ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေ

by တိုင်းပြည်ပြုလွတ်တော်

←ဗမာနိုင်ငံတော် အုပ်ချုပ်ရေးစည်းမျဉ်းပြုလုပ်သော ဥပဒေ

ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေ  (1948)  တိုင်းပြည်ပြုလွတ်တော်

ပြည်ထောင်စုဆိုရှယ်လစ်သမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ→

ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ

တိုင်းပြည်ပြုလွတ်တော်
ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေ
၁၃၀၉ ခုနှစ်၊ သီတင်းကျွတ်လဆန်း ဆယ်ရက်
၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ စက်တင်္ဘာလ နှစ်ဆယ့်လေးရက်

ဥပဒေ နိဒါန်း။

နယ်စပ်ဒေသများနှင့် ကရင်နီနယ်များ အဝင်အပါ မြန်မာနိုင်ငံတော်၏ နိုင်ငံသားများ ဖြစ်ကြသော ကျွန်ုပ်တို့သည်၊ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် လွတ်လပ်သော မြန်မာနိုင်ငံကို အခိုင်အခံ့ အညီအညွတ် တည်ထောင်ရန် သန္နိဋ္ဌာန်ချ၍၎င်း၊ တရားမျှတခြင်း၊ လွတ်လပ်ခြင်း၊ ညီမျှခြင်း တည်းဟူသော လောကပါလတရားများကို အခြေပြုကာ၊ လူသတ္တဝါခပ်သိမ်းတို့၏ ငြိမ်းချမ်း သာယာရေးကို ခိုင်မြဲတည်တံ့အောင် ထိန်းသိမ်းရန် သန္နိဋ္ဌာန်ချ၍၎င်း၊ လူမှုဆက်ဆံရေး တရားမျှတမှု၊ စီးပွါးရေး တရားမျှတမှု၊ နိုင်ငံရေး တရားမျှတမှု၊ လွတ်လပ်စွာ တွေးကြံနိုင်မှု၊ လွတ်လပ်စွာ ဖွင့်ဟ ရေးသားဖေါ်ပြနိုင်မှု၊ လွတ်လပ်စွာ ယုံကြည်နိုင်မှု၊ လွတ်လပ်စွာ ကိုးကွယ်နိုင်မှု၊ လွတ်လပ်စွာ ဘုရား ကျောင်းကန် စသည်တို့သို့ သွားလာဝတ်ပြုနိုင်မှု၊ လွတ်လပ်စွာ ပရိယေသန ရှာမှီးနိုင်မှု၊ လွတ်လပ်စွာ စည်းရုံးနိုင်မှု၊ လွတ်လပ်စွာ ပြုမူဆောင်ရွက်နိုင်မှု၊ အဆင့်အတန်းညီမျှမှု၊ အခွင့်အလမ်းညီမျှမှု၊ တရားဥပဒေအရာတွင် ညီမျှမှုတို့ကို နိုင်ငံသားအားလုံးတို့ ရရှိခံစားနိုင်စေခြင်းငှါ အခိုင်အမာ ခံဝန်ပြုရန် သန္နိဋ္ဌာန်ချ၍၎င်း၊ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၃၀၉ ခုနှစ်၊ သီတင်းကျွတ်လဆန်း ဆယ်ရက်နေ့ (ခရစ်တော် သက္ကရာဇ် ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ စက်တင်္ဘာလ နှစ်ဆယ့်လေးရက်) တွင်၊ ဤဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေကို ကျွန်ုပ်တို့၏ တိုင်းပြည်ပြု လွှတ်တော်၌ ကျွန်ုပ်တို့သည် လက်ခံ၍၊ ဥပဒေအဖြစ် အတည်ပြုပြီးလျှင်၊ ကျွန်ုပ်တို့အား နှင်းအပ်လိုက်သည်။

အခန်း ၁။

နိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံ။

၁။ ။ မြန်မာနိုင်ငံသည် အချုပ်အချာအာဏာပိုင် သမတနိုင်ငံဖြစ်သည်။ ထိုနိုင်ငံကို၊ “ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ” ဟု ခေါ်ရမည်။

၂။ ။ (က) ယခင်က မြန်မာပြည် ဘုရင်ခံမှတဆင့်၊ ဗြိတိသျှ ဘုရင်မင်းမြတ် စီရင်အုပ်ချုပ်တော်မူခဲ့သော နယ်မြေအားလုံးနှင့် (ခ) ကရင်နီနယ်များပါဝင်ကြသည့် မြန်မာနိုင်ငံတနိုင်ငံလုံးသည်၊ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပါဝင်ရမည်။

၃။ ။ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ၏ အချုပ်အချာ အာဏာသည် နိုင်ငံသားတို့၌ တည်သည်။

၄။ ။ ဥပဒေပြုမှုအာဏာ၊ အုပ်ချုပ်မှုအာဏာ၊ တရားစီရင်မှု အာဏာအားလုံးကို နိုင်ငံသားတို့ထံမှ ခံယူ၍၊ ဤဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေအရ တည်ထောင်ခန့်အပ်သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏၊ သို့တည်းမဟုတ် ပြည်ထောင်စုအဖွဲ့ဝင်များ၏ လုပ်ငန်းအဖွဲ့များ နှင့် အရာရှိများကသော်၎င်း၊ ထိုအဖွဲ့ များနှင့်အရာရှိများ၏ အခွင့်အာဏာအရသော်၎င်း၊ နိုင်ငံသားတို့၏ ကိုယ်စား၊ သုံးစွဲနိုင်ရမည်။

၅။ ။ ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည် နယ်စုဟူ၍ ယခင်ကခေါ်တွင်ခဲ့သော နယ်မြေများနှင့် ဝနယ်များသည်၊ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ အတွင်းတွင် ပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင်တခု အဖြစ်ဖြင့်၊ ပါဝင်ရမည်။ ထိုပြည် ထောင်စု အဖွဲ့ဝင်ကို ဤမှနောင်အဖို့တွင် “ရှမ်းပြည်နယ်” ဟု ခေါ်ရမည်။

၆။ ။ မြစ်ကြီးနား နှင့် ဗန်းမော်ခရိုင်များဟူ၍ ယခင်ကခေါ်တွင်ခဲ့သော နယ်မြေများကို၊ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ အတွင်းတွင် ပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင် တခုအဖြစ်၊ ဖွဲ့စည်းရမည်။ ထိုပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင်ကို ဤမှ နောင်အဖို့တွင် “ကချင်ပြည်နယ်” ဟုခေါ်ရမည်။

၇။ ။ ကန္တာရဝတီ၊ ဘောလခဲနှင့် ကြယ်ဖိုးကြီးတို့ ပါဝင်သည့် ကရင်နီနယ်များဟု ယခင်က ခေါ်တွင်ခဲ့ သောနယ်မြေများကို၊ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ အတွင်းတွင် ပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင် တခုအဖြစ် ဖွဲ့စည်းရ မည်။ ထိုပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင်ကို ဤမှနောင်အဖို့တွင် “ကယားပြည်နယ်” ဟုခေါ်ရမည်။

၈။ ။ [ပုဒ်မ ၁၈၀ နှင့် ၁၈၁] ရှိပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကျန် နယ်မြေအားလုံးနှင့် သက်ဆိုင်သော ဥပဒေပြုမှု အာဏာ၊ အုပ်ချုပ်မှုအာဏာ၊ တရားစီရင်မှု အာဏာ အားလုံးကို၊ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ၏ လုပ်ငန်းအဖွဲ့များနှင့် အရာရှိများကသာလျှင်သော်၎င်း၊ ထိုအဖွဲ့များနှင့် အရာရှိများ၏ အခွင့်အာဏာအရသာလျှင်သော်၎င်း၊ သုံးစွဲနိုင်ရမည်။

အခန်း ၂။

မူလအခွင့်အရေးများ။

“နိုင်ငံတော်” ဟူသော စကား၏ အဓိပ္ပါယ်ရှင်းလင်းချက်။

၉။ ။ ဤအခန်းနှင့် အခန်း ၃၊ အခန်း ၄ တို့တွင် “နိုင်ငံတော်” ဟူသော စကား၏ ဆိုလိုရင်းမှာ ရှေ့နောက် စကားတို့၏ အဓိပ္ပါယ်ကိုထောက်၍ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏၊ သို့တည်းမဟုတ် သက်ဆိုင်ရာ ပြည်ထောင်စုအဖွဲ့ဝင်၏ အုပ်ချုပ်မှု အခွင့်အာဏာကို သော်၎င်း၊ ဥပဒေပြုမှု အခွင့်အာဏာကိုသော်၎င်း၊ ဆိုလိုသည်။

နိုင်ငံသား ဖြစ်မှု။

၁၀။ ။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ တဝန်းလုံးတွင် နိုင်ငံသားဟူ၍ တမျိုးတည်းသာ ရှိရမည်။ ဆိုလိုရင်းမှာ ပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင်များ၏ နိုင်ငံသားဟူ၍ အသီးအခြား မရှိရ၊ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံသား ဟူ၍ သာ ရှိရမည်။

၁၁။ ။ (က) မြန်မာနိုင်ငံ တိုင်းရင်းသား တမျိုးမျိုးတွင် ဖြစ်သော၊ သို့တည်းမဟုတ် ဖြစ်ခဲ့သော မိဘနှစ် ပါးမှ မွေးဖွါးသူတိုင်းသည် ၎င်း၊

(ခ) မြန်မာနိုင်ငံ တိုင်းရင်းသား တမျိုးမျိုးတွင် ဖြစ်သော၊ သို့တည်းမဟုတ် ဖြစ်ခဲ့သော ဘိုးဘွားများ အနက် အနည်းဆုံး တဦးမှ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံတွင် ပါဝင်လတ္တံ့သော အာဏာပိုင်နက် အတွင်း၌ မွေးဖွါးသူတိုင်းသည် ၎င်း၊

(ဂ) ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားဖြစ်သော၊ သို့တည်းမဟုတ် ဤအခြေခံ ဥပဒေစတင်အာဏာတည် သည့်နေ့တွင် အသက်ရှင်နေသည် ဖြစ်ပါက တိုင်းရင်းသားအဖြစ်ကို ရယူခွင့်ရှိသော မိဘနှစ်ပါးမှ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံတွင် ပါဝင်လတ္တံ့သော အာဏာပိုင်နက်အတွင်း၌ မွေးဖွါးသူတိုင်းသည် ၎င်း၊

(ဃ) ဗြိတိသျှ ဘုရင်မင်းမြတ်၏ အာဏာပြန့်ရာ နယ်မြေတခုခုတွင် မွေးဖွါးခဲ့သည်ဖြစ်၍၊ ဤအခြေခံ ဥပဒေ စတင်အာဏာတည်သည့်နေ့မှ အထက်၊ သို့တည်းမဟုတ် ၁၉၄၂ ခု၊ ဇန္နာဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှ အထက် အခြားမဲ့သော ဆယ်နှစ်အတွင်း ရှစ်နှစ်အောက် မယုတ်သော ကာလအဖို့ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံတွင် ပါဝင်လတ္တံ့သော အာဏာပိုင်နက် အတွင်း၌ နေထိုင်ခဲ့ဘူးပြီးလျှင်၊ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံအတွင်း တွင် ထာဝစဉ်နေထိုင်ရန် ကြံရွယ်ခဲ့သည်ဖြစ်၍၊ ထို့ပြင် တရားဥပဒေဖြင့် သတ်မှတ်သောအချိန် အတွင်း တွင် ထိုသို့ သတ်မှတ်သော နည်းလမ်းနှင့်အညီ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံသားအဖြစ် ရွေးချယ်ခြင်းကို ထုတ် ဖေါ်သူတိုင်းသည် ၎င်း

ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသား ဖြစ်ရမည်။

၁၂။ ။ နိုင်ငံသား ဖြစ်ခြင်းသဘော၊ နိုင်ငံခြားသားဖြစ်ခြင်း သဘောတို့နှင့် စပ်လျဉ်း၍ လျော်ကန်သင့်မြတ် သည်ဟု ထင်မြင်သည့်အတိုင်း တရားဥပဒေများကို ပြုနိုင်သော ပါလီမန်၏ အာဏာသည်၊ ပုဒ်မ ၁၁ရှိ ပြ ဋ္ဌာန်းချက်ကြောင့် ယုတ်လျော့ခြင်း မဖြစ်ရ။ ထို့ပြင် ထိုကဲ့သို့သော တရားဥပဒေ တခုခုသည်၊ ပုဒ်မ ၁၁ တွင် မပါမဝင်သေးသော လူအမျိုးအစားများကို နိုင်ငံသားအဖြစ်ဖြင့် လက်ခံရန် သော်၎င်း၊ လက်ရှိဖြစ် သော လူအမျိုးအစားများကို နိုင်ငံသားအဖြစ်မှ ရပ်စဲစေရန်သော်၎င်း၊ ပြဋ္ဌာန်းနိုင်သည်။

ညီမျှမှု အခွင့်အရေးများ။

၁၃။ ။ ဇာတိမရွေး၊ ကိုးကွယ်ရာ ဘာသာမရွေး၊ ယောက်ျား မိန်းမမရွေး၊ လူမျိုး မရွေး၊ နိုင်ငံသား ဟူသမျှ သည်၊ နိုင်ငံတော် တရားဥပဒေအရာတွင် အညီအမျှသာ ဖြစ်သည်။ ဆိုလိုရင်းမှာ နိုင်ငံသားတဦးနှင့် တဦးကို၊ သို့တည်းမဟုတ် နိုင်ငံသား လူတန်းစား တစားနှင့်တစားကို တဖက်သတ် သဘောအတိုင်း ခွဲခြားခြင်း မပြုရ။

၁၄။ ။ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းဆိုင်ရာ ရာထူးတို့၌၎င်း၊ အလုပ် လုပ်ကိုင်မှု၊ ကုန်သွယ် ရောင်းဝယ်မှု၊ စီးပွါးရှာ မှု၊ အတတ်ပညာနှင့် အသက်မွေးမှုတို့၌၎င်း၊ နိုင်ငံသား အားလုံးသည်၊ ညီမျှသော အခွင့်အလမ်းကို ရရှိရမည်။

၁၅။ ။ မိန်းမ များသည် တူညီသော အလုပ်အတွက် ယောက်ျားတို့ရသော လခမျိုးကို ရနိုင်ရမည်။

လွတ်လပ်မှု အခွင့်အရေးများ။

၁၆။ ။ တရားဥပဒေအရ မဟုတ်လျှင် မည်သည့်နိုင်ငံသားမျှ မိမိ၏လွတ်လပ်မှုကို ရုပ်သိမ်းခြင်း မခံစေရ။ မိမိ၏နေအိမ်အတွင်းသို့ အဝင်ခံရခြင်း၊ ပစ္စည်း အသိမ်းခံရခြင်း မရှိစေရ။

၁၇။ ။ တရားဥပဒေနှင့်၎င်း၊ ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေးနှင့်၎င်း၊ ပြည်သူ့ကိုယ်ကျင့်တရားနှင့်၎င်း၊ မဆန့်ကျင်လျှင်၊ နိုင်ငံသားများသည် အောက်ပါအခွင့်အရေးများကို လွတ်လပ်စွာ သုံးစွဲနိုင်ရမည်။

(က) မိမိတို့၏ ယုံကြည်ချက်၊ ထင်မြင်ချက်တို့ကို လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖေါ်ပြောဆိုနိုင်သော အခွင့်အရေး။

(ခ) လက်နက်မပါဘဲ ငြိမ်းချမ်းစွာ စုဝေးနိုင်သော အခွင့်အရေး။

(ဂ) အသင်းများနှင့် အသင်းစု အဖွဲ့များကို ဖွဲ့စည်းနိုင်သော အခွင့်အရေး။ သို့ရာတွင် ရည်ရွယ်ချက် ဖြင့် သော်၎င်း၊ ဆောင်ရွက်မှုဖြင့်သော်၎င်း၊ ဤအခြေခံဥပဒေကို ပျက်ပြားစေရန် ကြံရွယ်သော၊ သို့တည်း မဟုတ် ပျက်ပြားမည့်အကြောင်းဖြစ်ပေါ်စေသော အသင်း၊ အသင်းစုအဖွဲ့နှင့် အစည်းအရုံးမျိုးကိုမူကား တားမြစ်သည်။

(ဃ) ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံအတွင်းတွင် မည်သည့်နေရာ၌မဆို နေထိုင် အခြေစိုက်နိုင်သော၊ ပစ္စည်း ရယူ ပိုင်ဆိုင်နိုင်သော၊ အလုပ်လုပ်ကိုင်နိုင်သော၊ ကုန်သွယ်ရောင်းဝယ်နိုင်သော၊ စီးပွါးရှာနိုင်သော၊ အတတ် ပညာဖြင့် အသက်မွေးနိုင်သော အခွင့်အရေး။

၁၈။ ။ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ တရားဥပဒေ၏ စည်းမျဉ်းသတ်မှတ်ချက်ကို လိုက်နာ၍၊ ပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင်များတွင် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ခြင်း၊ ကူးလူးဆက်ဆံခြင်းတို့သည် လွတ်လပ်ရမည်။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် ပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင်တို့သည် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေးအတွက် သော်၎င်း၊ ပြည်သူ့ ကိုယ်ကျင့်တရားအတွက်သော်၎င်း၊ ပြည်သူ့ ကျန်းမာရေးအတွက်သော်၎င်း၊ ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအတွက် သော်၎င်း၊ လျော်ကန်သင့်မြတ်သော ချုတ်ချယ်ချက် စည်းကမ်းများကို တရားဥပဒေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းနိုင်သည်။

၁၉။ ။ (က) လူအရောင်းအဝယ်ပြုခြင်း။

(ခ) တရားဥပဒေအရ အပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်းကို ခံရသဖြင့်၊ အလုပ်ဒဏ်ကို ထမ်းဆောင်ခိုင်းခြင်းမှ တပါး၊ နိုင်ထက်စီးနင်းခိုင်းခြင်းနှင့် အလိုဆန္ဒမရဘဲ ကျေးကျွန်သဘွယ် ခိုင်းခြင်းတို့ကို တားမြစ်သည်။

ရှင်းလင်းချက်။ ။ ဇာတိအားဖြင့်သော်၎င်း၊ လူမျိုးအားဖြင့်သော်၎င်း၊ ကိုးကွယ်ရာ ဘာသာအားဖြင့် သော်၎င်း၊ လူတန်းစား အားဖြင့်သော်၎င်း၊ ခွဲခြားခြင်း မပြုဘဲ၊ ပြည်သူ့အကျိုးငှါ မလုပ်မနေရသော အလုပ် မျိုးကိုလုပ်စေရန် နိုင်ငံတော်၏ တာဝန်ချထားခြင်းကို မူကား ဤပုဒ်မရှိ စကားကြောင့် အတား အဆီး မရှိစေရ။

ဘာသာ သာသနာရေးဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများ။

၂၀။ ။ ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေးနှင့် သော်၎င်း၊ ပြည်သူ့ ကိုယ်ကျင့်တရားနှင့်သော်၎င်း၊ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး နှင့်သော်၎င်း၊ ထို့ပြင် ဤအခန်းရှိ အခြားပြဋ္ဌာန်းချက်တို့နှင့်၎င်း မဆန့်ကျင်လျှင် လူခပ်သိမ်းတို့သည် သာသနာရေးတွင် လွတ်လပ်စွာ ယူဆနိုင်သော အခွင့်အရေး၊ လွတ်လပ်စွာ ကိုးကွယ်ဆောက်တည် နိုင်သော အခွင့်အရေးတို့ကို အညီအမျှ ရရှိရမည်။

ရှင်းလင်းချက် ၁။ ။ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ကိုးကွယ် ဆောက်တည်မှုနှင့် ဆက်စပ်နေစေကာမူ၊ ထိုသို့ဆက်စပ်နေသော စီးပွါးရေး၊ ဘဏ္ဍာရေး၊ နိုင်ငံရေးနှင့် အခြားလောကီရေးဆောင်ရွက်မှုတို့ကို အထက်ပါ အခွင့်အရေးတွင် မပါဝင်စေရ။

ရှင်းလင်းချက် ၂။ ။ ဤပုဒ်မတွင် ထိုသို့လွတ်လပ်သော အခွင့်အရေးများကို ပေးထားသော်လည်း၊ ပြည်သူ့အကျိုးကိစ္စ၊ ပြုပြင်ရေးကိစ္စတို့အတွက် နိုင်ငံတော်၏ တရားဥပဒေ ပြုခြင်းကို မတားမြစ်ရ။

၂၁။ ။ (၁) ဗုဒ္ဓဘာသာ သာသနာတော်သည် နိုင်ငံတော်၏ နိုင်ငံသားအများဆုံး ကိုးကွယ်ရာဖြစ်သော ဂုဏ်ထူးဝိသေသနှင့် ပြည့်စုံသည့် ဘာသာကြီးဖြစ်သည်ဟု ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံတော်က အသိအမှတ်ပြု သည်။

(၂) နိုင်ငံတော်သည် အစ္စလမ်ဘာသာ သာသနာ၊ ခရဇ်ယာန်ဘာသာ သာသနာ၊ ဟိန္ဒူဘာသာ သာသနာ နှင့် နတ်ကိုးကွယ်သော ဘာသာတို့ကို ဤအခြေခံ ဥပဒေအာဏာတည်သောနေ့၌ နိုင်ငံတော်တွင် ရှိနေ ကြသော ကိုးကွယ်ရာ ဘာသာအချို့ဟူ၍ အသိအမှတ်ပြုသည်။

(၃) နိုင်ငံတော်သည် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ကိုးကွယ်မှုကို သော်၎င်း၊ ယုံကြည်မှုကို သော်၎င်း၊ အကြောင်း ပြု၍ မည်သူ့ကိုမျှ သက်ဆိုင်ရာအခွင့်အရေး ချို့ငဲ့စေခြင်း၊ ခွဲခြားခြင်းကို မပြုရ။

(၄) နိုင်ငံရေးကိစ္စအလို့ငှါ၊ ကိုးကွယ်ရာဘာသာကို အလွဲသုံးစားမပြုရ။ ထို့ပြင် လူမျိုးရေးကြောင့် သော်၎င်း၊ ကိုးကွယ်ရာ ဘာသာရေးကြောင့်သော်၎င်း၊ တဖက်နှင့် တဖက် တဂိုဏ်းနှင့် တဂိုဏ်း မုန်းတီး ခြင်း၊ ရန်မူခြင်း၊ စိတ်ဝမ်းကွဲခြင်းတို့ ပေါ်ပေါက်လာစေရန် ရည်ရွယ်သော၊ သို့တည်းမဟုတ် ပေါ်ပေါက် လာရန် အကြောင်းရှိသော အပြုအမူသည် ဤအခြေခံဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင်သည်။ ထိုအပြုအမူမျိုးအတွက် အပြစ်ဒဏ်ပေးနိုင်အောင် တရားဥပဒေပြုနိုင်သည်။

ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ပညာရေးဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများ။

၂၂။ ။ နိုင်ငံတော် ပညာသင်ကျောင်းများသို့ ဝင်ခွင့်ပြုရန် ကိစ္စနှင့်စပ်လျဉ်း၍၊ ကိုးကွယ်ရာဘာသာ၊ လူမျိုး၊ ဘာသာစကားတို့ကို အကြောင်းပြုကာ၊ မည်သည့်လူနည်းစုကိုမျှ ခွဲခြားတားမြစ်ခြင်း မပြုရ။ မည်သည့် ကိုးကွယ်ရာ ဘာသာရေး သင်္ခဏ်းစာကိုမျှလည်း၊ ထိုလူနည်းစုအား အတင်းအကြပ် လိုက်နာ သင်ယူစေရန် ပညတ်ခြင်းမပြုရ။

စီးပွါးရေးဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများ။

၂၃။ ။ (၁) ဤပုဒ်မရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ စီးပွါးရေးကိစ္စများတွင် ပစ္စည်းပိုင်ဆိုင် နိုင်ခွင့်နှင့် ကိုယ်ပိုင် လုပ်ကိုင်တီထွင်နိုင်ခွင့်တို့ ရှိရမည်ဟု နိုင်ငံတော်က အခိုင်အမာ ခံဝန်ပြုသည်။

(၂) ကိုယ်ပိုင်ပစ္စည်းအသုံးချနိုင်သော အခွင့်အရေးကို ပြည်သူ့ အကျိုးပျက်စီး နစ်နာအောင် မည်သူမျှ အသုံးမပြုရ။

(၃) စျေးနှုန်းများကို ချုပ်ကိုင်ရန်သော်၎င်း၊ အရောင်းအဝယ်တို့ကို လက်ဝါးကြီးအုပ်ရန် သော်၎င်း၊ ဖွဲ့ စည်းသော၊ သို့တည်းမဟုတ် နိုင်ငံတော်၏ စီးပွါးရေး ပျက်စီးရာပျက်စီးကြောင်း ဖြစ်သော ကာတယ် အဖွဲ့များ၊ ဆင်ဒီကိတ်အဖွဲ့များ၊ ထရပ်အဖွဲ့များ အစရှိသော ကိုယ်ပိုင် လက်ဝါးကြီးအုပ် အဖွဲ့များ မရှိရ။

(၄) နိုင်ငံတော်သည် ပြည်သူ့အကျိုးအတွက် လိုအပ်ပါက ပိုင်ရှင်အား မည်ကဲ့သို့သော ကိစ္စမျိုးတွင် မည်မျှ လျော်ကြေးပေးရမည်ဟု ပြဋ္ဌာန်းထားသော တရားဥပဒေနှင့်အညီသာလျှင်၊ ကိုယ်ပိုင်ပစ္စည်းကို ကန့်သတ်ချုတ်ချယ်နိုင်သည်။ သို့တည်းမဟုတ် သိမ်းပိုက်နိုင်သည်။

(၅) တဆက်တည်းဖြစ်သော အထက်ပုဒ်မခွဲရှိ စည်းကမ်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်လျှင်၊ ပြည်သူ့ အကျိုး အတွက် လိုအပ်ပါက၊ နိုင်ငံ၏ စီးပွါးရေးနှင့် သက်ဆိုင်သောလုပ်ငန်းအမျိုးမျိုး ကိုသော်၎င်း၊ တဦးတည်း ပိုင်လုပ်ငန်းများကိုသော်၎င်း၊ နိုင်ငံတော်သည် တရားဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်း၍ နိုင်ငံပိုင်ပြုနိုင်သည်။ သို့တည်း မဟုတ် နိုင်ငံတော်အတွက် သိမ်းယူနိုင်သည်။

ရာဇဝတ် ဥပဒေဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများ။

၂၄။ ။ ပြစ်မှုတခုကို ပြုသည့်အခါက အတည်ဖြစ်နေသော တရားဥပဒေကို ကျူးလွန်သည့် အတွက်မှတပါး၊ မည်သူ့ကိုမျှ ပြစ်မှုထင်ရှား မစီရင်ရ။ ထို့ပြင် ပြစ်မှုကို ပြုသည့်အခါက အတည်ဖြစ်နေသော တရားဥပဒေအရ၊ ပေးနိုင်သောအပြစ်ဒဏ်ထက် ပို၍ကြီးလေးသော အပြစ်ဒဏ်ကိုလည်း မည်သူ့အားမျှမပေးရ။

ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ကာကွယ်နိုင်၊ ရယူနိုင်သော အခွင့်အရေးများ။

၂၅။ ။ (၁) ဤအခန်း၌ ပေးအပ်ထားသော အခွင့်အရေးတခုခုကို ရယူရန် တရားလွှတ်တော်ချုပ်အား၊ သက်ဆိုင်ရာနည်းဖြင့် လျှောက်ထား၍၊ ရယူပိုင်ခွင့်ရှိရမည်။

(၂) ဤကိစ္စနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အခြားတရားရုံးများအား နှင်းအပ်ထားသော အာဏာများကို မထိခိုက်စေဘဲ၊ ဤအခန်း၌ ပေးအပ်ထားသော အခွင့်အရေးနှင့် သင့်လျော်သည့် ရှေ့တော်သွင်း စာချွန်တော်အမိန့် (Habeas Corpus)၊ အာဏာပေးစာချွန်တော်အမိန့် (Mandamus)၊ တားမြစ်စေ စာချွန်တော်အမိန့် (Prohibition)၊ အာဏာပိုင်မေး စာချွန်တော်အမိန့်(Quo Warranto)၊ အမှုခေါ် စာချွန်တော်အမိန့် (Certiorari)၊ ထိုစာချွန်တော်အမိန့်များ၏ သဘောမျိုးပါသော အမိန့်များကို ထုတ်နိုင်ရန် တရားလွှတ် တော်ချုပ်၌ အာဏာရှိရမည်။

(၃) စစ်ဖြစ်သောအခါ၌သော်၎င်း၊ တိုင်းတပါးက ထိပါးတိုက်ခိုက်လာသော အခါ၌သော်၎င်း၊ ပုန်ကန်သောအခါ ၌သော်၎င်း၊ ဆူပူထကြွသောအခါ၌သော်၎င်း၊ အထူးအရေးတကြီး ဖြစ်လာသောအခါ ၌သော်၎င်း၊ ပြည်သူ့လုံခြုံမှုအတွက် လိုအပ်သည့် ကိစ္စမှာမှတပါး၊ ဤကာကွယ်ခွင့်၊ ရယူခွင့်များကို ရပ် ဆိုင်းထားခြင်းမပြုရ။

၂၆။ ။ နိုင်ငံခြားများနှင့် ဆက်ဆံရာတွင်၊ နိုင်ငံသားတိုင်းသည် ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ အတွင်းအပ နှစ်ဌာ နလုံး၌၊ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံ၏ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှုကို တောင်းဆိုနိုင်ရမည်။

၂၇။ ။ တိုင်းတပါးက ထိပါးတိုက်ခိုက်ခြင်း၊ ပုန်ကန်ခြင်း၊ ဆူပူထကြွခြင်း၊ အထူးအရေးတကြီး ဖြစ်ခြင်း တို့ပေါ်ပေါက်သည့်အခါများမှာ မှတပါး၊ နိုင်ငံသားတဦး၏ တရားစွဲဆိုပိုင်ခွင့်ရှိသော နစ်နာချက်အတွက်၊ ထိုနိုင်ငံသားအား၊ တရားဥပဒေဖြင့် သတ်မှတ်ထားသော ကာကွယ်နိုင်ခွင့်၊ ရယူနိုင်ခွင့်တို့ကို မပေးဘဲ မနေရ။

၂၈။ ။ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေးအတွက် ထားရှိသော တပ်ဖွဲ့ ဝင်များသည် မိမိတို့၏ တာဝန်ဝတ်တရားများကို ကျေပွန်စွာဆောင်ရွက် နိုင်စေခြင်းငှါ ၎င်း၊ ထို့ပြင် စည်းကမ်းသေဝပ်မှု ရှိစေခြင်းငှါ၎င်း၊ ဤအခန်း၌ ပေးအပ်ထားသော အခွင့်အရေးများကို မည်၍မည်မျှ ကန့်သတ်ချုတ်ချယ်ထားရမည်ဟူ၍၊ သို့တည်းမဟုတ် မည်၍မည်မျှဖျက်သိမ်းရမည်ဟူ၍ ပါလီမန်က တရားဥပဒေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းနိုင်သည်။

၂၉။ ။ ပါလီမန်သည် ဤအခန်းရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို အတည်ဖြစ်စေရန်၊ လိုအပ်သော ဥပဒေများကို ပြုရမည်။ တဖန် ဤအခန်းတွင် ပြစ်မှု ကျူးလွန်ရာရောက်သည်ဟု ဖေါ်ပြထားသော်လည်း၊ အပြစ်ဒဏ် ပေးပိုင်ခွင့်မရှိခဲ့သေးသော ပြစ်မှုများအတွက် အပြစ်ဒဏ်သတ်မှတ်ပေးရန်လည်း ဥပဒေများကို ပြုရမည်။

အခန်း ၃။

တောင်သူလယ်သမားများနှင့် အလုပ်သမားများအတွက် နိုင်ငံတော်၏ တာဝန်ဝတ်တရားများ။

၃၀။ ။ (၁) နိုင်ငံတော်သည် မြေယာအားလုံး၏ ပင်ရင်းပိုင်ရှင်ဖြစ်သည်။

(၂) ဤအခြေခံဥပဒေ၏ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ မြေယာပိုင်ခွင့် စံနစ်များကို စည်းမျဉ်းတကျ ဖြစ်စေရန်သော်၎င်း၊ လွှဲပြောင်းရန် သော်၎င်း၊ ဖျက်သိမ်းရန်သော်၎င်း၊ နိုင်ငံတော်၌ အခွင့်အရေးရှိရမည်။ သို့တည်းမဟုတ် မည်သည့် မြေယာကိုမဆို ပြန်လည်သိမ်းယူပြီးလျှင်၊ ထိုမြေယာကို စုပေါင်း စိုက်ပျိုးရေးအတွက်ဖြစ်စေ၊ သမဝါယမ စိုက်ပျိုးရေးအတွက်ဖြစ်စေ၊ လယ်သီးစား သမားများ သို့ဖြစ်စေ၊ ဝေငှပေးရန် အခွင့်အရေးရှိရမည်။

(၃) မည်သည့် အခြေခံစံနစ်နှင့်မျှ မြေယာ အမြောက်အမြားပိုင်ဆိုင်နိုင်သော အခွင့်မရှိစေရ။ တဦးတည်း ပိုင်ဖြစ်သော မြေယာ၏အများဆုံး မြေဧက အရေအတွက်ကို အကြောင်းညီညွတ်လျှင် ညီညွတ်ခြင်း တရားဥပဒေဖြင့် သတ်မှတ်ရမည်။

၃၁။ ။ စီးပွါးရေး၌ သူတပါးကို နစ်နာစေ၍ ကိုယ်ကျိုးရှာခြင်းမှ ကာဆီးရေးအတွက်၊ မိမိတို့အချင်းချင်း ပေါင်းသင်း ဖွဲ့စည်းနိုင်ကြစေရန် အလုပ်သမားများအား နိုင်ငံတော်သည် စီးပွါးရေးဆိုင်ရာ ဆောင်ရွက် ချက်ဖြင့်၎င်း၊ အခြား ဆောင်ရွက်ချက်များဖြင့်၎င်း ကူညီနိုင်သည်။

အလုပ်သမားများအား စည်းရုံးပိုင် ခွင့်ပေးစေရန်၎င်း၊ အလုပ်လုပ်သော အချိန်နာရီတို့ကို ကန့်သတ် စေရန်၎င်း၊ နှစ်စဉ် အားလပ်ရက်များ ရခွင့်ရှိအောင် စီမံစေရန်၎င်း၊ အလုပ်ခွင်၏ အခြေအနေကို ကောင်းမွန်အောင်ပြုစေရန်၎င်း ရည်ရွယ်၍၊ နိုင်ငံတော်သည် ဥပဒေပြုပေးခြင်းဖြင့်၊ အလုပ်သမားများကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရမည်။ ထို့ပြင် အကြောင်းညီညွတ်လျှင် ညီညွတ်ခြင်း၊ နေခင်း ထိုင်ခင်းနှင့် ထောက်ပံ့မှု အာမခံစံနစ်တို့အတွက် စီမံချက်များကို အားပေးခြင်းဖြင့်လည်း၊ ကာကွယ် စောင့်ရှောက် ရမည်။

အခန်း ၄။

နိုင်ငံတော်၏ ဝါဒရည်ညွှန်းချက်မူများ။

၃၂။ ။ ဤအခန်းတွင် ဖေါ်ပြထားသော မူများကို နိုင်ငံတော်အတွက် ယေဘုယျ လမ်းညွှန်သဖွယ် ရည်ရွယ်သည်။ နိုင်ငံတော်သည်၊ ဥပဒေပြုရာ၌၎င်း၊ အုပ်ချုပ်ရာ၌၎င်း ထိုမူများနှင့်အညီ ဆောင်ရွက်ရန် အလေးဂရုပြုရမည်။ သို့ရာတွင် ထိုသို့ဆောင်ရွက်စေရန် မည်သည့်တရားရုံးတွင်မျှ တရားစွဲဆိုပိုင်ခွင့် မရှိစေရ။

၃၃။ ။ နိုင်ငံသားတိုင်း အောက်ပါအခွင့်အရေးများကို ရရှိခံစားနိုင်ရန် နိုင်ငံတော်သည် ဝါဒထားရှိ၍၊ ထိုဝါဒအတိုင်း ရှေ့ရှုဆောင်ရွက်ရမည်။

(က) အလုပ်လုပ်ပိုင်ခွင့်။

(ခ) အိုမင်းမစွမ်းဖြစ်သော အခါ၌သော်၎င်း၊ နာဖျားမကျန်း ဖြစ်သောအခါ၌သော်၎င်း၊ အလုပ်လုပ်ကိုင် ခြင်းငှါ မစွမ်းဆောင်နိုင်သော အခါ၌သော်၎င်း၊ အထောက်အပံ့ရနိုင်သော အခွင့်အရေး။

(ဂ) အနားယူခွင့်၊ အားလပ်ခွင့် ရနိုင်သော အခွင့်အရေး။

(ဃ) ပညာသင်ကြားနိုင်သော အခွင့်အရေး။

အထူးအားဖြင့် နိုင်ငံတော်သည် အခလွတ်မသင်မနေရ မူလတန်းပညာ သင်ကြားရေး အတွက်ပြဋ္ဌာန်း ချက်များကို ပြုရမည်၊

၃၄။ ။ နိုင်ငံတော်သည် ငယ်ရွယ်သူများကို အထူးဂရုပြု၍၊ ထိုသူတို့၏ ပညာသင်ကြားရေးကို အားပေးရ မည်။

၃၅။ ။ နိုင်ငံတော်သည် အင်အားနည်း၍ တိုးတက်မှုတွင် နောက်ကျသော နိုင်ငံသားစု များ၏ပညာရေး နှင့်စီးပွါးရေးတို့ကို အထူးဂရုပြု၍ အားပေးရမည်။ ထို့ပြင် လူမှုဆက်ဆံရေး မတရားမှုမှ၎င်း၊ သူတပါး ကို နစ်နာစေ၍ ကိုယ်ကျိုးရှာမှုမှ၎င်း၊ ထိုသူတို့ ကင်းလွတ်စေရန် နိုင်ငံတော်က ကာကွယ်စောင့်ရှောက် ပေးရမည်။

၃၆။ ။ ပြည်သူ့နေထိုင်ရေး အဆင့်အတန်း မြှင့်တင်မှုနှင့် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ကောင်းမွန်တိုးတက်မှုတို့ သည်၊ နိုင်ငံတော်၏ အဓိကတာဝန် ဝတ်တရားတခုဖြစ်ရမည်။

၃၇။ ။ (၁) နိုင်ငံတော်သည် အလုပ်သမားတို့၏ ခွန်အားနှင့် ကျန်းမာရေးတို့ကို ထိခိုက်ခြင်း မဖြစ်စေရန် ၎င်း၊ ကလေးသူငယ် နုနယ်သော အရွယ်ကို ထိခိုက်ခြင်း မဖြစ်စေရန် ၎င်း၊ ထို့ပြင် ထိုသူတို့သည် မိမိတို့၏ ကျား-မ ဘာဝ၊ အသက်၊ ခွန်အားတို့နှင့် မသင့်မလျော်သော သက်မွေးမှု အလုပ်အကိုင် တို့တွင် စီးပွါးရေး ချို့ငဲ့မှုကြောင့် မနေသာဘဲ၊ ဝင်ရောက် လုပ်ကိုင်ရခြင်း မရှိစေရန်၎င်း၊ ယုံကြည်စိတ် ချရအောင် စီမံရမည်။

(၂) နိုင်ငံတော်သည် မီးဖွါးရေးနှင့် ကလေးစောင့်ရှောက်ရေး အဖွဲ့များ၊ ကလေးဂေဟာများ၊ ကလေးထိန်း နေ့ဌာနများကို ဖွင့်လှစ်ခြင်းအားဖြင့်၊ သားသည်အမေနှင့် ကလေးတို့၏ အကျိုးကို စောင့် ရှောက်ရန်၊ ထို့ပြင် မီးမဖွါးမီနှင့် မီးဖွါးပြီး ကာလများအတွက် လုပ်ခနှင့် နားခွင့်ရရန် အခွင့်အရေးကို အခစားလုပ်ကိုင်နေသော မိခင်တို့ ရရှိခံစားနိုင်စေရန် ဝါဒထားရှိ၍၊ ထိုဝါဒအတိုင်း အထူးရှေ့ရှုဆောင် ရွက်ရမည်။

