Civilisation e lingua universal/Tertie Parte/Capitulo 2
| ←Cap. 1: Origine del lingua e del Babal de linguas | Civilisation e lingua universal by |
Cap. 3: Del lingua franc al lingua universal→ |
2. ORIGINE E DEVELOPPAMENTO DEL LINGUA FRANC edit
Ante circa cinquanta mille annos, in le epoca del paleolitic superior, le homine inventa instrumentos e armas e deveni superior al grande bestia. Le rata de mortalitate diminue e su expansion numeric e geografic accelera.
Poco a poco le uso de instrumentos revolutiona le vita human. Le prime grande revolution es le invention del agricultura e del contemporan domestication de plure species de animales pro uso del homine. Pois, in breve tempore, le homine inventa ceramica, le filatura e le textura. Le agricultura revolutiona le conditiones material del vita human, le agricultor pote viver ex un superficie multo minus grande que le collector-chassator, dunque non es obligate a expander se rapidemente. De plus, ante le domestication del camelo, del asino e del cavallo, le homine non habeva altere medio de locomotion que su pedes. Ora, le uso de animales domesticate permitte un mobilitate plus grande - e porta tamben plus grande chance pro contactos inter clanes parlante linguas diverse. Supertoto, in le epoca del domestication, le homine inventa le pastoralismo nomadic in le regiones, ubi le terra non es bastante fertile pro agricultura, ma es bon pro pastura. Le pastoralista non pote fixar se in le village agricole, ma debe migrar - juncte con su clan o tribo - inter le pasturas estive e hibernal, con su grege, familia, tenta e altere haberes, super le dorso de su animales o, plus tarde, super carros tracte per su animales. Durante su migration, le pastor debe prender contacto con le gente del villages agricole, proque le pastoralista non es economicamente independente del societate sedentari del villages. Le pastoralista debe excambiar le surplus de su greges e de su productos contra productos agricultural e industrial del villages.
Per tal contactos non solmente benes son excambiate, ma tamben parolas, nomines del benes, proque, quando le excambio comencia, le pastor non ha parolas pro certe productos del villages, e le agricultor non ha parolas pro certe productos del pastor. Este excambio de parolas inaugura un inversion de tendentia in le developpamento del lingua. Durante le immense longe epocas del economia de collection-chassa, le fortias de separation prevaleva, e le linguas deveniva sempre plus divergente. Al contrario nunc, in consequentia del contactos commercial inter pastores e agricultores, le fortias del mixtion e hibridation de linguas differente entra in scena. Pois, le pastor discoperi, que le villages vicin al pasturas estive habe productos diverse de illos del villages vicin al pasturas hibernal; que le villages estive desira acquirer non solo le productos pastural, ma tamben productos del villages hibernal, e le villages hibernal desira le productos del villages estive. Alcun pastores acquire se un stock del productos del villages et excambia los, in ambe sensos, con bon profito, contra productos de altere villages. - Un passo plus, e alcun pastores discoperi, que le commercio es plus profitabile que le pastoralismo modo Abraham, e ass; pastores deveni le prime mercantes migrante. Illes va del nord al sud, del est al west, in contacto con omne villages al margine del pasturas, e tamben con le communitates pastoralista.
Ora, le mercante debe parlar con le clientes. Ille apprende le nomines de omne benes commerciabile et insenia le nomines a su clientes. Le mercante deveni agente del exambio lingual. Il inricchi le linguas de su clientes con nove parolas: este parolas son parolas commun in le linguas, con le quales le mercante veni in contacto. Assi parolas commun representa un effective perforation del barriera lingual inter communitates parlante linguas diverse. Le linguas comencia, in certe grado, a miscer se, amalgamar se. Le divergentia lingual ha durate fin al invention del agricultura e del pastorialismo. Ex le contacto de este nove formas de cultura resulta le commercio. Con le traffico veni un dar et reciper non solo commercial, ma tamben lingual; un interpenetration, un convergentia del linguas. Pois, quando le progresso de convergentia lingual es sufficiente, le lingua del mercantes le plus active e maxime efficiente deveni generalmente cognite per numerose communitates: Assi nasce un lingua franc (lingua sine grammatica). Effectivemente omne lingua usate per estranieros deveni considerabilemente simplificate. Assi le lingua franc es multo plus simple que su linguas de origine. Este observation general es ben constatate jam in le prime caso historic, in le contactos del pastores-mercantes del Arabic Peninsula e le villages del 'Crescente Fertile', que es le circumferentia agricole del Arabic Peninsula.
Le heroes del scena - le prime mercantes historic, le AKKADIANOS, e lor lingua, le AKKADIANO, deveni le prime lingua franc historic, como nos va vider in detalio plus tarde.
