Gretchen Grosser's Fertälstere in dän GA, 2004

<< Haudsiede
<< Uursichtssiede Gretchen Grosser's Fertälstere in dän GA

- 31.12.2004 - Gans Osterboarch unner tjukken Dook

Wiehnachten is juust eerst foarbie un nu troalt sik al alles wier uum ju döasige Knalleräi. An dän eerste Wiehnachtsdai hieden wie al n´grooten Sädel mäd alle Soarten fon „Feuerwerkskörper“ un fluks deerieuwenske n´ Feuerlöscher oubieldet in uus Postkasten. Ätter Näijiehr wäide wie dan al do Mallöre wies, do truch do oolden Dierte geböart sunt.

Jäärsene, dän twäide Wiehnachtsdai, wude dät ättermiddeeges toumoal so dookich. Do moaste iek fluks an dän Ooldjiehrs-Ättermiddai foar fjautich Jiehre toanke. Do wude dät uk al ättermiddeges pottetjuusterch. Min Sweegerfoar, die buppe bie uus woonde, ruup gans noodelk addeel: „Gretel, ich gloobe, die Russen kumma, die hoan ins scho eingenabelt!“ Dät waas naan gewönliken Dook. Loange duurde dät uk nit, bit wie dan wisten, wieruum dät bie uus so tjuusterch wuden waas. Friedrich un Klemens studen kuut deerap bie uus inne Köakene. „Friedrich“, fräigede iek, wät hääbe jie moaked? Hääbe jie Haueräi häiwed?“ „Och wät, uus is ju Munition, ju iek fonne Bundeswehr meebroacht hääbe, inne Hounde explodiert.“ „Wo kumst Du überhaupt deertou? So wät duurst du daach nit eenfach so meenieme“, skoold iek mäd min Bruur. „Hoopentlik is die Dook fon Dien Nebelbombe boalde wier wääge un uurs stounde do Dregunere glieks noch bie uus und dan hääbe wie dät Spil appe Koare.“

Skäilden hoalp nu ja niks moor. Do bee Wäänte moasten sik nu eerst do stukkenen Klamotten uutluuke. Do näien Nylonhoamde un do Hoose kuden wie wächsmiete. Nu geen dät deeruum, dät Bloud uut Gesicht un Hounde outowaasken. Dät Läipste waas nu oaber noch nit uursteen. Wät wüüln Gesa un Uschi kweede? Juust hieden jo tou Wiehnachten hiere Wäänte mäd näie Seeken foar dän Ooldjiehrsäiwend-Ball uutstaffiert. Fon Mädnunner-Uutgungen kuud do oaber neen Baalen weese. Do Wäänte doasten so eerste nit unnert Foulk. Eerste moasten aal do Plieten, do jo oukriegen hieden, wier heelje.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=57484&source=75

- 27.11.2004 - Ju Fraute, ju wie reeke, kumt in´t aine Haat tourääch

Schicksal of Zufall rakt dät nit, häd uus Koaster Bünger uus kweeden. Dät is altied „Vorsehung Gottes“. Nu, wier iek oold bän, toanke iek oafter an sien Woude un mout him gjucht reeke. Knu hääbe iek dät säärm so belieuwed.

