Coche Seniëur Bepo Mahlknecht, ugrister d' Urtijëi

Coche Seniëur Bepo Mahlknecht, ugrister d' Urtijëi  (1807)  by Matie Ploner
ladin Gherdeina
grafia moderna

Coche Seniëur Bepo Mahlknecht, ugrister d' Urtijëi, à da fé a giapé Stina dl Sigat


Da Seniëur Matie Ploner, ugrister a Ciastel (1800-30)

Fete da catif dassënn!
Canche Seniëur Cristl vën.
Ne te stilé nsci de lën!
Dì: Bon di! Uniëis' a bën?
Sëis unì? É bën drët gën
Che uniëis a me crì.
Ve spitan bën ert, sci sci.
Y cun vera mpazienza,
No mé nëus - dut Urtijëi!


Ve spitova ert - chël sei.
Pitl y grant, uniun l sà,
Che sëis n uem dlonch stimà.
Vo nes ëis mandà y dunà
san Benedët y si corp sant.
Chësc ie nosta cuntentëza;
Duc svaiova cun legrëza.
Pitl y grant, chimei udova:
Viva bera Cristl, viva!
Ël nes à mandà debant
su si spëises n corp sant.
Percie che l ie uem drët bon y rich,
L al dat debant a San Durich.
Prëia per nëus San Benedët,
Acioche vivonse bën y drët,
Y canche on finà nosc dis,
Ruvons su a Paravis!
Bossi po drët bel la man,
Dì: sëis' a bën nton y sann?
Fei n bel gran cumplimënt;
Ma ne unì drë tan ruvënt
A tuché la man a Stina.
Ies unida? Cara mina!
M' ues bon mo?
Ies bën ënghe drët nton?
O sci, sci, te cëles bon,
T' es n bel gran sumenton!
Po dirala: cëla vé
Chësc dij prësc de maridé.
Lasceme inant unì!
Posse pa bën mo te l dì.
O selinità festiva!
Ciantes tu, che duc audiva.
Ie ulësse na santa viva.
No mé l corp, no mé l os,
Ma che à pel y cërn ados.
Chiche ntënd, m' à ntendù,
Mo ne muesses dì deplù.
Viva, bera Cristl, viva!
Ie ulësse na santa viva.
Po scota chiet y lascia fé,
L vën pa bën mo a se l dé.
A dì dl mat, chël ses tu bën,
Te n bòt ne mazen n lën.
L maridé ie sciche n juech,
N muessa fé a puech a puech:


Tost suné,
Tost cianté,
Tost balé.
Tost sauté,
Tost sci, sci!
Tost no, no!
La va pa bën dedò!
Canche Stina uel cianté
Mësses, bespres o tanives,
Lascia pu jì aut la pives!
Po mët verda, cëla vé
Y mustrëve drët catives,
Lascia piesc y mans sauté!
Y fajëde gran rumor,
Canche Stina vën sul cor.
A suné pra l clavier
Lascia jì la mans lesier!
Sën mët verda dantaldut
Y cëla che t' la giapes,
Śën auza su la tlapes,
Ne sparanië la soles,
Ne sparanië ciauzei,
Ne sparanië paroles,
Ne sparanië stivei,
Sce Stina vën de mei.
Sce n auter vën po a la ulëi,
Po dì: ce ues pa tu cuion,
Po sauti pu mé ti ciavëi
Y dai tl cul n bon calzon.
Perete! Dì: Sce t' es piesc y mans
Scenó ne jì plu a mutans.
Tu ne unì plu te mi fava,
O te acuse pra ti ava!
Po diral: Lasceme jì,
Ie t' la lasce gën a ti.
Dai la beles, dai la bones
Y dì: mi cara bona Stina,
Chetù, che tu me toles
Cun volontà divina?
Sci, sce l ie drët a Die,
Dut bon, dut drët, dut bel.
Chësc scrij ënghe Matie
Tla cura da Ciastel.
Tu ses bën, chi che son,
Ne breve cun richëzes,
Ma ie t' ue eder bon