Le lingua que gania le victoria super altere linguas concurrente e deveni lingua franc in uso in un certe territorio polyglotte, debe su victoria al dinamismo, efficientia, energia e potentia de su propagatores in le campo del traffico commercial, cultural, politic e militar. Ya, le trafficante dinamic in contacto con populos parlante linguas estranie, senti su proprie lingua regional como un prision e transforma su lingua regional, poco a poco, ad un lingua franc, pro liberar se de su prision. Totevia, linguas como homines, non pote ganiar victorias sin pagar le precio del victoria. Le precio, pro ganiar le rolo de lingua franc, es le sacrificio del native super-subtilitates e superfinessas esoteric, non traducibile in altere linguas, dunque sin signification appreciabile pro estranieros. De facto, solo le personas, qui apprende un lingua durante lor infantia, va parlar le lingua con perfection, e solmente illes pote appreciar le subtilitates e superfinessas esoteric, partes del tradition regional e vehiculos de associtationes del vita regional. Le elimination de esoteric regionalismos significa le simplification del lingua, caracteristic pro le lingua franc. Simplification accompania sempre le expansion del lingua, ma non significa le vulgarisation, como certe litteratos, amicos del elemento esoteric, pretende. Le lingua franc es hibrida, perque nasce ex le promiscuitate de linguas incontrante. Quando on incontra gente parlante altere linguas, inevitabilemente on impresta vocabulos e stucturas grammatical ex altere linguas. Tal incontros deveni intime in le quadro de un civilisation. Le lingua, que expone se le plus generosemente al influentias de altere linguas, inricchi se e deveni plus expressive, plus utile e plus attractive pro estranieros. In le bucca del estranieros, le lingua simplifica se, e hibrida se sempre plus con elementos estranie. Le resultato de este hibridation es le lingua franc: un lingua hibrida, usabile pro illes, qui cognosce un del linguas hibridante. Le facilitate del comprension e del active uso depende naturalmente del cultura del usator. Le lingua franc es melio comprensibile al personas, qui cognosce le expressiones imprestate ex altere linguas.
In le lingua franc, le perdita del regionalismos esoteric es multiplemente compensate per le ganio de estranie parolas capace de exprimer conceptos non exprimibile per le lingua ante su transformation al lingua franc, o exprimibile solo per circumscriptiones laboriose e insufficiente. In consequentia, un lingua franc adulte es plus expressive, plus utile, e plus attractive pro estranieros.
In le bucca de estranieros, le lingua inricchi le sempre plus con elementos estranie. In consequentia le lingua franc 'adulte' es plus expressive, plus intelligibile e plus facilemente maneabile que le linguas original.
Le destino del linguas franc
Un prime gruppo de linguas franc remane linguas franc, un secunde gruppo deveni LINGUA UNIVERSAL. Ora nos va tractar le prime gruppo; le secunde gruppo va esser tractate in capitulos separate.
Le caso de EGYPTO: Quando Egypto conquire nove provincias in Africa et Asia, on introduce un multiple de estranie mercenarios, artisanos, deportatos e sclavos, qui parla linguas estranie. Le estranieros probava simplificar le lingua difficile del Egypto, e miscer le con lor parolas proprie. In consequentia le egyptiano comencia a transformar se in un lingua plus simple e ric in elementos nonegyptian. Durante alcun tempore le egyptiano simplificate e inricchite servi como colloquial lingua franc. Pois in le dece-quarte seculo a.C. le egyptian lingua franc inunda le dominio del egyptiano classic, supplementante le e deveni le medio de official e litterari communication del "Nove Imperio". Le cambiamento eveni sub le regno de Ikhnaton (1370-1352 a.C.) qui ha scripte le manifesto de su nove religion monoteistic: le 'Himno del Sol' in le lingua franc egyptian. Este lingua franc lassa a nos le heritage de un litteratura vigorose: un exemplo perfecte del emergentia de un lingua litterari ex un lingua franc.
Le constructores del IMPERIO del INCAS (Peru) desirava un administration efficiente in medio de un population parlante diverse linguas. Benque le Incas habeva un lingua classic pro lor elite, illes eligeva le lingua franc QUICHUA como lingua official del imperio. Le quichua era un grande beneficio e ha unite non solo le populos parlante diverse linguas del imperio del Incas, ma tamben le populos del statos successori. Quando le espanioles habeva conquisite le Imperio del Incas, le quichua continuava a viver e servir, e vive tamben hodie, como lingua popular. Le quichua ha facilitate le expansion del cristianismo in Sud-America. Le jesuitas ha adoptate le quichua como lingua missionari e ha create un scriptura pro quichua per medio del alfabeto latin. Un catedra universitari pro quichua era fundate in 1576 in le Universitate de Lima. Le vaste diffusion del quichua facilitava le inseniamento del espaniol al population. Nonobstante, le quichua non poteva facer le carriera de lingua litterari, proque Sudamerica recipeva un immigration massive ex Espania e Portugal, si que le espaniol e le portugese deveniva le vehiculos del litteratura. Un grande parte del sudamericanos parla ancora quichua.
