Czyrwōnŏ Kapuca

by Braciŏ Grimm

Za starego piyrwyj była sie małŏ, piyknŏ dziouszka, co jij kożdy przoł, jak ino na niã wejzdrzoł. Ale nojbarzij przoła jij ôd nij starka, co dała by jij wszyjsko, co ino miała. Rŏz dała jij małõ kapucã z czerwōnego pliszu, w kerym dziouszka wyglōndała tak szumnie, iże dycki łaziyła ino w nij; beztōż ludzie jij gŏdali „Czerwōno Kapuca”.

Ôbrŏz na ôbkłŏdce: Carl Offterdinger, Rotkäppchen

Jedyn dziyń ôd nij matka pedziała dō nij:

— Mŏsz tukej kōncek kołŏcza i flaszkã wina. Zaniyś je do starki, bo je niymocnŏ i słabŏ, a to jij zrobi dobrze. Idź podwielã sie zrobi gorko, a jak bydziesz iś, to idź pozornie i cicho, i niy słaź
z drōgi, bo możesz kajś padnōńć, strzaskać flaszkã i wtynczŏs starka nic niy dostanie. Jak wlyziesz do izby, to powiydz „dziyń dobry” i niy ôglōndej sie po ekach, podwiela tego niy zrobisz.

— Przirzekōm, iże tak zrobiã — pedziała Czerwōnŏ Kapuca, wziōnła rzeczy i poszła.

Starka miyszkała w lesie, kole pōł godziny piechty ôd wsi i zarŏz jak Czerwōnŏ Kapuca weszła do lasa, to trefiyła wilka. Niy wiedziała, co to je za bestyjŏ i beztōż sie nic go niy bała.

— Dziyń dobry, Czerwōnŏ Kapuco — pedzioł.

— Dziyń dobry, wilku.

— Kaj to idziesz tak wczas?

— Do starki.

— A co mŏsz we fŏrtuszku?

— Kołŏcz i wino. Wczorej my piykli, tōż starka dostanie co dobrego, coby siył dostała.

— A kaj miyszkŏ twoja starka, Czerwōnŏ Kapuco?

— Piytnŏście minut stōnd w lesie. Ôd nij chałpa stoji pod trzyma dymbami, a blisko sōm ôrzeszyny. Musisz wiedzieć, kaj to je — pedziała dziouszka.

Wilk sie pōmyśloł: „Takŏ dziouszka by była richtich dobrŏ na śniŏdanie. Lepszŏ aniżeli ta starŏ kobiyta. Muszã ôbrotnie zagrać, coby ôbie zeżrić”. Szoł chwilã kole Czerwōnyj Kapuce,
a niyskorzij pedzioł:

— Patrz, jake piykne kwiŏtki sam sōm. Czymu na nie ani niy wejzdrzisz? Jak piyknie ptŏki śpiywajōm, tyż wierzã niy słyszysz. Idziesz tak, chobyś szła do szkoły, a przecã sam je tak radośnie w lesie.

Kapuca podniosła ôczy i ôbejzdrzała piykne słōńce świycić bez strōmy i piykne kwiŏtki rosnōńć wszyńdzie. Pōmyślała sie: „Prziniesã starce pŏrã kwiŏtkōw, to sie ucieszy. Je tak wczas, iże dyć niy bydã niyskornŏ”. Zeszła z drōgi, coby nazbiyrać kwiŏtkōw i co znŏdła jaki jedyn piykny, to kōncek dalij ôbejzdrzała jeszcze piykniyjszy, i tak szła i szła corŏz to dalij w las.

Wtynczŏs wilk polecioł prosto do chałpy ôd starki i zaklupoł na dźwiyrze.

— Fto tam?

— Czerwōnŏ Kapuca — pedzioł wilk — prziniosłach kołŏcz i wino. Ôtwōrz dźwiyrze.

— Naciś na klōmkã — pedziała starka. — Za słabŏ żech je i niy poradzã stŏć.

Wilk nacis na klamkã, dźwiyrze sie ôtworziły, bez słowa prziszoł do łōżka ôd starki i jã łyknōł. Ôblyk sie w ôd nij szaty i myckã, wlŏz do łōżka i zasłōniōł gardiny.

Czerwōnŏ Kapuca durch zbiyrała kwiŏtki i jak miała ich telã, iże niy mogła wiyncyj niyś, spōmniała sie ô starce i poszła dō nij.

Udziwiyła sie, iże dźwiyrze ôd chałpy były ôtwarte i jak weszła do izby, miała take cudaczne uczucie, iże pōmyślała sie: „Jezderkusie! Jak sam dzisiej strasznie, a przecã dycki mi u starki było wesoło”. Pedziała:

— Dziyń dobry, starko!

