ბულათია
I
ღიუ - ღაუქ ქურაჸუ
ელახჷშე სინთე მარე;
ზესქვიქ ბირა გეუჸუნუ,
ქიიხარჷ ოჭუმარე;
ირ კოც ართო ჰამას ლურცუ
დიო კურცხე ბრელი ვარე;
ხვათახვალე ართ ოზესჷ -
მუდგენი სინთე ქიიმკარე.
თეცალ ბორჯის მუშენი რე
სინთე რენი თე ჸუდეს?
ვარ დიარა უღუდესო,
ვარი მითინი ლეხ ჸუნდეს?
ვართი ართი, ვართ მაჟირა
აკა ვარე ენა აში,
სინთე ოჭკადჷრესჷ რე
ბულათია ფიფიაში.
ოჭკადჷრე გაჩაღებე;
ომბარეში ხუმინჷნცჷ;
დოფა დაჩხირი გენიას
რკინა აშათირინჷნცჷ;
გოფურაფილ რკინას ურო
გიანთხუ დო გურგინჷნცჷ;
მუკმოცენცჷ ნაცხაცხალი
კუნთხუს კინოტურინჷნცჷ.
კიდა გოხაჭუჭელი რე -
ბერგი, ლანჭა მუკოზორგჷ;
შხვა კჷდასჷ კინახონა,
კუნთხუს ნოშქერი კინოსორგჷ.
ირფელც სინთე ქიგნოდვალჷ,
ირფელი რწკინჷნც, ივარკალჷ.
მინჯეს ლოგინც ქიგლუნჯირჷ,
დუდი ხეშა ქიგლუდვალჷ,
ხანდენანი ბოშეფი რე
მის უჩქ რენა სონ დო სონი:
ქორე ლეჩხუმური ქორთუ,
ხოლო აფხაზა დო შონი,
ჩქინობურათ გვალო ბრელი-
მარგალი ირ მუხურიში,
არძო თეში იკვარკვანტჷ
მუთი ჩერია წყურიში.
II
გოთანდ. დიდებუან ბჟაქ
ფართას გელაბარჩხალუ;
ბადიდც ოჭიში გუტიბუ,
ჭანდის ფსუა ქაჩანუ,
გახუზებულ გვანილ ხოც
ხოჯური ქაქიმინაფუ,
ჭკოლაქ ქჷდიბაძღალუ;
კუდელც ქუდუქვაჩალუ.
ჯა ნამუ ქორდ მაფალუ,
წვანდის ქუდუქანცალუ,
შური დგუმ დო უდგუმურქ
არძოქ ქჷდიხვანცალუ.
ჯგირი ორთაში სისქვამეთ
ხიოლცჷ რდჷ ირ სქილედ;
ოჭკადჷრეშე ათე შვანცჷ;
სქვამი ბირა ირჩქილედ;
მახაჩქალი ეჩი ვარა
ართო გაკოშაყარედჷ,
ინეფიში „ბედინერა“
კაკალი გურც გახარენდჷ.
ჭენწყარი პიცჷ გინოძჷდ
ინეფიში ღურჭული,
მინცჷ ბერგი მუღალჷდჷ,
მინცჷ, არგუნი - ბურჭული.
ენემც ბოშემც გინმოჩანცჷ –
არძენც ჭკადუ ზოჯუასჷ:
კეთებული ორდასია
არძო ჭუმე ონჯუასჷ!
არძოს საქვარი ქიმურჩქინ,
ჸუდეშა რე ანწი მალჷ,
ათე ბორჯის ქოძირესჷ
მიდგენი შორშე მიძვაძვალჷ.
დიხაში გურცჷ გითმახორცქ
ჯგირ ბირგულიშ ცხენიცალო,
დუდი გინოჟღიფილ კოჩი
ჩარქამი ოსარეთჷ ფალო,
ხე დო კუჩხი გოტებულო
მიირულე, მოსოფუნცუ,
ჸვაშა ხესჷ მითმიგანცჷ,
ჩე ფრიმულცჷ ისოფუნცუ.
მუჭო მანჭჷ ხოლოშანი
თეში გოუძინ ნგარასჷ,
ჩილ ნაღურა კოჩიშორო
ირი ართო ღვარანცჷ.
„ბულათია მოკონია“
თენა ძიუთჷ ქოთქუ,
ბულათიაქ ქიგეგონჷნ
ძალამი ქიმიოღირთუ:
„მიდგასჷრენი გოულახ
ვორწყექ, ჩქიმი ჯოღორია,
თეში გამა ვაბღოლიდა
მა პოფერექ ჯოღორია“.
თაში თქუ დო ქიმიაზად
უწუ: მიქჷ ლარხუ“-ა.
უგამჷ: ,,ისჷ მი თქუანცჷ
მორდილქჷ გემებახუა,
ბულა, სქანი ვეწე ვარყა
ნამჷ ღირჷდ კოჩიშ შური,
პატჷნსქუაქ მიდეჸონჷ
ჯოღორიაქ დოგიღური.
ათეჯგუა საქჷმე რე
წჷმაჸვალარი კოშიში -
შხვა რდასჷნი ხოლო შხვა რე
სი გიჩინენც ოდიში.
ანწი თოლი სი გჷგანჯე
მუ გათქუე ბოდიში.
მა სქანი რჩინ მარდუალცჷ
გემიჭვესჷ ოჭიში“.
ბულათიაქ მირჩქილუ
გურცჷ ქჷგარზ თაკარცალო,
ართი ქიმიოჸელენუ
ნათხოზინა ნჯილოცალო;
მიკირთ, ჸუდშა გოურქიუ
ვამლარდ ექი აკა წუნცჷ
კინი აშო გაგმოსოფუ
თოფი კილაძ მარძგვან ხუცჷ.
მარა კოცჷ მუჭო უჩქჷ –
მეურც მარა მუ მეურცუ:
თუნთიშორო ბურდღინჷნცჷ,
ვალჷნც, ტყვაცუნც, გურგინჷნცჷ -
მიდგას მოხვად თე ბორზალინ
ახა ვაი იში დუცჷ.
თოლიშ მერქას ოჭკადჷრექ
დითირ მუში ფერი,
ასე აქი ვერჩქილედჷ
ჰამო კუჩხიბედინერი.
ბოშეფქ ურო ქჷდოდვესჷ
გამანჯესჷ რაბადი,
სისანდობა კოცჷ ვაფუ
ვარე ძიცა, რაგადი.
III
მურე თესხი სქერესქენი
ბუხა-ბუხათ მესოფუნცი!
მუ კოჩი რე თე ლაშქარც
კანდიორო აწოჯღუნცი?
ვარა მურე უკახალე
თეზმა კოჩი ეკოჸუნცი?
დადიაშ ნოსა გურიელხე
მეურც მუში ჯალაბითჷ,
ეკაფაფუ თავადეფი
ძიცა - ბირა- ლაჸაფითჷ.
მუსუ ლოგინც ქიგლუნჯირჷ
დარაიაში ხალათითჷ.
ვითი კოჩი ათანტილჷ
მეუღუ ჩაკალ-ჩაკალითჷ.
წოხლე ჯღონც ბოშ კოჩინი
თე პატონიშ სქუა ორე,
თეცალ სქვამი მესაჯინე
ოდიშისჷ შხვა მინ ორე;
ტანო ჩე ჯას ქოგურაფუ,
თოლეფითჷ მიმინო რე,
ხვალე ართი მეჯინათჷ
ანთას კოცჷ გეგშეგორე.
