Gramat Volapüka/Fonun
| ← Tiädapad | Fonun Gramat Volapüka |
Brefods → |
‚Unam uni generi humano linguam‘.
Menefe bal püki bal.
Gramat at danädon davedi oka vipe slopanas fiedik anik Vpa ad dönulifükön volapüki mekavik at.
Dinäds difik ekodons das mödikans edeflekons okis de Vp., e das pük at eperon mödikosi fluna okik. Bal kodas atosa sio ebinon fomam vödas, e pato fomam koboyümavödas. Pö fomam vödas nulik e pö fomam koboyümavödas el ‚Schleyer‘: datikan letälenik Vpa‹ sevabö ägebädom brefükamis somik, das vöds at tefü licin okas ivedons fikuliko sevädoviks. Dub atos vöds nulik Vpa ivedons fikuliko memidoviks ed älonülons memäle flagis vemo töbikis. Kludo if ävilobsöv, das Vp. ödageton dönu in kosäd bevünetik pladi, kel duton lü ok, e keli i meriton, täno mu balido vödastok Vpa ömutonöv paxamön e pamenodön utöpo, kö özesüdosöv. Ab bi fomam vödas klulo söton pastabön dub noms gramatik kuratiko pelonöls, i äzesüdos ad revidön staböfo gramati Vpa. Bligädi at, sevabo: e revid gramata e revid vödas Vpik, edunikob.
Bü d. 31id mäzula ela 1929, kludo tü timül mö yels ebo luldegs pos datik Vpa fa ‚J. M. Schleyer‘, vobod oba äblümon.
Ün prilul ela 1929 evisitob söli: ‚Prof. Dr. Alb. Sleumer‘, cifal Vpanefa ä delikan Vpakadäma‹ ad jonön ome vobodi oba, ed ün setul yela ot obs bofik evegobs lü ‚Wienacht‘ (in Jveizän) ad bespikön us ko söl: ‚J. Sprenger‘‹ vobodi oba e dinädis votik Vpi tefölis.
Pläamü dins anik äkanoy baicedön tefü ceds obik. Votükamis anik, kels äzesüdons, elüblinob ini gramat ed ini vödabuk, ven äbinob dänu in lomän oba, sodas gramat at gegivon utosi, kelosi elonobs kilo fifümiko pö kobikam obas in ‚Wienacht‘ de d. 17id jüesa d. 19id setula ela 1929. Dins anik, tefü kels nog älaboy vipi patik, pomäniotons in noets.
IVSäkäd, va pük valemik paneodon, is no nedon pabespikön. Kosäd bevünetik gianagretik, ted bevünetik, tefs bolitik bevünetik vero zesüdükons dalabi püka bevünetik.
Neod at ädabinon ya de tims vönädikün e päfölon jünu dub geb pluuneplu valemik bala pükas lifik. Ün nutim sevädiko plä latin Fransänapük e Linglänapük pagebons as volapüks.
Geb at bala u mödikuma pükas lifik as volapük, pasenälon ebo fa lödans reigänas votik, kelas püks i paspikons fa balionats reigäbas as pödiopladam okas it ed as privilegam länas ut, kelas püks pagebons as volapüks. Pato nü netäliseved netas difik glofon aiplu, senäl at dodon aiplu ad givülön bali pükas lifik stadi privilegik volapüka. Lä atos nog dod binon, das pük lifik alik i binon fikuliko lärnovik. Löns mödik, kelis pük alik labon, kodons, das neodoy studi yelas mödik, büä kanoy spikön e penön kuratiko püki et.
Dods at ebo paleyilons fasiliko dub volapük mekavik. Pük somik kanon pastukön somo, das binon fasiliko lärnovik. Dub atos dod gretik moikon, sevabo: töbid gretik e tim lunik, kelis neodoy ad lärnön bali pükas dabinöl. Zuo pö dabin püka bevünetik valemiko pageböla pük lifik nonik binon in stad privilegik; ad kompenön in kosäd bevünetik net alik olabon pö jenet somik bligi ad lärnön volapüki mekavik bevünetik bal at.