Pyt Kramer uut Mildaam/Wästdfräislound waas bie uus ap Besäik. Hie is ja wäil ful Ljude bekoand, uumdät hie al uur füftich Jiehre sofuul foar uus Seeltersk däin häd. So sieten wie ättermiddeeges bie´n Tee, as iek him fräigede: „Pyt, wolt du nu dan uk Gesina in Ait besäike?“ „Noa, meende hie“, „dät hiede iek äigentlik nit foar.“ „Dät ferstounde iek nit, wier du nu al moal hier bääst. Ju fraut sik daach sicher, wan du kumst.“ „Wan du dät meenst, Gräitje, dan roup hier man an!“ Fluks appe Steede hääbe iek dät däin, un neen Uure leeter sieten wie in Gesina hiere Stoowe. Hiere ganse Disk liech ful fon Bleede, beskrieuwen mäd hiere Läidere un Gedichte. „Gesina, wät wolt Du deermäd dwoo?“ fräigede iek. „Iek wol deermäd Bouke drukke läite“, roate ju tou Oantwoud. „O, Gesina, dät läit daach ljauer, wann naan Sponsor deer is, dät kostet die dät duusende fon Euros. Läit daach so gans eenfache Bouke in n´ Kopier-Shop deerfon moakje!“ „Jä, Gräitje, wäl hälpt mie. Wäl moaked dät foar mie? Do waas dät eerst moal stil in hiere Stoowe, bit die goude Pyt wiete liet: „Gesina, iek moakje dät foar die, dät is mie een groote Eere, wan iek dät foar Jou moakje duurt.“ Gesina keek Pyt tou mäd so een groote Bliedskup in hiere Gesicht, wät iek silläärge nit wier ferjeete. Gau wuden do Bleede inne Ordnere däin, do Pyt sik unnere Ierme skoof, as wie wier ap Roomelse tou fierden.

Unnerwains hääbe wie uus unnerheelden uur ju Vorsehung Gottes. Deer koomen wie juust in dän Moment, as Gesina Hälpe bruukde. Pyt waas hiere Rädder. Wie bee hieden Gesina so bliede moaked, un uumdät ju nu so bliede truch uus is, sunt Pyt un iek dät uk uuremäite. Pyt fierde dän uur Dai wier ätter Huus, un neen Wieke leeter sunt two feine Bouke kloor.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=50941&source=75

- 13.11.2004 - Snippelboone uut Fät aleer ap Beerdigungen

Dälich hääbe iek Snippelboone uut Fät seeden. Dät is mien ljoofste Truchnunner-Ieten. Ap ju läipe Stjunkeräi mout dät man ap an, mien Suster kwaad: Uumso läpper do stjunke, uumso beeter smoakje do Boone!“ Ju häd gjucht, dan sunt do so gjucht as Silo kloor. „Fröier hiede iek dät dan nit ieten“, meende ieuwen min Mon, oaber hie mai nu uk jädden Snippelboone uut Fät.

Aleer waas dät smoals n´Beerdigungs-Ieten. Buskol- of Snippelboone roate dät dan. Dät Ieten moaste gjucht stieuw weese un ordentlik Späk, Wust un Flaask deeroun seeden weese. Smäidens wude do die Doode waibroacht, un middeeges koomen Früünde mee ätter dät Truurhuus tou´n Middai-Ieten.

So fertälde iek dät uum Middai anne Disk. Iek weet noch gans seküür, dät dät uk Snippelboone roate, as mien Bääsjemääme waibroacht wuden is. Dät waas in´n Nowämber 1960. Mien Möie nöigede bie de Säärke uuter hiere Früünde uk noch ful Bekoande, daach meetoukuumen ätter hiere Huus. Wäl Taljans Anno koand häd, die kon sik dät wäil so foarstaale. Oaber Taljans Noabere kreegen dät mäd de Nood. Sofuul Ljude koomen dät Tuunpaad uumehooch. „Wo schäl nu dan dät Ieten räkke?“ fräigede Lisbeth. „Man neen Suurge“, kwaad Hedwig, „Woater is noch nouch inne Seetel.“ Dät hiede ju man noch juust kweeden un goot nu wuddelk en grooten Skulp sjoodend Woater in do stieuwe Snippel-Boone. Nu waas dät Snippelboone-Soppe. Lisbeth look gau hier Jak oun un ron twäärstruch ap hiere Huus an. Sun Ieten wüül ju as Schlesierin nit seeden hääbe. So hiede iek uusen dät bie de Disk fertäld. Poor Uure leeter sunt min Mon nu iek ienkoopjen geen. Wäl koom uus as eerste inne Winkel toumäite? Liesbeth. Iek begröitede hier un ju wude wies, dät wie juust fon hier boald hieden. Dät deer wät weesen waas ap Taljans Gräitje hiere Beerdigung, dät wiste ju noch wäil, man meende ju, dät is uk al so loange häär.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=35390&source=75

- 30.10.2004 - Wierumm sik eenige Sköilere so kwälden

Tou „Lebensertüchtigung“ fon junge Monljude heert uk inne Skoule moor, as in n´ Werkunnerricht unfallfräi n´ Bloumenstonner tou timmerjen, dän Määme dan leeter in n´ Timpe fon hiere Stoowe stoalt. Aan Koaster uut Molbergen bood „sien Wäänte“ n´ Kochkursus an, uumdät jo nit fersmoachtje moute, wan jo moal touhuus uutluke.