Y mostre gran belëzes.
Sce tu me toles, ie te l dij'
Tu me fejes n gran servisc.
O Stina dala Sia,
O Stina dl Sigat,
Sce tu ne n' ies la mia,
Devënti bele mat.
Tl prim farala n puech l sëurt
Y dirà bel puech y nia;
Po muesses tu i fé l acort.
Ie son tie y tu ies mia,
Śën ses tu, bela stria.
Ne me tré giut per l nes,
Sce tu ne n' ues tò me,
N' ulon fé gran pruzes,
Te toli ie mpo te.
Sce mei la dij per finta: no!
Ne muesses tu prëst zeder,
Damanda po: percie pa no?
Ie te ue pa bën fé veder,
Te cunësce bën Cristina,
Tu ies fauza, tu ies fina,
Tu ies furba, malandrina,
Ma deguni la ndevina.
A me tò dal cuer la spina;
Mé tu sëula - tu Cristina,
Percie tu m' es ferì,
M' es tu sëula da varì.
Es ntendù y es audì?
Śën dime bel prësc de sci!
Po dirala bën bel plan
Per tudësch o per talian:
Ja, ja, fürwahr!
San Balaran!
Tu prëies bel sciche n fascian.
Tu ies mpo n bon cristian,
Vie pu ca, te dé la man.
Ie te jure pra mi pristl,
Va damanda bera Cristl,
Po sce l te darà pro,
Messerei mpo te tò,
Tu ne des mpo no do.
Po sauti ite ala proza.
Y dì: Can ulons' a fé la noza?
Po dirala: bel prëst de mei.

O sie laudà Idie! śën t' ei!
Po n es mo una da passé,
Te muesses mo la damandé
A seniëur Cristl - cëla vé!
Chësc te farà pa mo sué!
Te muesses mefo la vaghé,
Y bel la cosses palejé.
Śën dì pu tu, co ues pa fé,
Te ies n puere gramac,
Piec che chël totl da Pradac.
Muesse bele ie tl dì.
Tuë tu ca y fé nsci:
Canche l leva da duman,
Va y bossi la man!
- Ëis' a bën drët bon durmì?
Ësse zeche da ve dì.
Ma bon di! Ie son tan gram,
Ne n' é plu sëit, ne n' é plu fam;
Me vën ertsëura a ve l dì,
Ma dirëis bën de sci.
Po diral: cie ues pa?
- L ie na cossa de mpurtanza,
Che me fej drë mel la panza,
Ma scusëde mi creanza,
Y l fossa na mancanza,
Sce ne n' ësse la fidanza
De ve l dì a Vo, seniëur,
Cie che ie l mi dulëur,
Che me druca tan l cuer.
Po diral: puere mut.
Dì bel prësc y ne fé tan giut!
- Sci, seniëur, l foss lier dì,
Ma dirëis' a bën de sci?
Cie uei ie tan pensé,
Muesse mefo palejé,
Muesse mefo la vaghé,
L ie śën piec che se pisté.
Dëssi dì? - L dije: ne sé.
Pudëis bën zënza ve l pensé,
L ie saurì da ndeviné.
Dì diral: Oh lascia sté,
Va pa pu a cheghé.
- Ulësse mefo me maridé.
Oh, diral, śën n ei assé.
- Ulëis'a forsci gor paré?
Ie ne sé, diral, co fé.

Dëssi pa propi t' la dé?
- Bën segur! dì tu, se sà!
Po per chësc v' ei damandà.
Vie pu, diral, tu bloza,
Can ulëis' a po fé la noza?
- Stina, Stina, es audì?
Vie pu ca, l dij de sci.
Po vën Stina su per scela,
Po damandel: Cara bela
Ues'a l tò y ues l avëi?
Po dirala: Ess plajëi,
Śën cialëde, bera Cristl,
É jurà nfin pra l pristl.
V' é dit de l maridé,
Ma per spas ne pon juré.
Sì, di certo, signor zio,
L'ho eletto per il mio
Per ispirazion di Dio
E con volontà dello zio
Lo prenderò poi io.
Po diral pa bën: per me
Poste tu l maridé.
Da per me mo chëst ann,
Mé dajonse bel la man.
Fé po tu ti cumplimënt
Y n bel rengraziamënt.
Bera Cristl, Die ve l paie,
Śën ulons pa cighé
Y bel prësc se maridé.
O solenità festiva!
Viva, bera Cristl, viva!
Śën ei bën mi santa viva!
Po va pu y gëura l viere
Y chërda prëst po bera Piere,
Ne fajëde gran cianfonies,
Jide prësc n calonia,
Jide po mo n chël di.
Jide bel drët do la via,
Che degun ne sebe nia,
Fajëde pa po cunedì;
La vedles ne n' à pa po da dì.
Es audì?
Fé tu nsci!
Y n chël di che tu es la noza,
Se n buvons pa na boza!