ვარყას გეხე მერეხისჷ...
მეურცუ დო მილაჸაფუ,
ცხენი სადიოს ვაუჯერც -
რხუმოლუა დოუჭყაფუ,
ლაფში ნოლი დოუჭყოლჷ
ზისხირითჷ დოუღაფუ.
ეთიზჷმა ქუსოფინჷ
ართო უფის გეუთქვაფუ.
თოლიში ოჭირინაფუსჷ
მეურც დოწკაპილი კოჩი,
მინცჷ ხოჯეფი მეურაჸ,
მინცჷ შხური - თხა დო ოჩი.
ქოთომი - კვატას უჯინით
ემერი გიძღ ღობილითჷ;
ამარი ჯოგი ჯოღორიში
ორხე დოხინძოლირთჷ;
კოკათ ღვინი ირინერი,
ჩიტის დუცუ სოფუნც ფერი,
შონური, პანეში, ოჯალეში,
კაპისთონი, ჩეჭიფეში,
ანდანერი უჩა-ჯვეში,
არძო ჸუბერ გიშნაგორა,
არძო დჷნადგჷმა ხეში.
სამარგალოს ჯგირი სქვამი
მუთ ქორდუნი თაქ ვარენო-
შხვას უღუნი მუშ ცალირე
პატონიშა ივარენო.
IV
ბჟაქ ეიკინ ეშე–ეშე
გაფურუ თუდო დიხა.
სინჩხექ ძალამი შეაწუხ
გურიელხე ქვარაფიხა;
ზოჯჷ: „მოკო ქობძირენი
ჩქინი ჭაქვინჯური ჯიხა–
თექიანი მოსვანჯინი
მიჩქჷ ვარე გვალო ხიხა“.
გურიელხე თქუანდუნი
იჸუკონი ოკო თიქჷ.
მი იჸიდჷ მოვარიე
შხვა გუბედას ვარა მიქჷ:
მუჭო ართი კოჩინ თეში
დეჯერ ართო ჯალაბიქჷ;
ეკილესჷ დო მისვანჯეს,
იჸუ ბირა ლაჸაფიქჷ.
V
მისით შარა მერჩამუნი
ზუგიდიშე ბჟაიოლც,
ჯვეში სოფელი ჭაქვინჯი რე
ხვალე ჟირი სათიშ ოლც.
ვით ვერსითი ვაილჷნა,
ქალადირთი დიკოხონცჷ,
ქოძირითჷ უძირაფუ,
ვაუჯერთჷ თქვანი თოლცჷ.
მუკი-მუკი სუკეფი რე
მოთინილი ფალო ტკილი,
ბაბუშობაშ ცურუეფით
გობონდღილი, გოფინილი;
ცაშა წვანდი უნჭუნ ფერი –
არძო შხუ დო არძო რჩინჷ,
სუკიშ წვანცჷ ფუთქურამი
ცხიმურეფი მუკორშვინჷ.
ჟირ საჯენიშ მაჟიაშე
ემერ წყურგილი მოსოფუნცჷ,
გვართა-გვართა მუკმოხორცქჷ,
უკულ კიდას მიკოფუნცჷ,
უკულ ტკილცჷ უზოგარო
გიანთხუ დო გვარგვალანცჷ.
ჯუნუნც ჸოროფილიშორო,
ბონუნცჷ დო ხვარჩალანცჷ;
თუდო ქვიშა ვარჩხილიში
ეთმოცენცჷ, ვარკალანცჷ.
ბჟაშ ჩხორიას გემშუტყობუ
შქასჷ მიშაბარჩხალანცჷ
გიჯინექჷ იშო-აშო
დუუგარძღუ შური, გური.
ხეშქაგურიშორო მოჩქჷ
ჯვეშ ოხვამე წენდიხური;
ჭითა გვალა, თუდო სქური,
ნაოხვამუ ობუჯური,
ჯვეშ ბორჯიში მოჭიშეფი
ამდღა არძო უმინჯური.
მუხური – ნაცხა გოჭკადილცჷ
უჯინექჷ კარაკანო;
მინდორი გინოსილონგირი
გოფაჩელე შხვა აკანო;
თუდოლეშე შორც იძირე
ურთა, თეკათი დო ეკი,
ჟიმოლოშე გვალას გვალა.
მუნორცხილი ეკი ეკი.
სკან წოხოლე სუკი გერე,
შხვასჷ მოხარცქაფილი,
სუკო კოჩი ვადაჸოთა
ხეთჷ გიჩქჷ გაფილი,
გინმიჯინე კანდიორო
სქვამი, მოჸუნაფილი,
ჯვეში ჭაქვინჯური ჯიხა,
თელ ოდიშის ცქვაფილი.
მაღალი კიდა გინოჭყვართ,
გახუტოლჷ სუკიში დუც,
ქარიატაშა ონჭუნ ფერი
შქა-შქას ყორშეფი აშაჸუნც.
ფუთქურითჷ გოფორილცჷ
ცურუში ნაბადი გინაქუნცუ;
თუდო სქვამი ჭენი წყარი
ლენტიშორო მუკოჸუნცუ.
კოჩიში თოლქჷ მუ ძირასჷ,
თეში მანგი ოძირაფუ;
დღა დო სერი უჯინენი
კინი ჯინაშა გური გაფუ;
ულირ ბორჯიში სქვამი ლანდი
სქანი წოხოლე გილეფაფუ;
შური შხვადო მინჭუაფუ
სოდგენი შორცჷ ილაჸაფუ,
ირფელი თეში მაძირაფუ
მიკართუქჷ დრო ულირცჷ
დო იფირქე ამდღათ ვორდათ
მუ იჸიი, მუ უჭირცჷ.
VI
ჯიხა კარცჷ, ცაცხუ ჯინცჷ
გოფაჩილი ტაბაკითჷ,
ჯალაბი რხინც ქიმეჩამუ,
მარგალური ადათითჷ,
ხორცი მეგვანაფილიში
მოუღუნა კალათითჷ.
ღვინიში შუმა გოფურაფე
ყანწი ჩალამი კულამითჷ.
ახვამანა ართიანცჷ
ძახინი რე: „ალავერდი!“
„იახშიოლ, იახშიოლ!“
„ვარა გეშვი, ვარა გედი!“
გედირთ ართი თავადიქჷ
ხესჷ უღუ დიდი ყანწი,
თქუ: „წესი დო ჩოულება
ვათუათი ქაკო ანწი.
არძას მუგაშინუაფუ
მუშა ღირჷ ბრელი მოკო,
დიდებუანი ტაბაკისჷ
ართ მითინი ნჯღვერო ოკო.
პატონიში ჭყოლოფუა
ღვინი ქვანთჷ, ხორცი ზეპუ,
თამადათჷ ქჷმორგუნა
აფაქია ჩქინი პეპუ“.
„ძალამი – რე, ძალამი – რე!.
არძო ართო რაგადანცჷ,
არძო კუჩხის გერინელო
პეპუს მითმიახვამანცჷ.