Al inne eerste Uure inne Skoulköakene wiesede sik, wo nödich düsse Idee waas. As do jungen Wäänte fon hiere Ienkoopjen wier touräächkoomen, schuuln jo dän Kop Seloat uutnunnerplukje un waaske. Moorere Wäänte brieken sik derbie boalde do Fingere. Jo hieden ansteede fon gräinen Seloat aan tjukken stabilen Buskool kooped. Nu wunnerden jo sik, wieruum do uur so fiks plukkeden un jo sik so kwälle moasten.

So kon dät wäil kuume, dät sun Kochkünstler dan ätter dän Kursus daach wier inne Köilkiste gript: Kloore Pizza mout man nit uutnunnerplukje.

Aleer koom Bernd uk moal in sun Ferlainigaid. Hie moaste middeeges Ieten sjoode, uumdät sien Wieuwmoanske in´t Kroankenhuus waas. Do waas Hollound in Nood. Man Bernd wiste Räid. Him waas snoachens n´ Hoase in sin Kool in n´ Striek ronnen. Dän look hie sundeeges dät Fäl uure Oore. Hie sätte him dan ap´t Fjuur un sood deerbie n´ gouden Pot ful Gräinkool. Dät schuul ja n´ besunnere Mäiltied wäide. Sien Bäidene smoakede dät oaber goar nit. „Iek mai dät nit. Uus Määme kon beeter sjoode“, meende ju littje Sophie. Bernd säärm meende dan uk, deer waas wail wät ferkiert geen. Hie fräigede min Baabe: „Hämann, wo kon dät angunge? Iek hääbe Gräinkoolsoppe seeden. En tjukken Hoase hääbe iek mee in dän Pot oundäin, un dät Ieten waas immer noch soo skroa!“

Min Baabe kuud Bernd wäil fertälle, wo hie dät moakje moast hiede. Min Baabe kuud uk ful beeter Ieten sjoode as mien Määme. Hie sood dan smoals un diede niks uurses twisketruch. Hie kuud sik Tied deerbie läite, un hie moate dät jädden dwo. Mien Määme, Muur fon soogen Bäidene, moakede Middai-Ieten twiske Hostjen un Snuuwen, uumdät ju sofuul uur Seeken noch deertou tou dwoon hiede.

Gretchen Grosser fon Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=49826&source=75

- 09.10.2004 - Wät alles so juun sun Piene goud weese

Käisepiene kon seer dwoo, deer koast ap ou. Oalerk, uut dät Täärp mäd do masse ekenen Boome, hiede dät deermäd uk tou dwoon. Sien Gräitje wüül hääbe, hie skuul ättern Tuskedokter gunge. Oalerk oaber kwaad: „Bääst maal!“ Oaber ju holle Käise fräigede goar nit ätter Oalerks Meenung, ju trappesierde him aal man fääre. Hie fersoachte, ju kroanke Käise unner Janever tou sätten, dan unner Hoffmanns-Druppen, Nelken-Oulje un wäl weet wät aal foar Druppen, hie liech sik noch n´ Muster-Ploaster appe Sooke, un as dät uk noch nit ansluuch, n´ Ploaster mäd Pieper un gräine Seepe.

Oalerk ron inne Köakene hän un häär un stännde, bee Hounde juun sien Sooke. Die Kat, die fääre an niks toachte, kreech aan mäd de Fout: „Gung mie uut de Wai, du döasige Kat!“ Wierap die Kat, die niks von Käisepiene wiste, unnert Klooderskap flitskede.