NEO-PERSIANO: Durante le dece-sexte e dece-septime seculo p.Cr. le neopersiano (nove lingua persian) attinge curso, como lingua official, in le spatio de Sud-West-Asia e tamben Sud-Est-Europa - e debe pagar le precio usual de su expansion per simplification e infusion de parolas e structuras estranie. De facto, le neopersiano transforma se in lingua franc. Le lingua materne del minoritates dominante in le imperio era le ottomano turc. On parlava neo-persian lingua franc in le public administration, ma, libere de servicio, on parlava le lingua materne. Totevia, pro facer belle figura de homine culte, on misce fortemente le lingua materne con elementos neo-persian, e on arriva a un structura grammatic quasi totalmente neo-persian. Naturalmente, on misce tamben le neo-persiano official con parolas del lingua materne. Pois, le imperator Akbar, le Grande Mogul (1556-1605 p.Cr.) succumbe al fascino del cultura indian, e favora le indianisation del neo-persiano. Le resultato es un del plus interessante hibridationes in campo linguistic: le URDU ("lingua de campo") pro que 'urdu' e 'ordo' significa 'horda', militarmente tamben 'corps de armea'. Le parola 'horda' vive usque hodie. Urdu era un excellente lingua franc inter nativos e estranieros. Le vocabulario urdu es quasi totalmente neopersian, ma le grammatica es totalmente hindustani. Urdu es tamben hodie un del major linguas de India.
In CHINA, le unitate del imperio es mantenite ab le sexte seculo a.Cr. Tal facto favorava le developpamento del lingua "MANDARIN", un imperial lingua franc, multo necessari, proque le dialectos chinese es tanto differente, que le chineses del nord non comprende le chineses del sud. Le mandarin ha conquisite sempre plus grande partes de China. Hodie, le governamento communista ha promote le lingua franc mandarin a lingua del tote China, malgrado que le mandarin es considerabilemente differente de omne dialectos chinese.
Un exemplo de LINGUA FRANC SLAVE es le RUSSO. Russia ha acquisite un grande imperio per annexion de multe populos non-russe e non-slave. In le USSR le populos annexe figura como republicas autonome. Le populo parla su linguas regional, ma le lingua del cultura de omne republicas autonome es le russo, si que le russo functiona como lingua franc de un population de plus que 200 milliones.
Le LINGUA ARABE expande se, ab le costa del Oceano Indian, verso le Grande Lacos de Africa, et ab le Sahara al Sudan, per medio de pastores, mercantes e razziatores de sclavos. Le impacto del arabe al linguas native produce un hibridation tipic. Con le lingua "bantu" multo diffuse, le arabo amalgama se al lingua franc SWAHILI, con scriptura arabe. Con le linguas semi-nomades inter Sahara e Sudan, le arabo hibrida se a due linguas franc: fulani e haussa. Le colonisatores european patronisava le diffusion del linguas franc arabe et usava les como linguas de administration in vaste territorios. Inter le tres, swahili faceva le plus grande progresso.
Le autor del presente studio cognosce un excellente film intitulate "UHURU" (= libertat), parlate in swahili, per actores appertinente al communitate mundial del Rearmamento Moral. Le presidente del Kenya, Yomo Kenyatta, ha introducte swahili como lingua official de su pais - e le ulterior chances de expansion de swahili es favorabile.
Durante le periodo MEDIEVAL, majormente in NORD-ITALIA, un mundo de statos-citates developpa le splendores cultural de Venetia, Florentia, etc. In curso del developpamento cultural, le DIALECTO toscan supera omne altere dialectos italian. Le carriera del TOSCANO es comparabile al carriera del greco attic, como nos va vider in le tractamento del grec lingua franc (koiné). Le TOSCANO debeva pagar le mesme precio pro su diffusion victoriose, como le greco attic. Como le greco attic transformava se in koiné, le toscano transforma se in un lingua hibrida, incorporante multe elementos estranie, e simplificante se considerabilemente, per marinos de Venetia e Genua, per mercantes de Florentia e Pisa. Le toscano hibrida supervive le independentia del statos-citates. In le seculo dece-sexte, le toscano hibrida deveni le lingua de servicio tanto del flotta ottoman, quanto del adversari flottas venetian e genuese. In le seculo dece-none, le mesme toscano hibrida es le lingua de servicio del flotta austro-hungare. Le toscano hibrida recipe le nomine historic "LINGUA FRANCA", le qual deveni le nomine generic de omne linguas hibrida. In le lingua franc toscan, in le Levante, le base italian es quasi interrate per le carga del apportos estranie.