၃၈။ ။ နိုင်ငံတော်သည် ကျန်းမာရေး ဝန်ထမ်းအဖွဲ့များ၊ ဆေးရုံများ၊ ဆေးပေးရုံများ၊ အထူးဆေးရုံ များ ၊ သူနာပြုရုံများ၊ နာလံထ ဆေးရုံများနှင့် အခြားကျန်းမာရေး ရုံများကိုတည်ထောင် ကြီးကြပ် အုပ်ချုပ် ပေးခြင်းအားဖြင့်၊ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးကို ကောင်းသည်ထက်ကောင်းအောင် ဆောင်ရွက်ရမည်။

၃၉။ ။ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးနှင့်တကွ၊ လုပ်ရည်စွမ်းအားကို တိုးတက်စေရန်၎င်း၊ နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေး စွမ်းအားကို ပြည့်တင်းစေရန်၎င်း၊ နိုင်ငံတော်သည် ပြည်သူများအတွက်၊ အထူးအားဖြင့် လူငယ်များ အတွက်၊ ကာယဗလ ပညာသင်ကြားရေးကို အထူးဂရုပြု၍ ဆောင်ရွက်ရမည်။

၄၀။ ။ နိုင်ငံတော်သည် မသန်မစွမ်းဖြစ်လာသော စစ်မှုထမ်း ဟောင်းများအား၊ သင့်တင့်လျောက်ပတ်စွာ နေထိုင်စားသောက် နိုင်စေရန်၎င်း၊ သက်မွေးမှုပညာကို အခလွတ်သင်ယူနိုင်စေရန်၎င်း၊ စီမံဆောင်ရွက် ရမည်။ နိုင်ငံတော်သည် ကျဆုံးသော စစ်သားများ၏ ကလေးများနှင့် စစ်ကြောင့် မိဘမဲ့ဖြစ်ရသော ကလေးများကို အထူးဂရုပြု၍ ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်ရမည်။

၄၁။ ။ နိုင်ငံ၏ ဓနအင်အားကို တိုးတက်စေရန်၎င်း၊ ပြည်သူ့ပစ္စည်း ဥစ္စာအင်အားကို ကောင်းသည်ထက် ကောင်းစေရန်၎င်း၊ ပြည်သူ့ယဉ်ကျေးမှု အဆင့်အတန်းမြင့်တက်လာစေရန် ၎င်း၊ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေးကို တည်မြဲခိုင်ခံ့စေရန်၎င်း၊ နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေး စွမ်းအားကို ကြီးမားလာစေရန်၎င်း၊ ရည်ရွယ်၍ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ စီးပွါးရေးဆိုင်ရာ စီမံကိန်းများကို ပြုရမည်။

၄၂။ ။ ကိုယ်ကျိုး အမြတ်အစွန်းအတွက် မဟုတ်ဘဲ၊ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နေသော စီးပွါးရေးလုပ်ငန်း အဖွဲ့အစည်းများအား ပစ္စည်းငွေကြေး အထောက်အပံ့ပေးရန် နိုင်ငံတော်တွင် ဝါဒထားရှိ၍ ထိုဝါဒအတိုင်း ရှေ့ရှုဆောင်ရွက်ရမည်။ သမဝါယမအစည်းအရုံးများနှင့် အလားတူ စီးပွါးရေး အစည်းအရုံးများအား ပိုမို အခွင့်အရေးပေးရမည်။

၄၃။ ။ ဝိဇ္ဇာပညာနှင့် သိပ္ပံပညာများ၊ သုတေသနနှင့် ယဉ်ကျေးမှု အဖွဲ့အစည်းများ၊ ထို့ပြင် ပါဠိနှင့် သက္ကဋ သင်ကြားရေးတို့ကို နိုင်ငံတော်က စောင့်ရှောက်ထောက်ပံ့ရမည်။

၄၄။ ။ (၁) ပြည်သူသုံး လုပ်ငန်းများကို နိုင်ငံတော်အစိုးရ ကိုယ်တိုင်ကသော်၎င်း၊ ဒေသန္တရ အဖွဲ့များ ကသော်၎င်း၊ ပြည်သူတို့၏ သမဝါယမ အစည်းအရုံးများကသော်၎င်း၊ တည်ထောင်လုပ်ကိုင်စေရန် နိုင်ငံတော်အစိုးရ၌ ဝါဒထားရှိ၍၊ ထိုဝါဒအတိုင်း ရှေ့ရှုဆောင်ရွက်ရမည်။

(၂) ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံတော်အတွင်းတွင်၊ ဓနပစ္စည်းထွက်မည့် သဘာဝ ပင်ရင်းအခြေအမြစ်များကို နိုင် ငံတော် အစိုးရကိုယ်တိုင်ကသော်၎င်း၊ ဒေသန္တရ အဖွဲ့များက သော်၎င်း၊ ပြည်သူတို့၏ သမဝါယမ အစည်းအရုံးများက သော်၎င်း၊ လုပ်ကိုင်သုံးစွဲစေရန် နိုင်ငံတော် အစိုးရ၌ ဝါဒထားရှိ၍၊ ထိုဝါဒအတိုင်း ရှေ့ရှုဆောင်ရွက်ရမည်။

အခန်း ၅။

နိုင်ငံတော်သမတ။

၄၅။ ။ အောက်ပုဒ်မများတွင် “နိုင်ငံတော် သမတ” ဟုခေါ်အပ်သော ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံ၏ သမတ ရှိရ မည်။ နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံတဝန်းလုံးတွင် နိုင်ငံသား အားလုံး၏ အထွတ်အထိပ် နေရာကို ရရှိရမည်။ ထို့ပြင် ဤအခြေခံဥပဒေနှင့် တရားဥပဒေတို့က အပ်နှင်းသော အာဏာနှင့် အလုပ်ဝတ်တရားများကို သုံးစွဲဆောင်ရွက်ရမည်။

၄၆။ ။ နိုင်ငံတော် သမတကို လျို့ဝှက်သော မဲဆန္ဒပေးစံနစ်ဖြင့်၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်၏ တွဲဖက်ညီလာခံတွင် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ရမည်။ ဤအခန်းရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ နိုင်ငံတော် သမတ ရာထူးအတွက် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်းကို၊ ပါလီမန်အက်ဥပဒေဖြင့် သတ်မှတ် ရမည်။

၄၇။ ။ (၁) နိုင်ငံတော် သမတသည် ပါလီမန်ဆိုင်ရာ မည်သည့် လွှတ်တော်၏ အမတ်မျှ မဖြစ်ရ။

(၂) ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်၏ အမတ်တဦးကို နိုင်ငံတော်သမတ အဖြစ် ရွေးကောက်တင် မြှောက်ခဲ့သော်၊ ထိုအမတ်သည် သက်ဆိုင်ရာလွှတ်တော်၌ မိမိ၏ အမတ်နေရာကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ပြီးဖြစ်သည် ဟု မှတ်ယူရမည်။

(၃) နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ လစာစရိတ်ကြေးငွေရသော အခြားရာထူးဌာနန္တရများကို အစိုးရနှင့် သက်ဆိုင်သည် ဖြစ်စေ၊ မသက်ဆိုင်သည်ဖြစ်စေ၊ မခံယူရ။

၄၈။ ။ (၁) နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ ရာထူးသက်တမ်း မကုန်ဆုံးမီ၊ ရာထူးမှနုတ်ထွက်သောကြောင့်၎င်း၊ ကွယ်လွန်သောကြောင့်၎င်း၊ ရာထူးမှ နုတ်ပယ်ခြင်းခံရသော ကြောင့်၎င်း၊ ထာဝစဉ် မစွမ်းမဆောင်နိုင် သော ကြောင့်၎င်း၊ ထိုအကြောင်းတခုခုကြောင့် မဟုတ်လျှင်၊ ရာထူး၌ စတင်ထမ်းရွက်သည့် နေ့မှစ၍ ငါးနှစ် တိုင်တိုင် ထမ်းရွက်ရမည်။

(၂) မည်သည့်ပုဂ္ဂိုလ်မဆို၊ နိုင်ငံတော် သမတအဖြစ်ဖြင့် ရာထူးသက်တမ်း နှစ်ကြိမ်ထက်ပို၍ မထမ်းမ ရွက်ရ။

၄၉။ ။ (က) မိမိကိုယ်တိုင်သော်၎င်း၊ မိမိ၏ မိဘနှစ်ပါးသော်၎င်း၊ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံတော်၏ အာဏာ ပိုင်နက်အတွင်း၌ မွေးဖွါးခဲ့၍ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံသားလည်း ဖြစ်သော၊ ထို့ပြင်

(ခ) ပါလီမန်အမတ်အဖြစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်းခံနိုင်သည့် အရည်အချင်းနှင့် ပြည့်စုံသည်လည်း ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်မျိုးမဟုတ်လျှင်၊ မည်သူမျှ နိုင်ငံတော် သမတရာထူးအတွက် ရွေးကောက်ခြင်းခံနိုင်ခွင့် မရှိစေရ။

၅၀။ ။ ပဌမ နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ မိမိအား ရွေးကောက်တင်မြှောက်ပြီးသည့်နောက်၊ လျင်မြန်နိုင် သမျှ လျင်မြန်စွာ မိမိ၏ ရာထူးတွင် ဝင်ရောက်ထမ်းရွက်ရမည်။ နောက်နှောင်းသော နိုင်ငံတော် သမတ တိုင်းသည်၊ မိမိအလျင်ထမ်းရွက်သွားသော နိုင်ငံတော် သမတ၏ ရာထူးသက်တမ်းကုန်ဆုံးပြီးသည့် နောက် တနေ့၌သော်၎င်း၊ ထိုသို့ ကုန်ဆုံးပြီးသည့်နောက်၊ စောနိုင်သမျှ စောသောနေ့၌သော် ၎င်း၊ ရာထူးတွင် ဝင်ရောက်ထမ်းရွက်ရမည်။ အကယ်၍ မိမိအလျင်ထမ်းရွက်သွားသော နိုင်ငံတော်သမတအား ရာထူးမှ နုတ်ပယ်လိုက်လျှင်၊ သို့တည်းမဟုတ် ထို နိုင်ငံတော် သမတ ရာထူးမှနုတ်ထွက်သွားလျှင်၊ သို့ တည်းမဟုတ် ထာဝစဉ် မစွမ်းမဆောင်နိုင်လျှင်၊ သို့တည်းမဟုတ် ကွယ်လွန်လျှင်၊ မိမိအား ရွေးကောက် တင်မြှောက်ပြီးသည့်နောက် လျင်မြန်နိုင်သမျှ လျင်မြန်စွာ ရာထူးတွင် ဝင်ရောက်ထမ်းရွက်ရမည်။

၅၁။ ။ နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ အစည်းအဝေးကျင်းပလျက်ရှိသော ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ် နှင့် တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ တရားဝန်ကြီးများ ရှေ့မှောက်တွင်၊ အောက်ပါအတိုင်း လူသိရှင်ကြား သစ္စာ ဆို၍၊ လက်မှတ်ထိုးပြီးလျင်၊ ရာထူး၌ ဝင်ရောက်ထမ်းရွက်ရမည်။

“ကျွန်ုပ်------------ သည် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေကို တည်မြဲအောင် ထိန်းသိမ်း၍၊ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားဥပဒေများကို စောင့်ရှောက်ပါမည်။ ကျွန်ုပ်သည် ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေနှင့်တကွ၊ တရားဥပဒေတို့နှင့် လျော်ညီစွာ မိမိ၏ တာဝန်ဝတ် တရားများကို ယုံကြည်လေးမြတ်ဖြောင့်မတ် မှန်ကန်စွာ ဆောင်ရွက်ပါမည်။ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘေးရန်အန္တရာယ် အပေါင်းတို့ကိုတွန်းလှန်ဖယ်ရှားရန် ကြီးစွာသော သတိဝီရိယဖြင့် အား ထုတ်ပါမည်။ ကျွန်ုပ်သည် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ အကျိုးငှါ၊ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံအား ကျွန်ုပ် ၏ အသက်နှင့် ကိုယ်ကိုအပ်နှင်းသည်ဟု လေးနက်တည်ကြည်စွာ ကျေညာ၍၊ ကတိသစ္စာပြုသည်။”

၅၂။ ။ ပြည်ထောင်စု အစိုးရ ၏အကြံပေးချက်အရမှတပါး၊ နိုင်ငံတော် သမတသည် မိမိ၏ ရာထူးသက် တမ်းအတွင်းတွင် ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံမှ ထွက်ခွါမသွားရ။

၅၃။ ။ နိုင်ငံတော်သမတသစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ရေးအတွက်၊ နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ မိမိ၏ ရာထူးသက်တမ်း ကုန်ဆုံးအံ့ဆဲဆဲဖြစ်သော ၃ လအတွင်းတွင် ပါလီမန်ကို ဆင့်ခေါ်ရမည်။

၅၄။ ။ (၁) အောက်ပါအကြောင်းတခုခုအတွက် နိုင်ငံတော် သမတကို စွပ်စွဲပြစ်တင်နိုင်သည်။

(က) နိုင်ငံတော်၏ ကျေးဇူးသစ္စာတော်ကို ဖေါက်ဖျက်ခြင်း။

(ခ) အခြေခံဥပဒေကို ကျူးလွန်ခြင်း။

(ဂ) အကျင့်သိက္ခာ လွန်ကဲစွာ ပျက်ပြားခြင်း။

(၂) ဤပုဒ်မရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ထို့ပြင် ထိုပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် လျော်ညီစွာ၊ စွပ်စွဲ ချက်ကို ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်က တင်သွင်းနိုင်ရမည်။

(၃) ဤပုဒ်မအရ နိုင်ငံတော် သမတကို စွပ်စွဲရန် ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်သို့ တင်သွင်းသော အဆိုကို၊ သက်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်၏ အမတ်ဦးရေ စုစုပေါင်းအနက် လေးပုံတပုံအောက် မလျော့သော အမတ်များက အဆိုသွင်းရန် ကြိုတင်အကြောင်းကြားချက်ကို ကိုယ်တိုင်လက်မှတ်ထိုး၍ ပေးအပ် သော အခါမှာ မှတပါး၊ လက်မခံရ။

(၄) ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်က၊ ထိုကဲ့သို့သော အဆိုကို သက်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်၏အမတ် ဦးရေ သုံးပုံနှစ်ပုံအောက် မလျော့သော အမတ်များက ထောက်ခံ၍ ဆုံးဖြတ်ပြဋ္ဌာန်းသောအခါမှာမှ တပါး၊ အတည်မပြုရ။

(၅) ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်တရပ်က၊ စွပ်စွဲချက်တခုကို တင်သွင်းပြီးသောအခါ အခြားလွှတ်တော် တရပ်က၊ ထိုစွပ်စွဲချက်ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရမည်။ သို့တည်းမဟုတ် စုံစမ်းစစ်ဆေးစေရမည်။

(၆) စွပ်စွဲချက်ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးသောအခါတွင်၊ နိုင်ငံတော် သမတ၌၊ မိမိကိုယ်တိုင်သော်၎င်း၊ ကိုယ်စား လှယ်ဖြင့်သော်၎င်း၊ ချေပခွင့်ရှိရမည်။

(၇) စွပ်စွဲချက်ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီးသဖြင့်၊ စွပ်စွဲချက်ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးသော၊ သို့တည်းမဟုတ် စုံစမ်း စစ်ဆေးစေသော ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်၏ အမတ်ဦးရေ စုစုပေါင်းအနက် သုံးပုံနှစ်ပုံ အောက် မလျော့သော အမတ်များက ထိုစွပ်စွဲချက်သည် မှန်ကန်သည့်အပြင်၊ စွပ်စွဲ ခံရသော ပြစ်မှုသည် နိုင်ငံတော် သမတအား ရာထူးတွင်ဆက်လက်၍ မထမ်းမရွက်စေသင့်သော ပြစ်မှုဖြစ်သည်ဟူ၍ ကျေညာသည့် ပြဋ္ဌာန်းချက် အဆိုကိုအတည်ပြုခဲ့သော်၊ ထိုပြဋ္ဌာန်းချက်အဆိုကို အကြောင်းပြု၍ နိုင်ငံတော် သမတအား၊ ရာထူးမှ ရပ်စဲစေရမည်။

၅၅။ ။ နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ အိမ်တော်တဆောင်ရရှိရမည်။ ထို့ပြင် တရားဥပဒေဖြင့် သတ်မှတ်ရမည် ဖြစ်သော လစာနှင့် စရိတ်များကို ရရှိရမည်။ နိုင်ငံတော် သမတ၏ လစာနှင့် စရိတ်များကို နိုင်ငံတော် သမတ၏ ရာထူးသက်တမ်းအတွင်းတွင် မပြောင်းမလဲရ။

၅၆။ ။ (၁) နိုင်ငံတော် သမတသည် ပြည်သူ့လွှတ်တော်က အမည်တင်သွင်းသော ပုဂ္ဂိုလ်အား ဝန်ကြီးချုပ် ခန့်ထားရမည်။ ထိုဝန်ကြီးချုပ်သည် ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့၏ အကြီးအမှူးဖြစ်ရမည်။

(၂) နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ ဝန်ကြီးချုပ်က အမည်တင်သွင်းသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို၊ ပြည်ထောင်စု အစိုးရ အဖွဲ့ဝင် အခြားဝန်ကြီးများ အဖြစ်ခန့်ထားရမည်။

(၃) နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ ဝန်ကြီးချုပ်၏ အကြံပေးချက်အရ၊ ပြည်ထောင်စု အစိုးရဝန်ကြီးတဦး ဦး၏ ရာထူးနုတ်ထွက်စာကို လက်ခံရမည်။ သို့တည်းမဟုတ် ရာထူးမှ ရပ်စဲစေရမည်။

၅၇။ ။ နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ ဝန်ကြီးချုပ်၏ အကြံပေးချက်အရ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကို ဆင့်ခေါ်ရ မည်။ သို့တည်းမဟုတ် ရုပ်သိမ်းရမည်။ သို့တည်းမဟုတ် ဖျက်သိမ်းရမည်။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် ဝန်ကြီးချုပ်သည် ပြည်သူ့လွှတ်တော်၌ အမတ်များရာ၏ ထောက်ခံမှုကို ဆက် လက်၍ မရရှိသောအခါ၊ ဝန်ကြီးချုပ်က အကြံပေးငြားသော်လည်း၊ နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ လွှတ်တော် ကိုမရုပ်သိမ်းဟူ၍သော်၎င်း၊ မဖျက်သိမ်းဟူ၍သော်၎င်း၊ ငြင်းပယ်နိုင်သည်။ ဤအခါမျိုးတွင် ဝန်ကြီးချုပ် သစ် တဦး၏အမည်ကို တင်သွင်းရန် လွှတ်တော်အား ချက်ခြင်း ဆင့်ဆိုရမည်။

ထို့ပြင် ပြည်သူ့လွှတ်တော်သည် ၁၅ရက်အတွင်းတွင်၊ ဝန်ကြီးချုပ်သစ် တဦး၏အမည်ကို တင်သွင်းရန် ပျက်ကွက်ပါက ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကို ဖျက်သိမ်းရမည်။

၅၈။ ။ (၁) ပါလီမန်၏ လွှတ်တော် နှစ်ရပ်လုံးက အတည်ပြုသော၊ သို့တည်းမဟုတ် အတည်ပြုပြီးဖြစ် သည်ဟု မှတ်ယူရမည့် ဥပဒေကြမ်းသည်၊ အက်ဥပဒေဖြစ်မြောက်လာရေးအတွက် နိုင်ငံတော် သမတ၏ လက်မှတ်ထိုးခြင်းကို လိုအပ်ရမည်။

(၂) နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ ပါလီမန်က ပြဋ္ဌာန်းလိုက်သော အက်ဥပဒေတိုင်းကို ထုတ်ပြန်ကျေညာရ မည်။

၅၉။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်ထောင်စု၏ အုပ်ချုပ်မှု အခွင့် အာဏာဟူသမျှသည်၊ နိုင်ငံတော် သမတ၌ တည်ရှိရမည်။ သို့ရာတွင် ဤပုဒ်မရှိ စကားကြောင့်၊ ပါလီမန် သည် လက်အောက်ခံ အာဏာပိုင်တို့အား၊ အလုပ်ဝတ်တရားများကို မပေးအပ်နိုင်ဟု မဖြစ်စေရ။ သို့တည်းမဟုတ် ထိုစကားကြောင့်ပင်၊ လက်ရှိတရားဥပဒေအရ တရားရုံး၌သော်၎င်း၊ တရားသူကြီး၌ သော်၎င်း၊ အရာရှိ၌သော်၎င်း၊ ဒေသန္တရ အာဏာပိုင်၌သော်၎င်း၊ အခြားအာဏာပိုင်၌သော်၎င်း၊ နှင်းအပ် ထားသော အလုပ်ဝတ်တရားများကို နိုင်ငံတော် သမတအား၊ လွှဲပြောင်းပေးအပ်သည်ဟု မမှတ်ယူရ။

၆၀။ ။ ပြစ်ဒဏ် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးနိုင်သော အခွင့်အရေးသည်၊ နိုင်ငံတော် သမတ၌ တည်ရှိ ရမည်။

၆၁။ ။ (၁) နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ နိုင်ငံတော်နှင့်၊ သို့တည်းမဟုတ် ပြည်သူတို့နှင့် သက်ဆိုင်သည့် အရေးကြီးသော ကိစ္စများနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အမှာလွှာဖြင့် သော်၎င်း၊ မိန့်ခွန်းဖြင့်သော်၎င်း ပါလီမန်သို့ အကြောင်းကြားနိုင်သည်။

(၂) နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ မည်သည့်ကိစ္စ အကြောင်းကိုမဆို၊ အခါမရွေး တနိုင်ငံလုံး သို့လည်း မိန့်မြွက်နိုင်သည်။

၆၂။ (၁) နိုင်ငံတော် သမတအဖြစ်ဖြင့် အာဏာနှင့် အလုပ်ဝတ်တရားများကို သုံးစွဲဆောင်ရွက်ခြင်း အတွက် သော်၎င်း၊ ထိုအာဏာနှင့် အလုပ်ဝတ်တရားများကို သုံးစွဲဆောင်ရွက်ရာတွင် ဖြစ်စေ၊ သုံးစွဲ ဆောင်ရွက်သည့် အနေနှင့်ဖြစ်စေ၊ ပြုခဲ့သော အပြုအမူတို့အတွက် သော်၎င်း၊ နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ မည်သည့်လွှတ်တော် မည်သည့်တရားရုံးသို့မျှ ဖြေရှင်းရန်မလို။

(၂) သို့ရာတွင် နိုင်ငံတော် သမတ၏ အကျင့်သိက္ခာကို ပုဒ်မ ၅၄၏ ကိစ္စအလို့ငှါ၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ် တော်တရပ်ရပ်၌ ဝေဖန်စစ်ကြောနိုင်သည်။ သို့တည်းမဟုတ် အဆိုပါပုဒ်မအရ ၊ စွပ်စွဲချက်များကို စုံစမ်း စစ်ဆေးရေးအတွက် ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်က ခန့်အပ်သော တရားရုံးက ဖြစ်စေ၊ တရား ခုံတော်ကဖြစ်စေ၊ အဖွဲ့ကဖြစ်စေ ဝေဖန်စစ်ကြောနိုင်သည်။

(၃) နိုင်ငံတော် သမတက ဤအခြေခံဥပဒေအရ၊ သုံးစွဲဆောင်ရွက်သည့်အနေနှင့် ပြုပြီးဖြစ်သော အပြု အမူသည် တဆက်တည်းဖြစ်သော အောက်ပုဒ်မတွင်ပါရှိသည့်၊ သို့တည်းမဟုတ် ညွှန်ထားသည့် ပြဋ္ဌာန်း ချက်များနှင့်အညီ မဟုတ်သောကြောင့်၊ မခိုင်လုံဟု ငြင်းဆိုပိုင်ခွင့်မရှိစေရ။

၆၃။ ။ (၁) ဤအခြေခံဥပဒေတွင် နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ မိမိ၏ သဘောအတိုင်း ပြုမူရမည်ဟုသော် ၎င်း၊ ပုဂ္ဂိုလ်တဦးဦးထံမှ ဖြစ်စေ၊ အဖွဲ့တခုခုထံမှဖြစ်စေ၊ အကြံပေးချက်အရ၊ သို့တည်းမဟုတ် အမည်တင် သွင်းချက်အရ၊ သို့တည်းမဟုတ် အကြောင်းကြားချက်အရ၊ ပြုမူရမည်ဟုသော်၎င်း၊ ပြဋ္ဌာန်းထားသည့် အတိုင်းဆောင်ရွက်အပ်သည်မှ တပါး၊ အခြားကိစ္စများတွင် မိမိအားပေးအပ်ထားသော အာဏာများနှင့် အလုပ်ဝတ်တရားများကို ပြည်ထောင်စု အစိုးရ၏ အကြံပေးချက်အရသာလျှင်၊ သုံးစွဲဆောင်ရွက်ရမည်။

(၂) နိုင်ငံတော် သမတထံသို့ အကြံပေးချက်ကိုသော်၎င်း၊ အမည်တင်သွင်းချက်ကို သော်၎င်း၊ အကြောင်း ကြားချက် ကိုသော်၎င်း၊ တင်သွင်းသည်၊ မတင်သွင်းသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် နိုင်ငံတော် သမတက ထိုအချက်တခုခုကို ရသည်မရသည်၊ အကယ်၍ တင်သွင်းခဲ့သော်၊ သို့တည်းမဟုတ် ရခဲ့သော်၊ မည်သို့သော အကြံပေးချက်မျိုးဖြစ်သည်၊ သို့တည်းမဟုတ် မည်သို့သော အမည်တင်သွင်းချက်မျိုးဖြစ် သည်၊ သို့တည်းမဟုတ် မည်သို့သော အကြောင်းကြားချက်မျိုးဖြစ်သည် ဟူသောအချက်များကို မည်သည့် တရားရုံးတွင်မျှ စစ်ကြောမေးမြန်းခြင်းမပြုရ။

၆၄။ ။ (၁) နိုင်ငံတော် သမတ ကွယ်လွန်သောအခါ၊ ရာထူးမှနုတ်ထွက်သောအခါ၊ နုတ်ပယ်ခြင်းခံရသော အခါ၊အလုပ်ခွင်၌ မရှိသောအခါ၊ ခေတ္တဖြစ်စေ၊ ထာဝစဉ်ဖြစ်စေ မစွမ်းမဆောင်နိုင်သောအခါ၊ မည်သည့် အခါ၌မဆို နိုင်ငံတော် သမတ ရာထူးလစ်လပ်သောအခါ၊ ထိုအခါတမျိုးမျိုးတွင်၊ ဤအခြေခံဥပဒေက နိုင်ငံတော် သမတအား၊ ပေးအပ်ထားသော အာဏာနှင့် အလုပ်ဝတ်တရားများကို၊ အောက်၌ပြဋ္ဌာန်းထား သည့်အတိုင်း ဖွဲ့စည်းအပ်သော “နိုင်ငံတော် ဦးသျှောင်အဖွဲ့” က သုံးစွဲဆောင်ရွက်ရမည်။

(၂) နိုင်ငံတော် တရားဝန်ကြီးချုပ်၊ လူမျိုးစု လွှတ်တော်နာယက နှင့် ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌတို့ ဖြင့်၊ နိုင်ငံတော် ဦးသျှောင်အဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းရမည်။

(၃) နိုင်ငံတော်တရားဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးလစ်လပ်သော အခါ၌သော်၎င်း၊ ထိုတရားဝန်ကြီးချုပ် မဆောင် ရွက်နိုင်သော အခါ၌သော်၎င်း၊ ထိုတရားဝန်ကြီးချုပ်၏ နေရာတွင် ထိုတရားဝန်ကြီးချုပ်၏ တာဝန် ဝတ်တရားများကို ဆောင်ရွက်စေရန် ခန့်ထားသောလွှတ်တော်ချုပ် တရားဝန်ကြီးသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ထို တရားဝန်ကြီးမရှိပြန်လျှင်၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်မှ ထိုကိစ္စအတွက် ဆောင်ရွက်ရန် ရနိုင်သော ဝါအရင့်ဆုံး တရားဝန်ကြီးသည်၊ နိုင်ငံတော် ဦးသျှောင်အဖွဲ့တွင် အဖွဲ့ဝင်တဦးအဖြစ်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ရ မည်။

(၄) လူမျိုးစုလွှတ်တော် နာယက ရာထူးလစ်လပ်သောအခါ၌သော်၎င်း၊ အဆိုပါ နာယက မဆောင်ရွက် နိုင်သောအခါ၌သော်၎င်း၊ လူမျိုးစုလွှတ်တော် နာယက၏ နေရာတွင်၊ လူမျိုးစု လွှတ်တော် ဒုတိယ နာယက သည် နိုင်ငံတော်ဦးသျှောင်အဖွဲ့၌ အဖွဲ့ဝင်တဦးအဖြစ်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ရမည်။

(၅) ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌရာထူး လစ်လပ်သောအခါ၌သော်၎င်း၊ အဆိုပါ ဥက္ကဋ္ဌ မဆောင်ရွက်နိုင် သော အခါ၌သော်၎င်း၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌနေရာတွင်၊ ပြည်သူ့ လွှတ်တော် ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌသည် နိုင်ငံတော် ဦးသျှောင်အဖွဲ့၌ အဖွဲ့ဝင် တဦးအဖြစ်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ရမည်။

(၆) နိုင်ငံတော်ဦးသျှောင် အဖွဲ့ဝင် နှစ်ဦးရှိလျှင်၊ ထိုအဖွဲ့သည် ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။ အဖွဲ့ဝင်နေရာတခု လစ်လပ်နေစေကာမူ၊ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။

(၇) နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ ဤအခြေခံဥပဒေအရ၊ အာဏာနှင့် အလုပ်ဝတ်တရားများကို သုံးစွဲဆောင် ရွက်သကဲ့သို့၊ နိုင်ငံတော် ဦးသျှောင်အဖွဲ့သည်လည်း သုံးစွဲဆောင်ရွက်ရမည်။

အခန်း ၆။

ပါလီမန်။

အပိုင်း ၁။ အရပ်ရပ်ဆိုင်ရာ။

၆၅။ ။ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ ဥပဒေပြုမှု အာဏာသည်၊ ပါလီမန်တွင် တည်ရှိရမည်။ ပါလီမန်တွင် နိုင်ငံတော် သမတ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော် နှင့် လူမျိုးစု လွှတ်တော်တို့ ပါဝင်ရမည်။ ဤအခြေခံဥပဒေတွင် ပါလီမန်ကို “ပါလီမန်”၊ သို့တည်းမဟုတ် “ပြည်ထောင်စုပါလီမန်” ဟုခေါ်ရမည်။

၆၆။ ။ ပါလီမန်၏ ညီလာခံကို နှစ်စဉ် တနှစ်လျှင် အနည်းဆုံး တကြိမ်ကျင်းပရမည်။ ပါလီမန် ညီလာခံ တခု၏ နောက်ဆုံး အစည်းအဝေးနှင့် နောက်ထပ်ကျင်းပသော ညီလာခံ၏ ပဌမ အစည်းအဝေးတို့၏ စပ်ကြားတွင် ၁၂ လ ခြားမနေစေရ။

၆၇။ ။ (၁) ပြည်သူ့လွှတ်တော်သည်၊ လွှတ်တော်အမတ်များအနက် အမတ်နှစ်ဦးကို လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌနှင့် လွှတ်တော် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ်ဖြင့်၊ လျင်မြန်နိုင်သမျှ လျင်မြန်စွာ ရွေးချယ်ရမည်။ ထို့ပြင် လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ၏နေရာ၊ သို့တည်းမဟုတ် လွှတ်တော် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ၏နေရာလစ်လပ်သောအခါတိုင်း၊ ထိုလစ် လပ်သောနေရာအတွက် ပြည်သူ့လွှတ်တော်သည် အခြားအမတ်တဦးကို လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်ဖြင့်၊ သို့တည်းမဟုတ် လွှတ်တော် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ်ဖြင့်၊ အကြောင်းအားလျော်စွာ ရွေးချယ်ရမည်။

(၂) ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင် ဥက္ကဋ္ဌရာထူး၌၊ သို့တည်းမဟုတ် ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌရာထူး၌ ထမ်းရွက်နေသော သူသည်၊ လွှတ်တော်အမတ်အဖြစ်မှ ရပ်စဲခဲ့လျှင်၊ ထိုသူသည် မိမိထမ်းရွက်နေသော ရာထူးကို စွန့်လွှတ် ရမည်။ ထိုသူသည် မည်သည့်အခါ၌မဆို၊ နိုင်ငံတော်သမတထံသို့ မိမိကိုယ်တိုင် လက်မှတ်ရေးထိုး တင်သွင်းသောစာဖြင့်၊ ရာထူးမှ နုတ်ထွက်နိုင်သည်။ သို့တည်းမဟုတ် ဥက္ကဋ္ဌကို ဖြစ်စေ၊ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ကိုဖြစ်စေ၊ လွှတ်တော် လက်ရှိအမတ်များရာ၏ ဆုံးဖြတ်ပြဋ္ဌာန်းချက်ဖြင့်၊ ရာထူးမှ နုတ်ပယ်နိုင်သည်။ သို့ရာတွင် ဤပုဒ်မခွဲ၏ ကိစ္စအတွက် ဆုံးဖြတ်ရန်ရှိသော အဆိုကိုအနည်းဆုံး ၁၄ ရက်ကြိုတင်၍ အကြောင်းကြားခြင်း မပြုလျှင်၊ ထိုအဆိုကို လွှတ်တော်၌ မတင်မသွင်းရ။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကို ဖျက်သိမ်းသောအခါတိုင်း၊ လွှတ်တော်ကို ဖျက်သိမ်းပြီး သည့်နောက်၊ နောက်ထပ် တကြိမ်ရွေးကောက်သော လွှတ်တော်၏ ပဌမ အကြိမ်အစည်းအဝေးကို ကျင်း ပအံဆဲဆဲအချိန်အထိ၊ လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌသည် မိမိ၏ ရာထူးကို မစွန့်လွှတ်ရ။

(၃) ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌရာထူး လစ်လပ်သောအခါ၊ ထိုလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ၏ တာဝန်ဝတ်တရား များကို လွှတ်တော် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌက ဆောင်ရွက်ရမည်။ လွှတ်တော် ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌရာထူးလည်း လစ်လပ်ခဲ့သော်၊ ထိုကိစ္စအတွက် လွှတ်တော်အမတ်များအနက် နိုင်ငံတော်သမတက ခန့်ထားသော အမတ်တဦးက ဆောင်ရွက်ရမည်။ လွှတ်တော်အစည်းအဝေးသို့ ဥက္ကဋ္ဌမတက်ရောက်သောအခါ၊ လွှတ် တော် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌက၊ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရမည်။ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌလည်း အစည်းအဝေး သို့မတက် ရောက်သောအခါ လွှတ်တော်လုပ်ငန်းစဉ် နည်းဥပဒေအရ ခန့်ထားခြင်းခံရသော သူတဦးက ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဖြင့် ဆောင်ရွက်ရမည်။ ထိုသူလည်း အစည်းအဝေးသို့ မတက်ရောက်သောအခါ၊ လွှတ်တော်က ရွေးချယ် သော အခြားသူတဦးက ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ရမည်။

(၄) လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌနှင့် လွှတ်တော် ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌတို့အား၊ ပါလီမန်အက်ဥပဒေဖြင့် သတ်မှတ်သော လစာငွေများကို ပေးရမည်။

(၅) ဤပုဒ်မရှိ အထက်က ဖေါ်ပြခဲ့သော ပြဋ္ဌာန်းချက်များသည်၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော် နှင့်သက်ဆိုင်သကဲ့ သို့ လူမျိုးစု လွှတ်တော်နှင့်လည်း သက်ဆိုင်ရမည်။ ဥက္ကဋ္ဌအစား “နာယက” ၊ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌအစား “ဒုတိယ နာယက” ဟုသုံးစွဲရမည်။ “ပြည်သူ့လွှတ်တော်” ဟုသုံးစွဲသောနေရာများ၌ “လူမျိုးစု လွှတ်တော်” ဟုသုံးစွဲရမည်။

၆၈။ ။ (၁) အခြေခံဥပဒေ၏ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်၎င်း၊ ပါလီမန်လုပ်ငန်းစဉ်ကို စည်းမျဉ်းတကျ ဖြစ်အောင် ပြုထားသော နည်းဥပဒေများနှင့် တကွ တည်ဆဲအမိန့်များနှင့် ၎င်းမဆန့်ကျင်လျှင်၊ ပါလီမန်၌ လွတ်လပ် စွာပြောဆိုခွင့်ရှိရမည်။ ပါလီမန်တွင်၊ သို့တည်းမဟုတ် ပါလီမန်၏ ကော်မီတီများတွင် ပြောဆိုခဲ့ခြင်း၊ မဲပေးခဲ့ခြင်းတို့နှင့် စပ်လျဉ်း၍ မည်သည့် ပါလီမန်အမတ်ကိုမျှ တရားစွဲဆိုပိုင်ခွင့် မရှိစေရ၊ ထို့ပြင် ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်ကသော်၎င်း၊ ထိုလွှတ်တော်၏ အခွင့်အာဏာအရသော်၎င်း၊ ဖြန့်ချီထုတ်ဝေ သော အစီရင်ခံစာ၊ စာရွက်စာတမ်း၊ မဲဆန္ဒများ၊ လွှတ်တော်မှတ်တမ်းများနှင့် စပ်လျဉ်း၍လည်း၊ မည်သူ့ကိုမျှ တရားစွဲဆိုပိုင်ခွင့်မရှိစေရ။

(၂) အခြားကိစ္စများတွင်မူကား၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်အမတ်များ ခံစားထိုက်သော အခွင့်အရေး များသည်၊ အခါကာလအားလျော်စွာ ပါလီမန် အက်ဥပဒေဖြင့် ပိုင်းခြားဖေါ်ပြသည့်အတိုင်း ဖြစ်ရမည်။ ထိုသို့ ပိုင်းခြားဖေါ်ပြခြင်း မပြုသေးလျှင် ထိုအမတ်များ၏ အခွင့်အရေးများသည်၊ ဤအခြေခံ ဥပဒေအာဏာ တည်အံ့ဆဲဆဲတွင် မြန်မာနိုင်ငံ ဥပဒေပြု အဖွဲ့အမတ်များ ခံစားကြသော အခွင့်အရေးများ အတိုင်းဖြစ်ရမည်။

၆၉။ ။ (၁) ဤအခြေခံဥပဒေက အခြားပြဋ္ဌာန်းချက်ပြုထားခြင်း မရှိလျှင် လွှတ်တော်များ၏ အစည်း အဝေးတွင်၊ သို့တည်းမဟုတ် တွဲဖက်အစည်းအဝေးတွင် ဆွေးနွေးကြသော ပြဿနာအားလုံးကို အစည်း အဝေးတက်ရောက်မဲပေးသော လွှတ်တော်အမတ်များ၏ မဲများရာဖြင့် ဆုံးဖြတ်ရမည်။ ထိုသို့ဆုံးဖြတ် သော ကိစ္စများတွင် ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် နာယက သည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်ဖြင့် ဖြစ်စေ၊ နာယကအဖြစ်ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ ဆောင်ရွက်နေသော ပုဂ္ဂိုလ်သည် မဲမပေးရ။ သို့ရာတွင် မဲအရေအ တွက် တူညီသောအခါ အနိုင်မဲပေးနိုင်ခွင့်ရှိ၍ အနိုင်မဲကိုပေးရမည်။

(၂) မိမိ၏အာဏာများကို သုံးစွဲရန်၊ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်သည် အစည်းအဝေးအထမြောက်ရေးအတွက် လိုအပ်သော အမတ်ဦးရေကို လွှတ်တော်၏ နည်းဥပဒေများဖြင့် ဆုံးဖြတ်သတ်မှတ်ရမည်။

(၃) အမတ်နေရာများ လစ်လပ်နေစေကာမူ၊ မှုခင်း ကိစ္စများကို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ် တော်တို့တွင်၊ အာဏာရှိရမည်။ ထို့ပြင် အခွင့်အရေးမရှိသောသူ တဦးတယောက်သည်၊ လွှတ်တော် အစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်ခဲ့သည်ဟူ၍ သော်၎င်း၊ မဲဆန္ဒပေးခဲ့သည်ဟူ၍ သော်၎င်း၊ လွှတ်တော်၏ မှုခင်းကိစ္စဆောင်ရွက်မှုတွင် အခြားတနည်းနည်းဖြင့် ပါဝင်ခဲ့သည်ဟူ၍သော်၎င်း၊ နောင်အခါမှာမှ ပေါ်ပေါက်လာစေကာမူ၊ ပါလီမန်၌ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် မှုခင်းကိစ္စသည် အတည်ဖြစ်ရမည်။