Oalerk saach dän Tee-Seetel appe Mäskiene, uut dän Damp fon sjoodend Woater stroomde. „Oh jee, täiw, dät skäl ja uk goud weese juun Käisepiene“, meende hie nu. Hie heelt ju Sooke muugelkst nai an dän Seetel un ferbaande sik nu uk noch deertou sien Sooke.

Man, nu waas ju Mäite ful. Oalerk skoold nu mäd sien Gräitje: „Dät is dien Skäild, du hiest dän Seetel eer fonne Mäskiene nieme skould!“ Fersichtich waas die Kat wier unner dät Skap wächkeemen. Dät Diert toachte sicher, dät Uunweeder hiede sik nu ferleeken.

Ap eenmoal skoot Oalerk wät inne Kop. Kattefäl skäl goud weese juun Käisepiene. Dät hiede Möie Anno al immer tou hiere Hämmann kweeden. Ap eenmoal greep Oalerk dät Kattefäl, mäd dän Kat deeroane, un taide alles juun sien Sooke. Man die Kat, die so in dät Grummelweeder rienronnen waas, hiede deermäd niks in Sinn. Hie kraabede Oalerk ju uur Sooke uk noch kuut. Mäd n´Woud, wät hie nit fon sien Määme, noch fon sin Koaster of Pestoor leerd hiede, smeet hie dän Kat tou de Doore uut.

In hiere Nood hoalde Gräitje Anton, die waas klouk un wiste foar alles Räid. Anton skäddede oaber mäd de Kop, as hie Oalerk in sin Jammer tou sjoon kreech un roate him tou Räide: „Jä, Käisepiene däd seer. Dät kon seer dwoo, iek kweede, dät moaked naan Spoas. Iek leeuwe dät uk wäil, Oalerk, dät du Piene hääst. Man, läit is sjoo, dät kon weese, dät du n´ maale Käise hääst!“

Oalerk moakede sien Muule eepen, un Anton hiede ju maale Käise fluks fuunden. „Kiek“, kwaad hie, „deer sit ju!“ Un deerbie skoof hie sin Finger in Antons Muule un taide deel. Oalerk brullde foar Piene un beet Anton uk noch inne Finger. „Käärel, bääst du maal“, kwaad die, „dät gungt mie nu oaber daach n´ Spier tou wied!“ un geen tou de Doore uut.

Un Oalerk, die hiede dät bit tou dän uur Dai uutheelden un is dan daach ätter´n Tuskedokter geen un häd sik ju Käise uutluuke lät. As hie wier bie sien Gräitje ankoom, meende hie: „Wät kon me daach uk duddich weese, deer hiede iek mie ful Piene un Ferträit spoarje kuud!“ Un dät meende Gräitje uk.

Gretchen Grosser fon Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=1538&source=75

- 25.09.2004 - Dät blaue Hoamd mäd do froaie Knoope

Hermann un Leni geenen mädnunner ättere Skoule. Hermann woonde oaber äigentlik ap Hollnerfoan, man hie waas siet sien trääde Skouljiehr bie Lanwers as „Mädchen für alles“.

Dät wieren gjucht rieke Ljude, jo besieten en Winkel un een groote Buurderäi. Lanwers Wäänte wieren deeruum altied fein inne Kloodere. Uumdät jo aller as Hermann wieren, hiede die Wäänt dät Gluk, altied wier moal n´Bukse of n´Hoamd as hoolfslieten tou kriegen.

Wan Hermann oaber dät blaue Hoamd mäd do aiske flugge Knoope inne Skoule oane hiede, dan kude ju littje Leni sik goar nit sääd sjoo. „Hermann, kon iek do Knoope nit kriege, dien Määme kon die ja uurse wier ansäie.“

Noa, Hermann wüül dät nit, hie moate do Knoope uk jädden liede. Leni roate oaber nit ap. Immer wier moaste ju juust düt Hoamd bewunnerje un benoarde sik, dät ju do Knoope nit kriege kude. Hermann moate toulääsd nit moor outälle, dät Wucht moate hie daach do al so jädden liede. Ju skuul him jo nit dul wäide. As hie dät Hoamd smäidens moal wier ounlook, statte hie sien Löwensoaks inne Buksentaaske. Dan fäng dät Böadeljen fon ju littje Läine ap n´ Skoulwai al wier oun.