მუჟამც მეჭყორდ რაგადქჷნი
პეპუქ მაშინ თელი სტოლცჷ:
„პატონეფი მა დიფრჩინი
სინთე ვამიღ ჯგირო თოლცჷ,
ჭყანა ვარე ჯვეშობური,
გური ვამორგუნ დო ჭკუა,
ვორდინი ინა ვავორექჷ,
არძო თენემც იფუფჩუა,
მარა არძო ფთხულენთი დო
ოკო დეგეყაბულათი,
თქვა–თქვანი დუცუ დუმარდითჷ
ჸუმენულო გედირთათი.
ასე ეიოფშით ყანწი
ეფშა გურით ოხვამალი,
მიარე ხანც გარზებედას
გურიელხე დედოფალი!“
დოხვამუ დო ქჷდახვამუ,
იჸუ შუმა გორჩქინელქჷ,
ლერსითჷ რე დოხვამუა,
ბირაქ ერჩქინდ ოშინერქჷ:
„უჩარდია,
უჩა კოჩი,
ვაშუნდიდა
მუშა მორთი!
უჩა კოდი ხარკალე
აშო მომიჩაკალე...
ვარა გეფშვათია ოდა,
ვარა ობჭკუმათი,
ვარა რხინი თოლოოდა
ქჷმიძირუათი...
გეეშვია,
გეეშვია,
ახალი დო
ჯვაშია!“
ბირა, ძიცა, დოხვამუა,
ალავერდი იშო–აშო,
ყანწი ირთუ უმუხარცქო,
შუმა ორე ირი ართო.
მინი დიო ხერზელი რე,
მინცჷ ღვინი ქოკინდაფუ,
მინი გვალო შუმილი რე –
ლეხიშორო მუკიჸვანთჷ.
შუმილეფი ისოფუნა,
არძო ართო ღაჭალანცჷ;
არძო ართო ართიანცჷ
ყანწით ღვინცჷ ახვამანცჷ.
იბირც, იბირც არძა ართო,
ვარა არძო ირაბადჷ,
არძო ილჷნც, შხუფინჷნცჷ
ვეგეგინე ნარაგადჷ.
VII
ჭე იქილე შხვა ოროს
აბრეშუმიშ ნოხი რჩუდუ,
ოსური პატჷნი ლაფაჩათჷ
ჯანუდჷ დო ჰამოთ ლურდუ.
დარჯა, სვერეხიაში ჩილი,
შანკოცალო თაქ ალურდუ,
ჭანდის შორდით გარაჸანდჷ,
გაფაცუდჷ, გაცაცუდჷ.
VIII
სვერეხი რე ჟინოსკუა,
წკუმონტილი კუნტა შური,
ნინათ სქანი მაჸალე რე,
ართი შური, ართი გური.
მარა ირო თის ოცადჷ
ქორღოლასი ეშმაკური.
გურც ჯულაბი ალუხვილჷ
გოთომუანც მუთ თოფური.
პატონი სოლე მიკირთუნი
სვერეხ თეურე იფინუ,
თოლც ინაჸიჸინანც,
ანთასი ნერო იკიჩუ,
იკვანწალჷ, ირხინუ,
მუმა, ბაბუ თაშ ცხორენდ
მუთი თაში ირჩინუ.
პიცჷ თეში ოძირანც.
ითამ დუცუ გულუანცჷ,
ხუთიშა მარდი ვეგჷნაგასი...
სარხოს ვემკოულუანცჷ.
ვალიში მანგო თექი დოლჷ
სოდე დუწურწინუანცჷ.
პატონქჷ ლახას, ოგორასი
არძოს ქალინდღულუანცჷ.
პატონც უფერუანცჷნი
შხვაწკელა რე კანდიორი;
ჭიფეწკჷმა შხუს თქუანცჷ,
უჸორც ლჷმა დო ხიორი;
კონწარი რე, ნინა უღუ
შხამიანი მუთი ნგვერი.
მითინი კოჩი ვადანდინე
ართ აფ მოჯგირე დო ნტერი.
სოფელც მუჟამც ქაშალჷნი
თოლემც ორიჟინუანცჷ;
ჸაზახემცჷ ოშქურუნა
არძო მიოცანცალანცჷ.
წელი ეთჷმანწყჷმუნა
კუჩხის დუბარხალუანცი,
მუდგაზჷმა ოგორასი
მი რე დოურთინუანცი.
პატონიშე ნება უღუ
მუთი ოკონ თისჷ ორთ.
ჸაზახი შური უბუმო რე
შხვა მოხვარექ მითაქ მორთ,
ღორონთი, ხატი, ვართი კოჩქ
აქი აკაქ მუთა გორთჷ.
IX
თე ბორც სატარიელოს
რდჷ ართ ჸაზახიში სქუა,
ირი დიხას ცქვაფირი რდჷ
იში კოჩანა დო ჭკუა;
ბრელი ველაზიმუდეს
ქაცა–ქუცა ჟინოსკუა,
ჯგირი ჸაზახი გოხოლჷდეს
ართი სიტყვათ თაში ფთქუა.
ბულათია ფიფია რდჷ
ქომოლი უშქურანჯი თინ,
ხვალე თენა რდჷ სვერეხის
მიშათი მუთაქ მუკადგინ,
მუზმა ეცად დო ისოფუ
ბრელი ხანც მუთაქ მუკაღინ;
ეშმაკური ვასხუნუნი
ეიშა გურქ ვამუთვინჷ.
ბულათიას ვარყა ჸუნდუ
უჸორდ მუჭო დუდინი თეში,
ირო თისჷ გაჯინედჷ
აფუდ ნარდი მუში ხეში.
ულაჸაფუდჷ ჩიჩქჷშორო,
წიმინდანდჷ დო ბონჷნდჷ.
ცხენით აფუდ მერჩქვანელი
მუჭო კოჩინ თეშ ონდჷდჷ.
სვერეხისჷ ბრელი ხანი რე
გური აფუდ თე ვარყაშა,
მარა უჩქუდჷ ვაშიდჷნი
მუჭო ვემიანჭუდ ცაშა,
ბულათიაშა ვეღოლედ
მუთი უღოლამუ შხვაშა.
ასე მუთი ოკოდჷნი
ეირსულჷ, გეიჸონჷ,
ბულათიაში სქვამი ვარყა
პატჷნი სქუას ქუმუჸონჷ,
ოჸოროფუ რჩინუ მორდუ
გაოუბანძღჷ გოულახჷ,
ვაღოლამუნი ფერი ღოლჷ
საონჯღოროთ გააბახჷ
ასე ფიქრენცჷ მუთუნფერო
საქმე თეში მანწყუასი,
ვარყა ხეშა ქიშუასი,
ჭკადჷთ ვამინდურუასი.
X
გურიელხეს გაკურცხინ
ქჷდოზოჯჷ ოროსჷ
ბულათიაქ თექჷ მორთჷ
ქაწუდირთჷ ხოლოსჷ.
ქუდი გენწყჷ, ქჷდიჩოქჷ
ხე კიდირსჷ ქიგიჭკურუ,
უწუ: „მიღუ ოთხუალი
მარა ძალამც ქჷმოშქურუ,
თქვანი ტიბინი აჭარუნი
სამოთხე რე იში რინა,
დაჩხირი რე მაჭუალი
თქვანი ჭყორინი, კოლო ნინა.
მის გაჭყორუქჷ უბედურცჷ
ინგარასი დუდი ოკო,
მის გატიბუქ თეშ უკული
შხვა მუთუნი მუშოთ ოკო.