(၄) အထက်က ပြဋ္ဌာန်းချက်များ၏ ယေဘုယျသဘောကို မထိခိုက်စေဘဲ၊ ပြည်နယ် တနယ်နယ်မှ မိမိ၏ ကိုယ်စားလှယ် အမတ်များကို ရွေးချယ်၍ လူမျိုးစုလွှတ်တော်သို့ စေလွှတ်ရန် ပျက်ကွက်စေကာမူ၊ ထိုလွှတ်တော်တွင် မိမိ၏လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို ဆောင်ရွက်ရန် အာဏာရှိရမည်။

၇၀။ ။ ပါလီမန်၏၊ သို့တည်းမဟုတ် ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်၏ အစီရင်ခံစာများနှင့် ဖြန့်ချီ ထုတ်ဝေသမျှသော စာရွက်စာတမ်းအားလုံးအတွက် တရားစွဲဆိုပိုင်ခွင့် လုံးဝမရှိစေရ။

၇၁။ ။ လွှတ်တော်အသီးသီး၏အမတ်များသည်၊ ပြည်သူတို့၏ ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ်ဖြင့် တာဝန် ဝတ်တရားများကို ဆောင်ရွက်ကြရသောကြောင့်၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်များအား လစာနှင့် စရိတ်ကြေးငွေများကို ပေးရန်၎င်း၊ ပါလီမန်က သတ်မှတ်သော ခရီးသွားလာမှု အခွင့်အရေးများနှင့် အခြားအခွင့်အရေးများကို ပေးရန်၎င်း၊ ပါလီမန်က တရားဥပဒေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းနိုင်သည်။

၇၂။ ။ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်၏ အမတ်အသီးသီးသည်၊ လွှတ်တော်ရှိ မိမိ၏ အမတ်နေရာ ကို မယူခင်၊ နိုင်ငံတော်သမတ၏ ရှေ့မှောက်၌သော်၎င်း၊ နိုင်ငံတော်သမတက အခွင့်အာဏာလွှဲအပ် ထားသော သူ၏ရှေ့မှောက်၌သော်၎င်း၊ ဤအခြေခံဥပဒေ၏ ပဌမဇယားတွင် ပါရှိသည့်အတိုင်း နိုင်ငံ တော်၏ ကျေးဇူးသစ္စာတော်ကို စောင့်ရှောက်ပါမည်ဟု ကျမ်းကိုင်၍ ဖြစ်စေ၊ သစ္စာဆို၍ဖြစ်စေ၊ လက်မှတ် ရေးထိုးရမည်။

၇၃။ ။ (၁) တချိန်တည်းတွင်၊ မည်သူမျှ၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာလွှတ်တော် နှစ်ရပ်လုံး၏ အမတ်မဖြစ်နိုင်။ လွှတ် တော်တရပ်တွင် အမတ်ဖြစ်နေသောသူသည်၊ အခြားလွှတ်တော်တွင် အမတ်ဖြစ်လာခဲ့သော်၊ ထိုသူသည် ပဌမအမတ်နေရာကို စွန့်လွှတ်ပြီး ဖြစ်သည်ဟု မှတ်ယူရမည်။

(၂) လွှတ်တော်အမတ် တဦးသည်-

(က) တဆက်တည်းဖြစ်သော အောက်ပုဒ်မရှိ ပုဒ်မခွဲ (၁) အရ၊ အမတ်အရည်အချင်း ပျက်ယွင်းလာခဲ့ သော်၊ သို့တည်းမဟုတ်၊

(ခ) နိုင်ငံတော်သမတထံသို့၊ မိမိကိုယ်တိုင် လက်မှတ်ထိုး၍ နုတ်ထွက်စာတင်သွင်းခြင်းအားဖြင့်၊ အမတ်အဖြစ်မှ နုတ်ထွက်ခဲ့သော်၊

ထိုအမတ်၏ နေရာသည် ထိုအခါ၌ လစ်လပ်ရမည်။

(၃) လွှတ်တော်အမတ်တဦးသည် သက်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်၏အခွင့်ကိုမရဘဲ၊ လွှတ်တော်အစည်းအဝေး အားလုံးသို့၊ ရက်ပေါင်း သုံးဆယ်တိတိ တဆက်တည်း မတက်ရောက်ဘဲနေခဲ့သော်၊ သက်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော် သည် ထိုအမတ်၏ နေရာလစ်လပ်သည်ဟု ကျေညာနိုင်သည်။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် ဆိုခဲ့သော ရက်ပေါင်း သုံးဆယ်ကို တွက်စစ်ရာ၌ လွှတ်တော်ကို ရုပ်သိမ်းထား သောကာလကို၊ သို့တည်းမဟုတ် တဆက်တည်းဖြစ်သော လေးရက်ထက်ကျော်လွန်၍ အစည်းအဝေး ရပ်ဆိုင်းထားသော ကာလကို ထည့်သွင်းရေတွက်ခြင်းမပြုရ။

၇၄။ ။ (၁) အောက်ပါ ပုဂ္ဂိုလ်မျိုးအား၊ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်၏ အမတ်အဖြစ်ဖြင့် ရွေးချယ်ခြင်းခံရန်၎င်း၊ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်၏ အမတ်အဖြစ် တည်မြဲစေရန်၎င်း၊ ခွင့်မပြုရ။

(က) နိုင်ငံခြားအစိုးရ၏ ကျေးဇူးသစ္စာတော်ကို ခံယူစောင့်ရှောက်ရိုသေသူ၊ သို့တည်းမဟုတ် နိုင်ငံခြား အစိုးရ၏ လက်အောက်ခံဖြစ်သူ၊ သို့တည်းမဟုတ် ထိုအစိုးရ၏ နိုင်ငံသားဖြစ်သူ၊ သို့တည်းမဟုတ် ထိုအစိုးရ၏ လက်အောက်ခံဖြစ်သူသော်၎င်း၊ နိုင်ငံသားသော်၎င်း ခံစားရသော အခွင့်အရေးများနှင့် ကျေးဇူးခံစားခွင့်များကို ခံစားနိုင်ခွင့်ရှိသူ၊ သို့တည်းမဟုတ်

(ခ) လူမွဲအဖြစ် ဆုံးဖြတ်ကျေညာ ခံထားရခြင်းမှ လွတ်မြောက်ခွင့်မရသေးသူ၊ သို့တည်းမဟုတ်

(ဂ) စိတ်ပေါ့သွပ်၍၊ စိတ်ပေါ့သွပ်သူဟု အခွင့်အာဏာရ တရားရုံး၏ အမိန့်ချမှတ်ခြင်းခံနေရသူ၊ သို့တည်းမဟုတ်

(ဃ) ရာထူးတခုခု၌ ထမ်းရွက်နေသော်လည်း၊ ထိုရာထူးကြောင့်၊ လိုအပ်သော အရည်အချင်းပျက်ယွင်း ခြင်းမရှိစေရဟု ပါလီမန် အက်ဥပဒေဖြင့် ကျေညာထားသော ရာထူးမျိုးမှတပါး၊ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံ တော် အစိုးရ လက်အောက်တွင်သော်၎င်း၊ ပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင်တခုခု၏ အစိုးရလက်အောက်တွင် သော်၎င်း၊ အကျိုးအမြတ်ရှိသော အခြားရာထူးတခုခု၌ ထမ်းရွက်နေသည့်သူ၊ သို့တည်းမဟုတ်

(င) မြန်မာပြည် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်၏၊ သို့တည်းမဟုတ် ပါလီမန်၏ အက်ဥပဒေတခုရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက် များတွင် သီးခြားဖေါ်ပြထားသော ကာလအပိုင်းအခြား မကုန်ဆုံးသေးလျှင်၊ ထိုလွှတ်တော်၏၊ သို့တည်း မဟုတ် ထိုပါလီမန်၏ အမတ်ဖြစ်ရန် အရည်အချင်းပျက်ယွင်းစေသည့် ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ပြစ်မှုဖြစ် သည်ဟု၊ ထိုလွှတ်တော်ကသော်၎င်း၊ ထိုပါလီမန်ကသော်၎င်း၊ ထိုအက်ဥပဒေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းပြီးဖြစ်သော ပြစ်မှု မျိုးအတွက်၊ ဤအခြေခံဥပဒေအာဏာ မတည်မီကဖြစ်စေ၊ အာဏာတည်ပြီးနောက်မှ ဖြစ်စေ၊ အပြစ်ဒဏ်ခံရသူ၊ သို့တည်းမဟုတ် မြန်မာပြည် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်၏၊ သို့တည်းမဟုတ် ပါလီမန်၏ အက်ဥပဒေတခုရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များတွင် သီးခြားဖေါ်ပြထားသော ကာလအပိုင်းအခြား မကုန်လွန်သေး လျှင်၊ ထိုလွှတ်တော်၏၊ သို့တည်းမဟုတ် ထိုပါလီမန်၏ အမတ်ဖြစ်ရန် အရည်အချင်း ပျက်ယွင်းစေသည့် ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ တရားမဲ့ပြုကျင့်မှု ဖြစ်သည်ဟု၊ ထိုလွှတ်တော်ကသော်၎င်း၊ ထိုပါလီမန်က သော်၎င်း၊ ထိုအက်ဥပဒေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းပြီးဖြစ်သော ပြုကျင့်မှုမျိုးအတွက်၊ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်း ခိုင်လုံသည် မခိုင်လုံသည်၊ နည်းလမ်းကျသည် မကျသည်တို့ကို စုံစမ်း စစ်ဆေးသော အမှုအခင်းများတွင်၊ အပြစ်ကျူးလွန်သည်ဟု အမိန့်ချမှတ်ခြင်း ခံရပြီးသူ၊ သို့တည်းမဟုတ်

(စ) အပြစ်ဒဏ်မှ လွတ်သည့်နေ့မှစ၍ ၅နှစ်ကာလအပိုင်းအခြား၊ သို့တည်းမဟုတ် နိုင်ငံတော်သမတက မိမိ၏သဘောအတိုင်း ခွင့်ပြုသော ၅နှစ် အောက်လျော့သော ကာလအပိုင်းအခြား မကုန်လွန်သေးလျှင်၊ အပိုဒ်(င) ၌ ဖေါ်ပြထားသော ပြစ်မှုမျိုးမှတပါး၊ အခြားပြစ်မှုတခုခုအတွက် ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ အာဏာပိုင်နက်တွင်၊ ဤအခြေခံ ဥပဒေအာဏာ မတည်မီကဖြစ်စေ၊ အာဏာတည်ပြီးနောက်မှ ဖြစ်စေ၊ ပြစ်ဒဏ်ခံရ၍ တကျွန်းပို့ဒဏ်ကိုသော်၎င်း၊ ၂နှစ်အောက်မနည်းသော ထောင်ဒဏ်ကိုသော်၎င်း၊ စီရင်ခံရ ပြီးသူ၊ သို့တည်းမဟုတ်

(ဆ) ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ကုန်ကျစရိတ်ကို တင်သွင်းသင့်သော နေ့မှစ၍၊ ၅နှစ်ကာလအပိုင်းအခြား မကုန်လွန်သေးလျှင်၊ သို့တည်းမဟုတ် လိုအပ်သောအရည်အချင်း ပျက်ယွင်းချက်ကို နိုင်ငံတော်သမတ က မိမိ၏သဘောအတိုင်း ပယ်ဖျက်ပြီး မဟုတ်သေးလျှင်၊ ပါလီမန်သို့ အမတ်အဖြစ်ဖြင့် အမည်တင်သွင်း ခြင်းခံရပြီးနောက်၊ သို့တည်းမဟုတ် ထိုသို့ အမည်တင်သွင်းခြင်းခံရသောသူ၏ ရွေးကောက်ပွဲကိုယ်စား လှယ်အဖြစ်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ပြီးနောက်၊ ဤအခြေခံဥပဒေအရ ထုတ်ဆင့်သော အမိန့်ဖြင့်သော်၎င်း၊ ပါလီ မန်၏ အက်ဥပဒေ၌ သော်၎င်း၊ ပြဋ္ဌာန်းထားသော အချိန်ကာလအတွင်းတွင်၊ ထိုသို့ပြဋ္ဌာန်းထားသော နည်းလမ်းနှင့်အညီ၊ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ကုန်ကျစရိတ်စာရင်းကို တင်သွင်းရန် ပျက်ကွက်ခဲ့သူ။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် ကုန်ကျစရိတ် စာရင်းတင်သွင်းသင့်သည့် နေ့မှစ၍၊ ၁လဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံတော် သမတက သီးခြားကိစ္စတွင် မိမိ၏သဘောအတိုင်း ဆောင်ရွက်ကာ အခွင့်ပြုသော ၁လထက် ပိုသော ကာလ အပိုင်းအခြားဖြစ်စေ၊ စေ့ကုန်ခြင်းမရှိမီ၊ ဤပုဒ်မခွဲရှိ အပိုဒ် (ဆ)အရ အမတ်ဖြစ်ရန် ခွင့်မပြုခြင်း သည် အတည်မဖြစ်စေရ။

(၂) တဦးတယောက်သောသူသည်၊ ရာဇဝတ်ပြစ်မှုကြောင့် တကျွန်းအပို့ခံနေရစဉ်၊ သို့တည်းမဟုတ် ထောင်သွင်းအကျဉ်းထားခြင်းခံနေရစဉ်၊ ထိုသူသည် လွှတ်တော်တရပ်ရပ်၏ အမတ်အဖြစ် ရွေးချယ် ခြင်းခံနိုင်ခွင့်မရှိစေရ။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် အပြစ်ဒဏ်ခံရသောကာလသည် ၂ နှစ်ထက် မပိုခဲ့သော် နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ အဆိုပါ အရည်အချင်း ပျက်ယွင်းချက်ကို၊ မိမိ၏သဘောအတိုင်း ဖယ်ရှားနိုင်သည်။

(၃) အပြစ်ရှိသည်ဟု အမိန့်ချမှတ်ခြင်းခံရသောကြောင့် ဖြစ်စေ၊ အပြစ်ရှိသည်ဟု အမိန့်ချမှတ်ခြင်းခံရ၍ အပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်းကိုလည်း ခံရသောကြောင့်ဖြစ်စေ၊ ဤပုဒ်မရှိ ပုဒ်မခွဲ (၁) အပိုဒ် (င) အရ၊ သို့တည်း မဟုတ် အပိုဒ် (စ) အရ၊ အရည်အချင်း ပျက်ယွင်းသောသူတဦးသည်၊ ထိုသို့ အရည်အချင်းပျက်ယွင်း သော နေ့တွင်၊ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်၏ အမတ်ဖြစ်နေသော်၊ ဤပုဒ်မတွင်ဖြစ်စေ၊ တဆက်တည်းဖြစ်သော အထက်ပုဒ်မတွင်ဖြစ်စေ မည်သို့ပင် ဆိုထားစေကာမူ၊ ထိုသူ၏ အမတ်နေရာသည်၊ အရည်အချင်းပျက် ယွင်းသည့်နေ့မှစ၍ ၃လ မကုန်မလွန်မီ၊ သို့တည်းမဟုတ် အပြစ်ရှိသည်ဟု အမိန့်ချမှတ်ခံရခြင်းနှင့် ဖြစ် စေ၊ အပြစ်ဒဏ် အပေးခံရခြင်းနှင့်ဖြစ်စေ စပ်လျဉ်းနေသော အယူခံလွှာကိုသော်၎င်း၊ စောဒကဝင် လျှောက်လွှာကိုသော်၎င်း၊ ထို ၃ လအတွင်းတွင် တင်သွင်းခဲ့လျှင်၊ ထိုအယူခံလွှာကို၊ သို့တည်းမဟုတ် ထိုစောဒကဝင် လျှောက်လွှာကို မဆုံးဖြတ်သေးမီ၊ ထိုသို့အရည်အချင်း ပျက်ယွင်းသည့် အချက်ကြောင့် မလစ်လပ်ရ။ သို့ရာတွင် ဤပုဒ်မခွဲက ထိုသူအား လွှတ်တော်အမတ်အဖြစ်ဖြင့် တည်နေခွင့်ပေးထားသည့် ကာလအပိုင်းအခြား အတွင်းတွင်၊ ထိုသူသည် လွှတ်တော်အစည်းအဝေး သို့ တက်ရောက်ခြင်း၊ မဲဆန္ဒ ပေး ခြင်းမပြုရ။

၇၅။ ။ တဦးတယောက်သောသူသည်၊ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်တွင် အမတ်ဖြစ်ရန် လိုအပ်သော အရည် အချင်း ချို့ငဲ့နေပါလျက်နှင့်၊ သို့တည်းမဟုတ် ပျက်ယွင်းနေပါလျက်နှင့်၊ သို့တည်းမဟုတ် ပုဒ်မ ၇၄ရှိ ပုဒ်မခွဲ (၃)၏ ပြဋ္ဌာန်းချက်များက မိမိအား၊ ထိုလွှတ်တော်အမတ်အဖြစ်ဖြင့် မတက်မရောက်ရန်သော် ၎င်း၊ မဲဆန္ဒမပေးရန် သော်၎င်း၊ တားမြစ်ထားခြင်းခံရပါလျက်နှင့်၊ သို့တည်းမဟုတ် ပုဒ်မ ၇၂၌ ပါရှိသည့် လိုအပ်သောအချက်များကို လိုက်လျောခြင်း မပြုမီ၊ ထိုသူသည် လွှတ်တော်တရပ်ရပ်သို့ အမတ်အဖြစ်ဖြင့် တက်ရောက်ခဲ့သော်၊ သို့တည်းမဟုတ် မဲဆန္ဒပေးခဲ့သော်၊ မိမိတက်ရောက်သော၊ သို့တည်းမဟုတ် မဲဆန္ဒ ပေးသော နေ့ရက်များအတွက် တနေ့လျှင် ဒဏ်ငွေကျပ် ၁,၀၀၀ ဆောင်ရန် ထိုသူ၌တာဝန်ရှိရမည်။ ထိုငွေ ကို ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံတော်အစိုးရအား ပေးဆပ်ရန်ရှိသော ကြွေးမြီကဲ့သို့၊ သဘောထား၍ ထိုသူထံမှ တောင်းယူရမည်။

၇၆။ ။ (၁) အသက် ၂၁ နှစ်ပြည့်သည့်အပြင်၊ ဤအခြေခံ ဥပဒေကသော်၎င်း တရားဥပဒေကသော်၎င်း၊ လိုအပ်သော အရည်အချင်း ချို့ငဲ့သည်ဟု ပြဋ္ဌာန်းထားခြင်း မခံရသော နိုင်ငံသားတိုင်းသည်၊ ပါလီမန် အမတ်အဖြစ်ဖြင့် အရွေးခံခွင့်ရရှိရမည်။

(၂) အသက် ၁၈ နှစ်ပြည့်၍၊ တရားဥပဒေအရ အရည်အချင်းပျက်ယွင်းသူ မဟုတ်သည့်ပြင်၊ ပါလီမန် အတွက် အမတ်ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်း ဆိုင်ရာ တရားဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် ညီညွတ်သော နိုင်ငံသားတိုင်းသည်၊ ပါလီမန်အတွက် ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲဆန္ဒပေးပိုင်ခွင့်ရရှိရမည်။

(၃) ပါလီမန် အမတ်ဖြစ်နိုင်ရေးအတွက် သော်၎င်း၊ ပါလီမန် အမတ်ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲဆန္ဒပေးနိုင် ရေးအတွက် သော်၎င်း၊ ပစ္စည်းဥစ္စာ အရည်အချင်းမျိုး မထားရှိရ။

(၄) ပါလီမန် အမတ်ဖြစ်နိုင်ရေးအတွက် မည်သည့်နိုင်ငံသားကိုမျှ ကျား-မ ဘာဝကို သော်၎င်း၊ လူမျိုးကို သော်၎င်း၊ ကိုးကွယ်ရာ ဘာသာကိုသော်၎င်း၊ အကြောင်းပြု၍ လိုအပ်သော အရည်အချင်းချို့ငဲ့အောင်၊ ဥပဒေမပြုရ၊ သို့တည်းမဟုတ် ဆက်လက်၍ အတည်မဖြစ်စေရ။ ပါလီမန်အမတ် ရွေးကောက်ပွဲများ တွင် မဲဆန္ဒပေးနိုင်ရေးအတွက်လည်း၊ မည်သည့် နိုင်ငံသားကိုမျှ အထက်ပါအချက်များကိုပင် အကြောင်းပြု၍၊ လိုအပ်သော အရည်အချင်းပျက်ယွင်းအောင်၊ ဥပဒေမပြုရ။ သို့တည်းမဟုတ် ဆက်လက်၍ အတည်မဖြစ် စေရ။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် ပုဒ်မ ၂၁ရှိ ပုဒ်မခွဲ (၃) တွင် မည်သို့ပင် ပါရှိနေစေကာမူ၊ ဆိုခဲ့သော အမတ် ရွေးကောက်ပွဲများတွင် မဲဆန္ဒမပေးစေရန်၊ သို့တည်းမဟုတ် လွှတ်တော်၌ အမတ်မဖြစ်စေရန်၊ မည်သည့် သာသနာ့ဝန်ထမ်းကိုမဆို တရားဥပဒေဖြင့် တားမြစ်နိုင်သည်။

(၅) မဲဆန္ဒပေးခြင်းကို လျို့ဝှက်သော မဲဆန္ဒပေးစံနစ်ဖြင့် ပြုရမည်။

၇၇။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေ၏ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်တရပ်ရပ် အတွက် အမတ်ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ကိစ္စအားလုံးကို၊ တရားဥပဒေနှင့်အညီ၊ သတ်မှတ်ရမည်။ ထိုကိစ္စ အားလုံးတွင်၊ မဲဆန္ဒနယ် သတ်မှတ်ခြင်း၊ ရံဖန်ရံခါ လစ်လပ်သော အမတ်နေရာများကို ဖြည့်သွင်းခြင်း၊ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပရာမှ သော်၎င်း၊ ရွေးကောက်ပွဲ နှင့်စပ်လျဉ်း၍ သော်၎င်း ဖြစ်ပေါ်လာသော ဒွိဟ ဖြစ်မှု၊ အငြင်းပွါးမှု များကိုဆုံးဖြတ်ခြင်းတို့ ပါဝင်ရမည်။

၇၈။ ။ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်၏ အမတ်တဦးကို အမတ်အဖြစ်မှ၊ ထွက်ခိုင်းရန် လိုအပ် သော စည်းကမ်းချက်များနှင့် နည်းနာများကို ပါလီမန်သည်၊ တရားဥပဒေ ဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းသတ်မှတ်နိုင် သည်။

၇၉။ ။ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးအသီးသီးနှင့် နိုင်ငံတော်ရှေ့နေချုပ်သည်၊ လွှတ်တော်တရပ် ရပ်၌၎င်း၊ လွှတ်တော်များ၏ တွဲဖက်အစည်းအဝေး၌ ၎င်း၊ မိမိအား ကော်မီတီလူကြီးတဦး အဖြစ် ဖြင့် အမည်ထုတ်ဖေါ်ပြထားသော ပါလီမန်ဆိုင်ရာ ကော်မီတီ၌၎င်း၊ ဝင်ရောက်ပြောဆိုခွင့် ရရှိသည့် အပြင်၊ အခြားနည်းဖြင့် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ရန်လည်း အခွင့်ရရှိရမည်။ သို့ရာတွင် ဤပုဒ်မကို အကြောင်း ပြု၍ မဲဆန္ဒပေးပိုင်ခွင့် မရရှိစေရ။

၈၀။ ။ (၁) ဤအခြေခံ ဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော် အသီးသီး သည်၊ လွှတ်တော်၏ လုပ်ငန်းစဉ်နှင့် မှုခင်းကိစ္စဆောင်ရွက်မှု တို့ကို စည်းမျဉ်းသတ်မှတ်စေ ရန် နည်းဥပဒေများကို ပြုနိုင်သည်။

(၂) နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ လူမျိုးစု လွှတ်တော်နာယက၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌတို့နှင့် ညှိနှိုင်း တိုင်ပင်ပြီးနောက်၊ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်၏ တွဲဖက်အစည်းအဝေးများနှင့် စပ်လျဉ်း၍၎င်း၊ ထိုလွှတ်တော် များ၏အချင်းချင်း ဆက်သွယ်ရေးများနှင့် စပ်လျဉ်း၍၎င်း၊ လုပ်ငန်းစဉ် နည်းဥပဒေများကို ပြုနိုင်သည်။

(၃) လွှတ်တော်နှစ်ရပ်၏ တွဲဖက်အစည်းအဝေးတွင်၊ လူမျိုးစု လွှတ်တော်နာယကသည်၊ သို့တည်းမ ဟုတ် ထိုနာယက မလာမရောက်လျှင် ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ဤပုဒ်မအရ ပြုထားသော လုပ်ငန်းစဉ် နည်းဥပဒေများနှင့် ပြဋ္ဌာန်းသည့် ပုဂ္ဂိုလ်တဦးသည် သဘာပတိအဖြစ်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ရမည်။

၈၁။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေတွင် ပြဋ္ဌာန်းသည့်အတိုင်း၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်မှ၊ သို့တည်းမဟုတ် တရားလွှတ်တော်မှ တရားဝန်ကြီး တဦးဦးအား ရာထူးမှ နုတ်ပယ်ရန်အဆိုကို ဆွေးနွေးသည်မှ တပါး၊ ထိုတရားဝန်ကြီး အလုပ်ဝတ်တရား ဆောင်ရွက်ရာ၌ ပြုမူသော ပြုမူချက်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ပါလီမန် တွင် ဆွေးနွေးခြင်း မပြုရ။

၈၂။ ။ (၁) ပါလီမန်တွင်၊ ဆောင်ရွက်သည့် မှုခင်းကိစ္စသည် လွှတ်တော်များ ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းစဉ် နည်း လမ်းအတိုင်း မကျနသဖြင့် မခိုင်လုံဟု မည်သည့်တရားရုံးတွင်မျှ ငြင်းဆိုပိုင်ခွင့် မရှိစေရ။

(၂) ပါလီမန်ဆိုင်ရာ၊ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်တွင် လွှတ်တော်လုပ်ငန်းစဉ်ကိုသော်၎င်း မှုခင်းကိစ္စ ဆောင်ရွက်ခြင်းကိုသော်၎င်း၊ စည်းကမ်း သတ်မှတ်ပေးရန်၊ သို့တည်းမဟုတ် စည်းကမ်းသေဝပ်အောင် ဆောင်ရွက်ရန် ဤအခြေခံဥပဒေကသော်၎င်း၊ ဤအခြေခံဥပ​ဒေအရ သော်၎င်း၊ အာဏာများနှင်းအပ် ခြင်းခံရသော ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌအား၊ သို့တည်းမဟုတ် လူမျိုးစုလွှတ်တော် နာယကအား၊ သို့ တည်းမဟုတ် ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော် တရပ်ရပ်၏ အခြားအမတ်တဦးအား၊ ထိုအာဏာများကို သုံး စွဲဆောင်ရွက်ရေးနှင့် စပ်လျဉ်း၍၊ တရားရုံးက မစီရင်နိုင်စေရ။

အပိုင်း ၂။ ပြည်သူ့လွှတ်တော်။

၈၃။ ။ (၁) ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင် တရားဥပဒေဖြင့် သတ်မှတ်ထားသော မဲဆန္ဒနယ်များမှ၊ ရွေးကောက် တင်မြှောက်လိုက်သည့် ကိုယ်စားလှယ်အမတ်များ ပါဝင်ရမည်။

(၂) ဤလွှတ်တော် အမတ်ဦးရေသည်၊ လူမျိုးစု လွှတ်တော် အမတ်ဦးရေ၏ နှစ်ဆနီးနီး ဖြစ်နိုင်သမျှ ဖြစ်စေရမည်။ ဤလွှတ်တော်၏ အမတ်ဦးရေကို အခါကာလအားလျော်စွာ တရားဥပဒေဖြင့် သတ်မှတ် ရမည်။ သို့ရာတွင် ပြည်သူ့လွှတ်တော် အမတ်ဦးရေ အစုစုပေါင်းကို လူဦးရေ ၁၀၀,၀၀၀ လျှင် အမတ်တဦးကျနှင့် တွက်သဖြင့် ရရှိသော အမတ်ဦးရေအောက်လျော့၍ ဖြစ်စေ၊ လူဦးရေ ၃၀,၀၀၀ လျှင် အမတ်တဦးကျနှင့် တွက်သဖြင့် ရရှိသော အမတ်ဦးရေထက်ပို၍ ဖြစ်စေ မသတ်မှတ်ရ။

(၃) နောက်ဆုံးအကြိမ် သန်းခေါင်စာရင်း ကောက်ယူချက်အရ သိရှိရသော မဲဆန္ဒနယ်တနယ်ရှိ လူဦး ရေနှင့် ထိုနယ်အတွက် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ရမည့် အမတ်ဦးရေတို့၏ အချိုးအစားသည်၊ ပြည်ထောင် စုနိုင်ငံတဝန်းလုံးတွင်၊ မဲဆန္ဒနယ်တိုင်း၌ တူညီနိုင်သမျှ တူညီရမည်။ သို့ရာတွင် ကယားပြည်နယ်ရှိ မဲဆန္ဒနယ်များနှင့် (အခန်း ၉၊ အပိုင်း ၅ တွင် ညွှန်းထားသော) ချင်းဝိသေသတိုင်းရှိ မဲဆန္ဒနယ်များ အတွက်မှာမူကား၊ အချိုးကျ ရနိုင်သည်ထက် အမတ်ဦးရေကို တိုးမြှင့်နိုင်သည်။

(၄) မဲဆန္ဒနယ်ရှိ လူဦးရေ အတိုးအလျော့ကို ထောက်ထားသင့်သည့်အတိုင်း ထောက်ထား၍၊ ပါလီမန် သည် အနည်းဆုံး ဆယ်နှစ်လျှင် တကြိမ်ကျ မဲဆန္ဒနယ်များကို စစ်ဆေးပြင်ဆင်ရမည်။ သို့ရာတွင် ထို မဲဆန္ဒနယ်များနှင့် စပ်လျဉ်းသော ပြောင်းလဲချက်သည်၊ လက်ရှိပါလီမန်၏ သက်တမ်းမကုန်ဆုံးမီ အကျိုး မသက်ရောက်ရ။

၈၄။ ။ (၁) ပြည်သူ့လွှတ်တော်အတွက် အမတ်ရွေးကောက်ပွဲများကို၊ လွှတ်တော်ဟောင်းအား ဖျက်သိမ်း ပြီးသည့်နောက် ရက်ပေါင်း ၆၀ အောက်နောက်မကျစေဘဲ၊ ကျင်းပရမည်။

ရွေးကောက်ပွဲများကို ကျင်းပသောအခါတိုင်း၊ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံတဝန်းလုံး၌ မဲဆန္ဒ ပေးခြင်းကို တနေ့ တည်းတွင် ဖြစ်မြောက်နိုင်သမျှ ဖြစ်မြောက်အောင် ပြုရမည်။

(၂) ပြည်သူ့လွှတ်တော် အစည်းအဝေးကို၊ မဲဆန္ဒများပေးပြီးသည့် နေ့မှစ၍၊ ရက်ပေါင်း ၆၀အတွင်း ကျင်းပရမည်။

၈၅။ ။ ပြည်သူ့လွှတ်တော်တိုင်းသည်၊ ပဌမအစည်းအဝေးကို ကျင်းပသည့်နေ့မှစ၍၊ လေးနှစ်တိုင် တိုင် ဆက်လက် တည်ရှိရမည်။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် ပုဒ်မ ၉၄အရ အရေးတကြီး အခြေအနေဆိုက်ရောက်သည်ဟု ကျေညာသော အမိန့်တည်နေခိုက်တွင်၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်များသည် လွှတ်တော်နှစ်ရပ်၏ တွဲဖက်အစည်း အဝေးသို့ တက်ရောက်မဲပေးကြသော သုံးပုံနှစ်ပုံအောက် မလျော့သည့် အမတ်များ၏ ပြဋ္ဌာန်းအတည်ပြု ချက်ဖြင့်၊ အထက်ပါ လေးနှစ်ကာလကို တနှစ်ပြီးတနှစ် ဆက်လက်၍ တည်ရှိစေနိုင်သည်။

ထို့ပြင် နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပုဒ်မ ၅၇ ၌ ပြဋ္ဌာန်းထားသည့်အတိုင်း ပြည်သူ့ လွှတ်တော်ကို အခါမရွေး ဖျက်သိမ်းနိုင်သည်။

၈၆။ ။ (၁) မည်သည့် ဘဏ္ဍာတော်နှစ်အတွက်မဆို၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ အရမှန်းခြေငွေစာရင်း နှင့် အသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းကို ဤအခြေခံဥပဒေရှိ အခန်း ၇ အရ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်သို့ တင်ပြပြီးသည့် နောက်၊ ထိုမှန်းခြေ ငွေစာရင်းများကို လွှတ်တော်က လျင်မြန်နိုင်သမျှ လျင်မြန်စွာ စဉ်းစား ဆွေးနွေး ရမည်။

(၂) သီးခြားဥပဒေပြုချက်ဖြင့် အထူးတလည် ပြဋ္ဌာန်းထားသော ကိစ္စအတွက် မဟုတ်လျှင်၊ နှစ်အသီးသီး၏ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်များအတိုင်း ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် လိုအပ်သော ဥပဒေကို ထိုနှစ်အတွင်းတွင် ပြုရမည်။

(၃) မည်သည့်ကိစ္စအတွက် ငွေမည်မျှ သုံးစွဲရမည်ဟု ပြည်သူ့လွှတ်တော်သို့ ပြည်ထောင်စု အစိုးရက အဆိုသွင်းခြင်း မပြုသမျှ ကာလပတ်လုံး ပြည်သူ့လွှတ်တော်သည် အခွန်တော်ကို သုံးစွဲရန်၊ သို့တည်း မဟုတ် ပြည်သူ့ငွေများကို သုံးစွဲရန် မဲဆန္ဒပေးခြင်းသော်၎င်း၊ ဆုံးဖြတ်ပြဋ္ဌာန်းခြင်းသော်၎င်း မပြုရ၊ တရားဥပဒေကိုလည်း မပြုရ။

အပိုင်း ၃။ လူမျိုးစုလွှတ်တော်။

၈၇။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ဒုတိယဇယား၌ ခွဲဝေဖေါ်ပြထားသည့်အတိုင်း၊ လူမျိုးစု လွှတ်တော်တွင် အမတ်နေရာ ၁၂၅ နေရာရှိရမည်။

၈၈။ ။ (၁) ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကို ဖျက်သိမ်းပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက်၊ လူမျိုးစုလွှတ်တော်လည်း ဖျက် သိမ်းပြီးဖြစ်စေရမည်။

(၂) လူမျိုးစု လွှတ်တော်အတွက် အမတ်ရွေးကောက်ပွဲကို ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဖျက်သိမ်းပြီးနောက်၊ နောက်ထပ် ရွေးကောက်သော ပြည်သူ့လွှတ်တော်၏ ပဌမအစည်းအဝေးကို ကျင်းပသည်မှစ၍၊ ၁၅ ရက်မြောက်နေ့ မလွန်မီ ကျင်းပပြီးဖြစ်စေရမည်။

၈၉။ ။ ရွေးကောက်ပွဲ ပြီးသည့်နောက်၊ လူမျိုးစုလွှတ်တော်၏ ပဌမအကြိမ် အစည်းအဝေးကို၊ ဝန်ကြီးချုပ် ၏ အကြံပေးချက်အရ နိုင်ငံတော်သမတက သတ်မှတ်သော နေ့ရက်တွင် ကျင်းပရမည်။

အပိုင်း ၄။ ပါလီမန်၏အာဏာများ။

၉၀။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံတွင် ဥပဒေပြု နိုင် သော အာဏာသည်၊ ပါလီမန်၌သာ တည်ရှိရမည်။

ခြွင်းချက် ။ ။ သို့ရာတွင် ပါလီမန်၏အက်ဥပဒေတခုသည်၊ ထိုအက်ဥပဒေနှင့် သဘောကိုက်ညီသော နည်းဥပဒေများနှင့် စည်းမျဉ်းဥပဒေများကို ပြုစေရန်၊ ထိုအက်ဥပဒေတွင် အထင်အရှား ဖေါ်ပြထားသော သူတဦးဦးအားသော်၎င်း၊ သို့တည်းမဟုတ် အာဏာပိုင်တဦးဦးအား သော်၎င်း၊ အခွင့်အာဏာကို လွှဲအပ် နိုင်သည်။ထိုနည်းဥပဒေများနှင့် စည်းမျဉ်းဥပဒေများမှာ တရားဥပဒေကဲ့သို့ အာဏာရှိရမည်။ သို့ရာ တွင် ထိုနည်းဥပဒေများနှင့် စည်းမျည်းဥပဒေများကို ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်အသီးသီးသို့၊ ဆက်လက် ကျင်းပလတ္တံ့သော ညီလာခံတွင် တင်သွင်းရမည်။ ထို့ပြင် အဆိုပါ နည်းဥပဒေများအရ၊ သို့တည်းမဟုတ် စည်းမျဉ်းဥပဒေများအရ အရေးယူ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီးဖြစ်သော အမှုကိစ္စ၏ ခိုင်လုံခြင်းကို မထိခိုက် စေဘဲ၊ ထိုနည်းဥပ​ဒေများနှင့် စည်းမျဉ်းဥပဒေများကို တင်သွင်းသည့်နေ့မှစ၍၊ သုံးလအတွင်းတွင် ပါလီမန် ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံး၌ အဆိုတင်သွင်း ဆုံးဖြတ်၍ ပယ်ဖျက်နိုင်ရမည်။

၉၁။ ။ သို့ရာတွင် ဒေသအလိုက် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရှိသည်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်သဘောတရားကို အခြေခံ၍၊ တရားဥပဒေဖြင့် သတ်မှတ်ထားသော ဒေသဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့များသို့၊ အုပ်ချုပ်ရေး ကိစ္စ၊ ယဉ်ကျေးမှုကိစ္စ၊ စီးပွါးရေးကိစ္စများအတွက် အထင်အရှားဖေါ်ပြထားသော အာဏာများကို လွှဲ ပေးရန်၊ တရားဥပဒေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းချက်ပြုနိုင်သည်။ ထိုပြဋ္ဌာန်းချက်များ ပါဝင်သော တရားဥပဒေသည်၊ ထို ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့များ၏ အခွင့်အရေးများ၊ အာဏာများနှင့် တာဝန်ဝတ်တရားများကို၎င်း၊ ထိုအဖွဲ့ များနှင့် ပါလီမန်တို့၏ ဆက်ဆံရေးကို၎င်း ထိုအဖွဲ့များနှင့် ပြည်ထောင်စု အစိုးရတို့၏ ဆက်ဆံရေးကို ၎င်း၊ သတ်မှတ်ရမည်။

၉၂။ ။ (၁) တဆက်တည်းဖြစ်သော အောက်ပုဒ်မခွဲဖြင့်၊ ပြည်နယ် ကောင်စီများသို့ လုံးဝခွဲဝေ လွှဲအပ်သော ဥပဒေပြု အာဏာမှလွဲ၍၊ ပါလီမန်တွင် ပြည်ထောင်စုတနိုင်ငံလုံး အတွက်ဖြစ်စေ၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ တစိတ်တဒေသအတွက်ဖြစ်စေ၊ ဥပဒေများကို ပြုရန် အာဏာရှိရမည်။

ဤပုဒ်မ၌ရှေ့ကဖေါ်ပြခဲ့သော စည်းကမ်းချက်တို့၏ ယေဘုယျသဘောကို အချုတ်အချယ် မဖြစ်စေဘဲ၊ ထို့ပြင် သေချာသည်ထက်သေချာအောင်၊ တဆက်တည်းဖြစ်သော အောက်ပုဒ်မခွဲ၌ မည်သို့ပင် ဆိုထား စေကာမှု၊ ပါလီမန်၌သာ ရှိသော ဥပဒေပြုမှု အခွင့်အာဏာသည် (ပြည်ထောင်စု ဥပဒေပြုစာရင်းဟု ဖေါ်ပြ လတ္တံ့သော) ဤအခြေခံဥပဒေ၏ တတိယဇယားရှိ စာရင်း၁တွင် သီးခြား ရေတွက်ပြထားသော ကိစ္စအားလုံးအပေါ်၌ သက်ရောက်ပြန့်နှံ့ရမည်ဟု ကျေညာလိုက်သည်။