As jo middeeges wier mädnunner ätter Huus geenen, sneed Hermann aan Knoop ätter dän uur fon sien Hoamd ou. Lanwers Engeline siet buute un waas an Boone träidjen, as Hermann uum´t Backhuus tou flüürjen koom. „Hääst du al wier Haueräi häiwed, Hermann?“, ruup dät Moanske him toumäite, as ju him so mäd dät eepene Hoamd ounwaien kuumen saach. „Noa, Tante Engeline, Schousters Leni wüül do Knoope hääbe.“ Skeelde häd Hermann nit kriegen. Ju häd him näie uut hiere Winkel hoald un wier ansäid.

Poor Jiehre leeter is Schousters Läine Hermann sien Wieuwmoanske wuden. Ju waas Säisterske. Hiere Hermann häd ju so moonich aan Knoop an sien Hoamd wier ansäid.

Gretchen Grosser fon Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=1128&source=75

- 18.09.2004 - Wieruum Bata düt Läid immer noch sjungt

Foar dät touken Autorinnen-Träffen hääbe wie uus dät Thema: Knoope roat. Hanna sluch dät foar. Ju häd sicher al n´Geschichte deeruur inne Kop. Man mie fäl bit dälich niks deertou ien, bloot dät Läid fon Bata Illic. Deeruum hääbe iek apskrieuwen, wo hie wäil tou dän Text fon sien Läid keemen is.

Iek toanke mie dät so: Bata moaste noch uunbedingt tou sien touken Aptreeden n´näi Hoamd hääbe. Hie hiede ja noch genouch in sien Skap hoangjen, oaber do koande ja al älk. Twäie mäd dätsälge Hoamd appe Bühne stounde, dät gungt wuddelk nit.

An n´ loangen Snäiwende geen hie deeruum los inne Stääd.Hoamde koopede hie sik altied in n´Butik fluks bie´n Boanhof. Deer in dän Loaden bäätere Töneboank stuud n´jung Wucht, jie leeuwe nit, wo fluch! Bata kuud sik goar nit sääd sjoo. Wät foar´n Fersuun fon Wieuwmoanske. Wät waas ju deertou uk noch froai ounleeken, ättere näieste Moude, ju Bluse bit ätter buppen wai Knoop an Knoop. Wät hiede dät noch so junge Wieuwmoanske al n´Holt foare Doore! Dät geen Bata nit uut de Kop. Hie ferjiet sogoar, wät hie äigentlik in düssen Winkel wüül. Hie toachte nu bloot noch, wo kuume iek wäil an dät Wucht heran. Nu wude die Wäänt toumoal driest un roate sik n´Stöat.

Sjungend boalde hie dät junge Fräulein an: „Iek moate daach so jädden die Knoop an dien Bluse weese, dan waas iek altied gans nai an dien Haat. Un wan du dan snoachens dien Bluse uur´n Stoul hoangest, bän iek bliede, dät iek in din Koomer bän.“

Ju Ferkööperske smüsterlaachede un fräigede dän Sjunger nu eerst moal, mäd wät ju him tjoonje kude. „Iek bruuke n´fluch Hoamd in Rot, fillicht mäd Rüsken, gjucht fästlik mout dät weese.“ Bata kreech in dän Winkel sun Hoamd, wät him aiske goud gefäl. Bliede ferliet hie dän Loaden, hiede dät Fräulein him daach toutääld, dät jo seeuwends mädnunner uutgunge wül´n. Jo träfden sik bie´n Stadtpark un kaierden dan truch dän Holtbusk. Jo wieren ferwoant mädnunner heelten sik as Bäidene anne Hounde, dät waas so froai mäd hier.