პატჷნი, მიკვე უბედურცუ,
მიჯინედინ ჯგირ თოლითჷ,
მათი გური ვამორკჷდჷ
გალინანდით ხიოლითჷ,
ვამიჩქ ასე მუ გიჩირთით,
მუ გოწყინეთ, მუ რღოლითჷ.
თაში ალამო გომიჯოგეთ
დო უნელო დობჭყოლით.
ვამიჩქ მურე დაგიშეთი,
მუ უბადო მემიჯღონცუ
გომილახით რჩინი მორდუ
ზისხირი მოსოფუნცჷ დუცჷ.
თოლ ვაგმანჯე ქიჸანას
ქიცა ქიგჷმორთვითჷ დუცჷ.
მიდაღალა მა ვაფხვადჷ
ათენა რე გურცუ ბჭუნცუ.
მიჩქჷ თენა ვაჸოფერე
პატჷნი თქვანი ზოჯუათ,
თხორენთ თეში მაქიმინალცჷ
თქვა ხე ვეგჷნაფორუათჷ;
ვებჭყვიდათჷ უბორჯეთჷ,
დჷმარენჯი ქოპუათჷ
დო მათ ქგგალუაფუთუ
ჩილი სკუა ხორუათჷ,
მეტი ანწი ვაგაწუხენთ
ბრელცჷ ვაირაგადჷქჷ,
რაგადი თქვანი ოსქვებურცუ
ვარა მუსუ მეფხვადჷქჷ,
დინასჷნი მუშო გოკო
გაჭირებული ჭკადუქჷ.
მის უჩქ, მათი კოჩი ვორექ
სოდგა იჸინი ქარხვადუქჷ.“
გათუ, პატჷნც მაშინეს
ქორთულო თე ნაჩიებუ,
სახექ გინართ დაჩხირიშორო
მუჭო კოჩი ნაციებუ,
თოლემც ორიჟინუანც
მუჭო დაკირალი ჸალა,
დიხას კუჩხის გითმაშქვანც
მუთი ქოუღუნი ჭყანა.
კიჟინჷნც: „მა ვაპოფექ
ე ქიჸანაში პატჷნი,
მუჭო ვამაქიმინას
მუშა გური მაფუნი.
დუდ აურდებ ჸაზახის
მუ რე დოუჭყაფუნი,
გეგლასოფით ასე ხოლო
ყამა გილაჩარხჷნი.“
ქოუცისჷ ბულათიას,
დუჭყეს ყამაშ მიდაღალა,
მარა დუცუ ვაუდვანცჷ,
იჭყეს ხეში გჷმოღალა.
ორჩხეს ყამა გელანჭვალჷ
ირქენც მუჭო ნგერი ჸალა,
ამარი, ემერი, იქოსუ
კოჩი იში ოკნანჭალა.
ღვარანც: „მობრთი მათხირო,
ღაჭალით მოგამუნა,
ღორონთი, ხატი ვაუჩქჷნა
შხვაში წვალება ოჰამუნა,
უზოგარო მოგორანა,
ლახუათი ოლამუნა,
ნაჭვის დუღას გითმობუნა,
ბღოლესჷნი ვაბაღჷნა.
თენემქ დონწყუ ე ქიჸანა
თენემქ გეგშაუღჷ ჭყანა,
ნგერი ჭყვიშო ქიგურენდა
შხურემც ხვესჷ მუ მეჩანა?!
თენემც მეუღ ჩქინი ფენდა,
ჩქინი უფი, ჩქინი ხანდა,
არძო თენემც ოდორხველ
ჩქინი დუდი, კილე, მანჯა.
ნგერი ნგერო დჷთმოსქიდჷ
დღასჷ ვეჸი კოჩიში თანჯა.
მუდგა ოდიარუენი
იშენი უღუ ნგერიში ღანჯა.
XI
თაქი მუჟამც თე ამბე რდჷ,
პატჷნი სქუა მინდორს რდჷ,
გეხედ ვარყა ჭკადჷშისჷ –
თარჩიასჷ გილართჷდჷ,
ქიკლაკინდუ ღაჭალც ჸუჯი,
გოურქიუ დიდაჸურე,
ქოძირ: ნჯარი ქუგუბარგჷ
ბულათია შქას ქაშურე;
ფერი გეურაჸჷ არძოშა;
წიაკალი ვაბედ მეულას
იში სარხო–გახოშა.
ქოძირჷ დო ხათეხოლო
თექი მიშე გოურქიუ,
ჭკადჷს დუცუ ქჷმნადირთჷ
მართახი მოთინ, მოურქიუ,
ცხენცჷ ქურსი ქიმიოგჷ
კჷდჷრი ქაქიმინაფუ,
ჰაერი გოჭკირ ღვედიშ წვანდქ
ჟიფაფი აყარებაფუ.
ჭკადჷქჷ განიშე გოუსხაპუ,
უგინალო, აკაწუნცუ
თოფი კენტურო მოურქიუ
პატჷნცჷ ქახირცქჷ კოპე დუცუ;
გურქ წურთ, თოლცჷ ქაწარუმუ,
ქუდიშორო ქიგჷთოლჷ
ჭკადჷქ ცხენცჷ ქუმუნალჷ,
მერქაცალო წჷმი ქოლჷ,
ცხენც სადიო მიანებუ,
ქიგიოკიჟინ, ქიგიორშვინჷ,
კვანჩაქჷთი ქიმუხვადჷ
მი გეხენი ქიიჩინჷ,
მოთინ კისერი რაშიშორო,
მეთხირჷნცჷ, მიიქანჩჷ;
კოჩი ართიანც ქჷმნაფორჩ,
აკორაჸჷ აკოფაჩჷ.
დიხას კუჩხის ვაუნჭანცჷ
ვაჭიშუანც შურდგჷმილი
ფერდის დჷკი მიჟუმინჷ
თეში მუჭო შქურდუმინი.
თქუა მინჯეში გაჭირება
ცხენცჷთ ტანქჷ ქოუგინჷ.
ჭკადჷქ გენჩურ ჭენიწყარი,
მეფურინჷნც, მიშხურგინჷ.
პატჷნსქუა დუც ოსხუპ
„ვავა ვავას“ კიჟინჷნცჷ.
გურიელხე ხანგას ქოგჷ
რჩხვიანცჷ დო კიჟინჷნცჷ;
მუკოქუნალც გისოფანც,
კჷდჷრც იტყაბარუანცჷ.
ჯალიბიქთი ქიგშაკურცხუ
გასორებულქ ართი შვანც.
ეკოთხოზჷ ჭკადჷს არძა,
ტაბაჩემცჷ ოჸოთანა.
ბულათია ანწი შორცჷ რე
ტყვიას ტყურათ ოჸოთანა.
კვარიაში დუდიზმა მოჩქ
ანწი ჸოთამა მუს გურცუ;
გურიელხე მეტი ვარე
გინმახორცქ მუში გურცუ;
თხოზინც ზეთიქ ვეიშერაჸჷ,
მათხოზინეფქ ოკიფაჩ,
მითი აიშა ზურა რდუნი
შხვაში უმოსის იტაბაჩ.