အဆိုပါစာရင်းတွင် သီးခြားရေတွက် ဖေါ်ပြထားသော ဆောင်ရွက်ဖွယ် အကြောင်းအရာအမျိုးအစား တခုခု၌၊ ပါဝင်နေသည့် ကိစ္စတခုခုသည်၊ တဆက်တည်းဖြစ်သော အောက်ပုဒ်မခွဲဖြင့် ပြည်နယ်ကောင်စီ များသို့ လုံးဝခွဲဝေ လွှဲအပ်ထားသည့် ပြည်နယ်ဒေသန္တရ သဘောသက်ဝင်သော၊ သို့တည်းမဟုတ် ပြည်နယ်တွင်းရေးရာ သဘောသက်ဝင်သော ဆောင်ရွက်ဖွယ် အကြောင်းအရာ စာရင်းတွင် ပါဝင် သည်ဟု မမှတ်မယူရ။

(၂) ပြည်နယ် ဥပဒေပြုစာရင်းဟု ဖေါ်ပြလတ္တံ့သော အဆိုပါဇယားရှိ စာရင်း ၂ ၌ သီးခြားရေတွက်ပြ ထားသည့်ကိစ္စတခုခုနှင့် စပ်လျဉ်း၍၊ ပြည်နယ်အတွက်သော်၎င်း၊ ပြည်နယ်၏ တစိတ်တဒေသ အတွက် သော်၎င်း၊ ဥပဒေများကိုပြုရန် ပြည်နယ်ကောင်စီ၌သာ အာဏာရှိရမည်။

(၃) မည်သည့် ပြည်နယ်ကော်စီမဆို၊ မိမိ၏နယ်မြေများကိုသော်၎င်း၊ အာဏာများကိုသော်၎င်း၊ အခွင့်အရေးများကို သော်၎င်း၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံသို့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချ၍၊ ပြန်အပ်နိုင်သည်။

၉၃။ ။ ပြည်ထောင်စု ဥပဒေပြုစာရင်းတွင် သစ်တောကိစ္စ၊ သတ္တုတွင်းကိစ္စ၊ ရေနံမြေကိစ္စ၊ သတ္တုတူးဖေါ် ပြုပြင်ရေးကိစ္စ စည်းမျဉ်း သတ်မှတ်ပိုင်ခွင့် ပါရှိသည်ဖြစ်သောကြောင့်၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံက သုံးစွဲပိုင် ခွင့်ရှိသော အာဏာများကို သုံးစွဲရာ၌ ထိုသစ်တောများ၊ သတ္တုတွင်းများ၊ ရေနံမြေများကို လုပ်ကိုင် သုံးစွဲစေရန် သော်၎င်း၊ တိုးတက်အောင် ပြုစေရန်သော်၎င်း၊ အသုံးချစေရန်သော်၎င်း၊ လက်မှတ်ကို၊ သို့ တည်းမဟုတ်လိုင်စင်ကို၊ သို့တည်းမဟုတ် အခွင့်အာဏာ လွှဲအပ်သော အခြားနည်းကို ထုတ်မပေးမီ၊ ထိုသို့ထုတ်ပေးသော အာဏာပိုင်သည်၊ သက်ဆိုင်ရာ ပြည်နယ်အတွက် ခန့်ထားခြင်းခံရသော ပြည် ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့ဝန်ကြီးနှင့် ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်ရမည်။

၉၄။ ။ (၁) စစ်ကြောင့်ဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံတွင်း ဆူပူမှုကြောင့်ဖြစ်စေ၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ တည်တံ့မှုကို အန္တရာယ် ဖြစ်စေအံ့သော အထူးအရေးတကြီး အခြေဖြစ်ပေါ်နေပြီဟူ၍ သော်၎င်း၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ ကို ထိခိုက်နေသော စီးပွါးရေး အရေးတကြီးအခြေသည်၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ တစိတ်တဒေသ၌ ပေါ်ပေါက် နေပြီဟူ၍သော်၎င်း၊ နိုင်ငံတော်သမတက (ဤအခြေခံ ဥပဒေတွင် အရေးတကြီးကျေညာချက်ဟု ညွှန်း ထားသော) ကျေညာချက် တရပ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သော်၊ ပုဒ်မ ၉၂တွင် မည်သို့ပင် ဆိုထားစေကာမူ၊ ပြည်နယ် ဥပဒေပြုစာရင်းတွင် သီးခြားရေတွက် ဖေါ်ပြထားသော ကိစ္စတခုခုနှင့် စပ်လျဉ်း၍၊ ပြည်နယ် တနယ်အတွက်သော်၎င်း၊ ပြည်နယ်၏ တစိတ်တဒေသ အတွက်သော်၎င်း၊ ဥပဒေများကို ပြုရန် ပါလီမန် တွင် အာဏာရှိရမည်။

(၂) ဤအခြေခံဥပဒေအရ၊ ဥပဒေပြုရန် အာဏာရှိသော ပြည်နယ်ကောင်စီ၏ အာဏာကို၊ ဤပုဒ်မရှိ စကားကြောင့်၊ ချုတ်ချယ်ခြင်းမပြုရ၊ သို့ရာတွင် ပြည်နယ်တရားဥပဒေ၏ ပြဋ္ဌာန်းချက်တခုခုသည်၊ ဤပုဒ်မအရ ဥပဒေပြုရန် အာဏာရှိသော ပါလီမန်၏ ပြည်ထောင်စုတရားဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက် တခုခု နှင့် ဆန့်ကျင်နေခဲ့သော်၊ ပြည်နယ် တရားဥပဒေ အတည်မပြုမီက ဖြစ်စေ၊ ပြုပြီးမှဖြစ်စေ၊ အတည်ဖြစ်နေ သော ပြည်ထောင်စုတရားဥပဒေကိုသာလျှင် လိုက်နာရမည်။ ပြည်နယ်တရားဥပဒေသည် ပြည်ထောင်စု တရားဥပဒေအတည်ဖြစ်နေခိုက်၊ ပြည်ထောင်စု တရားဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင်သမျှသာ၊ အာဏာ ပျက်ပြယ် နေစေရမည်။

(၃) အရေးတကြီး ကျေညာချက်ကို -

(က) နောက်ထပ် ကျေညာချက်တရပ် ထုတ်ပြန်၍ ရုပ်သိမ်းနိုင်သည်။

(ခ) ခြောက်လအချိန်ကာလ မကုန်ဆုံးမီ၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံးက ဆုံးဖြတ်ပြဋ္ဌာန်း၍ အတည်မပြုလျှင်၊ ထိုခြောက်လ အချိန်ကာလ ကုန်ဆုံးသောအခါ၊ ထိုကျေညာချက်သည် အာဏာတည် ခြင်းမှ ရပ်စဲရမည်။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် ထိုကျေညာချက် အာဏာဆက်လက်တည်နေစေရန် သဘောတူသော ဆုံးဖြတ် ပြဋ္ဌာန်းချက်ကို၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော် နှစ်ရပ်လုံးက အတည်ပြုလျှင်၊ ထို့ပြင် အတည်ပြုတိုင်း၊ ထိုကျေညာချက်သည် ရုပ်သိမ်းခြင်း မခံရသေးသမျှ၊ ဤပုဒ်မခွဲအရ၊ ထိုကျေညာချက် အာဏာတည်နေ ခြင်းမှ ရပ်စဲရမည့်နေ့မှစ၍၊ နောက်ထပ် ၁၂လ ကာလအတွက် ဆက်လက်အာဏာတည်ရမည်။

(၄) အရေးတကြီး ကျေညာချက် ထုတ်ပြန်ခြင်းကြောင့်သာလျှင် ပါလီမန်က ပြုပိုင်ခွင့်ရှိ၍ ထိုပြုပိုင် ခွင့်နှင့်အညီ ပြုထားသော တရားဥပဒေသည်၊ ထိုကျေညာချက် အာဏာတည်ခြင်းမှ ရပ်စဲပြီးသည့်နောက် ခြောက်လ အချိန်ကာလကုန်ဆုံးသောအခါ၊ အဆိုပါ အချိန်ကာလမကုန်ဆုံးခင်က ပြုပြီးသော၊ သို့တည်း မဟုတ် မပြုဘဲ ချန်ခဲ့သော အရာများနှင့် စပ်လျဉ်း၍မှတပါး၊ အကျိုးမသက်ရောက်ရ။

၉၅။ ။ ပြည်နယ် နှစ်နယ်၏၊ သို့တည်းမဟုတ် နှစ်နယ်ထက်ပိုသော ပြည်နယ်များ၏ ပြည်နယ်ကောင်စီ များသည်၊ ပြည်နယ် ဥပဒေပြု စာရင်းတွင်သီးခြားရေတွက် ဖေါ်ပြထားသော ကိစ္စတခုခုအတွက်၊ ပါလီ မန်၏ အက်ဥပဒေဖြင့်၊ ထိုပြည်နယ်များတွင် စည်းမျဉ်း သတ်မှတ်ပေးသင့်သည်ဟူသော အချက်ကို အလိုရှိထိုက်သည်ဟု ထင်မြင်ခဲ့သော်၊ ထို့ပြင် ထိုပြည်နယ်ကောင်စီများက၊ ထိုသို့ အလိုရှိသည်ဟု ဆုံးဖြတ် အတည်ပြုခဲ့သော်၊ ပါလီမန်သည်၊ ထိုသို့ စည်းမျဉ်းသတ်မှတ်ပေးရေးအတွက် အက်ဥပဒေတခု ကို ပြဋ္ဌာန်းနိုင်ရမည်။ သို့ရာတွင် ထိုသို့ ပြဋ္ဌာန်းလိုက်သော အက်ဥပဒေကို ထိုအက်ဥပဒေနှင့် သက်ဆိုင် သည့် ပြည်နယ်တနယ်နယ်နှင့် စပ်လျဉ်း၍၊ ထိုပြည်နယ်ကောင်စီ၏ အက်ဥပဒေက ပြင်နိုင်သည်။ သို့ တည်းမဟုတ် ရုပ်သိမ်းနိုင်သည်။

၉၆။ ။ (၁) ဤအခြေခံဥပဒေရှိ စတုတ္ထဇယား၌ ရေတွက် ဖေါ်ပြထားသော အခွန်ထွက်ပင်ရင်းများမှ ရမည့် အခွန်တော် အားလုံးသည် ပြည်နယ်၌သော်၎င်း၊ ပြည်နယ်ကသော်၎င်း၊ ကောက်ခံရရှိသော ပြည် နယ်၏ အခွန်တော်ငွေတွင် ပါဝင်ရမည်။

(၂) တဆက်တည်းဖြစ်သော အထက်ပုဒ်မခွဲအရ၊ ပြည်နယ်များသို့ ခွဲဝေလွှဲအပ်ထားသော အခွန်တော် များမှ လွဲ၍၊ အခွန်တော်အားလုံးသည် ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ အခွန်တော်တွင်ပါဝင်ရမည်။

ခြွင်းချက်။ ။ ဤကိစ္စအတွက် ခန့်ထားသော အဖွဲ့တခုခု၏ သို့တည်းမဟုတ် အခြားအာဏာပိုင် တခုခု၏ ထောက်ခံချက်များအရ ထောက်ပံ့ရန် လိုအပ်သည်ဟု ဆုံးဖြတ်သတ်မှတ်သော အထောက်အပံ့ ငွေများကို၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံတော်အစိုးရသည် မိမိ၏ အခွန်တော်များမှထုတ်၍၊ ပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင် များ၏ အခွန်တော်များကို ဖြည့်တင်းသော အားဖြင့်၊ ထိုပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင်များ၏ အစိုးရများအား ပေးနိုင်သည်။

၉၇။ ။ (၁) ကုန်းတပ်၊ ရေတပ်၊ လေတပ် ဖွဲ့စည်းထားရှိသော အခွင့်အရေးသည် ပါလီမန်၌သာ တည်ရှိ ရမည်။

(၂) ပါလီမန်က ဖွဲ့စည်းထားရှိသော ကုန်းတပ်၊ ရေတပ်၊ လေတပ် များမှတပါး၊ မည်သည့်ကုန်းတပ် ၊ ရေတပ်၊ လေတပ်ကိုမျှသော်၎င်း၊ မည်သည့် စစ်တပ်အစည်းအရုံးကိုမျှသော်၎င်း၊ စစ်တပ်သဘော အချို့ အဝက်ပါသော မည်သည့် အစည်းအရုံးကိုမျှ သော်၎င်း၊ မည်သည့် အကြောင်းကိစ္စနှင့်မျှ၊ မဖွဲ့မစည်း မထားရှိရ၊ သို့ရာတွင် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေးဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ်တရား သက်သက်ကိုသာ ဆောင်ရွက်စေ ရန် ပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင်တခုခု၏ အခွင့်အာဏာအရ ထားရှိသော ရာဇဝတ် အမှုထမ်းအဖွဲ့ကိုမူကား ဖွဲ့ စည်းထားရှိနိုင်သည်။

အပိုင်း ၅။ ဥပဒေပြုခြင်း။

၉၈။ ။ ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင် စတင်တင်သွင်း၍၊ ထိုလွှတ်တော်ကပင် အတည်ပြုလိုက်သော ဥပဒေ ကြမ်းတိုင်းကို၊ လူမျိုးစု လွှတ်တော်သို့ တင်ပို့ရမည်။ ထိုဥပဒေကြမ်းသည် ငွေဥပဒေကြမ်း မဟုတ်လျှင် ၊ လူမျိုးစုလွှတ်တော်က ပြင်ဆင်ချက်ပြုနိုင်၍ ပြည်သူ့လွှတ်တော်သို့ စဉ်းစားဆွေးနွေးစေရန် တင်ပို့နိုင် သည်။

၉၉။ ။ ငွေဥပဒေကြမ်းမျိုးမှတပါး၊ အခြားဥပဒေကြမ်းတိုင်းကို လူမျိုးစုလွှတ်တော်တွင် စတင်တင်သွင်း နိုင်၍၊ ထိုလွှတ်တော်က အတည်ပြုလိုက်လျှင်၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်သို့ တင်ပို့ရမည်။ ပြည်သူ့လွှတ်တော် က ပြင်ဆင်ချက်ပြုနိုင်၍၊ လူမျိုးစုလွှတ်တော်သို့၊ စဉ်းစားဆွေးနွေးစေရန်၊ ပြန်ပို့နိုင်သည်။

၁၀၀။ ။ လွှတ်တော်တရပ်က အတည်ပြုလိုက်၍၊ အခြားလွှတ်တော်က လက်ခံသော ဥပဒေကြမ်းကို၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံးက၊ အတည်ပြုသည်ဟု မှတ်ယူရမည်။

၁၀၁။ ။ အစိုးရ၏ သာမန်နှစ်စဉ် အသုံးစရိတ်များအတွက်၊ အခွန်တော်ကို၊ သို့တည်းမဟုတ် ငွေကို သတ်မှတ်ခွဲဝေပေးသော ဥပဒေကြမ်းသည်၊ ထိုသို့သတ်မှတ် ခွဲဝေပေးသော အချက်များနှင့်သာလျှင်၊ သက်ဆိုင်ရမည်။

၁၀၂။ ။ အခွန်စည်းကြပ်ရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေကြမ်းများသည်၊ အခွန်စည်းကြပ်သော အချက်များနှင့်သာ သက်ဆိုင်ရမည်။ ထိုဥပဒေကြမ်းများ၌ ပါရှိသည့်အခြား ကိစ္စများဆိုင်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို အကျိုး သက်ရောက်ခြင်း မဖြစ်စေရ။

ငွေဥပဒေကြမ်းများ။

၁၀၃။ ။ ငွေဥပဒေကြမ်းများကို၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်၌သာလျှင်၊ စတင် တင်သွင်းရမည်။

၁၀၄။ ။ ပြည်သူ့လွှတ်တော်က အတည်ပြုလိုက်သော ငွေဥပဒေကြမ်းတိုင်းကို၊ လူမျိုးစု လွှတ်တော်သို့ ၊ အကြံပေးစေရန် တင်ပို့ရမည်။

၁၀၅။ ။ (၁) လူမျိုးစုလွှတ်တော်သို့ အကြံပေးစေရန် တင်ပို့သော ငွေဥပဒေကြမ်းတိုင်းကို၊ ထိုလွှတ်တော် သို့ တင်ပို့ပြီးသည့်နောက် ၂၁ ရက်အတွင်းတွင်၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်သို့ ပြန်ပို့ရမည်။ ပြည်သူ့လွှတ်တော် သည်၊ လူမျိုးစုလွှတ်တော်၏ အကြံပေးချက်အားလုံးကို သော်၎င်း၊ အချို့ကိုသော်၎င်း၊ လက်ခံနိုင်သည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ပယ်နိုင်သည်။

(၂) ထိုကဲ့သို့သော ငွေဥပဒေကြမ်းကို၊ လူမျိုးစုလွှတ်တော်က ပြည်သူ့လွှတ်တော်သို့ ၂၁ ရက်အတွင်းတွင် ပြန်မပို့လျှင်၊ သို့တည်းမဟုတ် ပြည်သူ့လွှတ်တော်က လက်မခံသော အကြံပေးချက်များဖြင့်၊ ထို ၂၁ ရက်အတွင်းတွင်၊ ပြန်ပို့လျှင်၊ ထို ငွေဥပဒေကြမ်းသည် ၂၁ ရက် ကုန်ဆုံးသောအခါ၊ လွှတ်တော် နှစ်ရပ် လုံး၏အတည်ပြုချက်ကို ရသည်ဟု မှတ်ယူရမည်။

၁၀၆။ ။ (၁) ငွေဥပဒေကြမ်းဟူသည်မှာ၊ အောက်ပါကိစ္စများအားလုံးနှင့် သော်၎င်း၊ တခုခုနှင့်သော်၎င်း၊ သက်ဆိုင်သည့် ပြဋ္ဌာန်းချက်များသာ ပါဝင်သော ဥပဒေကြမ်းကိုဆိုလိုသည်။ ထိုကိစ္စများကား အခွန် တော်စည်းကြပ်ခြင်း၊ အခွန်တော်ရုပ်သိမ်းခြင်း၊ အခွန်တော်ချမ်းသာခွင့်ပေးခြင်း၊ အခွန်တော်စံနစ် ပြောင်းခြင်း၊ အခွန်တော်စံနစ် စည်းမျဉ်းသတ်မှတ်ခြင်း၊ သို့တည်းမဟုတ် ကြွေးမြီပေးဆပ်ခြင်းအတွက် သော်၎င်း၊ အခြားဘဏ္ဍာရေးကိစ္စများအတွက်သော်၎င်း၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ အခွန်တော်မှ ကျခံစေရန် သတ်မှတ်ခြင်း၊ ထိုသို့သော သတ်မှတ်ခြင်းကိုပြင်ခြင်း၊ ထိုသို့သော သတ်မှတ်ချက်ကို ရုပ်သိမ်းခြင်း၊ သို့တည်းမဟုတ် ခွင့်ပြုရံပုံငွေ သတ်မှတ်ခြင်း၊ သို့တည်းမဟုတ် ဘဏ္ဍာတော်ငွေ ခွဲဝေသုံးစွဲခြင်း၊ လက်ခံ ခြင်း၊ ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ ထုတ်ပေးခြင်း၊ စာရင်းစစ်ဆေးခြင်း၊ သို့တည်းမဟုတ် ငွေချေးယူခြင်း၊ ချေးယူငွေ အတွက် အာမခံခြင်း၊ ချေးယူငွေကို ပြန်ဆပ်ခြင်း၊ ထိုကိစ္စများနှင့်သော်၎င်း၊ ထိုကိစ္စတရပ်ရပ်နှင့် သော်၎င်း၊ ဆက်သွယ်၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကိစ္စများဖြစ်သည်။

(၂) အထက်ပါပုဒ်မခွဲရှိ “အခွန်တော်စည်းကြပ်ခြင်း”၊ “ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ အခွန်တော်”၊ “ချေး ယူငွေ” ဟူသော စကားရပ်အသီးသီး၏ အဓိပ္ပါယ်တွင်၊ ဒေသန္တရဆိုင်ရာ ကိစ္စများအတွက်၊ ဒေသန္တရ ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်များကသော်၎င်း၊ အဖွဲ့များကသော်၎င်း၊ စည်းကြပ်သောအခွန်၊ သို့တည်းမဟုတ် ကောက်ခံသော ဘဏ္ဍာငွေ၊ သို့တည်းမဟုတ် ချေးငွေ၊ မပါချေ။

၁၀၇။ ။ (၁) ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ မိမိ၏ထင်မြင်ချက်တွင်၊ ငွေဥပဒေကြမ်းဟု ယူဆသော မည်သည့်ဥပဒေကြမ်းကိုမဆို၊ ငွေဥပဒေကြမ်း ဟုတ်မှန်ကြောင်း ထောက်ခံချက်ပေးရမည်။ ဤပုဒ်မတွင် ဆက်လက်ပါရှိသည့် ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်လျှင်၊ ထိုထောက်ခံချက်သည် အပြီးအပြတ်အတည် ဖြစ်ရမည်။

(၂) ဥပဒေကြမ်းတခုအား ငွေဥပဒေကြမ်း ဟုတ်မဟုတ် အခွင့်အရေးကော်မီတီသို့ တင်ပြစဉ်းစားစေရန် လူမျိုးစုလွှတ်တော်သည် ၊ အမတ်စုစုပေါင်း၏ သုံးပုံနှစ်ပုံအောက် မလျော့သော အမတ်များတက်ရောက် သည့် အစည်းအဝေးတခုတွင် အတည်ပြုသော ဆုံးဖြတ်ပြဋ္ဌာန်းချက်ဖြင့်၊ နိုင်ငံတော်သမတအား ပန်ကြားနိုင်သည်။

(၃) နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ မိမိ၏သဘောအတိုင်း၊ ထိုပန်ကြားချက်ကို လိုက်လျောရန် ဆုံးဖြတ်လျှင်၊ အခွင့်အရေး ကော်မီတီတခုကို ခန့်ရမည်။ ထိုကော်မီတီတွင် ပြည်သူ့လွှတ်တော်နှင့် လူမျိုးစုလွှတ်တော် တို့မှ အမတ်ဦးရေ အညီအမျှ ပါဝင်ရမည့်အပြင်၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်မှ တရားဝန်ကြီး တဦးကိုလည်း၊ သဘာပတိအဖြစ်ဖြင့် ခန့်ရမည်။

မဲဆန္ဒအရေအတွက်ခြင်း တူညီနေသောကိစ္စ၌သာလျှင် သဘာပတိ၌ မဲဆန္ဒပေးပိုင်ခွင့်ရှိရမည်။

(၄) ထိုသို့ခန့်လိုက်သော အခွင့်အရေးကော်မီတီသို့ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ ထိုပြဿနာကို ပေးပို့ ထောက်လှမ်းရမည်။ ဥပဒေကြမ်းကို လူမျိုးစုလွှတ်တော်သို့ ပေးပို့ပြီးသည့်နောက် တနေ့မှစ၍ ၂၁ ရက်အတွင်းတွင် ထိုကော်မီတီသည် မိမိ၏ယူဆချက်ကို နိုင်ငံတော်သမတထံသို့ တင်သွင်းအစီရင်ခံရ မည်။

(၅) အစီရင်ခံချက်ကို အခြေပြု၍ နိုင်ငံတော်သမတက မိမိ၏သဘောအတိုင်း ချမှတ်ထားသော ဆုံးဖြတ် ချက်သည်၊ အပြီးအပြတ်အတည်ဖြစ်ရမည်။

၁၀၈။ ။ နိုင်ငံတော်သမတသည် လူမျိုးစုလွှတ်တော်၏ ပန်ကြားချက်ကို မလိုက်လျောဟု မိမိ၏သဘော အတိုင်း ဆုံးဖြတ်လျှင်၊ သို့တည်းမဟုတ် အခွင့်အရေးကော်မီတီသည် အထက်ပါသတ်မှတ်ထားသော အချိန်အတွင်းတွင် အစီရင်ခံရန် ပျက်ကွက်လျှင်၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ၏ ဟုတ်မှန်ကြောင်း ထောက်ခံချက်သည် အတည်ဖြစ်မြဲဖြစ်ရမည်။

၁၀၉။ ။ လွှတ်တော်တရပ်က အခြားဥပဒေကြမ်းတခုခုကို အတည်ပြုလိုက်၍၊ အခြားလွှတ်တော်က ထိုဥပဒေကြမ်းကို ပယ်ချလျှင်၊ သို့တည်းမဟုတ် အတည်ပြုရန် ပျက်ကွက်လျှင်၊ သို့တည်းမဟုတ် ထိုဥပဒေ ကြမ်းကို စတင်တင်သွင်းသည့်လွှတ်တော်က လက်မခံသော ပြင်ဆင်ချက်များဖြင့် အတည်ပြု လိုက်လျှင်၊ နိုင်ငံတော်သမတသည် လွှတ်တော်နှစ်ရပ်၏ တွဲဖက် အစည်းအဝေးကို ကျင်းပစေရမည်။

တွဲဖက်အစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်ကြသော လွှတ်တော်အမတ်များသည်၊ ဥပဒေကြမ်းကို စတင် တင်သွင်းသော လွှတ်တော်က အတည်ပြုလိုက်သည့် ဥပဒေကြမ်းနှင့်တကွ၊ အခြားလွှတ်တော်က ပြုပြီး ဖြစ်သော ပြင်ဆင်ချက်များရှိလျှင် ထိုပြင်ဆင်ချက်များကိုပါ၊ စဉ်းစားဆွေးနွေးနိုင်၍ မဲဆန္ဒပေးရမည်။ အကယ်၍ အစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်မဲပေးကြသော လွှတ်တော်နှစ်ရပ် အမတ်စုစုပေါင်း၏ အမတ် များရာက၊ ပြင်ဆင်ချက်များပါလျှင်၊ ထိုပြင်ဆင်ချက်များပါသော ဥပဒေကြမ်းကို အတည်ပြုလိုက်သော် ၊ ထိုဥပဒေကြမ်းသည် လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံး၏ အတည်ပြုချက်ကိုရသည်ဟု မှတ်ယူရမည်။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် တွဲဖက်အစည်းအဝေး၌-

(က) လွှတ်တော်တရပ်က အတည်ပြုပြီးဖြစ်သော ဥပဒေကြမ်းကို၊ အခြားလွှတ်တော်ကပယ်ချ၍၊ စတင်တင်သွင်းသော လွှတ်တော်သို့ပြန်ပို့လျှင်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို အတည်ပြုရန် အချိန်ကြန့်ကြာသောကြောင့် ပြုအပ်သောပြင်ဆင်ချက်များမှတပါး၊ အခြားမည်သည့် ပြင်ဆင်ချက်အဆိုကိုမျှ မတင်သွင်းရ။

(ခ) ဥပဒေကြမ်းကို အခြားလွှတ်တော်တရပ်က ပြင်ဆင်ချက်များထည့်၍ အတည်ပြုပြီးနောက် စတင် တင်သွင်းသောလွှတ်တော်သို့ ပြန်ပို့လျှင်မူကား၊ အပိုဒ် (က) တွင်ဖေါ်ပြခဲ့သော ပြင်ဆင်ချက်အဆိုများ နှင့် လွှတ်တော်နှစ်ရပ်သဘောကွဲလွဲသည့် အချက်များနှင့်ဆိုင်သော ပြင်ဆင်ချက် အဆိုများကိုသာ တင်သွင်းရမည်။

ထို့ပြင်၊ ဤပုဒ်မအရ ခွင့်ပြုထိုက်သော ပြင်ဆင်ချက်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍၊ သဘာပတိအဖြစ်ဖြင့် ဆောင်ရွက်သောသူ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် အပြီးအပြတ်ဖြစ်ရမည်။

၁၁၀။ ။ (၁) ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံး၏ ညီလာခံမရှိခိုက်၊ မည်သည့်အခါမျိုး၌မဆို၊ နိုင်ငံ တော်သမတ သည်၊ ချက်ခြင်းအရေးယူဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်သော ကိစ္စများပေါ်ပေါက်လာသည်ဟု ယူ ဆလျှင်၊ ထိုကိစ္စများပေါ်ပေါက်လာသည့်အလျောက် လိုအပ်သည်ဟုထင်မြင်သော တချက်လွှတ် ဥပဒေများကို ထုတ်ပြန်ကျေညာနိုင်သည်။ ဤပုဒ်မအရ ထုတ်ပြန်ကျေညာသော တချက်လွှတ်ဥပဒေ သည်၊ နိုင်ငံတော်သမတက သဘောတူပြီးဖြစ်သော ပါလီမန်၏ အက်ဥပဒေကဲ့သို့၊ အကျိုးသက်ရောက် ၍ အတည်ဖြစ်ရမည်။

(၂) ထိုကဲ့သို့သော တချက်လွှတ် ဥပဒေတိုင်းကို ကြိုတင်နုတ်သိမ်းထားပြီး မဟုတ်လျှင်၊ ထုတ်ပြန် ကျေညာသည့်နေ့မှစ၍၊ ၄၅ ရက်အတွင်း၌၊ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ ထိုတချက်လွှတ် ဥပဒေကို ပါလီမန် ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံးသို့ တင်ပြရမည်။ ပြည်သူ့လွှတ်တော် ပြန်လည် စည်းဝေးသည့်နေ့မှ ၁၅ ရက် ကုန်လွန်သောအခါ၌ဖြစ်စေ၊ လူမျိုးစုလွှတ်တော် ပြန်လည် စည်းဝေးသောနေ့မှ ၁၅ ရက် ကုန်လွန် သောအခါ၌ဖြစ်စေ၊ နောက်ကျရာနေ့တွင်၊ ထိုတချက်လွှတ်ဥပဒေသည် အတည်ဖြစ်နေခြင်းမှ ရပ်စဲရမည်။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံး၏ သဘောတူ ညီချက်ဖြင့်၊ ထိုတချက်လွှတ် ဥပဒေကို၊ လိုအပ်သော ကာလအပိုင်းအခြားအထိ၊ ဆက်လက် အတည်ဖြစ် စေနိုင်သည်။

(၃) တချက်လွှတ်ဥပဒေ ထုတ်ပြန်ကျေညာသည့် နေ့မှစ၍ ၄၅ ရက်အတွင်း၌ နုတ်သိမ်းပြီးဖြစ်လျှင်၊ ထိုတချက်လွှတ် ဥပဒေကို ပါလီမန်သို့၊ ဆက်လက်ကျင်းပလတ္တံ့သော ညီလာခံတွင် တင်ပြရမည်။

(၄) ဤပုဒ်မအရ၊ တချက်လွှတ်ဥပဒေတခုတွင်၊ ဤအခြေခံဥပဒေအရ၊ ပါလီမန်က မပြုပိုင်သော ပြဋ္ဌာန်း ချက်ပါရှိလျှင်၊ ပါရှိသော ထိုပြဋ္ဌာန်းချက်သည် ပျက်ပြယ်ရမည်။

လက်မှတ်ထိုးခြင်းနှင့် ထုတ်ပြန်ကျေညာခြင်း။

၁၁၁။ ။ (၁) ဥပဒေကြမ်းတခုကို ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံးက အတည်ပြုလိုက်သည်နှင့် တပြိုင်နက်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို ဤပုဒ်မရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်အညီ လက်မှတ်ရေးထိုးရန်နှင့် အက်ဥပဒေ တရပ်အဖြစ်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ကျေညာရန်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို နိုင်ငံတော် သမတထံသို့ တင်ပြရမည်။

(၂) ဤအခြေခံဥပဒေ၌၊ အခြားပြဋ္ဌာန်းချက်ပြုထားခြင်းမရှိလျှင်၊ မိမိထံသို့ တင်ပြသော ဥပဒေကြမ်း တိုင်းကို နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ တင်ပြပြီးသည့်နောက်တနေ့မှစ၍ ၇ရက်အောက် နောက်မကျစေဘဲ၊ လက်မှတ်ထိုးရမည်။

(၃) ဥပဒေကြမ်းတခုခုကို နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ မိမိထံသို့ တင်ပြပြီးသည့် နောက်တနေ့မှစ၍ ၇ရက်အတွင်း၌၊ လက်မှတ်မထိုးလျှင်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းသည်၊ ၇ရက်မြောက်သောနေ့တွင်၊ နိုင်ငံတော် သမတ၏ လက်မှတ်ရေးထိုးချက်ကို ရပြီးဘိသကဲ့သို့ အက်ဥပဒေဖြစ်လာရမည်။

၁၁၂။ ။ (၁) ဤအခြေခံဥပဒေအရ၊ နိုင်ငံတော်သမတက လက်မှတ်ထိုးသော၊ သို့တည်းမဟုတ် လက်မှတ်ထိုးပြီးသည်ဟု မှတ်ယူအပ်သော ဥပဒေကြမ်းတိုင်းသည်၊ ဥပဒေကြမ်းကို လက်မှတ်ထိုးသော၊ သို့တည်းမဟုတ် လက်မှတ်ထိုးပြီးသည်ဟု မှတ်ယူအပ်သော နေ့မှစ၍ အက်ဥပဒေဖြစ်လာရမည်။

(၂) ထိုကဲ့သို့သော အက်ဥပဒေတိုင်းကို၊ နိုင်ငံတော်သမတ၏ အမိန့်အရ၊ အစိုးရပြန်တမ်းတွင် ထုတ် ပြန်ကျေညာရမည်။ ထိုအက်ဥပဒေ၌၊ သီးခြားညွှန်ကြားချက်မပါလျှင်၊ ထုတ်ပြန်ကျေညာသောနေ့၌ အာဏာတည်ရမည်။

၁၁၃။ ။ နိုင်ငံတော်သမတ လက်မှတ်ထိုးသော အက်ဥပဒေများနှင့် တချက်လွှတ်ဥပဒေများ၏ စာမူများကို တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ အတွင်းဝန်ရုံးတွင် မော်ကွန်းတင်ရမည်။ ထိုစာမူများသည် အဆို ပါအက်ဥပဒေ၏၊ သို့တည်းမဟုတ် တချက်လွှတ်ဥပဒေ၏ ပြဋ္ဌာန်းချက်များအတွက်၊ အပြီးသတ် သက်သေ အထောက်အထားဖြစ်ရမည်။

အခန်း ၇။

ပြည်ထောင်စုအစိုးရ။

၁၁၄။ ။ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ အစိုးရအဖွဲ့ကို ပုဒ်မ ၅၆အရ ခန့်ထားသော ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ဝန်ကြီးများဖြင့် ဖွဲ့ စည်းရမည်။

၁၁၅။ ။ အစိုးရအဖွဲ့သည်၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်အား၊ အဖွဲ့လိုက် စုပေါင်းတာဝန်ခံရမည်။

၁၁၆။ ။ အစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးတဦးသည်၊ ခြောက်လမျှ တဆက်တည်း ပါလီမန်အမတ်မဟုတ်လျှင်၊ ထိုကာလအပိုင်းအခြား ကုန်ဆုံးသောအခါ၊ အစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးအဖြစ်မှ ရပ်စဲရမည်။

၁၁၇။ ။ (၁) နိုင်ငံတော်သမတ၏ လက်သို့ မိမိ၏နုတ်ထွက်လွှာကို ပေးအပ်ခြင်းဖြင့်၊ ဝန်ကြီးချုပ် သည် အခါမရွေး၊ ရာထူးမှ နုတ်ထွက်နိုင်သည်။

(၂) နိုင်ငံတော်သမတထံသို့ တင်သွင်းစေရန် မိမိ၏နုတ်ထွက်လွှာကို ဝန်ကြီးချုပ်လက်သို့ ပေးအပ်ခြင်း ဖြင့်၊ မည်သည့်အစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးမဆို၊ ရာထူးမှနုတ်ထွက်နိုင်သည်။ တဆက်တည်းဖြစ်သော အောက်ပုဒ်မခွဲအရ နိုင်ငံတော်သမတက လက်ခံသောအခါ၊ ထိုသို့နုတ်ထွက်ခြင်းသည် အတည်ဖြစ်ရ မည်။

(၃) ဝန်ကြီးချုပ်က အကြံပေးခဲ့လျှင်၊ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ ဝန်ကြီးချုပ်၏ နုတ်ထွက်ခြင်းကိုမှတပါး၊ အခြားမည်သည့်ဝန်ကြီး၏ နုတ်ထွက်ခြင်းကို မဆိုလက်ခံရမည်။

၁၁၈။ ။ ဝန်ကြီးချုပ်သည်၊ မိမိ၏သဘောအရ လုံလောက်သော အကြောင်းများ ရှိသည်ဟုထင်မြင်လျှင်၊ အစိုးရအဖွဲ့ဝင်ဝန်ကြီးတဦးအား မည်သည့်အချိန်အခါ၌မဆို၊ ရာထူးမှနုတ်ထွက်စေရန် တောင်းဆို နိုင်သည်။ အကယ်၍ သက်ဆိုင်ရာဝန်ကြီးသည်၊ ထိုတောင်းဆိုချက်ကို လိုက်နာဆောင်ရွက်ခြင်း မပြုဘဲ ပျက်ကွက်ခဲ့သော်၊ ထိုဝန်ကြီးအား၊ ဝန်ကြီးချုပ်က ရာထူးမှ ရပ်စဲစေရန် အကြံပေးခဲ့လျှင်၊ နိုင်ငံတော် သမတသည် ထိုဝန်ကြီးကို ရာထူးမှ ရပ်စဲစေရမည်။

၁၁၉။ ။ ဝန်ကြီးချုပ်သည်၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင် အမတ်များရာ၏ ထောက်ခံမှုကို မရသောအခါ၊ ရာထူးမှနုတ်ထွက်ရမည်။ သို့ရာတွင် ဝန်ကြီးချုပ်၏ အကြံပေးချက်အတိုင်း၊ နိုင်ငံတော်သမတက ပုဒ်မ ၅၇ အရ ပါလီမန်ကို ဖျက်သိမ်း၍၊ ထိုသို့ဖျက်သိမ်းပြီးနောက် ပါလီမန်ကို တဖန် ပြန်လည်ကျင်းပစည်း ဝေးသောအခါ၊ ထိုဝန်ကြီးချုပ်သည် ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင် အမတ်များရာ၏ ထောက်ခံမှုကို ပြန်လည် ရရှိလျှင်၊ မိမိ၏ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ရန် မလို။

၁၂၀။ ။ (၁) ဝန်ကြီးချုပ်သည် မည်သည့်အခါ၌မဆို ရာထူးမှ နုတ်ထွက်လျှင် ဝန်ကြီးများသည်လည်း ၊ မိမိတို့၏ရာထူးများမှ နုတ်ထွက်ကြသည်ဟု မှတ်ယူရမည်။ သို့ရာတွင် ရာထူးများ၌ ဆက်ခံထမ်းရွက် မည့် ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ဝန်ကြီးများကို ခန့်ထားပြီးသည့်တိုင်အောင် လက်ရှိ ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ဝန်ကြီးများ သည်၊ မိမိတို့၏ တာဝန်ဝတ်တရားများကို ဆက်လက် ဆောင်ရွက်ကြရမည်။

(၂) ပါလီမန်ကို ဖျက်သိမ်းသည့်နေ့ရက်က ရာထူးလက်ရှိဖြစ်ကြသော အစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများသည်၊ ရာထူးဆက်ခံထမ်းရွက်မည့် ဝန်ကြီးများကို ခန့်ထားသည့်တိုင်အောင်၊ မိမိတို့၏ရာထူးများတွင် ဆက် လက်တည်ရှိနေကြရမည်။

၁၂၁။ ။ (၁) ပြည်ထောင်စုအစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်မှုဆိုင်ရာ အရေးယူဆောင်ရွက်ချက်အားလုံးကို ပြည်ထောင် စုနိုင်ငံတော် သမတ၏ အမည်ဖြင့် အရေးယူဆောင်ရွက်သည်ဟု ဖေါ်ပြရမည်။

