მორდუ(ალიოშა კვარაცხელია)
I
მუდგარენი მიკიძირე?
გვალო მაღალ გვალაშ წვანს.
კოჩი შორშე ვეგეგენსი,
თიში სიმაღლე დო განსი.
ჩიტიშ ოგვაჯეში ზმა,
კოჩი თაში ქოთქუანსი.
ფაცხა ორე კირდე პის,
ღობილ, მიკოსკიპოჭილი.
დრო დო ხანიშ მოხუჯური
ზოთონ ტიბუ, ზაფხულს რგილი.
მუჟამ ვალ დო გურგინი რე,
დო ქიანა მუნაფილი,
ფაცხა ნირსის მითოტყობუ,
გვალო სქვამი, გვალო ჯგირი.
მარა მუჟამს ჩხანა რენი,
თის ბჟა გიოჯინე ხათე.
დო ფაცხაში სისქვამეთი,
მუთუნ ჸუდეს ვემიართე.
შარა მიობუ, კუჩხიშ შარა,
ღარკულერი, ეშმაკური.
თექ მეშარეს ოსაჭირუ,
მორძგვი თოლი, რკინაშ გური.
ოკო ჸუნდას, რაში ცხენი
გვალო მანგარი დო ჯგირი.
ფერდეფიშე, ფერდეფიშა
გოსხაპუნსი თიში რჯული.
მი მულარე თე ფაცხას,
მირე მინჯე მხიარული,
მიდგარენი აბხაზა რე
ახალგაზრდა, გვალას რდილი.
დიდ ცხოვრებას ვანატრენს
ჭიჭეთი რე კმაყოფილი.
ჯგირი ყამა, ჯგირი თოფი
ჯგირი ცხენი დო ნაბადი.
აბა კოჩი მუს ინატრენს
კოჩი თი ბედის დუნაბადი.
მარა ართი ცხოვრებას,
ოსაჭირუ შხვა მუთუნი,
ცხოვრებაში შინაარსი,
ჸოროფათი ორე სრული.
ბედიქ თის თინა ხოლო,
ვადარკუ დო ქიმეჩუ.
ართ თუთარე მიჸონუნი
ცირა მუში ოსქვამური.
ნაზიბროლა სახელი რე,
სამარგალოშ ოსურსქუა,
მუკნალეფი ცას მურიცხი,
ედემიში ნარდიჯგუა.
მა უჯგუში მუ გიწუა,
ნესტან – დარეჯანიჯგუა.
თის აფხაზა უჸორსუდო
აფხაზ თის გალუაფუ.
აფხაზას ნაზიბროლა
ქიანაშ ტოლი აფუ,
გურშა გურს უთირანს
დო მარძგვანი თოლი აფუ.
საინტერესო ამბე ,
აქ ვარე გათებული
თინეფს რინა უღუდეს,
ნანდულ მიონატრებელი.
მარა ქოიჩქ ცხოვრება,
ართ მითინს ვაგახარენს
თოფურს შხამს უკათუანს
კოს კინე გაანწარენს.
ბედი ირო ვაბედენს,
უბედობა ხოლო ნძალენს.
II
სერი ორე უკუმელა,
გვალო აკოწკერენტელი
ღუ ძახინს ვაგაბედუ,
ღოლი ჯას რე ტყობინელი.
შიშით მითოცანცალანს.
ტყას, თუნთი, ტურა, გერი
მეხი, ვალი იზარზალუ,
დო ჯალეფი ტახუ ბრელი,
მეხი , ვალი იჯვარზალუ.
გვალა, სოფელს დო ბარს.
ეშმაკ ხოლო იგორუნს,
დუდიშ ოტყობინაფალს.
ათე დროს ართი კოჩი,
ცხენს მიორულუანს,
თე მეშარექ ქიმიოდირთუ
ფაცხას, აფხაზაშ კარს.
დოუძახუ ვო მენძელი
საჭირორე გუმორჩქილა,
ამსერ ოკო ქიმეჩე,
კოს დო ცხენსი ბინა.
აფხაზაქ კარი განჯუ
სტუმარს დოუჭყ ინოჯინა,
ვეჩინუ დო უკვირუდუ,
დუდშე კუჩხიშა გობერდღილს.
უკულ კითხუ მი ზოჯინთუ,
მუთუნ ხოლო ვაჭირსუ.