Ale żŏdyn niy ôdpedzioł, tōż prziszła do łōżka i ôdsłōniyła gardiny. Była tam starka w mycce zaciōngniyntyj na bezma cołke ôblicze i wyglōndała cudacznie.

— O, starko! — pedziała. — Jake ty mŏsz sroge uszy!

— Coby cie lepij słyszeć.

— Ale starko, jake ty mŏsz sroge ôczy! — pedziała.

— Coby cie lepij widzieć.

— Ale starko, jake ty mŏsz sroge rynce!

— Coby cie lepij tulić.

— O! Ale starko, jakõ ty mŏsz ôszkliwõ srogõ gymbã!

— Coby cie lepij zeżrić!

I zarŏz jak wilk to pedzioł, to wyskoczōł z łōżka i łyknōł Czerwōnõ Kapucã.

Jak sie już pojŏd, legnōł sie nazŏd do łōżka, coby sie drzymnōńć i zaczōn fest głośno chyrczeć. Kole chałpy przełaziōł myśliwiec i pōmyśloł sie: „Jak starŏ kobiyta chrapie! Muszã ôbejzdrzeć, jeźli czego jij trza”. Weszoł do izby i jak podeszoł do łōżka, to ôbejzdrzoł w nim wilka.

— Sam żeś je, ty stary grzyszniku! — pedzioł. — Dugoch cie szukoł!

I jak już mioł w niygo strzylać, to sie pōmyśloł, iże dyć wilk mōg łyknōńć starkã i możno bydzie jã szło jeszcze uretować, tōż niy strzylōł, ino wziōn nożyce i wziōn tnōńć wilkowi bachōrz, jak tyn społ. Jak zrobiōł dwa tniyńcia, to ôbejzdrzoł Czerwōnõ Kapucã, tōż zrobiōł jeszcze dwa tniyńcia
i z bachorza wyskoczyła dziouszka i zaczła lamyntować:

— Jakigo stracha żech miała! Jakŏ we pojstrzodku wilka ćma była!

I wyciōngli tyż żywõ starkã, chociŏż hned niy dychała. Czerwōnŏ Kapuca prziniosła zarŏz sroge bergi, kere wraziyli wilkowi do bachorza i jak ôn sie ôbudziōł, to chcioł uciykać, ale bergi były take ciynżke, iże zarŏz sie ôbalōł i zdech.

Wszyjscy byli ucieszyni. Myśliwiec ściōng z wilka skōrã i poszoł z niōm do dōm. Starka zjadła kołŏcz i wypiyła wino, co Kapuca prziniosła, i zarŏz sie lepij poczuła. A dziouszka sie pōmyślała: „Jak dugo żyjã, nigdy wiyncyj niy zejdã z drōgi do lasa, jak matka mi pedziała, coby tego niy robić”.

A rŏz bezma Czerwōnŏ Kapuca zaś szła z kołŏczym do starki, inkszy wilk dō nij zagŏdoł
i prōbowoł jã ôdkludzić ôd drōgi. Czerwōnŏ Kapuca ale pamiyntała, co było piyrwyj, poszła drōgōm prosto do starki i pedziała jij, iże naszła wilka i tyn jij pedzioł „dziyń dobry”, ale mioł take cudaczne ôczy, iże jak by niy byli na publicznyj drōdze, to na isto by jã zjŏd.

— No ja — pedziała starka, — zawrzij dźwiyrze, coby niy mōg wlyź.

I zarŏz prziszoł wilk, zaklupoł na dźwiyrze i pedzioł:

— Ôtwōrz, starko! To jŏ, Czerwōnŏ Kapuca! Prziniosłach ci kołocze.

Ale ône nic niy ôdpedziały, tōż wilk przeszoł dwa abo trzi razy naôbkoło chałpy i wlŏz na dach, coby poczekać na Kapucã, jak pōdzie na wieczōr do dōm, i zeżrić jã po ćmŏku. Starka ale dōmyślyła sie, co ôn chce zrobić. Przed chałpōm stoło sroge kamiynne koryto, tōż pedziała do dziouszki:

— Weź ajmer. Zrobiyłach wczorej wuszty, tōż zaniyś wodã z nich do koryta.

Czerwōnŏ Kapuca niosła wodã, aż koryto było połne. Wōń ze wusztōw doszła do wilka i ôn wōnioł i dziwoł sie na dōł. Narŏz wychylōł sie za fest, ślecioł do koryta i sie utopiōł. Czerwōnŏ Kapuca poszła bezpiycznie do dōm i nigdy żŏdnymu krziwdy niy zrobiyła.