(၂) နိုင်ငံတော်သမတ၏ အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်သော အမိန့်များနှင့်တကွ စာချွန်တော်များကို၊ နိုင်ငံတော် သမတက ပြဋ္ဌာန်းသည့် နည်းဥပဒေများတွင် ဖေါ်ပြထားသော နည်းလမ်းများနှင့်အညီ၊ ဟုတ်မှန် ကြောင်း ထင်ရှားစေရမည်။ ထို့ပြင် ထိုသို့ ဟုတ်မှန်ကြောင်း ထင်ရှားအောင် ပြုထားသည့် အမိန့်၊ သို့ တည်းမဟုတ် စာချွန်တော်သည် နိုင်ငံတော်သမတ၏အမိန့်၊ စာချွန်တော်များ မဟုတ်သောကြောင့် မခိုင်လုံဟု ငြင်းဆိုပိုင်ခွင့် မရှိစေရ။

(၃) မိမိ၏သဘောအတိုင်း ဆောင်ရွက်ရန် ဤအခြေခံဥပဒေက ပြဋ္ဌာန်းသည့် မှုခင်းကိစ္စမှလွဲ၍၊ ပြည် ထောင်စုအစိုးရ ဆောင်ရွက်အပ်သော မှုခင်းကိစ္စအတွက်၎င်း၊ အဆိုပါ မှုခင်းကိစ္စများကို ဝန်ကြီးများအား ခွဲဝေပေးရန် ၎င်း၊ နိုင်ငံတော်သမတသည် နည်းဥပဒေများကို ပြဋ္ဌာန်းရမည်။

အထက်က ပြဋ္ဌာန်းချက်များ၏ ယေဘုယျသဘောကို မထိခိုက်စေဘဲ၊ တာဝန်ဝတ်တရားများကို နယ် မြေဒေသအလိုက် ခွဲဝေနိုင်သည့်အပြင်၊ အစိုးရ ဌာနဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းအလိုက်လည်း ခွဲဝေနိုင်သည်။

၁၂၂။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်လျှင်၊ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်မှု အခွင့်အာဏာသည်၊ အောက်ပါကိစ္စများသို့ သက်ရောက်ပြန့်နှံ့သည်။

(က) ပါလီမန်က ဥပဒေပြုနိုင်သော ကိစ္စများ။

(ခ) ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ အပတွင် ဖွဲ့စည်း၍ ပြည်ထောင်စုအစိုးရ၏ သဘောတူညီချက်ဖြင့် ပြည်ထောင် စုနိုင်ငံတွင် တပ်ချနေသော၊ သို့တည်းမဟုတ် ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံက အသုံးပြုရန် လွှဲအပ်ခြင်းခံရသော လက်နက်ကိုင်စစ်တပ်များကို ထိုကိစ္စအတွက် ပြည်ထောင်ချင်းချင်း စာချုပ်၊ သို့တည်းမဟုတ် သဘော တူညီချက်တွင်ပါဝင်သော ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် လျော်ညီစွာ အုပ်ချုပ်ရန်ကိစ္စများ။

၁၂၃။ ။ (၁) ပါလီမန်၏ သဘောတူညီချက်ကို မရဘဲ၊ စစ်မကျေညာရ။ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံသည်လည်း စစ်ထဲ၌ မပါဝင်ရ။

(၂) သို့ရာတွင် အပြင်အပမှ ထိပါးတိုက်ခိုက်လာသော အခါ၌သော်၎င်း၊ ထိုသို့ထိပါး တိုက်ခိုက်အံ့ဆဲဆဲ အခါ၌သော်၎င်း၊ အစိုးရသည် ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန် လိုအပ်သည်ဟု ယူဆ လျှင်၊ လိုအပ်သည်ဟု ယူဆသည့်အတိုင်း၊ အရေးယူဆောင်ရွက် နိုင်သည်။ ထို့ပြင် ပါလီမန်ညီလာခံ ကျင်းပနေဆဲမဟုတ်လျှင်၊ အလျင်အမြန်ဆုံး ဆင့်ခေါ်၍ ညီလာခံကို ကျင်းပစေရမည်။

၁၂၄။ ။ ပြည်တွင်းရေးရာ၊ ပြည်ထောင်ချင်းချင်းရေးရာ အားလုံးနှင့်စပ်လျဉ်းသော သဘောထားဝါဒများ ကို ဝန်ကြီးချုပ်သည်၊ နိုင်ငံတော်သမတအား အကြောင်းကြားနေရမည်။

၁၂၅။ ။ (၁) ပြည်ထောင်စုအစိုးရသည်၊ ဘဏ္ဍာတော်နှစ်တိုင်း တနှစ်အတွက် ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ အရမှန်းခြေငွေစာရင်းနှင့် အသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းများကို ပြု၍၊ ထိုစာရင်းများကို ပြည်သူ့လွှတ်တော် သို့ စဉ်းစားဆွေးနွေးစေရန် တင်ပြရမည်။

(၂) အသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်း တင်ပြခြင်းကိစ္စ၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏အခွန်တော်ခွဲဝေ လျာထားခြင်းကိစ္စ၊ ထိုသို့တင်ပြခြင်း၊ လျာထားခြင်းတို့နှင့် သက်ဆိုင်သော ကိစ္စများနှင့် စပ်လျဉ်း၍၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်များတွင်၊ လိုက်နာရမည့်လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဤအခြေခံဥပဒေက ပြဋ္ဌာန်းထားပြီးမရှိလျှင်၊ တရားဥပဒေနှင့်အညီ ပြဋ္ဌာန်းရမည်။

နိုင်ငံတော်ရှေ့နေချုပ်။

၁၂၆။ ။ (၁) နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ ဝန်ကြီးချုပ်က အမည်တင်သွင်းသော တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ တဦးကို၊ နိုင်ငံတော်ရှေ့နေချုပ် အဖြစ်ခန့်ထားရမည်။

(၂) နိုင်ငံတော်ရှေ့နေချုပ်၏ တာဝန်ဝတ်တရားမှာ၊ ဥပဒေနှင့်ဆိုင်သည့် ကိစ္စများတွင်၊ အစိုးရအား အကြံပေးရန်ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် အခါကာလအားလျော်စွာ၊ နိုင်ငံတော်သမတက ဆောင်ရွက်စေရန် လွှဲ အပ်သော၊ ဥပဒေနှင့်ဆိုင်သည့် အခြားတာဝန်ဝတ်တရားများကိုလည်း ဆောင်ရွက်ရန် ဖြစ်သည်။

၁၂၇။ ။ (၁) နိုင်ငံတော်သမတထံသို့ တင်သွင်းရန်ဖြစ်သော နုတ်ထွက်စာကို ဝန်ကြီးချုပ်အား ပေးအပ် ခြင်းဖြင့်၊ နိုင်ငံတော်ရှေ့နေချုပ်သည်၊ အခါမရွေး ရာထူးမှ နုတ်ထွက်နိုင်သည်။

(၂) ဝန်ကြီးချုပ်သည်၊ လုံလောက်သောအကြောင်းအချက်များရှိသည်ဟု ထင်မြင်လျှင်၊ နိုင်ငံတော် ရှေ့နေချုပ်အား၊ ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ရန်၊ တောင်းဆိုနိုင်သည်။

(၃) ထိုတောင်းဆိုချက်ကို နိုင်ငံတော်ရှေ့နေချုပ်က မလိုက်နာခဲ့သော်၊ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ ဝန်ကြီး ချုပ်က အကြံပေးလျှင်၊ နိုင်ငံတော်ရှေ့နေချုပ်ကို ရာထူးမှ ရပ်စဲစေရမည်။

(၄) ဝန်ကြီးချုပ် နုတ်ထွက်သောအခါ၊ နိုင်ငံတော်ရှေ့နေချုပ်လည်း မိမိ၏ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ရမည်။ သို့ရာတွင် ဝန်ကြီးချုပ်၏ ရာထူးကို ဆက်ခံမည့်ပုဂ္ဂိုလ်အား၊ ခန့်ထားသည့် အချိန်အထိ မိမိ၏တာဝန် ဝတ်တရားများကို ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။

(၅) ဤအခြေခံဥပဒေရှိ အထက်ကဖေါ်ပြခဲ့သော ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ နိုင်ငံတော် ရှေ့နေချုပ် ရာထူးနှင့်တကွ၊ နိုင်ငံတော်ရှေ့နေချုပ်အားပေးရမည့်လစာ စရိတ်တို့ကို တရားဥပဒေဖြင့် သတ်မှတ်ရမည်။

နိုင်ငံတော်စာရင်းစစ်ချုပ်။

၁၂၈။ ။ ပါလီမန်နှင့် ပြည်နယ်ကောင်စီများ၏ အခွင့်အာဏာဖြင့်၊ ထို့ပြင် ထိုအခွင့်အာဏာအရ၊ ပြည် ထောင်စု အစိုးရကိုယ်စား ငွေထုတ်ပေးရေးကိစ္စအားလုံးကို ကြီးကြပ်အုပ်ချုပ်စေရန်၎င်း၊ စီမံခန့်ခွဲရ သော ငွေများ၏ စာရင်းအားလုံးကို စစ်ဆေးစေရန်၎င်း၊ နိုင်ငံတော်စာရင်းစစ်ချုပ် တဦးရှိရမည်။

၁၂၉။ ။ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံး၏ သဘောတူချက်အရ၊ နိုင်ငံတော် စာရင်းစစ်ချုပ် ကို ခန့်ထားရမည်။ ရာထူးမှ နုတ်ပယ်သောအခါ၌လည်း လွှတ်တော်တရား ဝန်ကြီး တဦးကို ရာထူးမှ နုတ်ပယ်သော နည်းအတိုင်း၊ ထိုတရားဝန်ကြီးကို နုတ်ပယ်ရာတွင် လိုအပ် သော အကြောင်းမျိုးဖြင့်သာလျှင်၊ နုတ်ပယ်ရမည်။ နိုင်ငံတော် စာရင်းစစ်ချုပ်သည်၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ မည်သည့် လွှတ်တော်အမတ်မျှ မဖြစ်စေရ၊ အစိုးရနှင့် သက်ဆိုင်သည်ဖြစ်စေ၊ မသက်ဆိုင်သည်ဖြစ်စေ၊ လစာစရိတ်ကြေးငွေရသော အခြားရာထူး ဌာနန္တရတခုခုကို မခံယူရ။ နိုင်ငံတော် စာရင်းစစ်ချုပ်သည်၊ မိမိ၏ ရာထူးမှရပ်စဲသောအခါ၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏၊ သို့တည်းမဟုတ် ပြည်နယ်များ၏ အစိုးရ လက်အောက်တွင် နောက်ထပ်ရာထူးရယူနိုင်ခွင့် မရှိရ။

၁၃၀။ ။ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ ဝန်ထမ်းအားလုံးနှင့်စပ်လျဉ်း၍၊ အသုံးချွေတာခြင်း၊ ရာထူး အရေအတွက် လျှော့ခြင်း ပြုသောအခါတွင်၊ နိုင်ငံတော် စာရင်းစစ်ချုပ်သည် မိမိ၏လစာကို လျှော့စေရန် မိမိအလို အလျှောက် သဘောမတူခဲ့သော်၊ နိုင်ငံတော် စာရင်းစစ်ချုပ်ကို ခန့်ထားပြီးမှ၊ သူ၏လစာကိုသော်၎င်း၊ အခွင့်ယူခြင်းနှင့်၊ သို့တည်းမဟုတ် ပင်ရှင်ယူခြင်းနှင့် စပ်လျဉ်းသော အခွင့်အရေးများကိုသော်၎င်း၊ သူ့အကျိုးနစ်နာအောင် ပြောင်းလဲခြင်း မပြုရ။

၁၃၁။ ။ နိုင်ငံတော် စာရင်းစစ်ချုပ်သည်၊ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံနှင့် ပြည်နယ်များ၏ ငွေစာရင်းများဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာများကို တရားဥပဒေက သတ်မှတ်ဖေါ်ပြထားသော အချိန်ကာလများတွင်၊ ပြည်သူ့ လွှတ် တော်သို့ တင်ပြရမည်။

၁၃၂။ ။ အထက်ကဖေါ်ပြခဲ့သော ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ နိုင်ငံတော် စာရင်းစစ်ချုပ် ရာထူးဆိုင်ရာ စည်းကမ်းချက်များကို တရားဥပဒေဖြင့် သတ်မှတ်ရမည်။

အခန်း ၈။

ပြည်ထောင်စု၏တရားစီရင်ရေး။

၁၃၃။ ။ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံတဝန်းလုံး၌၊ တရားစီရင်ရေးကိစ္စကို ဤအခြေခံဥပ​ဒေအရ သော်၎င်း၊ တရားဥပဒေအရသော်၎င်း၊ တည်ထောင်ထားသော တရားရုံးများတွင်၊ ဤအခြေခံဥပဒေနှင့်အညီ၊ သို့တည်းမဟုတ် တရားဥပဒေနှင့်အညီ ခန့်ထားသော တရားသူကြီးများက စီမံအုပ်ချုပ်ရမည်။

၁၃၄။ ။ တရားရုံးများတွင်၊ မူလတရားရုံးများနှင့် အယူခံတရားရုံးများဟူ၍ ရုံးနှစ်မျိုးပါဝင်ရမည်။

(က) မူလတရားရုံးများတွင် တရားလွှတ်တော်ပါဝင်ရမည်။ တရားဥပဒေဖြင့် မပြောင်းလွှဲသမျှ၊ ထို တရားလွှတ်တော်တွင်၊ မူလစီရင်ပိုင်ခွင့်နှင့် အယူခံစီရင်ပိုင်ခွင့်တို့ရှိ၍၊ ဥပဒေကြောင်းနှင့်ဖြစ်စေ၊ အမှု ချင်းရာနှင့်ဖြစ်စေ၊ သက်ဆိုင်သော ကိစ္စနှင့် ပြဿနာတို့ကို စီရင်ဆုံးဖြတ်ရန် အာဏာလည်းရှိရမည်။

(ခ) တရားလွှတ်တော်၏ အကြီးအမှူးကို “လွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးချုပ်” ဟုခေါ်ရမည်။

၁၃၅။ ။ (၁) အောက်ပါကိစ္စများအတွက်၊ တရားလွှတ်တော်၌သာလျှင် မူလစီရင်ပိုင်ခွင့် အာဏာများ ရှိရ မည်။

(က) ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံက ချုပ်ဆိုသော ပြည်ထောင်ချင်းချင်း စာချုပ်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ပေါ်ပေါက် လာသော ကိစ္စများ။

(ခ) ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံနှင့် ပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင် အငြင်းဖြစ်ပွါးသော ကိစ္စများ၊ သို့တည်းမဟုတ် ပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင်အချင်းချင်း အငြင်းဖြစ်ပွါးသော ကိစ္စများ။

(ဂ) တရားဥပဒေဖြင့် သတ်မှတ်ထားသော အခြားကိစ္စများ ရှိလျှင်လည်း ထိုကိစ္စများ။

(၂) မည်သည့်လက်အောက်ခံ တရားရုံး၌မဆို မပြီးမပြတ်ဖြစ်နေသေးသော အမှုတမှုတွင် တရားဥပဒေ တခုခုသည် ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များအရ ခိုင်လုံသည်၊ မခိုင်လုံသည်ဟူသော ပြဿနာမျိုး၊ အရေးယူလောက်အောင် ပေါ်ပေါက်နေသည်ဟု၊ သို့တည်းမဟုတ် ပေါ်ပေါက်ရန် အကြောင်းရှိသည်ဟု တရားလွှတ်တော်က ယုံကြည်ကျေနပ်ခဲ့သော်၊ တရားလွှတ်တော်သည် ထိုအမှုကို စစ်ဆေးရန် မိမိ၏ လွှတ်တော်သို့ ပြောင်းရွှေ့ယူရမည်။

၁၃၆။ ။ (၁) နောက်ဆုံးအပြီးအပြတ် အယူခံဝင်ရာဖြစ်သော တရားရုံးကို “တရားလွှတ်တော်ချုပ်” ဟုခေါ်ရမည်။

(၂) တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ အကြီးအမှူးကို “နိုင်ငံတော် တရားဝန်ကြီးချုပ်” ဟုခေါ်ရမည်။

(၃) ဤအခြေခံဥပဒေရှိ အခြားပြဋ္ဌာန်းချက်များဖြင့် တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ ပေးအပ်ထားသော အာဏာများကို မထိခိုက်စေဘဲ၊ ထို့ပြင် တရားဥပဒေက ပြဋ္ဌာန်းထားသော ခြွင်းချက်များ စည်းမျဉ်း ဥပဒေများနှင့် မဆန့်ကျင်လျှင်၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်၌ တရားလွှတ်တော်၏ စီရင်ချက်အားလုံးကို စစ်ဆေးဆုံးဖြတ်နိုင်သော အယူခံ စီရင်ပိုင်ခွင့်အာဏာများ ရှိရမည်။ ထို့ပြင် အခြားတရားရုံးများ၏ စီရင် ချက်များကို တရားဥပဒေက သတ်မှတ်ထားသည့်အတိုင်း စစ်ဆေးဆုံးဖြတ်နိုင်သော အယူခံစီရင်ပိုင်ခွင့် အာဏာများလည်းရှိရမည်။

၁၃၇။ ။ တရားဥပဒေတခုသည် အခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များအရ ခိုင်လုံသည် မခိုင်လုံသည် ဟူသော ပြဿနာပေါ်ပေါက်နေသည့် အမှုများကို၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ အယူခံ စီရင်ပိုင်ခွင့် အာဏာဖြင့် မစီရင် မဆုံးဖြတ်ရဟု မည်သည့်တရားဥပဒေမျိုးကိုမျှ မပြုရ။

၁၃၈။ ။ တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ စီရင်ချက်များသည် အမှုအားလုံးတွင် အပြီးအပြတ် ဖြစ်၍၊ အယူခံ ဝင်ခွင့်မရှိစေရ။

၁၃၉။ ။ (၁) လွှတ်တော်ချုပ် တရားဝန်ကြီးအဖြစ်ဖြင့်၎င်း၊ လွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးအဖြစ်ဖြင့်၎င်း၊ ဤအခြေခံဥပဒေအရ ခန့်ထားခြင်းခံရသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် အောက်ပါအတိုင်း သစ္စာဆို၍ လက်မှတ် ထိုးရမည်။

“ကျွန်ုပ်--------------------- သည်၊ တရားဝန်ကြီးချုပ် (သို့တည်းမဟုတ် တရားဝန်ကြီး)၏ တာဝန် အလုပ်ဝတ်တရားများကို ဖြောင့်မတ်မှန်ကန်စွာ မျက်နှာကြီးငယ်မရွယ်မထောက်၊ ဆန္ဒာ၊ ဒေါသာ၊ ဘယာဂတိများ သို့မလိုက်၊ ကိုယ်စွမ်းရှိသမျှ၊ ဉာဏ်စွမ်းရှိသမျှ ကျေကုန်အောင် ထမ်းရွက်ပါမည်။ထို့ပြင် ကျွန်ုပ်သည်၊ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေနှင့်တကွ တရားဥပဒေများကို၊ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက် မည်ဟု လေးနက်တည်ကြည်စွာ ကျေညာ၍ ကတိသစ္စာပြုပါသည်။”

(၂) နိုင်ငံတော် တရားဝန်ကြီးချုပ်သည် နိုင်ငံတော်သမတ၏ ရှေ့မှောက်တွင် အထက်ပါအတိုင်း သစ္စာ ဆို၍ လက်မှတ်ထိုးရမည်။ တရားလွှတ်တော်ချုပ်နှင့် တရားလွှတ်တော်ဆိုင်ရာ တရားဝန်ကြီး အသီးသီး သည်လည်း နိုင်ငံတော်တရားဝန်ကြီးချုပ်၏ ရှေ့မှောက်၌ သော်၎င်း၊ ဤကိစ္စအတွက် ဆောင်ရွက်နိုင် မည်ဖြစ်သော တရားလွှတ်တော်ချုပ်မှ ဝါအရင့်ဆုံး တရားဝန်ကြီး၏ ရှေ့မှောက်၌သော်၎င်း၊ အထက်ပါ အတိုင်း သစ္စာဆို၍ လက်မှတ်ထိုးရမည်။

(၃) တရားဝန်ကြီးတိုင်းသည် တရားဝန်ကြီးအဖြစ်ဖြင့် တာဝန်ဝတ်တရားများကို စတင်မဆောင်ရွက် မီ၊ သစ္စာဆို၍ လက်မှတ်ထိုးရမည်။ ထိုသို့ပြုခြင်းကို တရားဝန်ကြီး အဖြစ်ဖြင့် ခန့်ထားပြီးသည့်နောက် တနေ့မှစ၍ ၁၀ ရက်အောက် နောက်မကျသော နေ့ရက်၌သော်၎င်း၊ နိုင်ငံတော်သမတက သတ်မှတ် သော နောက်တနေ့နေ့၌သော်၎င်း၊ ဆောင်ရွက်ရမည်။

(၄) အထက်ပါအတိုင်း သစ္စာမဆိုလို၍ လက်မှတ်မထိုးလိုဟု ငြင်းဆန်သော၊ သို့တည်းမဟုတ် ပျက်ကွက် သော တရားဝန်ကြီးသည် ရာထူးကို လက်မခံလို ငြင်းပယ်ရာရောက်သည်ဟူ၍ မှတ်ယူရမည်။

၁၄၀။ ။ (၁) ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ် တွဲဖက်အစည်းအဝေး၏ သဘောတူညီချက်ဖြင့်၊ နိုင်ငံ တော်တရားဝန်ကြီးချုပ်ကို နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ မိမိကိုယ်တိုင် လက်မှတ်ရေးထိုး တံဆိပ်ခပ်နှိပ်သော အမိန့်စာဖြင့် ခန့်ထားရမည်။

(၂) ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ် တွဲဖက်အစည်းအဝေး၏ သဘောတူညီချက်ဖြင့်၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်နှင့် တရားလွှတ်တော်ဆိုင်ရာ တရားဝန်ကြီး အားလုံးကို နိုင်ငံတော် သမတသည် မိမိကိုယ်တိုင် လက်မှတ်ရေးထိုး တံဆိပ်ခပ်နှိပ်သော အမိန့်စာဖြင့် ခန့်ထားရမည်။

၁၄၁။ ။ တရားသူကြီးအားလုံးသည်၊ ဤအခြေခံဥပဒေနှင့် တရားဥပဒေများကိုသာ လိုက်နာ၍၊ မိမိတို့ ၏တရားစီရင်မှု အလုပ်ဝတ်တရားများကို လွတ်လပ်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ရမည်။

၁၄၂။ ။ (၁) တဦးတယောက်သောသူသည်၊ မိမိကိုယ်တိုင်သော်၎င်း၊ မိမိ၏မိဘနှစ်ပါးသော်၎င်း၊ ပြည် ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ အာဏာပိုင်နက်တွင် မွေးဖွါးခဲ့၍၊ မိမိကိုယ်တိုင် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံသား ဖြစ်သော သူမဟုတ်လျှင်၊ သို့တည်းမဟုတ် အနည်းဆုံး ငါးနှစ် ထိုနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားမဖြစ်ခဲ့ဘူးလျှင်၊ ထို့ပြင် -

(က) အနည်းဆုံးငါးနှစ် ရန်ကုန်မြို့ ဟိုက်ကုတ်လွှတ်တော် တရားဝန်ကြီး မဖြစ်ခဲ့ဘူးလျှင်၊ သို့တည်း မဟုတ် အနည်းဆုံးငါးနှစ် ဤအခြေခံဥပဒေအရ တည်ထောင်သော တရားလွှတ်တော်၏ တရားဝန်ကြီး မဖြစ်ခဲ့ဘူးလျှင်၊ သို့တည်းမဟုတ်

(ခ) အနည်းဆုံး တဆယ့်ငါးနှစ် အမှုလိုက်လဲဆောင်ရွက်ခဲ့ဘူးသော တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ မဟုတ် လျှင်

ထိုသူသည်၊ လွှတ်တော်ချုပ် တရားဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်ထားထိုက်သော အရည်အချင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်း မရှိစေရ။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် (က) တဦးတယောက်သောသူသည် တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ မဟုတ်လျှင်၊ သို့တည်းမဟုတ် တရားဌာန ရာထူးတွင် ပဌမအကြိမ် ခန့်အပ်စဉ်အခါက တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ မဟုတ်ခဲ့လျှင်၊ ထို့ပြင်

(ခ) အနည်းဆုံး တဆယ့်ငါးနှစ် အမှုလိုက်လဲဆောင်ရွက်ခဲ့ဘူးသော တရားလွှတ်တော် ရှေ့နေမဟုတ် လျှင်

ထိုသူသည်၊ နိုင်ငံတော် တရားဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်ထားထိုက်သော အရည်အချင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်း မရှိ စေရ။

(၂) တဦးတယောက်သောသူသည်၊ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားမဟုတ်လျှင်၊ ထို့ပြင်-

(က) အနည်းဆုံး ဆယ်နှစ် အမှုလိုက်လဲဆောင်ရွက်ခဲ့သော တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ မဟုတ်လျှင်၊ သို့ တည်းမဟုတ်

(ခ) မြန်မာပြည်၌သော်၎င်း၊ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံ၌သော်၎င်း အနည်းဆုံး ငါးနှစ် ခရိုင်စက်ရှင် တရားသူကြီး၏ ရာထူးအောက်မနိမ့်သော၊ သို့တည်းမဟုတ် ရန်ကုန်မြို့တော် တရားမတရားရုံး တရားသူကြီးချုပ်၏ ရာထူးအောက်မနိမ့်သော တရားဌာနရာထူးတွင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သူ မဟုတ်လျှင်

ထိုသူသည် လွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်ထားထိုက်သော အရည်အချင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်း မရှိစေရ။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် (က) ထိုသူသည် တရားလွှတ်တော် ရှေ့နေမဟုတ်လျှင်၊ သို့တည်းမဟုတ် တရားဌာနရာထူးတွင် ပဌမအကြိမ် ခန့်အပ်စဉ်အခါက တရားလွှတ်တော် ရှေ့နေမဟုတ်ခဲ့လျှင်၊ ထို့ပြင်

(ခ) အနည်းဆုံး တဆယ့်ငါးနှစ် အမှုလိုက်လဲ ဆောင်ရွက်ခဲ့ဘူးသော တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေမဟုတ် လျှင်

ထိုသူသည် လွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်ထားထိုက်သော အရည်အချင်းနှင့် ပြည့်စုံခြင်းမရှိ စေရ။

(၃) တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ တဦး၏အမှုလိုက်လဲ ဆောင်ရွက်ခဲ့သော ကာလအပိုင်းအခြားကို ဤပုဒ်မ ၏ကိစ္စအလို့ငှါ တွက်စစ်ရာတွင်၊ ထိုသူတရားလွှတ်တော် ရှေ့နေဖြစ်ပြီးမှ၊ တရားဌာနရာထူးတွင် ထမ်းရွက်ခဲ့သော ကာလအပိုင်းအခြားကိုပါ ထည့်သွင်းရေတွက်ရမည်။

၁၄၃။ ။ (၁) လွှတ်တော်ချုပ် တရားဝန်ကြီး တဦးသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် လွှတ်တော်တရားဝန်ကြီး တဦးသည် မိမိကိုယ်တိုင် လက်မှတ်ထိုးသော နုတ်ထွက်စာကို၊ နိုင်ငံတော် သမတထံသို့ တင်သွင်း ခြင်းဖြင့်၊ ရာထူးမှ နုတ်ထွက်နိုင်သည်။

(၂) ထင်ရှားသည်ဟု ဆုံးဖြတ်ပြီးဖြစ်သည့် အကျင့်စာရိတ္တ ပျက်ပြားမှုကြောင့်ဖြစ်စေ၊ မစွမ်းဆောင် နိုင်မှုကြောင့်ဖြစ်စေ၊ ထိုအကြောင်းတခုခုကြောင့်မှ တပါး၊ လွှတ်တော်ချုပ် တရားဝန်ကြီးကို၊ သို့တည်း မဟုတ် လွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးကို ရာထူးမှ မနုတ်ပယ်ရ။

(၃) ဤပုဒ်မရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်အညီ၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်သည် စွပ်စွဲချက်ကို တင်ပြရမည်။

(၄) သက်ဆိုင်ရာလွှတ်တော်အမတ် စုစုပေါင်း၏ လေးပုံတပုံအောက် မလျော့သော အမတ်များက တင်ပြ ပါသည်ဟု ဆုံးဖြတ်ပြဋ္ဌာန်း လက်မှတ်ထိုး၍၊ အကြောင်းကြားသော အခါမှာမှတပါး၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်တွင် ဤပုဒ်မအရ တင်ပြရန်ဖြစ်သော စွပ်စွဲချက်အဆိုကို အရေးတယူပြု၍ မစဉ်း စားရ။

(၅) လွှတ်တော်အစည်းအဝေးတက်သော အမတ်များအနက်၊ အမတ်များရာက ထောက်ခံ၍၊ ဆုံးဖြတ် ပြဋ္ဌာန်းချက် ချသောအခါမှာမှတပါး၊ ထိုကဲ့သို့သော စွပ်စွဲချက်အဆိုကို လက်မခံရ။

(၆) စွပ်စွဲချက်သည် လွှတ်တော်ချုပ် တရားဝန်ကြီးတဦးနှင့် သက်ဆိုင်နေသော်၊ ထိုစွပ်စွဲချက်ကို အထူး ခုံတော်အဖွဲ့က စုံစမ်းစစ်ဆေးရမည်။ ထိုခုံတော်အဖွဲ့တွင် နိုင်ငံတော်သမတသော်၎င်း၊ နိုင်ငံတော် သမတက မိမိ၏သဘောအတိုင်း ခန့်ထားသော ပုဂ္ဂိုလ်တဦးသော်၎င်း၊ ထို့ပြင် လူမျိုးစုလွှတ်တော် နာယကနှင့် ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌတို့လည်း ပါဝင်ရမည်။

စွပ်စွဲချက်သည် လွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးတဦးနှင့် သက်ဆိုင်နေသော်၊ ထိုစွပ်စွဲချက်ကို အထူးခုံတော် အဖွဲ့က စုံစမ်းစစ်ဆေးရမည်။ ထိုခုံတော်အဖွဲ့တွင် နိုင်ငံတော် တရားဝန်ကြီးချုပ်၊ လူမျိုးစု လွှတ်တော် နာယကနှင့် ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌတို့ ပါဝင်ရမည်။

(၇) စွပ်စွဲချက်ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရာတွင်၊ စွပ်စွဲချက် တင်ပြခြင်းခံရသော တရားဝန်ကြီး၌၊ မိမိကိုယ်တိုင် သော်၎င်း၊ မိမိ၏ကိုယ်စားလှယ်ဖြင့်သော်၎င်း၊ ချေပခွင့် ရှိရမည်။

(၈) အထူးခုံတော်အဖွဲ့သည် စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီးနောက်၊ စွပ်စွဲချက်ကို တင်ပြခဲ့သော လွှတ်တော်သို့ အစီရင် ခံစာ တင်ပြရမည်။ စွပ်စွဲချက် မထင်ရှားဟု အထူးခုံတော်အဖွဲ့က အားလုံးသဘောတူ ယူဆခဲ့သော်၊ ထိုယူဆချက်သည် အပြီးအပြတ် အတည်ဖြစ်ရမည်။ သို့ရာတွင် သဘောကွဲလွဲသော အခါများ၌မူကား၊ အထူးတရားခုံတော်အဖွဲ့၏ အစီရင်ခံစာကို ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံးက တွဲဖက်အစည်း အဝေးတွင် စဉ်းစား ဆွေးနွေးရမည်။

စွပ်စွဲချက်ကို စဉ်းစားဆွေးနွေးပြီးနောက်၊ စွပ်စွဲချက်ထင်ရှားသည်ဟူ၍၎င်း၊ တရားဝန်ကြီး၏အကျင့် စာရိတ္တ ပျက်ပြားခြင်းသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် မစွမ်းမဆောင်နိုင်ခြင်းသည်၊ ရာထူး၌ ဆက်လက် ထမ်း ရွက်စေရန် မသင့်မထိုက်သော အကျင့်စာရိတ္တ ပျက်ပြားခြင်းမျိုး၊ သို့တည်းမဟုတ် မစွမ်းမဆောင် နိုင်ခြင်းမျိုး ဖြစ်သည်ဟူ၍၎င်း၊ တွဲဖက်အစည်းအဝေး တက်ရောက်မဲပေးသော အမတ်များရာက၊ အစည်း အဝေးတွင် ထောက်ခံ၍ ဆုံးဖြတ်ကျေညာခဲ့သော်၊ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ မိမိကိုယ်တိုင် လက်မှတ်ရေး ထိုးတံဆိပ်ခပ်နှိပ်သော အမိန့်စာဖြင့်၊ သက်ဆိုင်ရာ တရားဝန်ကြီးကို ရာထူးမှ နုတ်ပယ်ရမည်။

'၁၄၄။ ။ ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံဝန်ထမ်းအားလုံးနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အသုံးချွေတာခြင်း၊ ရာထူးအရေအတွက် လျှော့ခြင်းတို့ကို ပြုသောအခါတွင်၊ လွှတ်တော်ချုပ် တရားဝန်ကြီးသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် လွှတ်တော် တရားဝန်ကြီးသည် မိမိ၏လစာကို လျှော့စေရန်၊ မိမိအလိုအလျောက် သဘောမတူခဲ့သော်၊ လွှတ်တော်ချုပ် တရားဝန်ကြီးကို၊ သို့တည်းမဟုတ် လွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးကို ခန့်ထားပြီးမှ၊ သူ၏လ စာကိုသော်၎င်း၊ အခွင့်ယူခြင်းနှင့်၊ သို့တည်းမဟုတ် ပင်ရှင်ယူခြင်းနှင့် စပ်လျဉ်းသော အခွင့်အရေးများကို သော်၎င်း၊ သူ့အကျိုးနစ်နာအောင် ပြောင်းလဲခြင်းမပြုရ။

၁၄၅။ ။ နိုင်ငံတော် တရားဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးသော်၎င်း၊ လွှတ်တော် တရားဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးသော် ၎င်း၊ လစ်လပ်သောအခါ၊ သို့တည်းမဟုတ် ထို နိုင်ငံတော် တရားဝန်ကြီးချုပ် သော်၎င်း၊ ထိုလွှတ်တော် တရား ဝန်ကြီးချုပ်သော်၎င်း အလုပ်ခွင်၌ မရှိသောကြောင့်ဖြစ်စေ အခြားအကြောင်းတခုခုကြောင့် ဖြစ်စေ၊ မိမိ၏ရာထူးဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ်တရားများကို မဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့လျှင်၊ ထို တာဝန်ဝတ်တရားများကို ၊ လစ်လပ်သော ရာထူးတွင် ခန့်ထားခြင်းခံရသော ပုဂ္ဂိုလ်က ဝင်ရောက်ထမ်းရွက်သည့်တိုင်အောင်၊ သို့တည်းမဟုတ် နိုင်ငံတော် တရားဝန်ကြီးချုပ် ကသော်၎င်း၊ လွှတ်တော် တရားဝန်ကြီးချုပ်ကသော်၎င်း၊ မိမိ၏ တာဝန်ဝတ်တရားများကို ပြန်လည်ဆောင်ရွက်သည့်တိုင်အောင်၊ နိုင်ငံတော်သမတက၊ ထိုကိစ္စ အတွက် ခန့်ထားသော တရားလွှတ်တော်ချုပ်ဆိုင်ရာ အခြားတရားဝန်ကြီးကသော်၎င်း၊ ထိုကဲ့သို့သော တရားလွှတ်တော်ဆိုင်ရာ အခြားတရားဝန်ကြီးကသော်၎င်း၊ အကြောင်းအားလျော်စွာ ဆောင်ရွက်ရ မည်။

၁၄၆။ ။ (၁) တခါတရံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်တွင် တရားဝန်ကြီး ရာထူးတခုသော်၎င်း၊ အများသော် ၎င်း၊ လစ်လပ်၏။ တခါတရံ တရားဝန်ကြီး တဦးသော်၎င်း၊ အများသော်၎င်း၊ နာဖျားမကျန်း ဖြစ်သောကြောင့် ဖြစ်စေ၊ ခွင့်ယူသောကြောင့်ဖြစ်စေ၊ အက်ဥပဒေဖြင့်၊ သို့တည်းမဟုတ် အခြားတနည်းနည်းဖြင့် ခွဲဝေ လွှဲ အပ်ထားသော အခြား တာဝန်ဝတ်တရားများကို ဆောင်ရွက်နေသောကြောင့် ဖြစ်စေ၊ အလုပ်ခွင်သို့ မတက်မရောက်နိုင်ဖြစ်၏။ တခါတရံ တရားဝန်ကြီး တဦးသော်၎င်း၊ အများသော်၎င်း၊ အရည်အချင်း ပျက်ယွင်း၏။ ထိုအခါ တမျိုးမျိုးတွင် တရားခွင်၌ တရားစီရင်ရန်သော်၎င်း၊ တရားကို ဆက်လက်စီရင် ရန်သော်၎င်း၊ တရားစီရင်ရေး အထမမြောက်နိုင်အောင် တရားလွှတ်တော်ချုပ်၌၊ တရားဝန်ကြီး ဦးရေ အစေ့ အငှမရှိဖြစ်၏။ ထိုသို့ဖြစ်သောအခါ၊ နိုင်ငံတော် တရားဝန်ကြီးချုပ်သည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ခေတ္တ နိုင်ငံတော် တရားဝန်ကြီးချုပ်သည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ထိုပုဂ္ဂိုလ်နှစ်ဦး မရှိခိုက်ဖြစ်လျှင်၊ တရားဝန်ကြီး များထဲမှ ဝါအရင့်ဆုံး ဖြစ်သော တရားဝန်ကြီးသည်၊ လိုအပ်သော ကာလအပိုင်းအခြားအတွက် လွှတ်တော် တရားဝန်ကြီး တဦးအား တရားလွှတ်တော်ချုပ် တရားခွင်သို့ တက်ရောက်ပါဝင် စီရင်နိုင် စေရန်၊ အမည်ထုတ်ဖေါ်၍၊ စာဖြင့်ရေးသား ဆင့်ဆိုနိုင်သည်။

(၂) ထိုသို့ဆင့်ဆိုခြင်းခံရသော လွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးသည်၊ မိမိ၏ရာထူးဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ်တရား များထက် တရားလွှတ်တော်ချုပ်ဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ်တရားများကို အဦးအဖျားထားကာ ဆောင်ရွက် ရမည်ဖြစ်သောကြောင့်၊ တရားစီရင်ရန် လိုအပ်သောအချိန်၌၎င်း၊ တရားစီရင်ရန် လိုအပ်သော ကာလ အပိုင်းအခြား အတွင်း၌၎င်း၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ တရားခွင်သို့ တက်ရောက်တရားစီရင်ရမည်။ ထိုသို့ တက်ရောက် တရားစီရင်ရာတွင် ထိုတရားဝန်ကြီးသည်၊ လွှတ်တော်ချုပ် တရားဝန်ကြီး၏ အာဏာများနှင့် အခွင့်အရေးများကို ရရှိရမည့်အပြင်၊ တာဝန်ဝတ်တရားများကိုလည်း ဆောင်ရွက်ရမည်။

၁၄၇။ ။ လွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးရာထူးတခု လစ်လပ်ခဲ့သော်၊ သို့တည်းမဟုတ် လွှတ်တော်တရား ဝန်ကြီးတဦးသည် အလုပ်ခွင်၌ မရှိသောကြောင့် သော်၎င်း၊ အခြားအကြောင်းတခုခုကြောင့်သော်၎င်း၊ မိမိ၏ တာဝန်ဝတ်တရားများကို မဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့သော်၊ နိုင်ငံတော် သမတသည် အရည်အချင်းနှင့် ပြည့်စုံသော ပုဂ္ဂိုလ်တဦးအား၊ လွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးအဖြစ်ဖြင့် ခေတ္တဆောင်ရွက်စေရန် မိမိ၏ သဘောအတိုင်းခန့်ထားနိုင်သည်။ ဤအခြေခံ ဥပဒေရှိ ပုဒ်မ ၁၄၀၊ ပုဒ်မခွဲ (၂)အရ၊ ခန့်ထားခြင်း ခံရ သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်၊ အထက်ပါ လစ်လပ်ခဲ့သော ရာထူးတွင် ဝင်ရောက်ထမ်းရွက်သည့်တိုင်အောင်၊ သို့ တည်းမဟုတ် အမြဲတန်းတရားဝန်ကြီးသည် မိမိ၏ တာဝန်ဝတ်တရားများကို ပြန်လည် ဆောင်ရွက် သည့်တိုင်အောင်၊ နိုင်ငံတော်သမတက မိမိ၏သဘောအတိုင်း ထိုပုဂ္ဂိုလ်အား၊ ရာထူးမှ မနုတ်သိမ်းသေး သမျှ အထက်ပါ ခန့်ထားခြင်းခံရသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်၊ လွှတ်တော်တရားဝန်ကြီးဖြစ်သည်ဟု မှတ်ယူရမည်။