Ap dän Wai ätter Huus koom Bata die Ferdacht: Düt Wucht blift sogoar bie Mouneskien bit buppen wai tichtknooped, juusso as in hiere Winkel. Deeruum soang Bata hier noch insen wier sin Wonsk foar un kwaad noch bääteien: „Susanna, Susanna, foar ju Ljoofte nimmt n´ Mon sofuul in Koop. Moak´ daach äntelk foar mie eepen bloot aan littjen Knoop“

Noa, dät Wucht waas niks foar Bata. Susanna moakede eenfach naan Knoop eepen, nit moal dän littje. Die Mon sjungt altied noch foar Susanna düt Läid. Iek meene, ju schuul man bie sun sunnich Weeder n´poor Knoope eepen moakje. So prüde tou weesen is daach dälich goar nit moor „in“.

Gretchen Grosser fon Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=888&source=75

- 11.09.2004 - Littje un groote Elefantenbabies

Knu skreeuw Damian inne Zeitung, dät hie ap´t Stoppelmäärked weesen is. Trots aal dän Allaam ap ju Westerheede look him deer bie sun Rundgoang an Äiwend een sinnich Läid truch sien Gemöit: „Der Mond ist aufgegangen“. Noa, nit bloot, uumdät ju Moune ap´t Stoppelmäärked gans besunners häl skeen. Noa, dät wieren do masse littje Moune, do him alltou rund juun luchteden. Dät do deer sunt, fertonkje wie apstuuns ju Moude. „Bauchfrei“ hat ju. Nu jee, bie Doamen as Britney Spears of Jennifer Lopez stoalt ju Bauchfrei-Präsentation neen besunner Problem deer, hääbe jo ja uk ieuwenske hiere goude Stämme een äntspreekende Figur. Ap´t Stoppelmäärked ferheelt sik dät uurs, moaste Damian fääststaale. Hier tummelden sik masse littje un middelgroote Elefantenbabys in uunfoarstaalboare „Selbstüberschätzung“, wät hiere Hüft- of Buukumfang ounbeloangt. Bie aal düssen Moudeschickschnak ap ju Westerheede: In düssen Fall is dät uutnoamswiese daach moal froai, dät wie Käärdele so wät nit duurn : buukfräi dreege nämlik, fraut sik Damian.

Jäärsene Ättermiddai wieren wie ap´t „Sommerfest“ fon´t Altersheim in Boaljene. Dät waas grääsich fluch Weeder un gjucht woorm. Wie wuden aal so fain betjoont! Do Schwestern un Pleeger wieren aal mee tougoang, uus mäd Ieten un Drinken tou fersuurgjen. Aal wieren suumerlik oaber ordentlik ounleeken, bloot een geen mäd de näieste Moude „Bauchfrei“. Dät waas noch n´gans jung Wucht, sun littjet Elefantenbaby, as Damian kwät. Ju kon so wät uk gans un goar nit dreege. Ju moaste sik daach moal säärm bekiekje, dan look ju sik appe Steede uurs oun, foar aal´n ap sun Fäst mäd aal so gans oolde Ljude ziemt sik dät daach wäil überhaupt nit.

So hääbe min Käärdel un iek knu uk sun middelgroot Elefantenbaby bie´t Ienkoopjen blouked. Dät waas n´ Fonsuun! Tou´n Späien. Die tjukke Buuk hoangede wied in n´ Skoot, deertou dan die tjukke Iers. Iek kwaad tou min Mon: „Bekiek die ju deer moal, wo mai ju so uut Huus gunge, do hääbe wäil naan Speegel. Dät hiere Mon deertou niks kwät!“ „Schats, ju is ap uursen Fout“, stoalde min Mon al eer fääst. Deerfoar häd hie n´beeter Oog as iek. „Dät is ja noch läpper, wäl wol sik sowät wäil bekiekje?“ meende iek deerap.