პატჷნი იშხანცჷ, იგორაფუ,
თითო თითო არძას ქაჩჷ,
თვალნცჷ, ინგარცჷ, ითაკარჷ,
წჷმისოფუ, წჷმიქანჩჷ.
თე ზჷმოთი, თე ჭჷმოთი
ვამიჩქჷ იჸიდჷ მუსხი ხანცი,
მარა უცბას ოკიმუნუ,
დიჭყჷ გურგინი, ვალი, ტყვაცი.
ცაში ნოტეხი გიმე მურცუ,
ჭვიმა მურცუ უმუხარცქი
დო მერქაში მამალას
ვეპალუდუ კოჩიში ხვანცი.
XII
შქასერი – რე უკუმელა,
ჭვენცჷ გიმანტირენი თის,
თოლშა კითი ვემიღინე
სინთე ვარე კოჩიში თის.
მინდორი ვაჩქ მუკი–მუკი
წყარი ქვანთჷ მორიათჷ,
ირფელი ართო გინორთჷმე
კირცხჷ, ჭვიმა, ბორიათჷ.
მინი გვალაშე გეურქენცჷ,
მინი ზღვაშე დო ელახჷშე,
მუში დუდიშო იკვარკვანტჷ
ჭარკონტია მელახჷშე.
ღალუეფი გაჸალებე
რჩხვიანცჷ დო შხუფინჷნცჷ,
ოკონჷ ინგჷრი რდასი თეში
მართუთ ინოხუხინჷნცჷ.
კაჭა ნეძიში მაშხვა კირცხ
მინდორცჷ წჷმოტურინჷნცჷ;
ნდემიში კოცჷ აშქურინე
თიცალ ტყვაცჷნც, გურგინჷნცჷ.
ენწერც სოდეთი კოჩიში ჸუდე
სანთელითჷ ვეგორე,
სოდეთი შარა კოჩიშიოლ
ბარდეფიშა ვეშიგორე;
სოდეთი ხვალე ტურა, ნგერი
ჸურანცჷ, წჷმოწკუფინჷნცჷ,
თეცალი დიხასჷ, თეჯგუა სერცჷ,
მუ ოკო რდას მოსოფუნცუ.
ტურა რენო? თუნთი რენო?
ნგერი რენ დო ოჩო კოჩი!
ქაჯი რენო!.. ნჯალი რენო!
ნოტყი რენ დო ვარი კოჩი?
ენა ორე ბულათია
ჩქინი ლერსიში არამხუტუ,
მეურც მუში მაჸალეშა
ნამუს სახელი ჯოხო უტუ.
თე უტუ რე ეთი უტუ
ნამუქ ჭკორეფი ააბუნტუ,
მუში სახელი უღურალჷ
ისტორიას ქჷდოუტუ.
უტუთი ჭკადუ გოხოლჷნა
ბულათიაწკჷმა ნარდი,
ჯგირი–ფურიში გინჷნაჯინა
ქომოლი რე ელი–ვალი.
ჩჷჩქინობას ართო რდილემცჷ
ამდღათი უჸორცჷ ართიანი.
უტუს ბულაში ოსხუნური
ქიჸანასჷ მუთა ჸუნცუ.
ართიში გაჭირებაშენი
მაჟირა ვეზოგენცჷ დუცუ.
დო თაქი რე ბულათია
მეურცჷ ქარიში მამალასჷ,
ელჷ ართ გური მაჸალეშე
მუში ჭკუაში მალამასჷ.
მეურც, მეურც უზოგარო,
ოკჷნ ორდასჷნი დღაში,
მეფურინუანცია თქუა
ცხენცჷ გეხე მუთი რაში.
ძიგირი, ბარდი, იბლი–შქერცჷ
მეურც ბურინ ბურინით,
ნთხორილი, ნანწყვი დორეკემც
სხაპუნც ტურინ ტურინით.
დუცუ ბაშლჷყ კინაკირჷ,
ქიგნუქუნუ ნაბადი,
მიტატარჷ მუთათ მოჩქჷ
კირცხჷ დო ჭვიმაში რაბადი.
XIII
ჭკადჷს დიო ამუდღათი
სოფელც ჯგირი პატი გეძჷ.
არძაში გესახვილაფერე,
თიში უმუშო აკა ვერგჷ.
მახაჩქალცჷ ბერგი ოკო,
შხვა მუ უღუ აბა ღმალა–
მინცჷ ოკო ახალი დო
მინცჷ ჯვეშიში გილადვალა.
არძო ჭკადჷს უფერუანც
მის ვაძირჷ იში თისჷ
თაქი ქოძირ ჸაზახისჷ
მუდგაჯგურა გოკონი თისჷ.
მარა ამდღა იშენი შხვა რე
მუდოს უღუ ისხი შინი,
ასე ქორშინუანჷნი –
გიღუდასი ოკო ჩინი.
ჯვეში ჭკადჷ გვალო შხვა რდჷ,
ვარდჷ ასეიან ჯგურა.
ის იწკჷმა ათქუედჷ
„ბრელი მითინცჷ ვაუფურა.“
ოჭკადჷრე – რდჷ თი აკანი
სოდეთ სოფელ იკათუდუ;
ყაზახური ჯგირი–ფური–
არძო თაქი ისხუნუდუ,
გაჭირებას თაქ თვალუნდეს,
ურხინდესო – თაქ სხაპუნდეს,
თაქ იბირდეს, ჭარდაკენდეს,
ბურთის თაქი ლაჸაფენდეს.
ჭკადჷში სიტყვა ბეჭედი რდჷ
ჭკუაში დჷმაგურაფალი;
ფარაშა მის ვაუსხუნუდ
იში ოშმეშიშ კაკალი.
ჭკადჷშენი ლერსეფი რდჷ
დონწყილ შხვადოშხვაგვარეფი.
გილეშ იში გურიშენი
ოშინერი რაგადეფი.
დღაშიში ხანდათ
გური ხარცქილემც,
პატჷნიშოთ შულადირემც,
ონჯუას დუდი თაქი მუღდეს
დუდშულო შურც იკაშუნდეს.
XIV
წენდიხური უტუ მიქა
შხვაშე უმოსი ცქვაფილი რდჷ.
იში არზი, იში სიტყვა
სათოჸუჯო, ჭკადილი რდჷ.
იშ ნაჭკადა თოფ–ტაბაჩას
შხვაშა მუჭო თირანდეს,
უტუ მიქაში ოჭკადირეს,
„კრუპი“ შორო შინანდეს.
კოჩითი რდჷ შხვანერ ჸვაში,
მესაჯინე შხვანერი გვალო,
ხონარ უღუდ მუთ გურგინი
თოლეფ გათომუდუ ვალო.
თე ჭკადუში მახანტალო,
თე ჭკადუში მაცქვაფალო,
კალამი ოკო უშულადჷ,
რუსთაველი მაჭარალო.
XV
ჭახანი ქორე მუდგარენი
უტუქ გვალო გაგმითირჷ,
საქვარუას გოურკჷ დო
ჸუდეს ოშა-გოშა ძირჷ,
ოში ქუწუე ართის გიწინც
რაგადიშა გური ვაფუ,
ვეგიონწყუ ჯგირ ტარცჷ
მუდგენ შხვაშხვას მიშეფაფუ.
მიდურც– მედინ მარობათ:
ქუმურც –მოჸუნც უჩინებუ,
კვერი უროშ საგამათჷ
ხეს მართახი უკინებუ.