Plus tarde, le francese lingua franc reimplacia le lingua franc
italian. A partir del regno de Louis XIV (1643-1715) le Francia supera su principal competitor, le monarchia de Habsburg. Alora le cultura francese comencia a exercer attraction al populos. Quando pois Napoleon conquire un imperio super le decadente poter del statos-citates, le imperio de Napoleon demonstra se non solo como fortia militar, ma tamben como factor cultural. Resultato: le lingua francese establi se como lingua franc del central parte del mundo occidental, e succede extender su domination fin al lontan extremitates del imperios ex-espaniol et ex-ottoman. Le subsequente eruption del nationalismo german et italian non pote eliminar substantialmente le influentia francese. Tamben hodie le lingua francese es ancora lingua de diplomatia (insimul con le lingua anglese) - es lingua auxiliar del viagiator in Belgio, Swissa, Espania, Portugal, America Latin, Canada, Rumania, Grecia, Syria, Turkia, Egypto et in multe nove statos de Africa.
Naturalmente, le francese como le italiano, debeva pagar le precio de su expansion con simplification e infusion de parolas estrenie. Il es ver, que multe franceses culte considera le lingua franc francese como multo inferior al francese pur; esto es un question de gusto. Nos vole simplemente constatar, que per medio del lingua franc francese un multitude de homines comprende se, homines qui non pote apprender un lingua tanto difficile, como le francese litterari.
Le autor del studio presente ha le experientia, que le estranieros, parlante francese, parla un lingua multo plus vicin al lingua franc francese, que al francese litterari. Le triumfo del francese es le triumfo del lingua franc francese, e non del francese litterari.
Tamben in tempore recente on observa le formation de un nove lingua franc francese, "franglais", parlate per le turistas american, anglese, indian, australian etc. Ora, le lingua franc es un progresso pro compler le mission del lingua, proque le lingua franc es un medio de comprension plus efficiente que le lingua litterari.
Le efficientia pro comprension, tamben al costo del puritat, era sempre essential pro le successo del lingua, como demonstra le carriera cultural e historic del akkadiano, del arameico, del greco e del latino. In lingua, como in elevation de animales e plantas, le racia pur es inferior al hibrida. Le lingua hibrida es superior al lingua pur.
Le lingua franc anglese es le resultato del expansion militar, politic e commercial de Anglaterra. Le lingua anglese establiva se como lingua franc nord-american, del subcontinente de India, de Australia, e de multe altere paises de Asia et Africa. In consequentia de tal gigantesc expansion, tamben altere paises del Oriente Extreme, non dominate per Anglaterra, ha acceptate le lingua franc anglese, pro uso plus o minus extense, como China e Japon. Naturalmente, tal expansion non era possibile sin simplification e infusion de parolas estranie. - Le simplification culminava in le "pidjin", anglese de China, que, de facto, es un chinese colloquial in mascara anglese.
Le anglese avantia a lingua diplomatic, in paritate con le francese; tamben post le liquidation del Imperio Britannic, le anglese remane in curso como lingua franc in omne partes, ubi illo era introducte anteriormente; in INDIA le anglese lingua franc es le sol medio de comprension inter le populos de India, parlante 16 major e multe minor linguas native. Un grande numero de jornales e revistas in India es publicate in lingua anglese.
Le anglese es electe como lingua del aviation mundial. In nostre epoca le anglese es le lingua franc le plus diffuse. - Poco postea veni le lingua franc francese.
Un lingua franc hollandese es usate, como lingua popular, in Sud-Africa, sub le nomine "AFRICAN". Altere lingua franc hollandese es in uso in Indonesia. Le intelligentia dominante parla "jampur", que es un hibrida del indonesiano con hollandese, per que le intelligentia es educate in scolas e universitates hollandese.
Per tanto, le radices del anglese, francese e hollandese non son sufficientemente solide in le paises, que possede civilisationes antique e linguas altemente developpate, como China, Japon, India e paises islamic. Anglese, francese e hollandese son in concurrentia inter se e con le espaniol.
In consequentia, necun de este linguas pote devenir lingua franc del tote mundo. Ya, il es evidente, que le lingua franc mundial debe esser inclusive, debe continer omne linguistic elementos commun a este tres principal linguas e evita le esoteric elementos particular tanto del anglese que del francese et espaniol. Per tale processo on arriva al lingua, in que nos scribe este essayo.