»Ab atimo mekavapüks so mödiks dabinons; kini mekavapükas at omutoy täno gebön as kosädapük bevünetik?« osäkoy. Pro geb at, ma ced oba, pük mekavik te bal kanon pademön, sevabo: Volapük, pük fa ‚Johann Martin Schleyer‘ pedatiköl. Vp. ga binon tefü binod oka so balugik e labon süperodis so mödikis, das pük votik no bal kanon pluön, mu te kanon leigön leigodü on. Zuo plak eblöfon, das Vp. binon lölöfiko gebovik pro kosäd bevünetik. In bukil ün 1927 pepüböl dö el ‚Interlingua‘ (bal mätedianas mödik Vpa) samo nun sököl binon: »Ün 1889 in Yurop, Siyop, Frikop, Merop e Stralop Vpaklubs 283, Vpitidans pidiplomöl plu 1600, geidabuks 316 Vpa, e gaseds Vpik 25 ädabinons.«
If viloyöv kludo dagebön jenöfiko püki bal, kel pagebon da vol lölik as yufamedöm bevünetik, täno geboyös te Vpi! Lü Vp. gität duton ad fölön neodi at. Pos steifs nensekik dü tumyels mödik ad jafön kosädamedömi bevünetik, Vp. ga binon pük mekavik balid, kel ebluföfon ad binön plago gebovik pro kosäd bevünetik, e kel stadon lölöfiko neudiko tefü länapüks difik.
VPül nitedäla pro Vp. ün timül at no nedon binön neletian ad propagidön püki at. Pluna ga in jenav nolavas, ejenos, das tuvot nolavik pas pos yels mödik glömäda ädageton digidi, keli ämeriton.
Tefä lebuk it, vilob küpetön is, das gramat at no binon gramat balid, kel pelauton löliko in Vp. Sevabo ün 1889, mäzul, 31 gramat fa ‚Schleyer‘ it pelautöl epubon tiädü »Glamat popikokatekik Vpa.«
Binos bipabik, das Vpagramats in länapüks difik pulautöls opubons. Gramats in natapüks polautöls no nedons binön tradutod lölöfik gramata at. Bevoban gramata somik klüliko binon lölöfiko lelivik ad lautön ati, soäsä on it cedob osi as zesüdik. Mod bevoba klüliko sekidon zuo de pük, in kel lebuk somik palauton. Cedü ob osaidos ad bevobön te kapitis, kels tefons Vpi it, bi kapits dö fonet, natapüks e jüfüdavödeds kanons pastudön me gramat at.
Kanos jenön, das pö reid gramata at ba dod u küpet seimik süikon; pö jenet somik obinos gudik, das reidan lesevädükon oke balido prinsipis, kels pelasumons in gramat at. Ven ulesevädükon oke atis, ed if täno no nog okanon baicedön tefü ats, okanon dunidükön dodis u küpetis oka Vpakadäme, kel oxamon kuratiko onis. Kodedü löpikos begob ye ad no mekön nensüeniko dodis. Pük alik labon pükalönis, tefü kels ekösömikoy. Ven okolkömoy in Vp. pükalöni seimik de pük okik distidiki, täno bo obuükoy löni lomänapüka oka bu et Vpa e bo ocedoy, das obinos-la vipabik ad lasumön ati ini Vpasit. Pö stad somik betikoyös ye, das liman neta votik kanon labön vipis votik! Binos vo nemögik ad fölön vipis somik. Güö! Vp. söton labön nomis lönik seimiko tefü natapüks livätikis. Pas somo odalobs spetön, das pükalöns pükas difik no poloveblinons ini Vp. e das nets difik openons Vpi ön mod te bal.
Spelob, das Volapük odageton dönu flenis mödik e das atans pö stud datikota sublimik at ela ‚Schleyer‘ osenälons juiti leigamödotik, äs ob esenälob pö bevob e gramata et e vödabuka Vpa.
|
Voorburg, 1930, mayul, 14. |
Dr. Arie De Jong |
| ← Tiädapad | Fonun Gramat Volapüka |
Brefods → |