სტუმარქ ბაშლაყი გეგნინწყუ
ნაბადიში თასმა გინწყუ,
ნაბად კუნთხუს ქიკნაპონუ
დო საჩიარი თიქ დიჭყუ.
თუთუნს ქუმუნტუ,
დოუჭყ თიქი ხუმრობა,
ვამიჩინი დო ვარ გოწყინუ
თე უდროვე სუმარობა.
საფარ, საფარ, სი ჸოფექო
მენძელ ეშე გამწონქილუნს.
ბათუ სქანი ძიძე სქუა,
სქან ოსხუნურს მისძირუნს,
საფარ მუჭო ვებჩინია
წუხენს დო დიდო ილუნც,
ართიანიშ გურშენი
ენეფი გვალო დუს დივილუნს.
უკულ ოსურ დოუძახუ,
ოსურ აშო ქომირჩქილი,
საფარ ბეგი მულირილე
ჩქიმი ჯიმა, ჩქიმი ტოლი,
შქირენდას იჸუაფუ,
შარა ულირ აფუ შორი.
მარა საფარ სიტყვა თქუ
ლუკმა ვამოკო ართი
ოღონდ ართი საქმე მიღუ,
თიშ გურშენ მა მოლავრთი,
ვარა ღურა ორე მარდი.
თიცალ მიღუ ჸოროფილიშ
დავალება, ნარაგადი.
თუთუნს ქუმუნტუ
დო ჩიება დიჭყუ ხათე.
ბათუ, ართი საქმე მოკო
გეჩიებუქ დო სი ქაგანდე.
ინალიფა ალმასხიტას
ქიჩინენქო ქაუხვადე,
თიში ცხენ დო ონანგერიშ
ფასი მისი არაგადე
ბოშ კოჩირე, თვალტანადი
ჩქიმ მონირზე საშიშარი.
თის სახელი შორ დო შორს
დიდი უღუ ნამეტანი.
ცხენს გეხე რაშიცალს,
დო კიდირი განიერსი,
ჩქინიწკუმა ხშირი სუმარირე,
ღვინს დიდის ალიენს.
ბირა სხაპუა უჸორს დო
იბირს მრავალჟამიერს,
სისქვამეთი, ბოშალათი,
ძღაბებს გვალო არიენს.
ზია ხანუმ მშვენიერი,
ტანო ჯგირი, სახე ბროლი,
ორე ჩქიმი ჸოროფილი
ცა დო ქიანაში ტოლი.
ჩქიმი გურს იმონენს,
თიში სიტყვა, თიში თოლი
ართო ჯგირი რედო
ხმა უღუ იადონი.
მიწუ დო დამავალუ
სიტყვა გამიგონია,
ქომიჩქუნია გიორქინი,
ჩქიმი დუდი ქუგოკონია და
ინალიფაშ რაში ცხენი
ჸუჩა ქომომჸონია.
ინალიფა მუშ რაშის,
ნებით მითინს ვემეჩანს,
ვარა კოსი დოჸვილუნცი,
ვარა დუსუ ქაჸვილანს.
მეტი შარა ვამიღუ დო
ვოცადუქუ ხირუას,
მორო პატიოსანი კოჩი
თეს დღას ვეშქიდანს.
ბათუქ უწუ თე ხირუა
ვარე სქვამი, ვარე ქება,
მარა ქომიჩქ მწარე რენი
ჸოროფილიშ დავალება.
ვარა ოკო შეასრულე
ვარა ღურა, ვარა რგება.
მარა ქარწყექ მუ ამბერე,
მუჭო სერი მანგარირე.
უჩინებუ წკვეფენებს,
სი მუთუნით ვაგალინე.
მა მიდულუ, მა მიფხირქი,
აწი ჩქიმი საქვარირე,
სი თაქ ქორდა ელაიჩა
თაქ დაჩხერიშ ეკონჯირას.
გომორძგვილო ქიმოფრთიდა
უკულ მორთხინქ კუჩხიშ ქირას.
ქოთქუ დო შეასრულუ,
ხათე განჯუ, ფაცხაშ კარი
ლაფშა ცხენს, ქიმნასხაპუ
დო ნაბიჯი მეჩუ ჩქარი,
გურგინ, გურგინს ვამოხორცქუ,
შორს იხუმინუ წყარი
ნაბადის უბურჯუანს
შხუფი, ბორია დო ქარი,
ცა დო ქიანა აზარზალუ
შარას უნანთენს ვალი.