၁၄၈။ ။ တရားလွှတ်တော်ချုပ်နှင့် တရားလွှတ်တော်တို့သည်၊ မော်ကွန်းရုံးများ ဖြစ်ရမည်။ ထိုလွှတ်တော် များသည်၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ မြို့တော်တွင် ရုံးစိုက်ကြရမည့်အပြင် နိုင်ငံတော် တရားဝန်ကြီးချုပ် နှင့် ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်ပြီးနောက်၊ နိုင်ငံတော် သမတက အခါကာလအားလျော်စွာ သတ်မှတ်သော နေရာ၌ လည်း၊ သို့တည်းမဟုတ် နေရာများ၌လည်း ရုံးစိုက်ကြရမည်။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် တရားလွှတ်တော် တရားဝန်ကြီး တဦးသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် တဦးထက်မပို သော တရားလွှတ်တော် တရားဝန်ကြီးများသည်၊ နိုင်ငံတော်သမတက နိုင်ငံတော် တရားဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်ပြီးနောက် အခါကာလအားလျော်စွာ သတ်မှတ်သော ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ နေရာတနေရာ၌ ရုံးထိုင်ရမည်။

၁၄၉။ ။ တရားရုံးများနှင့် စပ်လျဉ်း၍၊ ဤအခြေခံဥပဒေရှိ အထက်ကဖေါ်ပြခဲ့သော ပြဋ္ဌာန်းချက်များ နှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ အောက်ပါကိစ္စများကို တရားဥပဒေနှင့်အညီ သတ်မှတ်ရမည်။

(က) တရားလွှတ်တော်ချုပ်နှင့် တရားလွှတ်တော်တို့အတွက်၊ တရားဝန်ကြီးဦးရေ သတ်မှတ်ရေး ကိစ္စ၊ တရားဝန်ကြီးများ၏ လစာငွေ၊ အငြိမ်းစားယူသော အသက်အရွယ်နှင့် ပင်ရှင်လစာငွေကိစ္စများ၊ ထို့ပြင်

(ခ) တရားရုံးများကို တည်ထောင်ဖွဲ့စည်းခြင်း၊ တရားရုံးများနှင့် တရားသူကြီးများအားလုပ်ငန်း ဆောင် တာများကို ခွဲဝေပေးခြင်း၊ ထိုတရားရုံး၊ ထိုတရားသူကြီးများ၏ စီရင်ပိုင်ခွင့်များ၊ လုပ်ငန်းစဉ်ဆိုင် ရာကိစ္စများ။

၁၅၀။ ။ ဤအခြေခံ ဥပဒေအရ ခန့်ထားသော တရားသူကြီးသော်၎င်း၊ တည်ထောင်ထားသော တရား ရုံးသော်၎င်း မဟုတ်စေကာမူ၊ ကန့်သတ်ထားသည့် တရားစီရင်ရေးဆိုင်ရာ အလုပ်ဝတ်တရားများကို ဖြစ်စေ၊ အာဏာများကိုဖြစ်စေ၊ သုံးစွဲဆောင်ရွက်စေရန် တရားဥပဒေဖြင့် ကျနစွာ လွှဲအပ်ခြင်းခံရသောသူ ၏၊ သို့တည်းမဟုတ် အဖွဲ့၏ သုံးစွဲဆောင်ရွက်မှု၌ ခိုင်လုံခြင်း ရှိသည်ကို၊ ဤအခြေခံဥပ​ဒေရှိ မည်သည့် ပြဋ္ဌာန်းချက်ကမျှ ပျက်ပြယ်အောင် မပြုရ။

၁၅၁။ ။ (၁) တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ ထင်မြင်ယူဆချက်ကို ယူရလောက်အောင် ပြည်သူများအတွက် အရေးကြီးသည်ဟူသော ဥပဒေအကြောင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာတရပ်ပေါ်ပေါက်လာသည်ဟု သော်၎င်း၊ ပေါ်ပေါက်ရန် အကြောင်းရှိသည်ဟု သော်၎င်း၊ နိုင်ငံတော်သမတသည် မည်သည့်အခါ၌မဆို ထင်မြင် ယူဆခဲ့သော်၊ ထိုပြဿနာကို စဉ်းစားစေရန် တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ လွှဲအပ်နိုင်သည်။ တရား လွှတ်တော်ချုပ်ကလည်း ၊ ထိုပြဿနာနှင့် စပ်လျဉ်း၍ လျော်ကန်သင့်မြတ်သည့်အတိုင်း ကြားနာစစ် ဆေးပြီးနောက်၊ နိုင်ငံတော်သမတထံ အစီရင်ခံနိုင်ရမည်။

(၂) ထိုပြဿနာကို ကြားနာစစ်ဆေးစဉ်က၊ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ကြသော တရားဝန်ကြီးများရာ၏ သဘော ကြိုက်ညီချက်ဖြင့် တရားခွင်တွင် အထင်အရှားချမှတ်သော ထင်မြင်ယူဆချက်နှင့်အညီ ဤပုဒ်မအရ၊ အစီရင်ခံသည်မှတပါး၊ မည်သို့မျှ အစီရင်မခံရ၊ သို့ရာတွင် တရားဝန်ကြီးတဦးဦး၏ သဘောကွဲလွဲသော ထင်မြင်ယူဆချက်ကိုမူကား၊ ဤပုဒ်မခွဲရှိ စကားကြောင့် ထုတ်ဖေါ်ရေးသားခွင့် မပြုဟု မမှတ်ယူရ။

၁၅၂။ ။ တရားလွှတ်တော်ချုပ်က ဆုံးဖြတ် ကျေညာလိုက်သော တရားဥပဒေသည် ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံ၏ အာဏာပိုင်နက်အတွင်းရှိ တရားရုံးအားလုံးအပေါ်တွင် သက်ဆိုင်နိုင်သမျှ သက်ဆိုင်သည်အထိ၊ အာဏာ တည်သည်ဟူ၍၎င်း၊ ထိုတရားရုံးများက လိုက်နာရမည်ဟူ၍၎င်း၊ အသိအမှတ်ပြုရမည်။

၁၅၃။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေအရ ပေးအပ်ထားသော တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်အာဏာကို၊ တရားလွှတ်တော် ချုပ်က ပိုမိုထိရောက်စွာ သုံးစွဲနိုင်စေခြင်းအလို့ငှါ၊ လိုအပ်သည်ဟု၊ သို့တည်းမဟုတ် အလိုရှိထိုက်သည်ဟု ထင်မြင်ယူဆနိုင်၍၊ ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်လည်း မညီမညွတ်ဖြစ်သော ထပ်ဖြည့် အာဏာများကို၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်အား ပေးအပ်ရန်၊ ပါလီမန်သည်၊အက်ဥပဒေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းနိုင်သည်။

အခန်း ၉။

အပိုင်း ၁။ ရှမ်းပြည်နယ်။

ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီ။

၁၅၄။ ။ (၁) ပါလီမန်၏ ရှမ်းပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်အမတ်အားလုံး ပါဝင်သည့် ရှမ်းပြည်နယ် ကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းရမည်။

(၂) လူမျိုးစု လွှတ်တော်၌ပါဝင်မည့် ရှမ်းပြည်နယ်ဆိုင်ရာ အမတ်အားလုံးကို ရှမ်းပြည်နယ်၏ စော်ဘွား များသည် မိမိတို့စော်ဘွားများထဲမှ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ရမည်။ စော်ဘွားများသည် ပြည်သူ့လွှတ် တော်တွင် အမတ်ဖြစ်နိုင်ခွင့်မရရှိစေရ။

(၃) ပါလီမန်အမတ်အဖြစ်မှ ရပ်စဲသော ပြည်နယ်ကောင်စီအမတ်သည်၊ ကောင်စီ၌ လည်း ကောင်စီ အမတ်အဖြစ်မှ ရပ်စဲသည်ဟု မှတ်ယူရမည်။ သို့ရာတွင် ထိုကောင်စီအမတ်သည်၊ မိမိအား ဆက်ခံမည့် သူကို ရွေးကောက်တင်မြှောက်ပြီးသည့်တိုင်အောင်၊ မိမိ၏တာဝန်ဝတ်တရားများကို ဆက်လက် ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။

၁၅၅။ ။ ပြည်နယ်ကောင်စီသည်၊ မိမိကိုယ်တိုင် ဥပဒေပြုပိုင်ခွင့်မရှိသော ကိစ္စနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ဥပဒေ များကို ပြုပေးရန်၊ ပါလီမန်သို့ ထောက်ခံချက်တင်သွင်းနိုင်သည်။

၁၅၆။ ။ ပြည်နယ်ကောင်စီသည်၊ ဥပဒေကြမ်းတခုကို အတည်ပြုပြီးသောအခါ၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို လက်မှတ်ထိုး၍ ထုတ်ပြန်ကျေညာပေးရန် နိုင်ငံတော်သမတထံသို့ တင်သွင်းရမည်။ နိုင်ငံတော် သမတသည် အဆိုပါ ဥပဒေကြမ်းနှင့်စပ်လျဉ်း၍၊ တဆက်တည်းဖြစ်သော အောက်ပုဒ်မအရ တရား လွှတ်တော်ချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို မေးမြန်းတောင်းဆိုခြင်းမပြုလျှင်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို တင်သွင်းသည် မှစ၍ တလအတွင်းတွင်၊ လက်မှတ်ထိုးရမည်။

၁၅၇။ ။ (၁) နိုင်ငံတော်သမတထံသို့ တဆက်တည်းဖြစ်သော အထက်ပုဒ်မ အရတင်သွင်းသော ဥပဒေ ကြမ်းသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ထိုဥပဒေကြမ်း၏ တစိတ်တဒေသသည်၊ ဤအခြေခံဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင် သည်၊ မဆန့်ကျင်သည် ဟူသော ပြဿနာကို ဆုံးဖြတ်ပေးရန်၊ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ မိမိ၏သဘောအ တိုင်း တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို လွှဲအပ်နိုင်သည်။

(၂) လွှတ်တော်ချုပ် တရားဝန်ကြီး သုံးဦးအောက်မနည်းပါဝင်သော ခုံတော်သည်၊ လွှဲအပ်သောပြဿနာ ကိုစဉ်းစားရမည်။ လွှဲအပ်သော ပြဿနာကို သင့်မြတ်လျော်ကန်သည်ဟု ထင်မြင်သည့်အတိုင်း ကြားနာ စစ်ဆေးစဉ်းစားပြီးသောအခါ၊ ထိုပြဿနာနှင့် စပ်လျဉ်း၍၊ လွှဲအပ်ပြီးသည့်နောက်၊ ရက်ပေါင်း ၃၀အောက်နောက်မကျစေဘဲ၊ မိမိတို့၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လျင်မြန်နိုင်သမျှ လျင်မြန်စွာ တရားရုံးတွင် အထင်အရှား ကျေညာရမည်။ ဤပုဒ်မ၏ ကိစ္စများအလို့ငှါ၊ တရားဝန်ကြီးများရာ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည်၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြစ်ရမည်။

(၃) ဤပုဒ်မအရ၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ လွှဲအပ်သော ဥပဒေကြမ်းရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်သည်၊ ဤအခြေ ခံဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင်သည်ဟု တရားလွှတ်တော်ချုပ်က ဆုံးဖြတ်သော ကိစ္စတိုင်း၌၊ နိုင်ငံတော်သမတ သည် ထိုဥပဒေကြမ်းကို ပြန်လည်စဉ်းစားဆွေးနွေးစေရန် ပြည်နယ် ကောင်စီသို့ ပြန်ပို့ ရမည်။ ပြည်နယ် ကောင်စီက လိုအပ်သော ပြင်ဆင်ချက်များကို မပြုလျှင်၊ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ ထို ဥပဒေကြမ်းကို လက်မှတ်မထိုးဟု ငြင်းဆိုရမည်။

(၄) ထိုသို့ငြင်းဆိုဘွယ်မရှိလျှင်၊ နိုင်ငံတော်သမတသည် တရားလွှတ်တော်ချုပ်က အဆုံးအဖြတ်ကို ထုတ်ဖေါ်ကျေညာပြီးသည့်နောက်၊ လျင်မြန်နိုင်သမျှ လျင်မြန်စွာ ထိုဥပဒေကြမ်းကို လက်မှတ်ထိုး၍၊ အက်ဥပဒေဖြစ်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ကျေညာရမည်။

(၅) တဆက်တည်းဖြစ်သော အထက်ပုဒ်မအရ တင်သွင်းသော ဥပဒေကြမ်းကို တရားလွှတ်တော်ချုပ် သို့ မလွှဲမအပ်ဘဲနှင့်ဖြစ်စေ၊ လွှဲအပ်ပြီးမှဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံတော်သမတက လက်မှတ်ထိုးခဲ့ပြီးလျှင်၊ ပြည်နယ် ကောင်စီက ပြုပိုင်ခွင့်မရှိဟူသော အကြောင်းပြချက်ဖြင့်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်သည် မခိုင်လုံဟု ငြင်းဆိုခြင်းမပြုရ။

၁၅၈။ ။ နိုင်ငံတော်သမတလက်မှတ်ထိုးသော ပြည်နယ်ကောင်စီ အက်ဥပဒေစာမူတိုင်းကို တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ အတွင်းဝန်ရုံး၌ မော်ကွန်းတင်ရမည်။ မိတ္တူတိုင်းကိုလည်း၊ ရှမ်းပြည်နယ် ဝန် ကြီးရုံး၌ မော်ကွန်းတင်ရမည်။

၁၅၉။ ။ ရှမ်းပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ အခါကာလအားလျော်စွာ ပြည်နယ်ကောင်စီကို ဆင့်ခေါ်နိုင်သည်၊ ရုပ်သိမ်းနိုင်သည်။

သို့ရာတွင် ပြည်နယ်ကောင်စီ၏ ညီလာခံကို နှစ်စဉ် တနှစ်လျှင် အနည်းဆုံးတကြိမ် ကျင်းပရမည်။ ထို သို့ကျင်းပသောအခါ၊ ပြည်နယ်ကောင်စီ ညီလာခံတခု၏ နောက်ဆုံးအစည်းအဝေးနှင့် နောက်ထပ် ကျင်း ပသော ပြည်နယ်ကောင်စီညီလာခံ၏ ပဌမအစည်းအဝေးတို့၏ စပ်ကြားတွင် ၁၂လ ခြားမနေစေရ။

ရှမ်းပြည်နယ်အစိုးရ။

၁၆၀။ ။ ဝန်ကြီးချုပ်သည်၊ ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီနှင့် ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်၍၊ ပါလီမန်၏ ရှမ်းပြည်နယ်ဆိုင် ရာ ကိုယ်စားလှယ်အမတ်များအနက်၊ အမတ်တဦးဦး၏ အမည်ကို တင်သွင်းသောအခါ၊ ထိုသို့ အမည်တင်သွင်းခြင်းခံရသော အမတ်ကို နိုင်ငံတော်သမတသည် အောက်တွင် “ရှမ်းပြည်နယ်ဝန်ကြီး” ဟုခေါ်တွင်ရမည်ဖြစ်သော ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးအဖြစ်ဖြင့် ခန့်ထားရမည်။ ထိုသို့ ခန့် ထားခြင်းခံရသော ဝန်ကြီးသည် ဤအခြေခံဥပဒေ၏ ကိစ္စများအတွက် ရှမ်းပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌလည်း ဖြစ်ရ မည်။

၁၆၁။ ။ (၁) ရှမ်းပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည် ရှမ်းပြည်နယ် စီရင်အုပ်ချုပ်ရေးကိစ္စကို တာဝန်ယူ၍ ဆောင်ရွက် ရမည်။ ဆိုလိုရင်းမှာ၊ ရှမ်းပြည်နယ်ဥက္ကဌသည် တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေ၊ လက်အောက်ခံအရာရှိများမှ တဆင့် ဖြစ်စေ၊ ပြည်နယ်၏ အုပ်ချုပ်မှု အခွင့်အာဏာကို သုံးစွဲနိုင်ရမည်။

(၂) တဆက်တည်းဖြစ်သော အောက်ပုဒ်မရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များ၏ ယေဘုယျ သဘောကို မထိခိုက်စေဘဲ၊ ဆိုခဲ့သော အုပ်ချုပ်မှု အခွင့်အာဏာသည် ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ရာထမ်းမှုထမ်းများ ခန့်ထား ခြင်း၊ နေရာချခြင်း၊ ရွှေ့ပြောင်းပေးခြင်း၊ ထိုရာထမ်းမှုထမ်းများ စည်းကမ်းသေဝပ်ခြင်း ကိစ္စအားလုံးသို့ သက်ရောက်ပြန့်နှံ့ရမည်။

၁၆၂။ ။ (၁) ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်နယ်၏ အုပ်ချုပ်မှု အခွင့် အာဏာသည် ပြည်နယ်ကောင်စီက တရားဥပဒေပြုပိုင်သော ကိစ္စများသို့ သက်ရောက်ပြန့်နှံ့သည်။ အုပ်ချုပ်မှု အခွင့်အာဏာကို သုံးစွဲရာတွင်၊ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည် ကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လိုက်နာ ရမည်။

(၂) ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ အခြားကိစ္စအားလုံးတွင်၊ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည် ပြည်နယ်ကောင်စီနှင့် ညှိနှိုင်း တိုင်ပင်ရမည်။

(၃) ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များနှင့် ထင်မြင်ချက်များကို ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌထံသို့ တင်ပြရာ တွင် လွယ်ကူစိမ့်သောငှါ၊ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ရွေးကောက်ပွဲပြီးသည့်နောက်၊ ပဌမအကြိမ်ကျင်းပ သော အစည်းအဝေးတွင် ကောင်စီအမတ်များထဲမှ သော်၎င်း၊ ကောင်စီအမတ်မဟုတ်သူများထဲ မှသော် ၎င်း ရွေးချယ်၍ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းရမည်။ ထိုအစိုးရအဖွဲ့သည် ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌကို အလုပ် ဝတ်တရားများ ဆောင်ရွက်ရာတွင် ကူညီရန်၊ အကြံပေးရန်ဖြစ်သည်။

၁၆၃။ ။ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည် ပြည်နယ်ကောင်စီ၏ သာမန်ညီလာခံကျင်းပသောအခါများ၌၊ မိမိဆောင် ရွက်ခဲ့သော လုပ်ငန်းဆောင်တာအကြောင်းကို ပြောကြားရမည်။ သို့တည်းမဟုတ် ပြောကြားစေရမည်။ ရှမ်းပြည်နယ်ကိစ္စအားလုံးနှင့် သက်ဆိုင်သော အစီရင်ခံစာကို တင်သွင်းရမည်။ သို့တည်းမဟုတ် တင်သွင်းစေရမည်။ ပြည်နယ်၏အကျိုးစီးပွါးတိုးတက်ရာ တိုးတက်ကြောင်းဖြစ်သည်ဟု ထင်မြင် ယူဆ သော စီမံချက်များကို စဉ်းစားဆွေးနွေးစေရန် ပြည်နယ်ကောင်စီအား ထောက်ခံအကြံပေးရမည်။

၁၆၄။ ။ (၁) ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည် ဘဏ္ဍာတော်နှစ်တိုင်း တနှစ်အတွက်၊ ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ အရမှန်းခြေ ငွေစာရင်းနှင့် အသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းများကို ပြုရမည်။ သို့တည်းမဟုတ် ပြုစေရမည်။ ထိုငွေစာရင်းများ ကို စဉ်းစားဆွေးနွေးစေရန် ပြည်နယ်ကောင်စီသို့ တင်သွင်းရမည်။ သို့တည်းမဟုတ် တင်သွင်းစေရမည်။

(၂) ပြည်ထောင်စုအစိုးရ၏ အထောက်အပံ့ငွေနှင့် စပ်လျဉ်း၍၊ ပြည်ထောင်စုအစိုးရက သတ်မှတ်သော စည်းကမ်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ပြည်နယ်၏ ဘတ်ဂျက်ကို လက်ခံ အတည်ပြုနိုင်ရန် အာဏာရှိရမည်။ ထိုစည်းကမ်းချက်များအတိုင်း၊ ပြည်နယ်ကောင်စီက ကျနစွာ လိုက် နာကြောင်း နိုင်ငံတော်သမတအား၊ ကျေနပ်နိုင်စေရန် ပြည်နယ်၏ဘတ်ဂျက်ကို ပြည်ထောင်စု အစိုးရ၏ ဘတ်ဂျက်တွင်၊ ထည့်သွင်းဖေါ်ပြရမည်။

၁၆၅။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌ၊ ပြည်နယ်ကောင်စီ၊ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့တို့၏ အာဏာနှင့် တာဝန်ဝတ်တရားများဆိုင်ရာ ကိစ္စများ၊ ထို့ပြင် ထိုဥက္ကဋ္ဌ၊ ထိုကောင်စီ၊ ထိုအစိုးရအဖွဲ့တို့ အချင်းချင်း ဆက်ဆံရေးကိစ္စများ၊ ထို့ပြင် ထိုဥက္ကဋ္ဌ၊ ထိုကောင်စီ၊ ထိုအစိုး ရအဖွဲ့တို့နှင့် ပြည်ထောင်စုအစိုးရ၏ ဆက်ဆံရေးကိစ္စများပါဝင်သော ပြည်နယ်၏ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာကိစ္စအားလုံးကို တရားဥပဒေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းသတ်မှတ်ရမည်။

အပိုင်း ၂။ ကချင်ပြည်နယ်။

ကချင်ပြည်နယ်ကောင်စီ။

၁၆၆။ ။ (၁) ပါလီမန်၏ ကချင်ပြည်နယ် ဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်အမတ်အားလုံး ပါဝင်သည့် ကချင်ပြည်နယ် ကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းရမည်။

(၂) လူမျိုးစုလွှတ်တော်၌ ကချင်ပြည်နယ်အတွက် သတ်မှတ်ထားသော အမတ်နေရာ ၁၂ နေရာအနက်၊ ၆နေရာကို ကချင်ပြည်နယ်မှ ကချင်အမျိုးသားများ၏ ကိုယ်စားလှယ် အမတ်များဖြင့် ဖြည့်သွင်းရ မည်။ အခြား ၆နေရာကို ကချင်ပြည်နယ်မှ ကချင် အမျိုးသားမဟုတ်သူများ၏ ကိုယ်စားလှယ်အမတ်များဖြင့် ဖြည့်သွင်းရမည်။

(၃) ပါလီမန်အမတ်အဖြစ်မှ ရပ်စဲသော ပြည်နယ်ကောင်စီအမတ်သည်၊ ကောင်စီ၌လည်း ကောင်စီ အမတ် အဖြစ်မှ ရပ်စဲသည်ဟု မှတ်ယူရမည်။ သို့ရာတွင် ထိုကောင်စီအမတ်သည်၊ မိမိအား ဆက်ခံမည့် သူကို ရွေးကောက်တင်မြှောက်ပြီးသည့်တိုင်အောင် မိမိ၏တာဝန်ဝတ်တရားများကို ဆက်လက်ဆောင် ရွက်နိုင်သည်။

၁၆၇။ ။ (၁) ဤအခြေခံဥပဒေ အာဏာတည်အံ့ဆဲဆဲကာလက၊ ကချင်အမျိုးသားများသည်၊ သို့တည်း မဟုတ် ကချင်အမျိုးသားမဟုတ်သော အမျိုးသားများသည် လူတန်းစားအဖြစ်ဖြင့် သော်၎င်း၊ လူမျိုး စုအဖြစ်ဖြင့်သော်၎င်း၊ ခံစားခဲ့ကြသော အခွင့်အရေးများကို ထိခိုက်နစ်နာစေသည့် ဥပဒေကြမ်းသည်၊ အစည်း အဝေးတက်ရောက်မဲပေးသော ကချင်အမျိုးသားများ၏ ကိုယ်စားလှယ်အမတ်များရာက သော် ၎င်း၊ ကချင် အမျိုးသားမဟုတ်သူများ၏ ကိုယ်စားလှယ်အမတ် များရာကသော်၎င်း၊ သက်ဆိုင်ရာရာက ထောက်ခံ၍ မဲပေးခြင်း မပြုလျှင်၊ ပြည်နယ်ကောင်စီ၏အတည်ပြုချက်ကို ရသည်ဟု မမှတ်ယူရ။

(၂) ပြည်နယ်ကောင်စီတွင်၊ ဥပဒေကြမ်းတခုသည်၊ တဆက်တည်းဖြစ်သော အထက်ပုဒ်မခွဲတွင် ဖေါ်ပြ သည့်သဘောမျိုး သက်ရောက်သော ဥပဒေကြမ်း ဟုတ်မဟုတ် အငြင်းဖြစ်ပွါးခဲ့သော်၊ သဘာပတိသည်၊ ထိုအငြင်းဖြစ်ပွါးမှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပြည်နယ်ကောင်စီဝင်ကချင်အမျိုးသားများ၏ ကိုယ်စားလှယ် အမတ်များနှင့် ကချင်အမျိုးသားမဟုတ်သူများ၏ ကိုယ်စားလှယ်အမတ်များအား၊ တသီးတခြားစီ မဲဆန္ဒပေးစေရမည်။ ကချင်အမျိုးသားများ၏ ကိုယ်စားလှယ်အမတ် များရာကသော်၎င်း၊ ကချင်အမျိုးသား မဟုတ်သူများ၏ ကိုယ်စားလှယ်အမတ်များရာကသော်၎င်း သက်ဆိုင်ရာရာက ထောက်ခံ၍ မဲပေးခဲ့သော်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းသည် ဖေါ်ပြခဲ့သော သဘောမျိုးသက်ရောက်သည့် ဥပဒေကြမ်းဖြစ်သည်ဟု မှတ်ယူရမည်။

၁၆၈။ ။ ပြည်နယ်ကောင်စီသည်၊ မိမိကိုယ်တိုင် ဥပဒေပြုပိုင်ခွင့်မရှိသော ကိစ္စနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ဥပဒေ များကို ပြုပေးရန် ပါလီမန်သို့ ထောက်ခံချက်တင်သွင်းနိုင်သည်။

၁၆၉။ ။ ပြည်နယ်ကောင်စီသည်၊ ဥပဒေကြမ်းတခုကို အတည်ပြုပြီးသောအခါ၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို လက် မှတ်ထိုး၍ ထုတ်ပြန်ကျေညာပေးရန် နိုင်ငံတော်သမတထံသို့ တင်သွင်းရမည်။ နိုင်ငံတော်သမတသည် အဆိုပါ ဥပဒေကြမ်းနှင့်စပ်လျဉ်း၍ တဆက်တည်းဖြစ်သော အောက်ပုဒ်မအရ၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို မေးမြန်းတောင်းဆိုခြင်းမပြုလျှင်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို တင်သွင်းသည်မှစ၍ တလ အတွင်းတွင် လက်မှတ်ရေးထိုးရမည်။

၁၇၀။ ။ (၁) နိုင်ငံတော်သမတထံသို့ တဆက်တည်းဖြစ်သော အထက်ပုဒ်မအရ တင်သွင်းသော ဥပဒေ ကြမ်းသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ထိုဥပဒေကြမ်း၏ တစိတ်တဒေသသည်၊ ဤ အခြေခံဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင် သည်၊ မဆန့်ကျင်သည်ဟူသော ပြဿနာကို ဆုံးဖြတ်ပေးရန်၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ နိုင်ငံတော်သမတ သည်၊ မိမိ၏ သဘောအတိုင်း ထိုဥပဒေကြမ်းကို လွှဲအပ်နိုင်သည်။

(၂) လွှတ်တော်ချုပ် တရားဝန်ကြီး သုံးဦးအောက်မနည်းပါဝင်သော ခုံတော်သည် လွှဲအပ်သော ပြဿနာကို စဉ်းစားရမည်။ လွှဲအပ်သောပြဿနာကို သင့်မြတ်လျော်ကန်သည်ဟု ထင်မြင်သည့် အတိုင်း ကြားနာစစ်ဆေးစဉ်းစားပြီးနောက်၊ ထိုပြဿနာနှင့် စပ်လျဉ်း၍ လွှဲအပ်ပြီးသည်နောက် ရက်ပေါင်း ၃၀ အောက် နောက်မကျစေဘဲ၊ မိမိတို့၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လျင်မြန်နိုင်သမျှ လျင်မြန်စွာ တရားရုံးတော်တွင် အထင်အရှားကျေညာရမည်။ ဤပုဒ်မ၏ ကိစ္စများအလို့ငှါ၊ တရားဝန်ကြီးများရာ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည်၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြစ်ရမည်။

(၃) ဤပုဒ်မအရ တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ လွှဲအပ်သော ဥပဒေကြမ်းရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်သည်၊ ဤ​အခြေခံ ဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင်သည်ဟု တရားလွှတ်တော်ချုပ်က ဆုံးဖြတ်သော ကိစ္စတိုင်း၌၊ နိုင်ငံတော်သမတ သည်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို ပြန်လည်စဉ်းစားဆွေးနွေးစေရန် ပြည်နယ်ကောင်စီသို့ ပြန်ပို့ရမည်။ ပြည်နယ် ကောင်စီက လိုအပ်သော ပြင်ဆင်ချက်များကို မပြုလျှင်၊ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို လက်မှတ်မထိုးဟု ငြင်းဆိုရမည်။

(၄) ဤသို့ ငြင်းဆိုဘွယ်မရှိလျှင် နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်က အဆုံးအဖြတ်ကို ထုတ်ဖေါ်ကျေညာပြီးသည့်နောက်၊ လျင်မြန်နိုင်သမျှ လျင်မြန်စွာ ထိုဥပဒေကြမ်းကို လက်မှတ်ထိုး၍၊ အက်ဥပဒေဖြစ်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ကျေညာရမည်။

(၅) တဆက်တည်းဖြစ်သော အထက်ပုဒ်မအရ တင်သွင်းသောဥပဒေကြမ်းကို တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ မလွှဲမအပ်ဘဲနှင့်ဖြစ်စေ၊ လွှဲအပ်ပြီးမှဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံတော်သမတက လက်မှတ်ထိုးပြီးခဲ့လျှင်၊ ပြည်နယ် ကောင်စီက ပြုပိုင်ခွင့်မရှိဟူသော အကြောင်းပြချက်ဖြင့်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်သည် မခိုင်လုံ ဟု ငြင်းဆိုခြင်းမပြုရ။

၁၇၁။ ။ နိုင်ငံတော်သမတ လက်မှတ်ထိုးသော ပြည်နယ်ကောင်စီ အက်ဥပဒေစာမူတိုင်းကို တရားလွှတ် တော်ချုပ် အတွင်းဝန်ရုံး၌ မော်ကွန်းတင်ရမည်။ မိတ္တူတိုင်းကိုလည်း ကချင်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးရုံး၌ မော် ကွန်းတင်ရမည်။

၁၇၂။ ။ ကချင်ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ အခါကာလအားလျော်စွာ ပြည်နယ်ကောင်စီကို ဆင့်ခေါ်နိုင်သည်၊ ရုပ်သိမ်းနိုင်သည်။

သို့ရာတွင် ပြည်နယ်ကောင်စီ၏ ညီလာခံကို နှစ်စဉ်တနှစ်လျှင် အနည်းဆုံးတကြိမ်ကျင်းပရမည်။ ထိုသို့ ကျင်းပသောအခါ ပြည်နယ်ကောင်စီ ညီလာခံတခု၏ နောက်ဆုံးအစည်းအဝေးနှင့် နောက်ထပ်ကျင်းပ သော ပြည်နယ်ကောင်စီ ညီလာခံ၏ ပဌမအစည်းအဝေးတို့၏ စပ်ကြားတွင် ၁၂လ ခြားမနေစေရ။

ကချင်ပြည်နယ် အစိုးရ။

၁၇၃။ ။ ဝန်ကြီးချုပ်သည်၊ ကချင်ပြည်နယ်ကောင်စီနှင့် ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်၍၊ ပါလီမန်၏ ကချင်ပြည်နယ် ဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်အမတ်များအနက် ကချင်အမျိုးသားအမတ် တဦးဦး၏ အမည်ကို တင်သွင်း သောအခါ၊ ထိုသို့အမည်တင်သွင်းခြင်းခံရသော အမတ်ကို နိုင်ငံတော် သမတသည်၊ “ကချင်ပြည်နယ် ဝန်ကြီး” ဟုခေါ်တွင်ရမည့် ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးအဖြစ်ဖြင့် ခန့်ထားရမည်။ ထိုသို့ ခန့်ထားခြင်းခံရသော ဝန်ကြီးသည်၊ ဤအခြေခံဥပဒေ၏ ကိစ္စများအတွက် ကချင်ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌလည်း ဖြစ်ရမည်။

၁၇၄။ ။ (၁) ကချင် ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ ကချင်ပြည်နယ် စီရင်အုပ်ချုပ်ရေးကိစ္စကို တာဝန်ယူဆောင် ရွက်ရမည်။ ဆိုလိုရင်းမှာ ကချင်ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌသည် တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေ၊ လက်အောက်ခံ အရာရှိများမှ တဆင့်ဖြစ်စေ၊ ပြည်နယ်၏ အုပ်ချုပ်မှု အခွင့်အာဏာကို သုံးစွဲနိုင်ရမည်။

(၂) တဆက်တည်းဖြစ်သော အောက်ပုဒ်မရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များ၏ ယေဘုယျသဘောကို မထိခိုက်စေဘဲ၊ ဆိုခဲ့သော အုပ်ချုပ်မှု အခွင့်အာဏာသည်၊ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ရာထမ်းမှုထမ်းများ ခန့်ထား ခြင်း၊ နေရာချခြင်း၊ ရွှေ့ပြောင်းပေးခြင်း၊ ထိုရာထမ်းမှုထမ်းများ စည်းကမ်းသေဝပ်ခြင်း ကိစ္စအားလုံးသို့ သက်ရောက် ပြန့်နှံ့ရမည်။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် ကချင်အမျိုးသား မဟုတ်သူများရာတို့ နေထိုင်သောဒေသများနှင့်စပ်လျဉ်း၍၊ ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ အဆိုပါကိစ္စအားလုံးတွင် အစိုးရအဖွဲ့ဝင်များအနက် ကချင်အမျိုးသား မဟုတ်သူ များ၏ ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်၍သာလျှင် ဆောင်ရွက်ရမည်။

၁၇၅။ ။ (၁) ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်နယ်၏ အုပ်ချုပ်မှု အခွင့် အာဏာသည်၊ ပြည်နယ်ကောင်စီက တရားဥပဒေပြုပိုင်သော ကိစ္စများသို့ သက်ရောက်ပြန့်နှံ့သည်။ အုပ် ချုပ်မှုအခွင့်အာဏာကို သုံးစွဲရာတွင် ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ ကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လိုက်နာရမည်။

(၂) ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ အခြားကိစ္စအားလုံးတွင် ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ ပြည်နယ်ကောင်စီနှင့် ညှိနှိုင်းတိုင် ပင်ရမည်။

(၃) ကချင်ပြည်နယ်ကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များနှင့် ထင်မြင်ချက်များကို ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌထံသို့ တင်ပြ ရာတွင် လွယ်ကူစိမ့်သောငှါ၊ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ရွေးကောက်ပွဲပြီးသည့်နောက်၊ ပဌမအကြိမ် ကျင်း ပသော အစည်းအဝေးတွင် ကောင်စီအမတ်များထဲမှသော်၎င်း၊ ကောင်စီအမတ်မဟုတ်သူများထဲမှ သော် ၎င်း၊ ရွေးချယ်၍ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းရမည်။ ထိုအစိုးရအဖွဲ့သည်၊ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌကို အလုပ် ဝတ်တရားများဆောင်ရွက်ရာတွင် ကူညီရန်၊ အကြံပေးရန်ဖြစ်သည်။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ဝင် ထက်ဝက်အောက်မလျော့သော အဖွဲ့ဝင်များသည် ကချင်အမျိုးသားမဟုတ်သော အမျိုးသားများ ဖြစ်ရမည်။

၁၇၆။ ။ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ ပြည်နယ်ကောင်စီ၏ သာမန်ညီလာခံ ကျင်းပသောအခါများ၌၊ မိမိ ဆောင်ရွက်ခဲ့သော လုပ်ငန်းဆောင်တာ အကြောင်းကို ပြောကြားရမည်။ သို့တည်းမဟုတ် ပြောကြား စေရမည်။ ကချင်ပြည်နယ် ကိစ္စအားလုံးနှင့် သက်ဆိုင်သော အစီရင်ခံစာကို တင်သွင်းရမည်။ သို့တည်း မဟုတ် တင်သွင်းစေရမည်။ ပြည်နယ်၏ အကျိုးစီးပွါး တိုးတက်ရာတိုးတက်ကြောင်း ဖြစ်သည်ဟု ထင်မြင်ယူဆသော စီမံချက်များကို ပြည်နယ်ကောင်စီက စဉ်းစားဆွေးနွေးရန် ထောက်ခံအကြံပေးရ မည်။

၁၇၇။ ။ (၁) ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ ဘဏ္ဍာတော် နှစ်တိုင်းတနှစ်အတွက် ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ အရမှန်းခြေ ငွေစာရင်းနှင့် အသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းများကို ပြုရမည်။ သို့တည်းမဟုတ် ပြုစေရမည်။ ထိုငွေစာရင်း များကို စဉ်းစားဆွေးနွေးစေရန်၊ ပြည်နယ်ကောင်စီသို့ တင်သွင်းရမည်၊ သို့တည်းမဟုတ် တင်သွင်းစေ ရမည်။

(၂) ပြည်ထာင်စု အစိုးရ၏ အထောက်အပံ့ငွေနှင့် စပ်လျဉ်း၍၊ ပြည်ထောင်စု အစိုးရက သတ်မှတ်သော စည်းကမ်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ပြည်နယ်၏ ဘတ်ဂျက်ကို လက်ခံ အတည်ပြုနိုင်ရန် အာဏာရှိရမည်။ ထိုစည်းကမ်းချက်များအတိုင်း ပြည်နယ်ကောင်စီက ကျနစွာ လိုက် နာကြောင်း နိုင်ငံတော်သမတအား ကျေနပ်နိုင်စေရန် ပြည်နယ်ဘတ်ဂျက်ကို ပြည်ထောင်စုအစိုးရ၏ ဘတ်ဂျက်တွင် ထည့်သွင်းဖေါ်ပြရမည်။

၁၇၈။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေ၏ အခန်း ၁၀ရှိ၊ ပြဋ္ဌာန်းချက်များသည်၊ ကချင်ပြည်နယ်နှင့် မသက်ဆိုင်ရ။

၁၇၉။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌ၊ ပြည်နယ်ကောင်စီ၊ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့တို့၏ အာဏာနှင့် တာဝန်ဝတ်တရားများဆိုင်ရာ ကိစ္စများ၊ ထို့ပြင် ထိုဥက္ကဋ္ဌ၊ ထို ကောင်စီ၊ ထိုအစိုးရအဖွဲ့တို့ အချင်းချင်း ဆက်ဆံရေးကိစ္စများ၊ ထို့ပြင် ထိုဥက္ကဋ္ဌ၊ ထိုကောင်စီ၊ ထိုအစိုးရ အဖွဲ့တို့နှင့် ပြည်ထောင်စု အစိုးရ၏ ဆက်ဆံရေးကိစ္စများပါဝင်သော ပြည်နယ်၏ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ကိစ္စအားလုံးကို၊ တရားဥပဒေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းသတ်မှတ်ရမည်။

အပိုင်း ၃။ ကရင်ပြည်နယ်။

၁၈၀။ ။ (၁) သံလွင်ခရိုင်ဟု ယခင်ကခေါ်တွင်ခဲ့သော နယ်မြေကို ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းတွင်၊ ပြည်ထောင်စုအဖွဲ့ဝင် တခုအဖြစ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်။ ထိုပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင်ကို ဤမှနောင်အဘို့တွင် “ကရင်ပြည်နယ်” ဟုခေါ်တွင်စေရမည်။ ပါလီမန်၏အက်ဥပဒေဖြင့် သတ်မှတ်သော ကရင်အမျိုးသား များ နေထိုင်ကြသည့် သံလွင်ခရိုင်၏ ဆက်စပ် ဒေသများသည်လည်း ထိုပြည်နယ်တွင် ပါဝင်ရမည်။