Apstuuns hääbe wie wier sun fain woorm Weeder. Ju Sunne meent dät goud mäd uus. Touken Wieke is bie uus Määrked. Wan dät Weeder sik so hoalt, dan kon me sik bie uus in Roomelse sicher uk ful Wuchtere bekiekje, do mäd de näie Moude gunge, of do ju dreege konnen of nit. Dan rakt dät uk littje of middelgroote Elefantenbabies tou bekiekjen. Dät is neen Feroarigaid! Käärdele gefaalt dät uk nit. Do maste muuge dät goar nit liede, so as Damian. Die fraut sik, dät Monljude dät nit duurn : buukfräi dreege nämlik.

Gretchen Grosser fon Roomelse

- 04.09.2004 - Bääsjemäämes Gebuursdai

Ätter´t Roomelster August-Määrked roate dät foar uus Bäidene noch wier moal een groote Feroarigaid. Bääjemääme fierde alle Jiehre mäd aal hiere Früünde un Noabere hiere Gebuursdai.

Dän Äiwend foar dän erste Säptämber koomen wie aal bääte Bääsjemäämes Huus bienunner. Wie moasten ja dän Kroakstoul fon uus Bääsjemääme bunt moakje. Deerfon doaste uus Oma jo niks meekriege. Ju geen al ädder genouch, wan ju uus dät Tuunpaad uumehoch huppjen saach, in hiere Koomer, uumdät hiere Stoul uk fräi waas. Appe Toal moakeden wie dän Stoul dan fain tougjuchte mäd Bloumen, do wie uus deerfoar aal uut hiere Tuun plukked hieden. Dät skul ja aal stilkens weese as groote „Überraschung“ foar uus ljoowe Bääsjemääme. Die so fersierde Stoul bleeuw appe Toal stounden, bit wie dän uur Dai mäd alle Mon wierkoomen, uum tou grätlierjen. „Wät wunnerierde Bääsje dan uur dän bunte Stoul, un wie aal wieren mäd hier deeruur bliede. Dan stuud ju al boalde ap un geen mäd uus ätter buten. Hiere groote Drachtenskoarte waas ful mäd Aapele, aal fon hiere oain äntende Boome. Smoals greep ju sun Hoanteful un smeet do wied uur´t Gäärs, un wie Bäidene moasten do apsäike. Älk wüül moor hääbe as die uur. Dät sluukske Griepen waas so as dälich bie´n Karneval dät Bumsegrappen . Wät waas dät foar´n Bliedskup!

1946 mout dät weesen hääbe, as Bääsjemääme´s säksunsoogenste Gebuursdai so ap moal oubreeken wude. „Bäidene, kuumet gau häär, do Dregunere kuume!“ ruup uus ju, „hälpet gau mee, wie mouten do Tebaks-Ploante uutriete un wächbrange.“ Tebak ploantje doaste me wäil, iek weet oaber nit moor, wofuul. Taljans hieden oaber een gans Spaal deermäd besät. Gans gau wieren do Ploante uut Bääsje Tuun uutrieten, appe Eedkoare packed un inne Foan in´n druugen Sloot broacht. Wät hiede Bääsjemääme domoals foar´n Nood: „Dät is duusentmoal miss, wan do Dregunere dän Tebak fiende, Bäidene, nu gunget man gau wier ätter jou Huus tou.“ Dät wüül´n wie oaber uk jädden fluks appe Steede, wie hieden as Bäiden ja uk so groote Nood foar Skändarme. Ap Hosokke sunt wie truch Umme Heede ronnen, uum gau wier bie Baabe un Määme tou weesen. So kuden do Dregunere uus niks moor. Oaber Georg un Horst, do bee Wäänte uut Schlesien, do nu bie Taljans woonden, kreegen ountäld: „Wenn die Polizei euch fragt, ihr wisst nichts.“ Do bee konnen ja nit Seeltersk baale, oaber Horst kon dälich noch kweede: „Duusentmoal mis, do Dregunere kuume.“ Dan toanke wie wier an do masse Tebaks-Ploante, do wie ätters wier mäd ful Moite ätter Huus tou hoald hääbe. Do hoangeden dan mäd de Kop ätter unnernloange in´t Eedskäin tou druugen. Ful Arlarm uum niks. Do Dregunere sunt goar nit keemen.