მარა ბათუშო თენეფი
აკა ვარე საშიშარი.
III
გოთანდ, გინიღუ, გიაQანუ
გოთანდუ დო ორე დღაში,
დავალება შეასრულუ
ბათუს მოჸუნს ჸალა რაში.
ცხენი ფაცხას ქუმკაკირუ
დო იფიქრუ ნაზიბროლა
ასე ოკო ქობძირე
ოჭმარეს ლურსუნ თეში.
აბა მუჭო სქვამი რენი
ჸოროფილიში ინოჯინა
ირკოც ქოუჩქ, ძამი რენი
მუკაჯინუ დო ქოძირუ,
მარა ვარწყე მუთუნ ჯგირს.
ნაზიბროლაშ ჩე კიდირი
დოუშოლუ ჩილამურსი.
იწუხებუ, იწვალებუ,
ფაცხას მიოგანს დუსუ,
მუდგარენი დიდი უღუ
შეწუხება, გასაჭირი.
ნორჩალ აკოცუმილირე
მებარჯილი, მობორჯილი.
ბათუქ საქმეს, გურ ქუჩუ
საქმე ვარე, შურო ჯგირი,
ბათუქ საქმეს გურ გუჩუ
ვარა ვარდუ, საქმეს ჩქარი
საქმე აკოკვაჭილიდუ
მუ გეუდუკო სამართალი!
ნაზიბროლა ინგარდუნი,
ორდუ საფარიში ბრალი
ნორჩალეფი ამტკიცენდუ
მუჭო უხვარებუ ნძალი.
მუფერუ, ჩილამური
გელუქოსუ თისი ხეთი,
უწუ ჩქინი ჸოროფას
რდუნი თეში შიმნახენთი.
ჩქინი ჸოროფა მანგარირე,
ინა მუთუნს ვაგატახე,
ეშმაკი ღორონთქ დოჭყუას,
მუდგარენი უდგუ მახე,
ნაზიბროლა ინგარს დო
შეწუხებულ აფუ სახე.
მუქ იჸუნ გიჭყოლიდე
სისმარირე ვართი ცხადი.
სქანი ბრალი, მუთუნ ვარე
გიჩქუ სითი, მიჩქუ მათი.
უკულ სტუმარს დოუძახუ,
მუსუ უჯინექ გედი ჯიმა
ლაფშა ცხენი მოგიჸონი,
აწი ვერგუ, სქანი ჯინა.
საფარქ ეშე გამწოსოფუ,
ბათუს დოუჭყ ინოჯინა,
მარა ბათუქ გოუძიცუ
მუჭო მაჸალე დო ჯიმა.
საფარქ იფიქრ, მარდ ღორონთს,
მუთუნ ვაუჩქ ინა ბათუს.
ვარა ქოუჩქუდას ყამათ,
კისერს გაითოფკვათუნს.
ალბათ ოსურქ დოუფულუ
დო „სეკრეტო“ შინახენს.
ჩქიმი საქმეს საონჯღოროს
მი თქუანს დო მი გეგენს.
უკულ ცხენეფს ონანგერი
ქუმნოდგეს დო მიდართეს,
ცხენეფ ქალაQაფინეს
დო მართახი გიაშქვეს.
ცხენიშ კუჩხიშ ჩერეზითი,
კაჟი ტვერო გინაშქვესი.
მორზენაშა გიმელეს
ბათუქ ცხენი გაჩემ ძალო,
საფარს თოლს ინაჯინუ
დო უწუ ხმამაღალო.
ღუმა მუთი ქიმინი,
ფულირ ვამაფუ გვალო
კოჩი რდინი მიჩქუდუდო
გინორთექო მაზაკვალო.
ღუმა მუთი აკეთინი
იფრელ მაფუ გაგებული.
ვეპატიებენი ფერი.
გაფუ ჩქიმდა დაშებული.
იფრელ წყარშა ქინობციმუ
მუთი ქომიხანდებუნი,
ამდღარ უკულ ოჸვილარო,
ვეQიქ ჩქიმდე დანდებული.