(၂) ပါလီမန်၏ ကရင်ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်အမတ်အားလုံးပါဝင်သည့် ကရင်ပြည်နယ် ကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းရမည်။

(၃) ပါလီမန်အမတ်အဖြစ်မှ ရပ်စဲသော ပြည်နယ်ကောင်စီအမတ်သည်၊ ကောင်စီ၌လည်း ကောင်စီ အမတ်အဖြစ်မှ ရပ်စဲသည်ဟု မှတ်ယူရမည်။ သို့ရာတွင် ထိုကောင်စီ အမတ်သည်၊ မိမိအားဆက်ခံမည့် သူကို ရွေးကောက်တင်မြှောက်ပြီးသည့်တိုင်အောင်၊ မိမိ၏တာဝန်ဝတ်တရားများကို ဆက်လက် ဆောင် ရွက်နိုင်သည်။

(၄) ပြည်နယ်ကောင်စီသည်၊ မိမိကိုယ်တိုင် ဥပဒေပြုပိုင်ခွင့် မရှိသောကိစ္စနှင့် သက်ဆိုင်သည့် ဥပဒေများ ကိုပြုပေးရန် ပါလီမန်သို့ ထောက်ခံချက် တင်သွင်းနိုင်သည်။

(၅) ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ဥပဒေကြမ်းတခုကို အတည်ပြုပြီးသောအခါ၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို လက်မှတ် ထိုး၍ ထုတ်ပြန်ကျေညာပေးရန် နိုင်ငံတော်သမတထံသို့ တင်သွင်းရမည်။ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ အဆိုပါ ဥပဒေကြမ်းနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ပုဒ်မခွဲ (၆)အရ၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို မေး မြန်းတောင်းဆိုခြင်းမပြုလျှင်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို တင်သွင်းသည်မှစ၍ တလအတွင်းတွင် လက်မှတ် ထိုးရမည်။

(၆) နိုင်ငံတော်သမတထံသို့ ပုဒ်မခွဲ (၅) အရတင်သွင်းသော ဥပဒေကြမ်းသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ဥပဒေ ကြမ်း၏ တစိတ်တဒေသသည်၊ အခြေခံဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင်သည်၊ မဆန့်ကျင်သည်ဟူသော ပြဿနာကို ဆုံးဖြတ်ပေးရန်၊ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ မိမိ၏သဘောအတိုင်း တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ ထိုဥပဒေ ကြမ်းကို လွှဲအပ်နိုင်သည်။

(၇) လွှတ်တော်ချုပ် တရားဝန်ကြီး သုံးဦးအောက်မနည်း ပါဝင်သောခုံတော်သည်၊ လွှဲအပ်သော ပြဿနာ ကို စဉ်းစားရမည်။ လွှဲအပ်သော ပြဿနာကို သင့်မြတ်လျော်ကန်သည်ဟု ထင်မြင်သည့်အတိုင်း၊ ကြားနာ စစ်ဆေးစဉ်းစားပြီးသောအခါ၊ ထိုပြဿနာနှင့်စပ်လျဉ်း၍ လွှဲအပ်ပြီးသည့်နောက်၊ ရက်ပေါင်း၃၀ အောက် နောက်မကျစေဘဲ၊ မိမိတို့၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လျင်မြန်နိုင်သမျှ လျင်မြန်စွာ တရားရုံးတွင် အထင်အရှား ကျေညာရမည်။ ပုဒ်မခွဲ (၆)၏ ကိစ္စများအလို့ငှါ၊ တရားဝန်ကြီးများရာ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် တရား လွှတ်တော်ချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြစ်ရမည်။

(၈) ပုဒ်မခွဲ (၆)အရ တရားလွှတ်​တော်ချုပ်သို့ လွှဲအပ်သော ဥပဒေကြမ်းရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်သည်၊ အခြေခံ ဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင်သည်ဟု တရားလွှတ်တော်ချုပ်က ဆုံးဖြတ်သော ကိစ္စတိုင်း၌၊ နိုင်ငံတော် သမတ သည်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို ပြန်လည်စဉ်းစား ဆွေးနွေးစေရန် ပြည်နယ်ကောင်စီသို့ ပြန်ပို့ရမည်။ ပြည်နယ်ကောင်စီက လိုအပ်သော ပြင်ဆင်ချက်များကို မပြုလျှင် နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ ထိုဥပဒေကြမ်း ကို လက်မှတ်မထိုးဟု ငြင်းဆိုရမည်။

(၉) ထိုသို့ ငြင်းဆိုဘွယ် မရှိလျှင်၊ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်က အဆုံးအဖြတ်ကို ထုတ်ဖေါ်ကျေညာပြီးသည့်နောက်၊ လျင်မြန်နိုင်သမျှ လျင်မြန်စွာ ထိုဥပဒေကြမ်းကို လက်မှတ်ထိုး၍ အက်ဥပဒေဖြစ်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ကျေညာရမည်။

(၁၀) ပုဒ်မခွဲ (၅)အရ တင်သွင်းသော ဥပဒေကြမ်းကို တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ မလွှဲမအပ်ဘဲနှင့် ဖြစ်စေ၊ လွှဲအပ်ပြီးမှဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံတော်သမတက လက်မှတ်ထိုးပြီးခဲ့လျှင်၊ ပြည်နယ်ကောင်စီက ပြုပိုင်ခွင့်မရှိ ဟူ သော အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ထိုဥပဒေကြမ်းရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်သည် မခိုင်လုံဟု ငြင်းဆိုခြင်းမပြုရ။

(၁၁) နိုင်ငံတော်သမတ လက်မှတ်ထိုးသော ပြည်နယ်ကောင်စီ အက်ဥပဒေစာမူတိုင်းကို တရား လွှတ်တော်ချုပ်၏ အတွင်းဝန်ရုံး၌ မော်ကွန်းတင်ရမည်။ မိတ္တူတိုင်းကိုလည်း၊ ကရင်ပြည်နယ် ဝန်ကြီး ရုံး၌ မော်ကွန်းတင်ရမည်။

(၁၂) ကရင်ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ အခါကာလအားလျော်စွာ ပြည်နယ်ကောင်စီကို ဆင့်ခေါ်နိုင်သည်၊ ရုပ် သိမ်းနိုင်သည်။

သို့ရာတွင် ပြည်နယ်ကောင်စီ၏ ညီလာခံကို နှစ်စဉ်တနှစ်လျှင် အနည်းဆုံး တကြိမ်ကျင်းပရမည်။ ထို သို့ကျင်းပသောအခါ၊ ပြည်နယ် ကောင်စီညီလာခံတခု၏ နောက်ဆုံးအစည်းအဝေး နှင့် နောက်ထပ် ကျင်းပသော ပြည်နယ်ကောင်စီညီလာခံ၏ ပဌမအစည်းအဝေးတို့၏အကြားတွင် ၁၂လ ခြားမနေစေရ။

ကရင်ပြည်နယ်အစိုးရ။

၁၈၁။ ။ (၁) ဝန်ကြီးချုပ်သည်၊ ကရင် ပြည်နယ်ကောင်စီနှင့် ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်၍ ထိုကောင်စီအမတ်များ အနက်၊ အမတ်တဦးဦး၏ အမည်ကိုတင်သွင်းသောအခါ၊ ထိုသို့အမည်တင်သွင်းခြင်းခံရသော အမတ် ကို နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ အောက်တွင် “ကရင်ပြည်နယ် ဝန်ကြီး”ဟု ခေါ်တွင်ရမည်ဖြစ်သော၊ ပြည် ထောင်စုအစိုးရ အဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးအဖြစ်ဖြင့် ခန့်ထားရမည်။ ထိုသို့ခန့်ထားခြင်းခံရသော ဝန်ကြီး သည်၊ အခြေခံဥပဒေ၏ ကိစ္စများအတွက် ကရင် ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်ရမည်။

(၂) ကရင်ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ ကရင်ပြည်နယ် စီရင်အုပ်ချုပ်ရေး ကိစ္စကို တာဝန်ယူ၍ ဆောင်ရွက် ရမည်၊ ဆိုလိုရင်းမှာ၊ ကရင်ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌသည် တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေ၊ လက်အောက်ခံအရာရှိများမှ တဆင့် ဖြစ်စေ၊ ပြည်နယ်၏ အုပ်ချုပ်မှုအခွင့်အာဏာကို သုံးစွဲနှိုင်ရမည်။

(၃) ပုဒ်မခွဲ (၄) ရှိပြဋ္ဌာန်းချက်များ၏ ယေဘုယျသဘောကို မထိခိုက်စေဘဲ၊ ဆိုခဲ့သော အုပ်ချုပ်မှု အခွင့် အာဏာသည်၊ ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ရာထမ်း မှုထမ်းများ ခန့်ထားခြင်း၊ နေရာချခြင်း၊ ရွှေ့ ပြောင်းပေးခြင်း၊ ထိုရာထမ်း မှုထမ်းများ စည်းကမ်းသေဝပ်ခြင်း ကိစ္စအားလုံးသို့ သက်ရောက်ပြန့်နှံ့ရ မည်။

(၄) အခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်နယ်၏အုပ်ချုပ်မှု အခွင့်အာဏာသည်၊ ပြည်နယ်ကောင်စီက တရားဥပဒေပြုပိုင်သော ကိစ္စများသို့ သက်ရောက်ပြန့်နှံ့သည်။ အုပ်ချုပ်မှု အခွင့် အာဏာကို သုံးစွဲရာတွင်၊ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည် ကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လိုက်နာရမည်။

(၅) ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ အခြားကိစ္စအားလုံးတွင် ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ ပြည်နယ် ကောင်စီနှင့် ညှိနှိုင်း တိုင်ပင်ရမည်။

(၆) ကရင်ပြည်နယ်ကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များနှင့် ထင်မြင်ချက်များကို ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌထံသို့ တင်ပြ ရာတွင် လွယ်ကူစိမ့်သောငှါ၊ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ရွေးကောက်ပွဲပြီးသည့် နောက်၊ ပဌမအကြိမ် ကျင်း ပသော အစည်းအဝေးတွင်၊ ကောင်စီအမတ်များထဲမှသော်၎င်း၊ ကောင်စီအမတ်မဟုတ်သူများထဲမှ သော် ၎င်း၊ ရွေးချယ်၍ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းရမည်။ ထိုအစိုးရအဖွဲ့သည်၊ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌကို၊ အလုပ် ဝတ်တရားများ ဆောင်ရွက်ရာတွင် ကူညီရန်၊ အကြံပေးရန် ဖြစ်သည်။

(၇) ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ ပြည်နယ်ကောင်စီ၏ သာမန်ညီလာခံကျင်းပသောအခါများ၌ မိမိဆောင်ရွက် ခဲ့သော လုပ်ငန်းဆောင်တာအကြောင်းကို ပြောကြားရမည်။ သို့တည်းမဟုတ် ပြောကြားစေရမည်။ ကရင် ပြည်နယ် ကိစ္စအားလုံးနှင့် သက်ဆိုင်သော အစီရင်ခံစာကို တင်သွင်းရမည်၊ သို့တည်းမဟုတ် တင်သွင်း စေရမည်။ ပြည်နယ်၏ အကျိုးစီးပွါး တိုးတက်ရာတိုးတက်ကြောင်းဖြစ်သည်ဟု ထင်မြင်ယူဆသော စီမံ ချက်များကို စဉ်းစားဆွေးနွေးရန် ပြည်နယ်ကောင်စီအား ထောက်ခံအကြံပေးရမည်။

(၈) ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည်၊ ဘဏ္ဍာတော်နှစ်တိုင်း တနှစ်အတွက် ပြည်နယ်ဆိုင်ရာအရမှန်းခြေငွေစာရင်း နှင့် အသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းများကို ပြုရမည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ပြုစေရမည်။ ထိုငွေစာရင်းများကို စဉ်း စားဆွေးနွေးစေရန်၊ ပြည်နယ်ကောင်စီသို့ တင်သွင်းရမည်၊ သို့တည်းမဟုတ် တင်သွင်းစေရမည်။

(၉) ပြည်ထောင်စုအစိုးရ၏ အထောက်အပံ့ငွေနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပြည်ထောင်စုအစိုးရက သတ်မှတ်သော စည်းကမ်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ပြည်နယ်၏ ဘတ်ဂျက်ကို လက်ခံ အတည်ပြုနိုင်ရန် အာဏာရှိရမည်။ ထိုစည်းကမ်းချက်များအတိုင်း၊ ပြည်နယ် ကောင်စီက ကျနစွာလိုက် နာကြောင်း၊ နိုင်ငံတော်သမတအား၊ ကျေနပ်နိုင်စေရန် ပြည်နယ်၏ဘတ်ဂျက်ကို ပြည်ထောင်စု အစိုးရ၏ ဘတ်ဂျက်တွင် ထည့်သွင်းဖေါ်ပြရမည်။

(၁၀) ဤအခြေခံဥပဒေ၏ အခန်း ၁၀ ရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များသည် ကရင်ပြည်နယ်နှင့် မသက်ဆိုင်စေရ။

(၁၁) အခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌ၊ ပြည်နယ်ကောင်စီ၊ ပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့တို့၏ အာဏာနှင့် တာဝန်ဝတ်တရားများ ဆိုင်ရာကိစ္စများ၊ ထို့ပြင် ထိုဥက္ကဋ္ဌ၊ ထို ကောင်စီ၊ ထိုအစိုးရအဖွဲ့တို့ အချင်းချင်းဆက်ဆံရေးကိစ္စများ၊ ထို့ပြင် ထိုဥက္ကဋ္ဌ၊ ထို ကောင်စီ၊ ထို အစိုးရ အဖွဲ့တို့နှင့် ပြည်ထောင်စု အစိုးရ၏ ဆက်ဆံရေးကိစ္စများပါဝင်သော ပြည်နယ်၏ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ကိစ္စအားလုံးကို တရားဥပဒေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းသတ်မှတ်ရမည်။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၂၃၃ အရ၊ ပဌမအမတ် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပြီးလျှင်၊ ဖွဲ့စည်းသော ပါလီမန်ကို ဖျက်သိမ်းသောနေ့အထိ၊ ကရင်ပြည်နယ် ကောင်စီကို ပါလီမန် ရှိ ကရင်အမျိုးသားများ၏ ကိုယ်စားလှယ်အမတ်အားလုံးဖြင့် ဖွဲ့စည်းရမည်။

အပိုင်း ၄။ ကယားပြည်နယ်။

၁၈၂။ ။ (၁) ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုရှိ မိုးဗြဲနယ်ဟု ယခင်ကခေါ်တွင်ခဲ့သော နယ်မြေကို ထိုနယ်မြေ ၌နေထိုင်ကြသူများရာက အလိုရှိခဲ့သော် ကယားပြည်နယ် အတွင်းသို့ ပေါင်းသွင်းရမည်။

(၂) ထိုနယ်မြေရှိ လူအများ၏ ဆန္ဒအမှန်ကို စုံစမ်းရာ၌ လိုက်နာရန်ဖြစ်သော နည်းလမ်းတို့သည် တရား ဥပဒေဖြင့် သတ်မှတ်သည့်အတိုင်း ဖြစ်ရမည်။

၁၈၃။ ။ (၁) ပါလီမန်က အခြားပြဋ္ဌာန်းချက် ပြုသည့်တိုင်အောင် -

(က) ကန္တာရဝတီ၊ ဘောလခဲနှင့် ကြယ်ဖိုးကြီး တို့၏ စောဖျာများသည် လူမျိုးစုလွှတ်တော်တွင် ကယား ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ် အမတ်များ အဖြစ်ဖြင့် ပါဝင်ရမည်။

(ခ) တဆက်တည်းဖြစ်သော အထက်ပုဒ်မအရ မိုးဗြဲနယ်ကို ကယားပြည်နယ် အတွင်းသို့ ပေါင်းသွင်း သောအခါ၊ မိုးဗြဲစော်ဘွားသည်လည်း လူမျိုးစု လွှတ်တော်တွင် ကယားပြည်နယ် ဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ် အမတ်တဦး အဖြစ်ဖြင့်ပါဝင်ရမည်။

(ဂ) စောဖျာများသည်၎င်း၊ စော်ဘွားသည်၎င်း၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင် အမတ်ဖြစ်နိုင်ခွင့် မရရှိစေရ။

(၂) ပါလီမန်၏ ကယားပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ် အမတ်အားလုံး ပါဝင်သည့် ကယားပြည်နယ် ကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းရမည်။

(၃) ပါလီမန်အမတ်အဖြစ်မှ ရပ်စဲသော ပြည်နယ်ကောင်စီအမတ်သည်၊ ကောင်စီ၌ လည်းကောင်း ကောင်စီအမတ်အဖြစ်မှ ရပ်စဲသည်ဟု မှတ်ယူရမည်။ သို့ရာတွင် ထိုကောင်စီအမတ်သည် မိမိအား ဆက်ခံ မည့်သူကို ရွေးကောက်တင်မြှောက်ပြီးသည့်တိုင်အောင် မိမိ၏ တာဝန်ဝတ်တရားများကို ဆက်လက် ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။

၁၈၄။ ။ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် မိမိကိုယ်တိုင် ဥပဒေပြုပိုင်ခွင့် မရှိသော ကိစ္စနှင့် သက်ဆိုင်သည့် ဥပဒေ များကို ပြုပေးရန် ပါလီမန်သို့ ထောက်ခံချက် တင်သွင်းနိုင်သည်။

၁၈၅။ ။ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ဥပဒေကြမ်းတခုကို အတည်ပြုပြီးသောအခါ၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို လက် မှတ်ထိုး၍ ထုတ်ပြန်ကျေညာပေးရန် နိုင်ငံတော် သမတထံသို့ တင်သွင်းရမည်၊ နိုင်ငံတော် သမတသည် အဆိုပါ ဥပဒေကြမ်းနှင့် စပ်လျဉ်း၍၊ တဆက်တည်းဖြစ်သော အောက်ပုဒ်မအရ၊ တရားလွှတ်တော် ချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို မေးမြန်းတောင်းဆိုခြင်းမပြုလျှင်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို တင်သွင်းသည်မှစ၍ တလ အတွင်းတွင် လက်မှတ်ထိုးရမည်။

၁၈၆။ ။ (၁) နိုင်ငံတော် သမတထံသို့ တဆက်တည်းဖြစ်သော အထက်ပုဒ်မအရ၊ တင်သွင်းသော ဥပဒေ ကြမ်းသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ထိုဥပဒေကြမ်း၏ တစိတ်တဒေသသည်၊ ဤအခြေခံဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင် သည်၊မဆန့်ကျင်သည်ဟူသော ပြဿသို့ကို ဆုံးဖြတ်ပေးရန် နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ မိမိ၏သဘောအ တိုင်း တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ ထိုဥပဒေကြမ်းကို လွှဲအပ်နိုင်သည်။

(၂) လွှတ်တော်ချုပ် တရားဝန်ကြီး ၃ ဦးအောက်မနည်း ပါဝင်သော ခုံတော်သည် လွှဲအပ်သော ပြဿနာကို စဉ်းစားရမည်။ လွှဲအပ်သော ပြဿနာကို သင့်မြတ်လျော်ကန်သည်ဟု ထင်မြင်သည့်အတိုင်း ကြားနာစစ်ဆေး စဉ်းစားပြီးသောအခါ၊ ထိုပြဿနာနှင့် စပ်လျဉ်း၍ လွှဲအပ်ပြီးသည့်နောက်၊ ရက်ပေါင်း ၃၀ အောက် နောက်မကျစေဘဲ၊ မိမိတို့၏ဆုံးဖြတ်ချက်ကို၊ လျင်မြန်နိုင်သမျှ လျင်မြန်စွာ၊ တရားရုံးတွင် အထင်အရှား ကျေညာရမည်။ ဤပုဒ်မ၏ ကိစ္စများအလို့ငှါ၊ တရားဝန်ကြီးများရာ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက် ဖြစ်ရမည်။

(၃) ဤပုဒ်မအရ၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်သို့ လွှဲအပ်သော ဥပဒေကြမ်းရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်သည်၊ ဤအခြေ ခံဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင်သည်ဟု တရားလွှတ်တော်ချုပ်က၊ ဆုံးဖြတ်သော ကိစ္စတိုင်း၌၊ နိုင်ငံတော်သမတ သည် ထိုဥပဒေကြမ်းကို ပြန်လည်စဉ်းစား ဆွေးနွေးစေရန် ပြည်နယ်ကောင်စီသို့ ပြန်ပို့ရမည်။ ပြည်နယ် ကောင်စီက လိုအပ်သော ပြင်ဆင်ချက်များကို မပြုလျှင်၊ နိုင်ငံတော်သမတသည် ထိုဥပဒေကြမ်းကို လက် မှတ်မထိုးဟု ငြင်းဆိုရမည်။

(၄) ထိုသို့ ငြင်းဆိုဘွယ်မရှိလျှင် နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်က အဆုံးအဖြတ်ကို ထုတ် ဖေါ်ကျေညာပြီးသည့်နောက်၊ လျင်မြန်နိုင်သမျှ လျင်မြန်စွာ ထိုဥပဒေကြမ်းကို လက်မှတ်ထိုး၍ အက်ဥပ ဒေဖြစ်လာကြောင်း ထုတ်ပြန်ကျေညာရမည်။

(၅) တဆက်တည်းဖြစ်သော အထက်ပုဒ်မအရ၊ တင်သွင်းသော ဥပဒေကြမ်းကို တရားလွှတ်တော် ချုပ် သို့ မလွှဲမအပ်ဘဲနှင့်ဖြစ်စေ၊ လွှဲအပ်ပြီးမှဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံတော်သမတက လက်မှတ်ထိုးပြီးခဲ့လျှင်၊ ပြည်နယ် ကောင်စီက ပြုပိုင်ခွင့်မရှိဟူသော အကြောင်းပြချက်ဖြင့်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်သည် မခိုင်လုံဟု ငြင်းဆိုခြင်းမပြုရ။

၁၈၇။ ။ နိုင်ငံတော်သမတ လက်မှတ်ထိုးသော ပြည်နယ်ကောင်စီ အက်ဥပဒေစာမူတိုင်းကို တရားလွှတ် တော်ချုပ်၏ အတွင်းဝန်ရုံး၌ မော်ကွန်းတင်ရမည်။ မိတ္တူတိုင်းကိုလည်း ကယားပြည်နယ် ဝန်ကြီးရုံး ၌ မော်ကွန်းတင်ရမည်။

၁၈၈။ ကယားပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌသည် အခါကာလအားလျော်စွာ၊ ပြည်နယ်ကောင်စီ ကိုဆင့်ခေါ်နိုင်သည်၊ ရုပ်သိမ်းနိုင်သည်။

သို့ရာတွင် ပြည်နယ်ကောင်စီ၏ ညီလာခံကို နှစ်စဉ်တနှစ်လျှင် အနည်းဆုံး တကြိမ်ကျင်းပရမည်။ ထို သို့ ကျင်းပသောအခါ ပြည်နယ်ကောင်စီ ညီလာခံတခု၏ နောက်ဆုံးအစည်းအဝေးနှင့် နောက်ထပ် ကျင်းပ သောပြည်နယ်ကောင်စီ ညီလာခံ၏ ပဌမအစည်းအဝေးတို့၏ စပ်ကြားတွင် ၁၂လ ခြားမနေစေရ။

ကယားပြည်နယ် အစိုးရ။

၁၈၉။ ။ ဝန်ကြီးချုပ်သည်၊ ကယားပြည်နယ် ကောင်စီနှင့် ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်၍ ပါလီမန်၏ ကယားပြည်နယ် ဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ် အမတ်များအနက် အမတ်တဦးဦး၏ အမည်ကို တင်သွင်းသောအခါ၊ ထိုသို့ အမည်တင်သွင်းခြင်းခံရသော အမတ်ကို နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ အောက်တွင် “ကယားပြည်နယ် ဝန်ကြီး” ဟုခေါ်တွင်ရမည်ဖြစ်သော ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးအဖြစ်ဖြင့် ခန့်ထားရမည်။ ထိုသို့ခန့်ထား ခြင်းခံရသော ဝန်ကြီးသည်၊ ဤအခြေခံဥပဒေ၏ ကိစ္စများအတွက် ကယားပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌလည်း ဖြစ်ရ မည်။

၁၉၀။ ။ (၁) ကယားပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌသည် ကယားပြည်နယ် စီရင်အုပ်ချုပ်ရေးကိစ္စကို တာဝန်ယူ၍ ဆောင်ရွက်ရမည်။ ဆိုလိုရင်းမှာ ကယားပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌသည် တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေ၊ လက်အောက်ခံ အရာ ရှိများမှ တဆင့်ဖြစ်စေ၊ ပြည်နယ်၏ အုပ်ချုပ်မှု အခွင့်အာဏာကို သုံးစွဲ နိုင်ရမည်။

(၂) တဆက်တည်းဖြစ်သော အောက်ပုဒ်မရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များ၏ ယေဘုယျသဘောကို မထိခိုက်စေဘဲ၊ ဆိုခဲ့သော အုပ်ချုပ်မှု အခွင့်အာဏာသည်၊ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ရာထမ်းမှုထမ်းများ ခန့်ထား ခြင်း၊ နေရာချခြင်း၊ ရွှေ့ပြောင်းပေးခြင်း၊ ထိုရာထမ်းမှုထမ်းများ စည်းကမ်းသေဝပ်ခြင်းကိစ္စ အားလုံး သို့သက်ရောက်ပြန့်နှံ့ရမည်။

၁၉၁။ ။ (၁) ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်နယ်၏ အုပ်ချုပ်မှု အခွင့် အာဏာသည်၊ ပြည်နယ်ကောင်စီက တရားဥပဒေပြုပိုင်သော ကိစ္စများသို့ သက်ရောက်ပြန့်နှံ့သည်။ အုပ် ချုပ်မှု အခွင့်အာဏာကို သုံးစွဲရာတွင် ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌသည် ကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လိုက်နာရမည်။

(၂) ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ အခြားကိစ္စအားလုံးတွင် ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည် ပြည်နယ်ကောင်စီ နှင့် ညှိနှိုင်းတိုင် ပင်ရမည်။

(၃) ကယားပြည်နယ် ကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များနှင့် ထင်မြင်ချက်များကို ပြည်နယ် ဥက္ကဋ္ဌထံသို့ တင်ပြရာတွင် လွယ်ကူစိမ့်သောငှါ၊ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ရွေးကောက်ပွဲပြီးသည့်နောက် ပဌမအကြိမ် ကျင်းပသော အစည်းအဝေးတွင် ကောင်စီအမတ်များထဲမှ သော်၎င်း၊ ကောင်စီအမတ်မဟုတ်သူများ ထဲမှ သော်၎င်း၊ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ဝင် တဦးကိုဖြစ်စေ၊ အများကိုဖြစ်စေ ရွေးချယ်နိုင်သည်။ ထိုပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့ဝင်တဦးသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် အများသည် ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌကို အလုပ်ဝတ်တရားများ ဆောင်ရွက်ရာတွင် ကူညီရန်၊ အကြံပေးရန် ဖြစ်သည်။

၁၉၂။ ။ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည် ပြည်နယ်ကောင်စီ၏ သာမန်ညီလာခံကျင်းပသောအခါများ၌၊ မိမိဆောင် ရွက်ခဲ့သော လုပ်ငန်းဆောင်တာအကြောင်းကို ပြောကြားရမည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ပြောကြားစေရမည်။ ကယားပြည်နယ် ကိစ္စအားလုံးနှင့် သက်ဆိုင်သော အစီရင်ခံစာ ကိုတင်သွင်းရမည်၊ သို့တည်းမဟုတ် တင်သွင်းစေရမည်။ ပြည်နယ်၏အကျိုးစီးပွါး တိုးတက်ရာ တိုးတက်ကြောင်း ဖြစ်သည်ဟု ထင်မြင်ယူ ဆသော စီမံချက်များကို စဉ်းစားဆွေးနွေးစေရန် ပြည်နယ်ကောင်စီအား ထောက်ခံအကြံပေးရမည်။

၁၉၃။ ။ (၁) ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌသည် ဘဏ္ဍာတော်နှစ်တိုင်း တနှစ်အတွက် ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ အရမှန်းခြေ ငွေစာရင်းနှင့် အသုံးမှန်းခြေငွေစာရင်းများကို ပြုရမည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ပြုစေရမည်။ ထိုငွေစာရင်းများ ကို စဉ်းစားဆွေးနွေးစေရန် ပြည်နယ်ကောင်စီသို့ တင်သွင်းရမည်။ သို့တည်းမဟုတ် တင်သွင်းစေရမည်။

(၂) ပြည်ထောင်စုအစိုးရ၏ အထောက်အပံ့ငွေနှင့်စပ်လျဉ်း၍၊ ပြည်ထောင်စုအစိုးရက သတ်မှတ်သော စည်းကမ်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်နယ်ကောင်စီသည် ပြည်နယ်၏ ဘတ်ဂျက်ကိုလက်ခံ အတည်ပြုနိုင်ရန် အာဏာရှိရမည်။ ထိုစည်းကမ်းချက်များ အတိုင်း၊ ပြည်နယ်ကောင်စီက ကျနစွာ လိုက်နာကြောင်း၊ နိုင်ငံတော်သမတအား ကျေနပ်နိုင်စေရန် ပြည်နယ်၏ဘတ်ဂျက်ကို ပြည်ထောင်စု အစိုးရ၏ ဘတ်ဂျက်တွင် ထည့်သွင်းဖေါ်ပြရမည်။

၁၉၄။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌ၊ ပြည်နယ်ကောင်စီ နှင့် ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ဝင် တဦး၏၊ သို့တည်းမဟုတ် အများ၏ အာဏာနှင့် တာဝန်ဝတ်တရားများ ဆိုင်ရာ ကိစ္စများ၊ ထို့ပြင် ထိုဥက္ကဋ္ဌ၊ ထိုကောင်စီ၊ ထိုအစိုးရအဖွဲ့ဝင်တို့ အချင်းချင်းဆက်ဆံရေးကိစ္စများ၊ ထို့ပြင် ထိုဥက္ကဋ္ဌ၊ ထိုကောင်စီ၊ ထိုအစိုးရအဖွဲ့ဝင်တို့နှင့် ပြည်ထောင်စုအစိုးရ၏ ဆက်ဆံရေးကိစ္စများပါ ဝင်သော ပြည်နယ်၏ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ကိစ္စအားလုံးကို တရားဥပဒေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်း သတ်မှတ်ရမည်။

၁၉၅။ ။ * * * *

အပိုင်း ၅ ။ ချင်းဝိသေသတိုင်း။

၁၉၆။ ။ နိုင်ငံတော်သမတက သတ်မှတ်သော ချင်းတောင်များ ခရိုင်နှင့် ရခိုင်တောင်တန်းနယ်များ ပါဝင်သည့် ချင်းဝိသေသတိုင်း ရှိရမည်။

၁၉၇။ ။ (၁) ပါလီမန်ရှိ ချင်းအမျိုးသားများ၏ ကိုယ်စားလှယ် အမတ်အားလုံးပါဝင်သော ချင်း ရေးရာကောင်စီတခုကို ဖွဲ့စည်းရမည်။

(၂) ဝန်ကြီးချုပ်သည် ချင်းရေးရာကောင်စီနှင့် ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်၍၊ ပါလီမန်ရှိ ချင်းအမျိုးသားများ၏ ကိုယ်စားလှယ် အမတ်များအနက်၊ အမတ်တဦးဦး၏အမည်ကို တင်သွင်းသောအခါ၊ ထိုသို့အမည်တင် သွင်းခြင်းခံရသော အမတ်ကို နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ “ချင်းရေးရာ ဝန်ကြီး” ဟုခေါ်တွင်ရမည် ဖြစ် သော ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးတဦးအဖြစ် ခန့်ထားရမည်။

(၃) ပြည်ထောင်စု အစိုးရ၏အာဏာများကို မထိခိုက်စေဘဲ၊ ချင်းရေးရာဝန်ကြီးသည်၊ အောက်ပါတို့ကို စီမံခန့်ခွဲ ညွှန်ကြားကြီးကြပ်အုပ်ချုပ်ရမည်။

(က) ချင်းဝိသေသတိုင်း၏ အရပ်ရပ်ဆိုင်ရာ စီရင်အုပ်ချုပ်ရေး၊ ထို့ပြင် အထူးအားဖြင့်၊ ထိုဝိသေသ တိုင်းတွင် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ရာထမ်းမှုထမ်းများ ခန့်ထားခြင်း၊ နေရာချခြင်း၊ ရွှေ့ပြောင်းပေးခြင်း၊ ထို ရာထမ်းမှုထမ်းများ စည်းကမ်းသေဝပ်ခြင်း။

(ခ) ချင်းဝိသေသတိုင်းတွင် ပညာသင် ကျောင်းများနှင့်တကွ၊ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် သက်ဆိုင်သော ကိစ္စများ။

(၄) ချင်းရေးရာဝန်ကြီးအား၊ မိမိ၏ တာဝန်ဝတ်တရားများကို ဆောင်ရွက်ရာတွင်၊ ချင်းရေးရာ ကောင် စီ က ကူညီရမည်။ အကြံပေးရမည်။

(၅) ပါလီမန်အမတ်အဖြစ်မှ ရပ်စဲသော ချင်းရေးရာ ကောင်စီအမတ်တဦးသည်၊ ကောင်စီ၌လည်း ကောင်စီအမတ်အဖြစ်မှ ရပ်စဲသည်ဟု မှတ်ယူရမည်။ သို့ရာတွင် ထိုကောင်စီအမတ်သည်၊ မိမိအား ဆက်ခံမည့်သူကို ရွေးကောက်တင်မြှောက်ပြီးသည့်တိုင်အောင်၊ မိမိတာဝန်ဝတ်တရားများကို ဆက်လက် ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။

၁၉၈။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ ချင်းရေးရာဝန်ကြီးနှင့် ချင်းရေးရာ ကောင်စီတို့၏ အာဏာနှင့် တာဝန်ဝတ်တရားများ ဆိုင်ရာကိစ္စအားလုံးကို၎င်း၊ ထိုဝန်ကြီးနှင့် ထို ကောင်စီတို့၏ ဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စအားလုံးကို၎င်း၊ ထိုဝန်ကြီး၊ ထိုကောင်စီတို့နှင့် ပြည်ထောင်စု အစိုးရ၏ ဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စအားလုံးကို၎င်းတရားဥပဒေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းသတ်မှတ်ရမည်။

အပိုင်း ၆။ ပြည်နယ်သစ်များ။

၁၉၉။ ။ ပါလီမန်သည် ပြည်နယ်သစ်က လိုက်နာရမည့် စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်များ ပါဝင်သော အက်ဥပဒေဖြင့်၊ ပြည်နယ်သစ်တခုကို ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံအတွင်းသို့ ဝင်ခွင့်ပြုနိုင်သည်။ ထိုသတ်မှတ် ချက်များတွင် ထိုပြည်နယ်မှ ပါလီမန်သို့ ကိုယ်စားလှယ် အမတ်ဦးရေ မည်ရွှေ့မည်မျှ ရွေးကောက်တင် မြှောက်နိုင်သည်ဟူသော အချက်လည်းပါဝင်ရမည်။

၂၀၀။ ။ (က) ပြည်ထောင်စုအဖွဲ့ဝင် အသစ်တခု တည်ထောင်ဖွဲ့စည်းခြင်း၊

(ခ) ပြည်ထောင်စုအဖွဲ့ဝင် တခုခု၏ အကျယ်အဝန်းကို တိုးချဲ့ခြင်း၊

(ဂ) ပြည်ထောင်စုအဖွဲ့ဝင် တခုခု၏ အကျယ်အဝန်းကို လျှော့ခြင်း၊

(ဃ) ပြည်ထောင်စုအဖွဲ့ဝင် တခုခု၏ နယ်နိမိတ်များကို ပြောင်းလဲခြင်း

တို့ကို၊ ထိုသို့ နယ်နိမိတ်ပြုပြင်ခြင်းခံရသော ပြည်နယ်တိုင်း၏ ကောင်စီကသဘောတူညီပါက၊ ပါလီမန် သည် အက်ဥပဒေဖြင့် ပြုနိုင်သည်။ ထို့ပြင် ထိုကဲ့သို့သော သဘောတူညီချက် ရရှိပါက၊ ပါလီမန်သည် လိုအပ်သည်ဟု၊ သို့တည်းမဟုတ် သင့်လျော်သည်ဟု ထင်မြင်ယူဆသော ထပ်ဖြည့်ပြဋ္ဌာန်းချက်၊ အကြောင်းသင့် ပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့် နှိုင်းညှိပြဋ္ဌာန်းချက်များကို ပြုနိုင်သည်။

အခန်း ၁၀။

ခွဲထွက်နိုင်သော အခွင့်အရေး။

၂၀၁။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေ၌ သော်၎င်း၊ ပုဒ်မ ၁၉၉အရ ပါလီမန်က ပြုသော အက်ဥပဒေ၌သော်၎င်း အခြား ပြဋ္ဌာန်းချက် ပြုထားခြင်းမရှိလျှင်၊ အောက်၌ပြဋ္ဌာန်းထားသော စည်းကမ်းချက်များနှင့်အညီ၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံမှ ခွဲထွက်နိုင်ရန် ပြည်နယ်တိုင်း၌ အခွင့်အရေးရှိရမည်။

၂၀၂။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေအာဏာ တည်သည့်နေ့မှ ဆယ်နှစ်အတွင်း ခွဲထွက်နိုင်သော အခွင့်အရေးကို အသုံးမပြုရ။

၂၀၃။ ။ (၁) ခွဲထွက်နိုင်သော အခွင့်အရေးကို သုံးစွဲလိုသောပြည်နယ်သည်၊ ခွဲထွက်လိုကြောင်း အဆိုကို မိမိ၏ပြည်နယ်ကောင်စီတွင် တင်သွင်းအတည်ပြုရမည်။ ပြည်နယ်ကောင်စီရှိ အမတ်စုစုပေါင်းအနက် သုံးပုံနှစ်ပုံအောက် မလျော့သော အမတ်များက ထိုအဆိုကို ထောက်ခံ၍ မဲပေးခြင်းမပြုလျှင်၊ အတည်ပြု သည်ဟု မမှတ်ယူရ။

(၂) သက်ဆိုင်ရာ ပြည်နယ်၏ဥက္ကဋ္ဌသည် ပြည်နယ်ကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ခြင်းကို နိုင်ငံတော်သမတအား အကြောင်းကြားရမည်။ ထို့ပြင်အတည်ပြုလိုက်သော ကောင်စီ၏ သဘာပတိက ဟုတ်မှန်ကြောင်း လက်မှတ်ရေးထိုးသော ဆုံးဖြတ်ချက် မိတ္တူတစောင်ကို နိုင်ငံတော်သမတထံသို့ ပြည်နယ်ဥက္ကဋ္ဌက တင်ပြရမည်။

၂၀၄။ ။ ထိုအခါ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ သက်ဆိုင်ရာ ပြည်နယ်၏ လူထုဆန္ဒပွဲကို ကျင်းပစေရန် အမိန့် ထုတ်ရမည်။ လူထုဆန္ဒပွဲကို ကျင်းပခြင်းမှာ သက်ဆိုင်ရာ ပြည်နယ်ရှိ ပြည်သူတို့၏ ဆန္ဒအမှန်ကို သိနိုင် ရန်ဖြစ်သည်။

၂၀၅။ ။ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ လူထုဆန္ဒပွဲ ကော်မရှင်တဖွဲ့ကို ခန့်ရမည်။ ထိုအဖွဲ့တွင် ပြည်ထောင် စုနိုင်ငံမှ ၎င်း၊ သက်ဆိုင်ရာ ပြည်နယ်မှ၎င်း ကိုယ်စားလှယ်ဦးရေအညီအမျှ ပါဝင်ရမည်။ ထိုအဖွဲ့သည် လူထုဆန္ဒပွဲကို ကြီးကြပ်စီမံရန်ဖြစ်သည်။

၂၀၆။ ။ ဤအခန်းရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်စေဘဲ၊ အဆိုပါခွဲထွက်နိုင်သော အခွင့်အရေး အသုံး ပြုခြင်းနှင့်စပ်လျဉ်းသော ကိစ္စအားလုံးကို ဥပဒေဖြင့် စည်းမျဉ်းသတ်မှတ်ရမည်။

