Carta de Perico a Carmela

by Atanasio Palacio Valdés

Ye la fiesta del llugar
 Que tien per nombre Canzana,
 Pueblu muy afayadizu
 Fincau en una montaña.
 Ya les campanes repiquen,
 Ya del tambor y la gaita
 El xirigateru son
 Fai revuelvos en el alma;
 Ya gufen los volaores
 Y estallen pe la quintana;
 Ya los mozos y les moces
Van á llevai á la santa
Ramos en llenos de cintes
Y rosques de pan d' escanda,
Mientres embabucadina
Carmela la de tía Pacha,
Que ye la más pinturera
Y la más guapa rapaza
De cuantes tien el conceyu
Y una llegua á la rodiada,
Co 'l dengue de terciopelu
La cotilla colorada,
Unes sartes de corales
Que i arrodien la garganta,
Pañuelu espintaraxau,
Zapatos, saya floriada
Y blanques medies de filu;
En la tenobia sentada,
Arremellando los güeyos,
Deletríando tá una carta
Que i unvia d' allá los mares,
El só Perico de Xuana,
Y que lletra más ó ménos
D' isti modu n' ella i fala;
« Carmelina la melguera,
» La de miós sospiros ama
» La que me tien en sos güeyos
« Prisioneres vida y alma;
» Mándesme que yo te cunte
« Too lo qu' aquí me pasa,
« Si m' afayo n' estes tierres,
« Si so calor non m' abrasa,
» Si son guapes les rapaces
 « Y hay dalguna tan melgada
 « Que con veyures y dengues
 » Fai que quiera enquillotrala
 « Olvidandu el to cariñu,….
 »« Ay » non por Dios, calla, calla,
 »Qué mal me facen tos dudes
 « Y me sollivien el alma,
 « Pos les moces que aquí hay
 « Puestes n' una enfilandrada
 « Diérales yo xunto á ti
 « Per un ñisu ó una corbata,
» Que nín siquiera esto valen
« Comparaes con to gracia.
» Yo solu n' el pensamientu
» Traigo tó imáxen fincaa,
» Y d' ella non me aseparo,
» Porqu' ella á mió vida salva
» De Ilaceries y de males
« Piores qu' el trasgu y la güaxa.
« Si me vieres, Carmelina,
» Riyéreste de mió facha;
« Con calzones coloraos,
» Centurión con espingarda,
» Morrión muy arrellumbrante
« Y una casacona llarga
« Que m' allega á los calcaños
» Y les garíes m' atapa.
» Pregúntesme si son munchos
» Los trabayos qu' aquí un pasa
» En esta guerra del diaño
» Donde un honre á I' otro mata,
» Sin arreparar que son
» Fueyes d' una mesma rama.
« ¡ Ay ! Mela de miós entrañes,
« Non pienses que ye folgancia
» Nin tararira ximuestre
» O dalguna moxiganga,
» Lo quo sofrimos los probes
« Qu' estamos n' esta esfoyaza:
» Si vinieres per acá
« Y atopáreste en batalla
» Con esta xente de Xudas
» Que el degorriu la llevara,
» Pudieres ver per tus güeyos
» Cuanta pierna se taraza,
» Cuanta costiella se quiebra,
» Cuantu brazo s' esmigaya,
« Cuantu Ilombo s' estocina,
» Cuanta corada s' arranca,
« Cuanta mollera se fiende
« Y cuantu cuayu se maya.
» Entre fumu y polvarea
« Paez qu' isti mundo s' acaba
»Y nin s' oyen les trompetes
« Nin la voz del que nos manda:
« Sólo s' escucha un xiblíu
» Que mete el fuelgu n' el alma
« Y dempués d' isti cotarru
« Los quexidos que allí llancian
» Homes tiraos pel suelu
» Ximielgándose con rabia
» Entre só sangre y diciendo
« ¡ Ay madre de la mió alma !
« Y si per milagru santu
» Saques tó pelleya salva,
» Con fame, calor y sede
« Volvies á coyer la marcha
« Y aguíxente pa otru llau
» Donde ye peor la danza.
» La Virxen del Cármen quiera
» Llevame aina á mió casa,
» Pos son munches ya les ganes
« Que tengo de ver to cara
« Y de platicar contigo
« Sentaos n' alguna llata,
« O coyéndote les manes
« A la par de la ventana;
» Y pos prontu ya será
» La romería en Canzana,
« Has de llevai á la Virxen
» De mió parte una cuayada
« Y rezai cuantu t' avague
» A tan millagrosa santa,
» Per isti probe rapaz
» Que te quier con toda l' alma.
» Adiós Mela la melguera
» La de mios sospiros ama,
» La que me tien en sos güeyos
« Prisioneres vida y alma,
« Non i pierdas el cariñu
» A tó
Perico de Xuana.
Carmela ensugando apriesa
Perlines que pe la cara
 Tien esparcíes, cual rosa
Con goteres d' orbeyada,
Besa les lletres del nombre,
Fai dobleces á la carta
Y tovía empapiellando
E n' el só senu la guarda.