საფარქ თენა ქიგეგონუნ
ვართ სქიდუ, ვართი ღურუ,
გურქუ შხამით ეიაფშუ,
ტანს გარდუ ჩხე დო ჩხურუ.
დუდქ გვალო ვაჸვილუ დო
სახეს ჭყანაქ დოუსქირუ.
დუდი ვაუჸვილუ მარა
ვარდასინი ქოუსხუნუ.
უჩა საქმე, უჩა შარა,
მაზაკვალქ დოუსხუნუ,
ბათუს უწუ, მართალირექ
მა ვაფთქუა, ანწი ნინას.
ბათუ ტყვია ქუმოჸოთი
ღურა უჯგუ, ჩქიმ რინას.
ჩქიმ კიდირქ დიშოლას,
ჩხე ზისხერქ ქიგლაწიას.
ათე საქმეშ გასწორება
შეულებუ სქანი ტყვიას.
ბათუქ უწუ ვარ, ვარ
მუჭო გოჸოთა სი ტყვია,
დიაჩქიმიშ ნარდი რექ
ძუძუ გაფუ ნაწუა, ჩქიმი თია.
მუთ ქიანას წესი რენი,
თინა გაფუ გოტახილი,
სქანი სვინდისი გაგაწვალენს,
ფიფქრე თინა გობაღუნი.
ასე მეუ სი ნებაშა,
მარა ართის დაგავალე
ჸაბარდოშა ქიმეული
ხათე ოკო ქოუჩქარე
მუქუთ ღუმა გაღოლუნი
უსუბისი განდი ხვალე.
IV
ვართ ოქროთი დო ვარჩხილითი
ვართ გვარით დო ქონებათ,
ჰაჯი უსუბი განთქმულიდუ,
ხვალე ჭკუათ დო გონებათ
მუთი ჯგირი კათა დუნი
ორდუ თიში ნაგურეფი.
საფარ–ბეგი თიშ ნარდიდუ
დო უკული ბრელი შხვეფი.
ასე საფარ მურსუ თიშა
მარა გური აფუ მჩატე.
ჩვეულებაში წინააღმდეგი
მორდუობაში მოღალატე.
ქიმერთ ეჩიებუ გერინელო,
თეცალ დიდი ჩილათაქ,
გურს ქათუთაკარუ,
მუ ქიმინას ვაუჩქუ დო
სახეს ჭყანა ვაპალუ.
სიტყვა კისერს ბურთიცალო
გასქიდუ დო, განკალუ,
ჰაჯი–უსუპი ურჩქილედუ
შეწუხებული, გურიჭვილი.
ბრელი ჭირდუ იში გურს,
ბრელინერი გასაჭირი.
უკულ–უკულ გიაკითხუ,
ქომონჯ მუ თქუ, ქიგეგუნი.
ცოცხალ მუჭო დოგიტუ,
მუშენ რე ვარჸვილუნი.
მაპატიუ ათე ცოდა,
მარა ართი დამავალუ,
(იფრელ) თენა სი ქიგეჩიკონი
დო შხვა მეტი მუთუნ ვარ.
ქეჩია უსუბისი,
დაბა მუსუ თქუანსია,
თიშე ველუქ პასუხისი
მუს უწინს მტყუანსია,
ჰაჯი უსუბიქი თქუ,
ჩქიმდე პასუხი ოკონანო,
ათე საქმე, უჩა საქმე,
მა მუჩითო ოწონალო,
მა ზისხერს ქუდუობუ
ათე ცოდაშ ობონალო,
დო გეჭოფუ თიქ ტაბაჩა,
მანგარო კასილი გოტვენილი.
საფარ კიდირს მეუჭოფუანს,
მოწაფე რე თიში რდილი.
მარა უსუფ ურაგადუ
სი გაჩენდი სი დეთვინი,
იფრელ ჩქიმი ბრალი ორე
კოჩო ვაპოფუქუ რდილი.
სი გაჩენდი, სი დეთვინი
სი ვაიღუ მუთუნ ბრალი
კოჩო გილამლუფუქუ
მა პოფ დუდი ოჸვილარი.
ქოთქუ დო ფურე ტყვია,
საფეთქელშა ქიმკიჭკადუ,
კუმა გაგვარგასუდუ დო
კიდირს ზისხერ მენთხილანდუ,
შური ხორცის ერყებუდუ
საწყალ ჭახანს ქოკუთანდუ.