အခန်း ၁၁။

ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေကို ပြင်ခြင်း။

၂၀၇။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်တခုခုကို၊ ပြောင်းခြင်းဖြင့်သော်၎င်း၊ ဖြည့်ထည့်ခြင်းဖြင့် သော် ၎င်း၊ ရုပ်သိမ်းခြင်းဖြင့်သော်၎င်း အောက်၌ဖေါ်ပြသတ်မှတ်ထားသော နည်းအတိုင်း ပြင်နိုင်သည်။

၂၀၈။ ။ (၁) ဤအခြေခံဥပဒေကို ပြင်ရန်တင်သွင်းသော အဆိုကို ဥပဒေကြမ်းအဖြစ်ဖြင့် တင်သွင်းရ မည်။ ထိုဥပဒေကြမ်းကို “ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေကို ပြင်ရန် ဥပဒေကြမ်း” ဟူ၍ ဖေါ်ပြရမည်။

(၂) ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေကို ပြင်ရန် အဆိုတခုသော်၎င်း၊ အများသော်၎င်း ပါဝင်သော ဥပဒေ ကြမ်းတွင်၊ အခြားအဆိုများ မပါရ။

၂၀၉။ ။ (၁) ထိုကဲ့သို့သော ဥပဒေကြမ်းကို၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်တရပ်ရပ်၌ စတင်တင်သွင်းနိုင် သည်။

(၂) ထိုဥပဒေကြမ်းကို ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်အသီးသီးက အတည်ပြုပြီးနောက်၊ လွှတ်တော် နှစ်ရပ်လုံးကပင် တွဲဖက်အစည်းအဝေး၌ စဉ်းစားဆွေးနွေးရမည်။

(၃) လွှတ်တော်နှစ်ရပ်၏ လက်ရှိ အမတ်များအနက်၊ သုံးပုံနှစ်ပုံအောက် မလျော့သော အမတ်များက တွဲဖက်အစည်းအဝေးတွင် ထောက်ခံ၍ မဲပေးမှသာလျှင်၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံးက အတည်ပြုသည်ဟု မှတ်ယူရမည်။

(၄) (က) တတိယဇယားရှိ ပြည်နယ်ဥပဒေပြု စာရင်းကိုသော်၎င်း၊

(ခ) စတုတ္ထဇယားရှိ ပြည်နယ်အခွန်တော် စာရင်းကိုသော်၎င်း၊

(ဂ) ပါလီမန်တွင် ပြည်နယ်အသီးသီးဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်အမတ်ဖြစ်ရန် လိုအပ်သောအရည်အချင်း ပျက်ယွင်းခြင်းမရှိစေရဟု ပုဒ်မ၇၄၊ ပုဒ်မခွဲ (၁)ရှိ အပိုဒ် (ဃ)အရ၊ ကျေညာထားသော ပါလီမန်အက် ဥပဒေကိုသော်၎င်း၊

ပြင်လိုသော ဥပဒေကြမ်းသည်၊ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်၏တွဲဖက်အစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်မဲပေးသော သက်ဆိုင်ရာပြည်နယ်မှ၊ သို့တည်းမဟုတ် ပြည်နယ်အသီးသီးမှ ကိုယ်စားလှယ်အမတ်များရာက ထောက် ခံ၍ မဲပေးခြင်းမပြုလျှင်၊ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံး၏ တွဲဖက်အစည်းအဝေးတွင် အတည်ပြုချက်ကို ရသည်ဟုမမှတ်ယူရ။

(၅) ဤအခြေခံဥပဒေက [**] ချင်းအမျိုးသားများအား ပေးအပ်ထားသော အခွင့်အရေးကို ယုတ်လျော့ စေမည့် ဥပဒေကြမ်းသည်၊ တွဲဖက်အစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်မဲပေးသော ကရင်အမျိုးသား ကိုယ်စား လှယ်အမတ်များရာကဖြစ်စေ၊ ချင်းအမျိုးသား ကိုယ်စားလှယ်အမတ်များရာကဖြစ်စေ၊ သက်ဆိုင်ရာရာ က ထောက်ခံ၍၊ မဲပေးခြင်းမပြုလျှင်၊ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံး၏ တွဲဖက်အစည်းအဝေးတွင် အတည်ပြု ချက်ကိုရသည်ဟု မမှတ်ယူရ။

၂၁၀။ ။ ဤအခန်းရှိ အထက်က ဖေါ်ပြခဲ့သော ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်အညီ၊ ဥပဒေကြမ်းကို အတည်ပြုပြီး သောအခါ၊ ထိုဥပဒေကြမ်းကို နိုင်ငံတော်သမတထံသို့ တင်ပြရမည်။ နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ ထိုဥပဒေ ကြမ်းကို ချက်ခြင်းလက်မှတ်ထိုး၍ ထုတ်ပြန်ကျေညာရမည်။

အခန်း ၁၂။

ပြည်ထောင်ချင်းချင်း ဆက်ဆံရေး။

၂၁၁။ ။ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံသည် စစ်မက်ကို နိုင်ငံတော်ဝါဒ၏ လက်နက်သဖွယ် အသုံးမပြု၊ စွန့်ပယ်သည်။ ထို့ပြင် နိုင်ငံခြားနှင့် ဆက်ဆံရာ၌ ပြည်ထောင်ချင်းချင်း ဥပဒေ၏ သဘောတရားများကို ကျင့်စဉ်အဖြစ်ဖြင့် လိုက်နာလက်ခံသည်။

၂၁၂။ ။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံသည် ပြည်ထောင်ချင်းချင်း တရားမျှတမှုနှင့် နိုင်ငံတကာတို့ စောင့်ရှောက်အပ်သော ကျင့်ဝပ်သိက္ခာတို့ကို အခြေခံ၍ ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေးကို၎င်း၊ နိုင်ငံတကာတို့နှင့် မိတ်ဝတ်မပျက် ပေါင်းဖက်ဆောင်ရွက်ရေးကို၎င်း ရှေ့ရှုမည်ဟူ၍ ခိုင်မြဲသော အဓိဋ္ဌာန်ကို ပြုသည်။

၂၁၃။ ။ (၁) ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံပါဝင်သော ပြည်ထောင်ချင်းချင်း သဘောတူညီချက်တိုင်းကို ပါလီမန်၌ တင်ပြရမည်။

(၂) သဘောတူညီချက်အတိုင်း အထမြောက်အောင် ဆောင်ရွက်ရေးအတွက်၊ ဥပဒေပြုရန်လိုသော၊ သို့ တည်းမဟုတ် ဥပဒေပြုခြင်းကို လိုရန်အကြောင်းရှိသော ပြည်ထောင်ချင်းချင်း သဘောတူညီချက်ကို ပါလီမန်က သဘောမတူခဲ့သော်၊ လက်ခံအတည်မပြုရ။

(၃) သဘောတူညီချက်တွင် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ၏အခွန်တော်မှ ကုန်ကျစရာများ ပါဝင်နေသော ပြည်ထောင်ချင်းချင်း သဘောတူညီချက်ကို ပြည်သူ့လွှတ်တော်က သဘောမတူခဲ့သော်၊ လက်ခံအတည် မပြုရ။

ရှင်းလင်းချက်။ ။ ဤပုဒ်မသည် လုပ်ငန်းဆောင်တာ နည်းနာတို့နှင့်ဆိုင်သော၊ သို့တည်းမဟုတ် စီရင် အုပ်ချုပ်မှုနှင့်ဆိုင်သော အစိုးရအချင်းချင်း သဘောတူညီချက်များနှင့် မသက်ဆိုင်ရ။

၂၁၄။ ။ ပါလီမန်က ဆုံးဖြတ်ပြဋ္ဌာန်းခြင်းမပြုလျင်၊ မည်သည့် ပြည်ထောင်ချင်းချင်း သဘောတူညီချက် မျှ၊ ထိုကဲ့သို့သော သဘောတူညီချက် အနေနှင့်၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ တရားဥပဒေ၏ တစိတ်တဒေသ မဖြစ်ရ။

အခန်း ၁၃။

အရပ်ရပ်ဆိုင်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်များ။

၂၁၅။ ။ နိုင်ငံတော်အလံ၏ပုံမှာ ထောင့်မှန်စတုဂံပုံဖြစ်သည်။ အလံမှာ အနီရောင်ခံဖြစ်၍၊ လက်ဝဲဘက် အထက်ထောင့်၌ အပြာရင့်အခန်းဖွင့်ပြီးလျှင်၊ ထိုအပြာရင့်အခန်း အလယ်တွင် ရောင်ခြည်လက်ငါးခု ရှိသော ကြယ်ဖြူကြီးတပွင့်ထားရှိသည်။ ထိုကြယ်ဖြူကြီး၏ရောင်ခြည် လက်များအကြားတွင် ရောင် ခြည်လက်ငါးခုစီရှိသော ကြယ်ဖြူငယ်ငါးပွင့်ကို တပွင့်စီသွင်းရံထားရမည်။ ကြယ်ဖြူကြီးနှင့်တကွ သွင်းရံထားသော ကြယ်ငယ်များ၏ ရောင်ခြည်လက်များအနက်၊ တခုစီသည် အလံ၏အထက်ဖက်သို့ မတ်မတ်ညွှန်လျက် တည်စေရမည်။ အလံတခုလုံး၏ အတိုင်းအတာမှာ အလျား ၉ပေ၊ အနံ ၅ပေ၊ အပြာ ရင့်အခန်းမှာ အလျား ၄ပေ၊ အနံ ၂ပေ ၆လက်မ၊ ကြယ်ကြီးအတွက်၊ ထောင့်စွန်းများကိုဆက်၍ ဆွဲထား သော စက်ဝိုင်း၏ အချင်းမှာ ၁၈လက်မ၊ ကြယ်ငယ်အတွက် ၉လက်မ ဖြစ်ရမည်။ အလံ၏အရွယ်မှာ ကြီးငယ်မဟူ ထိုအချိုးအစားအတိုင်း ကိုက်ညီနိုင်သမျှ ကိုက်ညီရမည်။

၂၁၆။ ။ မြန်မာဘာသာသည် ရုံးသုံးဘာသာဖြစ်ရမည်။ သို့ရာတွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာကိုလည်း သုံးခွင့်ပြု နိုင်သည်။

၂၁၇။ ။ ဤဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေစာမူနှစ်ခု ထားရှိရမည်။ တခုမှာ မြန်မာဘာသာစာမူဖြစ်၍ အခြားတခုမှာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစာမူဖြစ်သည်။ ထိုနှစ်မူတွင် တိုင်းပြည်ပြုလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌက လက်မှတ် ထိုး၍၊ တရားလွှတ်တော်ချုပ်၏ အတွင်းဝန်ရုံးတွင် မော်ကွန်းတင်ရမည်။ ထိုစာနှစ်မူလုံးကို ဤဖွဲ့စည်း အုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များအတွက် အပြီးအပြတ် သက်သေအရာ တည်စေရမည်။

၂၁၈။ ။ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံသည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ပြည်နယ်တို့သည် ပြည်သူသုံးလုပ်ငန်း ဆောင်တာများ ကို လုပ်ကိုင်စေရန် လက်မှတ်ကို၊ သို့တည်းမဟုတ် လိုင်စင်ကို၊ သို့တည်းမဟုတ် အခြားနည်းဖြင့် အာဏာ လွှဲအပ်သော လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို -

(က) ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံကသော်၎င်း၊ ပြည်နယ်ကသော်၎င်း၊ ဒေသန္တရ အာဏာပိုင်များကသော်၎င်း၊ ကြီးကြပ်အုပ်ချုပ်သော အဖွဲ့အစည်းများကို သာပေးရမည်၊ သို့တည်းမဟုတ်

(ခ) ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံသားတို့ကို သာပေးရမည်။ သို့တည်းမဟုတ်

(ဂ) ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံမှ သော်၎င်း၊ ပြည်နယ်မှသော်၎င်း၊ ဒေသန္တရ အာဏာပိုင်ထံမှသော်၎င်း၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံသားများထံမှ သော်၎င်း ရာခိုင်နှုန်း ၆၀ အောက်မနည်းပါဝင်သော ငွေရင်းရှိ၍၊ ပြည် ထောင်စုနိုင်ငံတွင် အာဏာတည်သော တရားဥပဒေနှင့်အညီ ဖွဲ့စည်းသော ကုမ္ပဏီများကိုသာဖြစ်စေ ထိုကဲ့သို့သော အခြားအဖွဲ့အစည်းများကိုသာဖြစ်စေ ပေးရမည်။ သို့ရာတွင် ထိုကဲ့သို့သော လက်မှတ်ကို၊ သို့တည်းမဟုတ် လိုင်စင်ကို၊ သို့တည်းမဟုတ် အခြားနည်းဖြင့် အာဏာလွှဲအပ်သော လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို၊ ပြည်သူ့အကျိုးအတွက် လိုအပ်သောအခါ၊ ပါလီမန်က ပြင်နိုင်ရမည်။ သို့တည်းမဟုတ် ပြောင်းနိုင်ရမည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ရုပ်သိမ်းနိုင်ရမည်ဟူသော စည်းကမ်းချက်များအရမှတပါး၊ မည်သူ တဦးတယောက်သို့ မျှ၊ သို့တည်းမဟုတ် မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းသို့မျှ၊ သို့တည်းမဟုတ် မည်သည့်ကုမ္ပဏီသို့မျှ နှစ်ဆယ့်ငါး နှစ်ထက်ကျော်လွန်သော ကာလအပိုင်းအခြားအတွက် မပေးရ။

၂၁၉။ ။ သစ်တောမြေနှင့် သတ္တုမြေများ၊ သစ်တောများ၊ ရေ၊ တံငါလုပ်ငန်းအမျိုးမျိုး ဆိုင်ရာဒေသများ၊ သတ္တုများ၊ ကျောက်မီးသွေး၊ ရေနံနှင့် အခြားတွင်းထွက်ဆီများ၊ ဓါတ်အားထွက်မည့် ပင်ရင်း အခြေအ မြစ်များနှင့် အခြားသဘာဝ ပင်ရင်းအခြေအမြစ်များကို၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံက လုပ်ကိုင်သုံးစွဲ၍ တိုးတက် အောင်ပြုရမည်။ သို့ရာတွင် ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ အကျိုးစီးပွါးအလို့ငှါ၊ ပါလီမန်၏ အက်ဥပဒေအရ ပြဋ္ဌာန်းထားသော သီးခြား ခြွင်းချက်စည်းကမ်းများနှင့် မဆန့်ကျင်လျှင်၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံသည် အထက်ပါတို့ကို လုပ်ကိုင်သုံးစွဲနိုင်သော၊ သို့တည်းမဟုတ် တိုးတက်အောင်ပြုနိုင်သော၊ သို့တည်းမဟုတ် အသုံးချနိုင်သော အခွင့်အရေးကို၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံသားများအား ပေးနိုင်သည်။ သို့တည်းမဟုတ် ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံသားများထံမှ အနည်းဆုံး ရာခိုင်နှုန်း ၆၀မျှ ပါဝင်သည့်ငွေရင်းရှိသော ကုမ္ပဏီများ သို့သော်၎င်း၊ ထိုကဲ့သို့သော အဖွဲ့အစည်းများသို့သော်၎င်း ပေးနိုင်သည်။

ခြွင်းချက်။ ။ ထို့ပြင် ပြည်သူ့အကျိုးအတွက် လိုအပ်သောအခါ၊ အထက်ပါ အခွင့်အရေးကိုပါလီမန် ကပြင်နိုင်ရမည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ပြောင်းနိုင်ရမည်၊ သို့တည်းမဟုတ် ရုပ်သိမ်းနိုင်ရမည်ဟူသော စည်းကမ်းချက်များအရမှတပါး၊ ထိုအခွင့်အရေးမျိုးကို မပေးရ။

အထက်က ဖေါ်ပြခဲ့သော သဘာဝပင်ရင်း အခြေအမြစ်များကို လုပ်ကိုင်သုံးစွဲခြင်း၊ တိုးတက်အောင် ပြုခြင်း၊ အသုံးချခြင်းတို့အတွက် လက်မှတ်ကိုသော်၎င်း၊ လိုင်စင်ကိုသော်၎င်း၊ အခြားနည်းဖြင့် လွှဲအပ် သော လုပ်ပိုင်ခွင့်ကိုသော်၎င်း နှစ်ဆယ့်ငါးနှစ်ထက်ကျော်လွန်သော ကာလအပိုင်းအခြားအတွက် နောင် အခါတွင်မပေးရ။ သို့တည်းမဟုတ် နှစ်ဆယ့်ငါးနှစ်ထက်ကျော်လွန်သော နောက်ထပ်ကာလအပိုင်း အခြားအတွက် အသစ်လဲခွင့်မရှိစေရ။

၂၂၀။ ။ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ အကျိုးစီးပွါးအလို့ငှါ၊ ပါလီမန်၏အက်ဥပဒေက ပြဋ္ဌာန်းထားသော သီး ခြား ခြွင်းချက်စည်းကမ်းများအရမှတပါး၊ လုပ်ကိုင်သုံးစွဲစေရန်သော်၎င်း၊ တိုးတက်အောင် ပြုစေရန် သော်၎င်း၊ အသုံးချစေရန်သော်၎င်း၊ မည်သည့်လယ်ယာကိုင်းကျွန်းမြေကိုမျှ၊ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံသား မဟုတ်သော သူများအား ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံက မပေးရ။

၂၂၁။ ။ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံဝန်ထမ်းများ ခန့်ထားရေးနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ အစိုးရကို ကူညီ ရန်၎င်း၊ ရာထမ်းမှုထမ်းဆိုင်ရာ စည်းကမ်းသေဝပ်မှုကိစ္စများတွင် အကြံပေးရန်၎င်း၊ ပါလီမန်သည်၊ တရားဥပဒေပြဋ္ဌာန်း၍ ရာထူးဝန်အဖွဲ့ကို ထားရှိရမည်။ ထိုရာထူးဝန်အဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခြင်း၊ ထိုအဖွဲ့၏ အာဏာနှင့် အလုပ်ဝတ်တရားများ၊ ထို့ပြင် အဖွဲ့ဝင်တို့၏ ရာထူးအလုပ်ဆိုင်ရာ စည်းကမ်းချက်များကို၊ ပါလီမန်၏ အက်ဥပဒေဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းသတ်မှတ်ရမည်။

အခန်း ၁၃။

အဓိပ္ပါယ် ပိုင်းခြားဖေါ်ပြချက်။

၂၂၂။ ။ (၁) ရှေ့နောက်စကားတို့၏ အဓိပ္ပါယ်ကို ထောက်ထားရန်မလိုလျှင်၊ ဤအခြေခံဥပဒေ၌ ပါရှိသော အောက်ပါစကားရပ်တို့သည် ဖေါ်ပြထားသော အဓိပ္ပါယ်ကိုဆောင်သည်။ ဆိုလိုရင်းမှာ-

“ မြန်မာပြည်”၊ “မြန်မာနိုင်ငံ”၊ “မြန်မာနိုင်ငံတော်” ဟူသော စကားရပ်တို့သည်၊ ၁၉၃၅ ခုနှစ်၊ မြန်မာ နိုင်ငံတော် စီရင်အုပ်ချုပ်မှု ဥပဒေ၌ ပါရှိသော အဓိပ္ပါယ်မျိုးကို ဆောင်သည်။

“လက်ရှိတရားဥပဒေ” ဟူသည်မှာ တရားဥပဒေ၊ တချက်လွှတ်ဥပဒေ၊ အမိန့်၊ စည်းကမ်းဥပ​ဒေ၊ နည်း ဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းဥပဒေတို့ကို ပြုပိုင်သော ဥပဒေပြုအဖွဲ့က သော်၎င်း၊ အာဏာပိုင်ကသော်၎င်း၊ ပုဂ္ဂိုလ်က သော်၎င်း၊ ဤအခြေခံဥပဒေအာဏာမတည်မီက ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံရှိ နယ်မြေများတွင် ပြုခဲ့သော တရားဥပဒေ၊ တချက်လွှတ်ဥပဒေ၊ အမိန့်၊ စည်းကမ်းဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းဥပ​ဒေတို့ကို ဆိုလိုသည်။

“စော်ဘွား” သို့တည်းမဟုတ် “စောဖျာ” ဟူသည်မှာ အငြင်းပွါးမှု ပေါ်ပေါက်လာလျှင်၊ နိုင်ငံတော် သမတက သက်ဆိုင်ရာ ရိုက်ရာခံစည်းကမ်းများနှင့်အညီ အသိအမှတ်ပြုသော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ဆိုလိုသည်။

“ပြည်ထောင်စု အဖွဲ့ဝင်” ဟူသည်မှာ -

(က) ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင် အဖွဲ့ဝင်တခုအဖြစ်ဖြင့်၊ ဖွဲ့စည်းပါဝင်သော ပြည်နယ်ကိုသော်၎င်း၊

(ခ) ပြည်နယ်၏ တစိတ်တဒေသအဖြစ် မဖွဲ့စည်းမပါဝင်သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံရှိ ကျန်နယ်မြေ အားလုံးကိုသော်၎င်း

ဆိုလိုသည်။

(၂) အခန်း ၆။ ၇။ ၁၀။ ၁၁။ ၁၃ နှင့် တတိယဇယား၊ စတုတ္ထဇယားများရှိ “ပြည်နယ်” ဟူသော စကား သည် ဆန့်ကျင်သော ရည်ရွယ်ချက်မပေါ်ပေါက်လျှင် ရှမ်းပြည်နယ်ကို၊ သို့တည်းမဟုတ် ကချင်ပြည်နယ် ကို၊ သို့တည်းမဟုတ် ကယားပြည်နယ်ကို၊ သို့တည်းမဟုတ် အခန်း ၉၊ အပိုင်း ၆ အရဖွဲ့စည်းသော ပြည်နယ်သစ်ကို ဆိုလိုသည်။

(၃) ဆန့်ကျင်သော ရည်ရွယ်ချက် မပေါ်ပေါက်လျှင်၊ မြန်မာနိုင်ငံတော် ယေဘုယျ စကားရပ်အက်ဥပဒေ ရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များသည် ဤအခြေခံဥပဒေကို အဓိပ္ပါယ်ကောက်ယူခြင်း၊ ဤအခြေခံဥပဒေအာဏာ သက် ရောက် ခြင်းတို့နှင့် သက်ဆိုင်ရမည်။

အခန်း ၁၄။

အကူးအပြောင်းကာလပြဋ္ဌာန်းချက်များ။

၂၂၃။ ။ ၁၉၃၅ ခုနှစ်၊ မြန်မာနိုင်ငံတော် စီရင်အုပ်ချုပ်မှု အက်ဥပ​ဒေအရဖြစ်စေ၊ အခြားနည်းအရဖြစ်စေ၊ ဗြိတိသျှ ဘုရင်မင်းမြတ် ထိုစဉ်အခါက စိုးပိုင်တော်မူခဲ့သည့် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ နယ်ပယ်များကို စီရင် အုပ်ချုပ်ခြင်းနှင့်စပ်လျဉ်းသော သို့တည်းမဟုတ် သက်ဆိုင်သော ဗြိတိသျှ ဘုရင်မင်းမြတ်၌ ယခင်က တည်ရှိခဲ့သော အခွင့်အရေး၊ အခွင့်အာဏာ၊ စီရင်ပိုင်ခွင့်အာဏာ၊ ကိုယ်ပိုင်အခွင့်အာဏာ အားလုံး နှင့်တကွ၊ မြန်မာနိုင်ငံတော်အတွင်း အခြားမည်သည့် နယ်ပယ်များတွင်မဆို ဖြစ်စေ၊ ထိုနယ်ပယ်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ဖြစ်စေ၊ သဘောတူစာချုပ်အရသော်၎င်း၊ ပေးအပ်ခြင်းအရသော်၎င်း၊ ထုံးစံဓလေ့အရသော် ၎င်း၊ လျစ်လျူရှုချက်အရသော်၎င်း၊ အခြားနည်းအရသော်၎င်း၊ ဆောင်ရွက်တော်မူပိုင်သော အခွင့်အရေး ၊ အခွင့်အာဏာ၊ စီရင်ပိုင်ခွင့်အာဏာ၊ ကိုယ်ပိုင်အခွင့်အာဏာအားလုံးတို့ကိုပါ ပြည်ထောင်စုမြန်မာ နိုင်ငံ ကပိုင်ဆိုင်သည်ဟု ကျေညာလိုက်သည်။

ခြွင်းချက်။ ။ သို့ရာတွင် ဤအခြေခံဥပဒေ အာဏာတည်အံ့ဆဲဆဲကာလက ဗြိတိသျှ ဘုရင်မင်းမြတ် ၌ တည်ရှိခဲ့သော၊ ထို့ပြင် ဗြိတိသျှ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း၌သော်၎င်း၊ ဗြိတိသျှ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် စပ်လျဉ်း၍ သော်၎င်း ဆောင်ရွက်တော်မူပိုင်သော ကိုယ်ပိုင် အခွင့်အာဏာကို ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံရှိ မည်သည့် အာဏာ ပိုင်ကမျှ ကိုယ်ပိုင်အခွင့်အာဏာအနေနှင့် မသုံးစွဲရ။

၂၂၄။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေအာဏာ တည်အံ့ဆဲဆဲကာလက မြန်မာနိုင်ငံတော်နှင့် ကရင်နီနယ်များ၏ စီရင် အုပ်ချုပ်ရေး ကိစ္စအလို့ငှါ၊ ဗြိတိသျှ ဘုရင်မင်းမြတ်၌၊ သို့တည်းမဟုတ် အခြားအာဏာပိုင်တခုခု၌ တည်ရှိ ခဲ့သော အခွင့်အရေးများ၊ ပိုင်ဆိုင်သောပစ္စည်းများနှင့် တောင်းဆိုရယူခွင့်များသည်၊ ဤအခြေခံဥပဒေ အာဏာတည်သည်မှစ၍၊ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရ၌တည်ရှိရမည်။

အထူးအားဖြင့် သစ်တောအားလုံး၊ မြေအောက်ရှိ သတ္တုနှင့် အခြားပစ္စည်းများအားလုံး၊ ဓါတ်ဖက်ဝင် ဆေးဖက်ဝင် ရေစသော ရေများ၊ သဘာဝအင်အားတို့၏ ပင်ရင်းအခြေအမြစ်များ၊ သံလမ်းဖြင့် သယ်ယူ ပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ ပစ္စည်းများ၊ စာပို့ဆောင်ရေး ဆိုင်ရာပစ္စည်းများ၊ ကြေးနန်းနှင့် ကြေးနန်းမဲ့ ဆက်သွယ်ရေးဆိုင်ရာပစ္စည်းများ၊ အသံလွှင့် လုပ်ငန်းဆိုင်ရာ ပစ္စည်းများသည်၊ ဤအခြေခံဥပဒေ အာဏာတည်သည်မှစ၍ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ ပစ္စည်းများဖြစ်ရမည်။

၂၂၅။ ။ (၁) ပဋိညာဉ်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍သော်၎င်း၊ တာဝန်များနှင့် စပ်လျဉ်း၍သော်၎င်း အကယ်၍ ဤအခြေခံဥပဒေ အာဏာအတည်မဖြစ်ခဲ့သော် မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအား တရားစွဲဆိုနိုင်သော အခွင့် အရေးအရ၊ တရားစွဲရန် ပေါ်ပေါက်ခဲ့လျှင် ပြည်ထောင်စုအစိုးရအား တရားစွဲနိုင်သည်။

(၂) ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံသည်၊ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ၏ အမည်ဖြင့် တရားစွဲနိုင်သည်။ ထို နည်းတူပင် တရားစွဲဆိုခြင်းကို ခံနိုင်သည်။

(၃) အမှုသည်အဖြစ်ဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရပါဝင်နေသော အမှုများသည်၊ ဤအခြေခံဥပဒေအာဏာ တည်သောနေ့ရက်တွင် မပြီးမပြတ်ဖြစ်နေသေးပါက ထိုအမှုများတွင် မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရအစား၊ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရ ပါဝင်သည်ဟု မှတ်ယူရမည်။

၂၂၆။ ။ (၁) လက်ရှိတရားဥပဒေများသည် ဤအခြေခံဥပဒေနှင့် မညီမညွတ်မဖြစ်သည်အထိ၎င်း၊ ဤ အခြေခံဥပဒေနှင့် မဆန့်ကျင်လျှင်၎င်း၊ ထိုလက်ရှိတရားဥပဒေများကို ဖြစ်စေ၊ တခုခုကိုဖြစ်စေ၊ ဥပဒေပြု ပိုင်ခွင့်ရှိသော ဥပဒေပြုအဖွဲ့ကသော်၎င်း၊ ထိုကဲ့သို့သော အာဏာပိုင်ကသော်၎င်း၊ မရုပ်သိမ်းသေးသမျှ၊ သို့တည်းမဟုတ် မပြင်သေးသမျှ၊ ဆက်လက်၍အာဏာတည်စေရမည်။

(၂) ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်ကို လေးစားထောက်ထား၍၊ နိုင်ငံတော်သမတက လိုအပ်သည်ဟု ထင်မြင်သော၊ သင့်တင့်ဆီလျော်သည့် ပြုပြင်ချက်များပါဝင်သော လက်ရှိ တရားဥပဒေတခုခုကို ပါလီမန် ကသော်၎င်း၊ အခွင့်အာဏာရှိသော အခြားအာဏာပိုင်က သော်၎င်း၊ မရုပ်သိမ်းသေးသမျှ၊ သို့တည်း မဟုတ် မပြင်သေးသမျှ၊ နိုင်ငံတော်သမတ၏ အမိန့်တွင် သီးခြားဖေါ်ပြထားသော နေ့မှစ၍ အကျိုးသက် ရောက်စေရမည်ဟု နိုင်ငံတော်သမတက အမိန့်ထုတ်၍ ပြဋ္ဌာန်းနိုင်သည်။

၂၂၇။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေအာဏာ တည်အံ့ဆဲဆဲကာလက မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရနှင့်၊ သို့တည်းမဟုတ် မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရကိုယ်စား ဗြိတိသျှ ဘုရင်မင်းမြတ်နှင့်၊ သို့တည်းမဟုတ် ဗြိတိသျှ နိုင်ငံရှိ ဘုရင်မင်းမြတ်၏ အစိုးရနှင့် အခြားနိုင်ငံ အကြီးအမှူး၊ သို့တည်းမဟုတ် အစိုးရတို့ ချုပ်ဆိုအတည်ဖြစ် ခဲ့သော စာချုပ်များမှသော်၎င်း၊ သဘောတူညီချက်များမှသော်၎င်း၊ ပေါ်ထွက်လာသော တရားမျှတသည့် တာဝန်များကို၊ အဆိုပါ အခြားနိုင်ငံကလည်း ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံနှင့် စပ်လျဉ်း၍၊ ထားရှိအပ်သော ပဋိညာဉ်များကို တုံ့ပြန်လေးစားပါက၊ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံကလည်း၊ တုံ့ပြန်လေးစားရမည်။

၂၂၈။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေ အာဏာတည်သည့်နေ့၌၊ တည်ရှိနေသော တရားရုံးအားလုံးသည် ဤအခြေခံ ဥပဒေနှင့်အညီ တရားဥပ​ဒေဖြင့် တရားရုံးသစ်များကို မတည်ထောင်သမျှ၊ ဆက်လက်၍ တရားစီရင်ပိုင် ခွင့်အာဏာများကို သုံးစွဲဆောင်ရွက်ရမည်။ အဆိုပါ တရားရုံးများတွင် မပြီးမပြတ်ဖြစ်နေသေးသော တရားမမှုများ၊ ရာဇဝတ်မှုများနှင့် အခွန်တော်မှုများကို၊ ဤအခြေခံဥပဒေအာဏာ မတည်သေးဘိသကဲ့ သို့ ပြီးပြတ်အောင် စီရင်ရမည်။

၂၂၉။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေအာဏာ တည်အံ့ဆဲဆဲကာလက၊ မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရ လက်အောက်တွင် အမှုထမ်းခဲ့ကြသော ရာထမ်းမှုထမ်းများသည်၊ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံက အခြားပြဋ္ဌာန်းချက်မပြုသမျှ ဆက်လက်အမှုထမ်းရမည်။

၂၃၀။ ။ ကြိုတင်မသိမြင်နိုင်သော အခက်အခဲများကို၊ အထူးအားဖြင့်၊ ၁၉၃၅ ခုနှစ်၊ မြန်မာနိုင်ငံတော် စီရင်အုပ်ချုပ်မှု အက်ဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များမှ၊ ဤအခြေခံဥပဒေရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက်များသို့ ကူးပြောင်း ရာတွင်ပေါ်ပေါက်လာအပ်သော အခက်အခဲများကို၊ ဖယ်ရှားရန် နိုင်ငံတော်သမတသည်၊ မိမိ၏အမိန့် တွင် သီးခြားဖေါ်ပြထားသော ကာလအပိုင်းအခြားအတွက် ပြောင်းခြင်းဖြင့်သော်၎င်း၊ ဖြည့်ထည့်ခြင်း ဖြင့်သော်၎င်း၊ ရုပ်သိမ်းခြင်းဖြင့်သော်၎င်း၊ ပြုပြင်ထားသော ပြင်ဆင်ချက်များ ပါဝင်သည့် ဤအခြေခံ ဥပဒေသည်၊ အကျိုးသက်ရောက်ရမည်ဟု နိုင်ငံတော်သမတက အမိန့်ထုတ်၍ ပြဋ္ဌာန်းနိုင်သည်။ အခန်း ၆အရ၊ နည်းလမ်းကျနစွာဖွဲ့စည်းသော ပါလီမန်၏ ပဌမ အစည်းအဝေး ကျင်းပပြီးသည့်နောက် ဤပုဒ်မအရ ထိုကဲ့သို့သော အမိန့်ကို မထုတ်ရ။ တဆက်တည်းဖြစ်သော အောက်ပုဒ်မရှိ ပြဋ္ဌာန်းချက် များအရ၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံး၏ အာဏာများကို အသုံးပြုကာ၊ ဤတိုင်းပြည်ပြု လွှတ်တော်က ဆုံးဖြတ်ချက်ချ၍ သဘောတူညီချက် မပေးလျှင်၊ ထိုကဲ့သို့သော အမိန့်ကို မထုတ်ရ။

၂၃၁။ ။ (၁) အခန်း ၆အရ နည်းလမ်းကျနစွာ ဖွဲ့စည်းသော ပါလီမန်၏ပဌမအစည်းအဝေးကို ကျင်းပ သည့် တိုင်အောင်၊ ဤတိုင်းပြည်ပြုလွှတ်တော်သည်၊ ပါလီမန်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံး၏ အာဏာ အားလုံး၊ တာဝန်ဝတ်တရားအားလုံးနှင့် အခွင့်အရေးအားလုံးကို သုံးစွဲဆောင်ရွက်ခံစားရမည်။

(၂) နိုင်ငံတော် ယာယီသမတ အဖြစ်ဖြင့်၊ တိုင်းပြည်ပြုလွှတ်တော်က ရွေးကောက်တင်မြှောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်သည်၊ အခန်း ၅အရ၊ နိုင်ငံတော်သမတကို နည်းလမ်းကျနစွာ ရွေးကောက်တင်မြှောက်သည့်တိုင် အောင်၊ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော်ယာယီသမတဖြစ်ရမည်။ ထို့ပြင် ထိုနိုင်ငံတော်ယာယီ သမတသည်၊ ဤအခြေခံဥပဒေက နိုင်ငံတော်သမတအား အပ်နှင်းထားသော အာဏာအားလုံးနှင့် တာဝန်ဝတ်တရားအားလုံးကို သုံးစွဲဆောင်ရွက်ရမည်။

နိုင်ငံတော် ယာယီသမတအဖြစ်ဖြင့်၊ ထမ်းရွက်သော ကာလအပိုင်းအခြားကို၊ ပုဒ်မ ၄၈ရှိ ပုဒ်မခွဲ (၂)အရ၊ ရာထူးသက်တမ်းကို တွက်စစ်ရာတွင် ထည့်သွင်း၍ မရေတွက်ရ။

(၃) ပြည်ထောင်စု ယာယီအစိုးရ၏ ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် အခြားဝန်ကြီးများ အဖြစ်ဖြင့် တိုင်းပြည်ပြုလွှတ် တော်က ရွေးကောက်တင်မြှောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်များသည်၊ အခန်း၅အရ နည်းလမ်းကျနစွာ ရွေးကောက် တင်မြှောက်ခြင်းခံရသော နိုင်ငံတော်သမတက၊ ပုဒ်မ ၅၆ ရှိပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်အညီ အခြားပုဂ္ဂိုလ်များ ကို ခန့်ထားသည့်တိုင်အောင်၊ ပြည်ထောင်စုယာယီအစိုးရ၏ ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် အခြားဝန်ကြီးများ ဖြစ်ရ မည်။

၂၃၂။ ။ (၁) အခန်း ၆အရ နည်းလမ်းကျနစွာ ဖွဲ့စည်းသော ပါလီမန်၏ပဌမအစည်းအဝေးကို ကျင်းပ သည့်တိုင်အောင် -

(က) တိုင်းပြည်ပြုလွှတ်တော်ရှိ ပဒေသရာဇ် ရှမ်းပြည်နယ်စုဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ် အမတ်အားလုံးဖြင့်၊ ရှမ်းပြည်နယ် ယာယီကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းရမည်။

(ခ) တိုင်းပြည်ပြုလွှတ်တော်ရှိ မြစ်ကြီးနားနှင့် ဗန်းမော်ခရိုင်များဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ် အမတ် အားလုံးဖြင့်၊ ကချင်ပြည်နယ် ယာယီကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းရမည်။

(ဂ) တိုင်းပြည်ပြုလွှတ်တော်ရှိ ကရင်အမျိုးသားဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ် အမတ်အားလုံးဖြင့်၊ ကရင်ရေးရာယာယီကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းရမည်။

(ဃ) တိုင်းပြည်ပြုလွှတ်တော်ရှိ ကရင်နီနယ်များဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ် အမတ်အားလုံးဖြင့်၎င်း၊ နိုင်ငံတော် ယာယီသမတက ကယားပြည်နယ်မှ ရွေးချယ်ခန့်ထားသော နှစ်ဦးထက်မပိုသည့် အခြား ပုဂ္ဂိုလ် များဖြင့်၎င်း ကယားပြည်နယ် ယာယီကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းရမည်။

(င) တိုင်းပြည်ပြုလွှတ်တော်ရှိ ချင်းတောင်များ ခရိုင်နှင့် ရခိုင်တောင်တန်း နယ်ပယ်ဆိုင်ရာ ကိုယ်စား လှယ် အမတ်အားလုံးဖြင့်၊ ချင်းရေးရာ ယာယီကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းရမည်။

(၂) ဆိုခဲ့သော ယာယီကောင်စီ အသီးသီးသည်၊ အခန်း၉အရ ဖွဲ့စည်းသော သက်ဆိုင်ရာကောင်စီ အသီးသီး၏ အာဏာအားလုံးနှင့် တာဝန်ဝတ်တရား အားလုံးကို သုံးစွဲဆောင်ရွက်ရမည်။

၂၃၃။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေအရ ကျင်းပသော ပဌမ အမတ်ရွေးကောက်ပွဲကို၊ ဤအခြေခံဥပဒေအာဏာ တည်သည့် နေ့ရက်မှစ၍ ၁၈ လ အတွင်းတွင် ကျင်းပရမည်။

၂၃၄။ ။ ဤအခြေခံဥပဒေသည် နိုင်ငံတော် ယာယီသမတက ထုတ်ပြန်ကျေညာသောနေ့† တွင်၊ အာဏာတည်ရမည်။ ထိုနေ့သည် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၃၁၀ ခုနှစ်၊ ကဆုန်လဆန်း ၈ရက်နေ့ (ခရဇ်တော် သက္ကရာဇ် ၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၁၅ ရက်နေ့) အောက် နောက်မကျစေရ။

Public domain in U.S.

This work is in the public domain in the U.S. because it is an edict of a government, local or foreign. See § 313.6(C)(2) of the Compendium of U.S. Copyright Office Practices, 3rd ed. 2014 (Compendium (Third)) . Such documents include "legislative enactments, judicial decisions, administrative rulings, public ordinances, or similar types of official legal materials." These do not include works first published by the United Nations or any of its specialized agencies, or by the Organization of American States. See Compendium (Third) § 313.6(C)(2) and 17 U.S.C. § 104(b)(5). A non-American governmental edict may still be copyrighted outside the U.S. Similarly, the above U.S. Copyright Office Practice does not prevent U.S. states or localities from holding copyright abroad, depending on foreign copyright laws and regulations.