ამდღა ძირჷ ჭალადიდცჷ.
ჭუმე ორწყექ მუხურც.
მინი ჯვარც იწურუანც
მინი ბანძა კურზუს.
ვარე იში ოჭკადჷრეს
ჯვეშობური ძიცა–ბირა.
ირჷკოც უკვე ჩქინი ჭკადჷშ
თაშინერი გჷმოთირა.
XVI
ამ სერითი შარაშე
ახალი დჷნართი რე უტუ.
ცხენცჷ გამნანწყჷ ონანგერი
ოცალუეს მიშე გუტუ.
ჩილქ ქიმიაზადჷ,
ძრვანძღვილი კოცჷ
გინჷმანწყჷნცჷ ნაბადის,
ქომონც, სო რდი ქოკითხასი
ვაუბედჷ რაგადის
ოსერჷშო გაგჷმიღჷ
ქიგილანწყუ ტაბაკის,
თე ბორც ჸუჯი ქიკლაკინდეს
ცხენიში კუჩხიში ხაბაკის.
გალე მიდგენც ჯოღორემქჷ
ოღურალო ქიმიაშხჷ
დო სუმარქჷ ხონარამი
„ჸეი მენძელი“ ქჷდიძახჷ.
მენძელქჷთი კარი განჯჷ
სუმარქ ცხენცჷ გიმე ქოლჷ,
უტუქ ქიჩინ ბულათია
გოღურჯოლ, გოხუტოლჷ.
XVII
მოვოწყინე გინძე ლერსით
წამაკითხე დო მარჩქილე,
ბრელიშ კუნტათ რაგადი უჯგუ
შოთაში სიტყვა ქჷმარჩქილე,
მარა შოთა ართი ორდჷ
მა მუ პონდჷ მაჟირას,
სო მათქუედ მა იცალი
კუნტასჷ დო კვათირას.
ანწი ვარა მარჩქილეში
ვაფშულიდჷ მა თოჸუცუ,
გინძე ლერსიშ ჭარუაშე
კინუხიენქ ჩქიმი დუცუ.
ვებჭარჷ მენძელ – სუმარიში
ღართი, ორტყაფუ, ნაბადის.
თქვა ურჩქილით ჭკადუემც
მა მივოტე რაგადის.
უტუ
ბულათია! მოხიოლ
სქანი მულა დო ძირაფა,
მარა მიკვე მუქ გინგოჸოთ
ორე სერი მოძირაფა?!
კოჩქ დიფრჩინი ვაპოფერექ
თეცალი სერიშ მაძირაფუ,
მინდორი ზღვას ქოგურაფუ,
ჸუდეფი წყარც აშეფაფუ!
ბულათია
ჩქიმი საქმე წულირი რე,
ვამიჩქ მუჭო გიშენწყუე…
მის ვეჩია გაჭირება –
სი მაჸალეს ვაგიწუე!..
ართო მიბრდით, სი ქოიჩქ
უტუ, ჩქიმი ხასიათი…
სი მა მიჯერდი დო მეკენჯი
სქანი დღას ვაპოფექჷ მათი
რხინიშ ბორჯის წორო პოფეთ,
ჭირით გომირთჷნა შქაშა,
ჯგირო რდუო, ფურო რდუო,
დუდი ქჷმიბღით ამუდღაშა…
ამდღა ფერქჷ ქჷმაღოლჷ
ბრელ ხანც ვამიჭარჷ რინი,
დო ითებუ ამუსერი
ჰამო მაჸალობა ჩქინი!
უტუ
მუს რაგადა!.. მუქ იჸუ!
გაჭირება მუ რე ფერი?!
სი სო ღურუქ ჩქიმი ჯიმა
მათ თექ ბღურუქჷ, დამიჯერი!
მუქ გაღოლ? მუქ მორხვად?
მუ გოჭჷ დუდიში ოჸვილარი?
ვარა მუ რე ჩქიმი წკალა
სამორდებო, ოფულარი.
ბულათია
ქოიჩქ ეჩი წანა ქორე
ობუჯი გურიელხეს უღუ
შურიშ ღალა მიჭირანი
ქიგებდგესჷ ფერი უღუ
ჯვეშოთ ჰამას ვავორდით,
ასე ქელეფხვითჷ გვალო;
თე ოსური გერჩქინელე
ჩქინი ხორციში მაჭკუმალო.
ოდიში ხეს გიგოჭარჷ
სი ვაიჩქჷნი ფერი მუ რე –
ჸუჯიში ქვინც მუ ირთუნი
გიჩქჷ, ესჷ მუ აწურე,
კოჩი იში ნაწვალებუ
არძა გიჩქჷ მუდა ღურე;
ასე მუში ლაკარტეფი
ქჷმართინუ ჩქიმი ჸურე.
ამჭუანი გოოუტე
ოქართეშე ცხენი ვეშა,
მიდგენეფი გოუტებუ
ქოშიბუნა ცხენი ხეშა.
რჩინჷ მორდუ პუნც სით ქოიჩქ
ფთქუა ჯოღორიაშენი –
ქჷმაძღირკჷ, ვადანებუ
უჩქიმეთუ მითინც ცხენი
ქოუცის დო გოლახეს…
უტუ
სი თე ბორჯის აბა სო რდი?
ბულათია
საქვარი მიღუდ შაყარელი
ოჭკადჷრეს მილუორდი.
…გულახჷნა მარა მუჭო –
ტუნკითი რდუ ჩქვაჩქვილი,
ოსარია ზჷსხირიშე
ჭითათი რდჷ ღაფილი.
უტუ
უკული თეში წართი დო
კოცჷ გეიშაღურიო,
თხოზინიში მანგიორი
აშო მოლაქურიო!?
ბულათია
ქუათხოზი, ქჷმობხვადი
ჭაქვინჯური ჯიხაწკალა,
მეჸუნდ თუმაშ მასქა კოჩი
ფთქვი: „ მუს გურსუ ჸაზახალა.“
მოუკინი ჩქიმი დუცუ
დო ვოჯგვინე თხუალა.
უბადო რე ზისხჷრით
ზისხჷრიში რჩხუალა.
ქჷდვოჩოქი დო ქოფთხი
დო თინა რდჷ თეში გამა -
ფარნაოზიქ ქჷმოსოფუ
მომინდომუ მა მეგამა.
ვამითვინ თენა გურქუ
აკა წუნცუ ნდემო გობრთი,
ქიგთუოფორი პატჷნისქუა
დო ქარწყექჷ, ჰა, სო მოფრთი!
უტუ
სქანი ჭირი ჩქიმი დუცუ
ჩქიმი ჯიმა, ჩქიმი ბულა!...
ართი შვანცჷ დახე, დახე
გურქჷ ქჷდომიჭყუ მულა!
მუ მაღოლე მა ანწინე
შხვა თეშ მანგი ოხიოლ…
აიშათ მიჩქჷდ სქანი ამბე,
მიჩქჷდჷ სქანი ელი–მოლ,
ასე გვალო შხვა კოჩი რექ,
გვალო სახელი გოიოლჷ.
ბულათია
სახელი დო ონჯღორენი
მუთი რენი ჸოფილი რე.
