တိမဂ္ဂဿ ဩရ- တော...အနုလောမိကံ ခန္တိံ နိဗ္ဗတ္တေသိ(ဓမ္မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၄၀၇)”ဟူသော စကားအရ ဤ၌ အနုလောမဉာဏ်ကို ယူပါ။ (ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၊ ၃၁၅)
တမ္ဗဒါဌိကစောရဃာတကဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
ဧကံ အတ္ထပဒံ သေယျော, ယံ သုတွာ ဥပသမ္မတိ။
သဟဿံ၊ တစ်ထောင်ဖြင့်။ ဝါ၊ ထောင်ပေါင်းများစွာဖြင့်။ (ပရိစ္ဆိန္နာ၊ ပိုင်းခြားအပ်ကုန်သော။) ဝါစာ၊ စကားတို့သည်။ စေပိ (ဟောန္တိ)၊ အကယ်၍ပင် ဖြစ်ကုန်ဥုးတော့။ (ဧဝံ သတိပိ၊ ဤသို့ ဖြစ်သော်လည်း။) အနတ္ထပဒသံဟိတာ၊ အကျိုးမရှိသော ပုဒ်တို့ နှင့် စပ်ယှဉ်ကုန်လသော်။ (ပါပိကာ ဧဝ၊ ယုတ်ညံ့ကုန်သည်သာ။) ဧကံ၊ တစ်ပုဒ်သော။ ယံ အတ္ထပဒံ၊ အကြင်ကာယဂတာသတိ စသော အနက်ကို ပြတတ်သောပုဒ်ကို။ [အတ္ထဿ+အဘိဗျဉ္ဇနကံ+ ပဒံ အတ္ထပဒံ။ သာရတ္ထ၊၁၊၂၉၂။] သုတွာ၊ ကြားနာရ၍။ ဥပသမ္မတိ၊ ရာဂစသည် ငြိမ်းအေး၏။ (တံ) အတ္ထပဒံ၊ ထိုကာယဂတာသတိ စသော အနက်ကို ပြတတ်သောပုဒ်သည်။ ဧကံ၊ တစ်ပုဒ်တည်း သည်။ [သိလေသ စသောနည်းအရ ဧကံကို ၂ခါပေးသည်။] (သမာနံပိဖြစ်သော်လည်း။) သေယျော၊ မြတ်သည်သာ။ (ပါ-၁၀၀)
ခန္တိဝိဂြိုဟ်အမျိုးမျိုး။ ။ “သဗ္ဗသင်္ခါရာ တဿ အနိစ္စတော ဒုက္ခ- တော အနတ္တတော ခမန္တိ ရုစ္စန္တီတိ ခန္တိ-အလုံးစုံသော သင်္ခါရတို့သည် အနိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟု နှစ်သက်ရာ ဝိပဿနာဉာဏ်(ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၊ ၃၁၅)”ဟု သမ္ပဒါနသာဓနဆိုသေး၏၊ အဖြောင့်အားဖြင့် “အလုံးစုံသော သင်္ခါရတို့ကို နိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟု နှစ်သက်ကျေနပ်သော ဝိပဿနာ ဉာဏ်”ဟု ဆိုလိုသည်။
တစ်နည်း။ ။ ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိမှ ခန္တိကဲ့သို့ “ခမနံ ခန္တိ၊ ခန္တိ ဧတိဿာ အတ္ထီတိ ခန္တိ-အလုံးစုံသော သင်္ခါရတို့ကို နိစ္စ, ဒုက္ခ, အနတ္တဟု နှစ်သက် ကျေနပ်ခြင်းရှိသော ဝိပဿနာဉာဏ်”ဟု ပြုပါ။ (မူလဋီ၊၂၊၂၀၂၊ သမ္မော ဘာ၊၃၊၅၃၉)
သဟဿံ။ ။ “သဟဿေန ပရိစ္ဆိန္နဝါစာ (ပရိစ္ဆိန္နာ ဝါစာ၊-အံ၊ဋီ၊၁၊၁၈၁)”ဟူသော အဖွင့်ကို ကြည့်၍ ကရိုဏ်းအနက်၌ ပဌမာဟု ယူကာ ပေးသည်၊ (တစ်နည်း) သဟဿနောင် ပရိစ္ဆိန္နာပုဒ်အကျေကြံ၍ “သဟ- ဿံ-တစ်ထောင်ဖြင့် ပိုင်းခြားအပ်သော၊ ဝါ-ထောင်ပေါင်းများစွာဖြင့် ပိုင်း ခြားအပ်သော”ဟု ပေးပါ။ “သတံ စ ၊ ၈၊ သတံ စ သဟဿံ၊ ဧကသေသ်ပြု ထားသော သတကို သဟဿပြု၊ (တစ်နည်း) သမာနံ ဟသတီတိ သဟ- ဿံ၊ သမာန+ဟသ+ရ၊ သမာနကို သပြု(ကောတ္ထုဘ)။ [ဓမ္မ.ဋ္ဌ၌ အံဋီ၊အတိုင်း “ပရိစ္ဆိန္နာ ဝါစာ, ဗဟုကာ ဟောန္တိ”ဟု ရှိသင့်သည်။]
အဖွင့်နှင့်မညီ။ ။ “အနတ္ထပဒသံဟိတာ-သော၊ ဝါစာ-သည်၊ သဟ- ဿံ-တစ်ထောင်သည်၊ (သမာနာပိ-သော်လည်း၊ ပါပိကာ ဧဝ-သာ)” ဟုလည်းကောင်း “အနတ္ထပဒသံဟိတာ- သော၊ ဝါစာ-သည်၊ သဟဿံ အပိ-တစ်ထောင်သည်လည်း၊ (စေ ဟောတိ-အကယ်၍ ဖြစ်အံ့၊ ပါပိကာ ဧဝ-သာ)”ဟုလည်းကောင်း ပေးကြသေး၏၊ သို့သော် “ပရိစ္ဆိန္နဝါစာ (ပရိစ္ဆိန္နာ ဝါစာ) ဟောန္တိ၊ တာ စ ပန”ဟူသော အဖွင့်အရ “ဝါစာ, အနတ္ထပဒ- သံဟိတာ”တို့သည် ဗဟုဝုစ်ဖြစ်သဖြင့် ၎င်းတို့ကို ဧကဝုစ်ပေးခြင်းမှာ အဖွင့် နှင့် မညီပါ။
တမ္ဗဒါဌိကစောရဃာတကဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။