ჩქიმი ფანია ჭიჭე დიდი
ჭოფილი დო თოკილი რე;
თური კათას მაწვალენა,
გინოხორათ ორცქინანა,
ვითის ოში ქაშხანცჷ და
მუ გეუხე– ორჯგინანა.
ასე მიღუ მა თე არზი
ზუგიდიშა მოკო ულა,
დედოფალცჷ ქოფთხორენქ
მუშო ოკო ჩქიმი წულა.
ფიფქრენქ ოჭიში ვამორთასი
ქიმეფრთიდა სქანი წკალა,
ქუზოჯუდა ქიკნოშქურდუ
ფარნაოზი ლუგა, ჩალა.
უტუ
მა მუთუნცჷ ვაგორგქჷ
ოკო ფთქუე ვარია,
დოხორეს ვართი სი რექ
მიდგა მითაგვარია.
კინოხ მიჸორდ დავითი,
ვაფუდი შური–გური ჭკორი,
მარა ქობძირი ფჩირთჷდინი,
თეწკჷმათი დეებღორი.
დო ამუდღა დოხორეს
დღაში ოლჷშე მუკმულუა,
ჯვეშობურო დადიასჷ
ჩქიმი დუცუ ვაგულუა.
გაჭირებას ხეშ ჭკურუა
ვართი ნგარა რგუალაშე,
ვეიშარაჸე მუთუნი ზეთი
დოჩოქინი თხუალაშე.
ბულათია
მარა მუჟამს ქარწყექ
ვაგჷგალენი მუთუნი,
ტყურაია ბანძღინით
ბედის გელესქუნქუნი,
მუშო გოკო ისოფე
გინაღურე გურცუნი.
კინოკინა ბრელო უჯგუ
სოდე მუთა გურცუნი.
ვარა თენა ვაფქიმინე
მუ შარა რე შხვა თეშ გალე?
უტუ
მართალი რე, ხვათახვალე
დღას მუთუნი ვაგჷგალე.
დამიჯერი, ბულათია,
ვამუკურცუ ართი მარა,
ანთასი გაში მაჸალეფი,
დიო აკა რექჷ მარა...
თელას ართო სამარგალო
მუკი–მუკი ქჷგაღობუ,
ვარა ტერცჷ ორჯგინანცჷ
ვარა ართ დღას ოკიზღოდუ.
ვავორწყეთი მუსუ გიკვე,
გურით პატჷნც არძა ოდუ,
ვაზოგენცჷ მორდილს მორდუ,
ორჯგინჷდა გეკეთებუ.
დოღურიდა იშენი ჩხონდუ.
ოშქურუნა მიმინოშა,
ვართი მაფშალიაშა...
ბულათია
სქანი რაგადის ვემეფხვადი!
უტუ
ქომარჩქილი ლიაშა.
რჷსი ხენწიფეს ქაშქურუ,
ჸაზახეფიში რიაშა,
დადია მუს მიოთინანც
იში კინოხიაშა.
ქაჯღონი სი ჭკორემცჷ,
ქომილათირე მათი,
კაკლარი დო ბალანტარი
ჯითანჯინცჷ ქათაკვათი.
სი რექ თინერი ჭკადილი კოჩი
ვეთვინენქი არდებას,
ჩქი ოკოუშაყარუთუ
ჟირიხოლო განგებას;
ვეუთხილუათჷ ოკო
ჯიმა დუდიში წაგებას,
ოკო წამალი დუკაკათ
ჸაზახეფიში არდებას.
ჩქიმი რაგადი თენა რე
პატჷნეფი ქჷდაფორე,
ჭკორი უღუს გეგთუსოფე,
ადუდშულე დოლჷმახორე!...
ართ მორქიათ პატჷნეფი
ქჷმიფშვილუათჷ ხეშა,
სქანი შინი, სქანი სქიშა
იჸუაფუ თეში გეშა.
თქუანც: თიქ ქჷმწაჸოთჷ
გაჭირება ჩქიმი ვეშა,
ხუნჯის აშაკილერეფი
ქჷმომჸუნეს დოსართეშა!“
მუსუ თქუა?
ბულათია
თე რაგადი
ვამჷკმორე შურო გურცუ,
დამიჯერი, ჩირთჷქ, უტუ,
ბუნტობათ მუთა გურცუ.
სი ფიქრენქი ვექიმინე,
ტყურათ ებობრორებუთუ,
ზისხირქ ქჷდოწიასჷნი
იმაფრთლათ დუდი მუთუ.
მუთუნ ვამაქიმინენა
დეეჯერი თეში წურთუ.
ჯგირობუაში საგამათ
გვალო დიხას გაკომწყუნთუ.
უტუ
ასე მუსუ გიწინქი
შურიდგჷმუს ვაუწუა.
ანწი აკას ვაიფულუ
ირფელცჷ ართო თაქ მა ფთქუა:
სუმი წანა რე ვოცადჷქი
ასე ვარე ენანწყუა.
დავითიში ღურაში აშო
ჩქიმო ვაჸოფერე სვანჯი,
ჩქიმი დუდქჷ ქუშმაჭყორდჷ
შხვა საქვარი გავამანჯი,
ჯარგვალეფი ვაიმენდი,
პატჷნცჷ დოუზადი პანჯი,
დუდი ოკო ინგარანი
საქმე თეში გავუპანჯი.
ბაღუ ართი დოკიჟინი,
ვაკო მეტი მაჟირაშა,
თუმაში მასქა ჭკორიშ ნჯარი
გეიშანცენც ნაჭკირაშა.
უჩა ზღვა დო გვალაშ შქას,
ცხენწყარიშე ღალიძგაშა,
ართკოჩშორო გამჷწოდირთჷ
სამარგალო ძგაში ძგაშა.
ცოდა ჯვეში დო ახალქ
ქუფუასი ოკო ასე,
საარიკო ვეჸუაფუ,
პატჷნობა ვამობლასე,
დედოფალი მინტებუდას,
თეში ტვინი ვაკულასე –
რუსი ხენწჷფშ კანონეფი
სამარგალოს ვადჷვაარსე...
ბულათია
ჸუო! რუსი მუშო გოკო
ის მუ უღუ ოხიოლე,
სქანი რაგადი ის ვარჩქილე,
ვარა იშო მუს უწოლე!...
მუ მიწი!... მუ სარიკო!..
მუჭო მომირსიოლე!
ართიშა კუჩხი მიდგანი
უკულ ვეჸი კინოკინა,
ჩქინი კოც დუჭყანი
ეგებ ნგერიშორო ჯინა.
მუჭომი იჸი წორო წორო
რუსი დო მარგალიში რინა?
მუჭო უჯგუ დოჩალანი
ჰამო მარგალური ნინა?!
უტუ
თაში იჸინ დო თეშინი
ჩქინო არძო ართი რე.
დადიას ჩქინი ნინა
რჷსიცალო არჩქილე.
ნგერი დო მუში ფერი ტურა
ფიფქრე გააბათილე.
რჷს ხენწჷფე მაჸინა
თურქიშ ხეშე მათხილე.
მუშო გოკო თეში გეშა
იფჩიათი მიარე
სამარგალო ამდღა –ჭუმე
რჷსი ხენწჷფეშ თია რე,
მარა ჰამო მარგალური
ვაწურცუნი თინა რე,
პატჷნური მუდოსჷ რე
მახაჩქალიში ნინა რე.
სი ვამოპუნქ ქუვორწყექ,
აურეში ვაგიძ გური,
თესჷ მუთი მაჸუნუნი
ჩქიმოთჷ რდას ჯგირი–ფური
მარა სქანი საქმეშენი
მითინცჷ დუდი ვადუკუნა,
ართი მარაშა ფარნაოზის
ობუჯიშე აჸი–რტინა.
უგინალო სქანი ნტერცჷ
ღორონცჷ გოუჭყორინუა,
დაბადებუს ვოჭყაფუა,
დუცუ ქაშუოჭყოლიდუა.
ჭკადუეფიში თე რაგადი
ჭახანც ხოლო ვეთებუდუ
მარა ანწი სინთე ვარდჷ
ნუზუ მალას ითებუდუ,
დაჩხირი ქჷგექონებედჷ
ბუკის ძიუთ ონტებუდუ,
მენძელი ოსურც, ბაღენემც
არძოს ქჷდორულაფუდუ.
ლოგინიშა მიკილეს
ქათირჩეს ფორჩა ფალო
ქჷდინჯირეს, ქჷდირულეს
დუდი მინაკვათაცალო.
XVIII
ენწერც წჷმოდგჷ
ხუგეგი როკი,
ხვათახვალე რე
ათე ქიჸანას,
ჯიმა, მაჸალე
ქჷგოდინაფუ,
ვემეხვალამუ
მუდა ინგარას.
თის ჰამო ორო
დღას ვაჭარაფუ,
დუც გიორზჷდჷ
თაკარი ჩხანა,
ჰამო ხე დღასჷ
ვეგნოფორაფუ,
ვაუძირ, ვაშჷ
ბაბა დო ნანა.
იშო ვაჸოფე
დღას გახარება,
ირო ართნერო
მიშ იშ დღალეფი,
იშო ჟი ცა რდჷ
დო თუდო დიხა,
ქჷგოზღოდუდუ
ჯიმა–დალეფი.
დო გვიმარა დო
იბლი ბარდი შქას
წჷმოდგჷდ რჩინი
როკი ომბოლო,
იში სარხოსჷ
ჭველათი ვადგჷდ
ვართი პირი რდჷ
დო ვართი - დოლო,
მარა თე როკი
გოხუმაფილი,
იშენით ურზჷდ
ორთაში რსიოლც.
ირო ართი რდჷ,
კოჩი ვაძირჷნდ
იში ვართ ნგარა
დო ვართი ხიოლც.
მიშეს ბორჯეფი,
ბორჯეფს გეჸუნდეს,
ალმექოსუდეს
სოდგენი წკვარამც,
მარა ჩქინ როკი
იშენ როკი რდჷ,
ხოლო თინა რდჷ
მუთი შხვა ფარანცჷ.
შხვა ფარანც როკი,
მის შჷ მუ რდჷნი?
ბჟაცალო ტანშე
გინურთუმუნი.
მის შჷ ჭყონობა
დო ჯგირი – ფური,
მის შჷ ვერეხის,
სო მურთუმუნი?!
ი ბორც თე როკით
სქვამი ჭყონი რდჷ
ოროთი უღუდ,
ფა დო კჷ ოშხჷდ,
ტყებითი გოძჷდ,
ნოჸელეფი ოსქუდ
დო იში წვანდი
ჟი ცაშა ონჭჷდ.
მარა თეშ უკულ
ბრელ ოში წანაქ
გეგნიგერგელჷ
ჭყონიშ ოჭიშის,
დო ჩქინი როკიშ
ორქოშ ფარანიშ
მითინც ვავორწყექ
ამდღა მოჭიშის.
როკი ჩქინი ნაჩინებუს
ამდღა დღახუ გოთანაფუ;
თუმაშ მასქა კათელი კოჩი,
თიში ჯინცჷ გითიფაფუ.
თოლიშ ოჭირინაფუსუ
ირი ართო ვეშე, ვეშა,
ნტირა ვარე მუკი–მუკი
ორე ართო კოჩიში ეფშა.
მუშენ ილჷნც ხი ზღვაშორო,
მის მიაჩე დუდი თეშა?!
მუ ამბე რდას ნოტე თაქი,
შაყარენა მუში გეშა?!
ჸაზაყეფი არიებე,
უტუ მიქა ჸუნა ნჯღვერო,
მესიაკონი მართალია
თიში ალმარენჯი ჭკვერო.
თავადი დო ჟინოსკუა
აძირანა თუნთო, ნგერო,
წელი გენწყჷმუ პატჷნემც
საქმე მეურც თიში ნერო,
ამდღა თაქი გიშიგორუ
უნჩაშეფო თარი, თარი,
ბერაღისჷ ეჭოფუნცუ
სამანცარი უტუში ნჯარი.
არგამათჷ... ვართი ჭორო,
პოპორც ორთჷ ხი ზღვაშორო.
გეგნიჸოთას უჩა ორო,
ის ანწი ვაკო რდასი ჭკორო –
თეშენი ილჷნც ხი ზღვაშორო.
XIX
გურიელხეს დუართათ,
ფარნაოზ ლახირო ჸუნცუ.
გეხანგჷ დო გეგნილასჷ.
ღვა დო თუმას ისოფუნცუ.
ოფირქ მუჭო ბულათიას
ხე დო კუჩხის გუკირუნცჷ.
სვერეხი თიში გჷნატებუ
ზუგიდშა მეფურინჷნცჷ
მარა ამბექ მოურთჷნი
ჩქიმო ტერცჷ ეთიცალი,
გეგონ ბუნტი ქჷდოჭყაფე
ონტუ ქიჸანასჷ ალი.
ბულათიაქ ქაშაჭყორდჷ
დო ირფელი შხვაქჷთი,
მახორობა მიოტუ
გეკილუუ მუშითი
აიშა ხეთ გილაჸუნდეს
ქიშქიდუ მუშითი,
გურიაშა გენირულუ
სქუალამო კუჩხითი.
XX
ბორჯი, ირფელ სი გობარჷ,
ულირ, რენ დო მუმალჷ,
სო რე, ბორჯი სი ვაჸოფექ,
სო ვემიოხე სქანი ნალჷ?
მირსიოლუქ უმუხარცქო
ირო ართი ნერო მალჷ,
სი გიჩქ, სო მი ჩილათე დო
სო მის უღუ ნაინალჷ.
სი რშჷ თინა, მუთი ვაშჷ
მითინც ცა დო დიხა შქასჷ,
სი უჯინედი სარიკოსჷ –
დიხაში ბჟაშე მოხარცქასჷ.
სი ვარენო გიჯინუნი
დიხაში პირველ დორთაფაშა,
სი გიჯინუ პირველი სერი,
პირველი დღაში გოთანაშა.
სი მითინცჷ პატის ვაცე,
სამართალი გიღუ თინჷ,
ხვალე ართი – სქანიწკალა
მითინც ხანდა ვაუდინჷ.
კოჩი მუში მოჯგირესჷ
ჯა დო ქუას ოჸოთანცჷ,
უბადოში ცქვაფა უჩქჷ,
ჯგირცჷ თხოზჷ, ოგორანცჷ,
არძო ფირქენც, მუ ორთჷნი
ირკოჩ შხვაში უჯგუშისჷ,
ბორჯის ვაუჩქ მეფერაფა,
არძოს არძენც მუშუშისჷ.