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=407&source=75

- 19.06.2004 - "Fieseler Stork" in dän Bumbentjoachter

- Wo Wäänte tou ’n amerikoanske Suldoaten Wunnerjen broachten

1944 wude iek evakuiert. Uumdät in Dorsten die Kriech läip tougoang waas, woonde iek nu in Vlotho an ju Weser. Iek waas deer uk noch, as die Spouk al tou Eende waas. In mien Heimat waas alles mäd Bumben platt moaked.

So liech iek eenmoal smäidens noch släipend ap Bääd und wude truch dät Geräusk fon ’n Flieger woak. Dät kuud ja wäil nit angunge, iek sproang gau uut mien Lääsekant un keek truch do Ruten. "Die Kriech waas daach tou Eende, wieso kreiste ’n ängelsken Flieger uur uus", toachte iek. Fluks look iek mie oun, und dan geen’t gau ätter buten. In ju Twisketied waas die Flieger oaber al nit moor inne Lucht tou sjoon. Hie waas al loundet. Dät kude dan bloot in Wehmeyers Weede weese. Wuddelk, deer stuud die "Fieseler Stork". Amerikoanske Suldoaten wieren uk al deer, do hieden al ap dän Stork täiwt. Do bee Piloten wuden juust mäd do Woude "hands up" fon do Amis begröitet. Nu stoalde sik hääruut, dät die Pilot die Suun fon dän Moalermeister uut Vlotho waas, die appenaite woonde. Die Pilot fertälde, dät sien Oolden hier woonje. Do bee Wäänte doasten unner Bewachung in dät Huus gunge. Ju Bliedskup waas groot uur ju Heimkehr fon hiere Suun, man ju duurde nit loange. Ätterdäm do bee boadet un ieten hieden, wuden do bee Uutrietere in ’n Kriegsgefangenenloager in Frankriech tranportiert.

Wo do bee Uutrietere dät domoals muugelk waas, mäd dän Fieseler-Stork outouhauen, kon iek mie bloot so toanke. Do bee wieren Kriegsgefangene in n’Loager in Braunschweig. Jo koomen ap ju Idee, do düütsken Boolkenkjuuse unner do Tragflächen mäd Ringe mäd Blau-Wiet-Rot tou uurmoaljen. So floogen jo mäd n’ängelken Fieseler-Stork ätter Vlotho.

Domoals waas iek alwen Jiehre oold. Iek weet oaber noch goud, dät iek do ferflixt jädden moal in’t Cocpit seeten hiede. Man dät geen noch nit, die Flieger wude fon twäin Amis bewacht. Juune Middai wude dät do oaber wäil tou loangwielich. Ap eenmoal wieren neen Amis moor deer. Do wuden wie oaber flott. Moalermeister Berg hoalde gau een groote Kanne uut sien Huus un liet den Sprit fon dän Flieger deeroun loope. Dän kude hie goud foar sien Motorrääd bruuke. Nu wuden do Reede fon dän Flieger oubaud. Wie Wäänte wieren gans ferwunnert, dät die Flieger neen Metallhäid hiede, dät waas bloot Segeltuch. Fluks moakeden wie deer een littjet Gat oun, dät moakede grooten Spoas, un wie reeten aal man wieder. Die Stork waas ja so un so al kaputt.

Wie hieden dän Stork al gans goud häärnuumen. Uus Taasken wieren ful fon Seeken uut dät Cocpit. Die Stork waas ouplunnert. Nu koom die Buur Wehmeyer wier fon Huus ätter uus tou. Die ferschräkte sik läip uur dän ramponierte Flieger. Hie sluch foar, dät Gerippe nu gans kuut tou hauen un in dän Bumbentjoachter in ju Weede tou smieten. Gau sponnde hie sien Houngste oun un hoalde en Fouger Sound. Deermäd smeet hie dät Gat ticht. Nu waas boalde niks moor tou sjoon.

Leeter koomen Amis mäd ’ n Tieflader, uum dän "Fieseler-Stork" outouhoaljen. Hie waas nit moor deer. Jo keeken inne Runde, hoalden een Koarte uut hiere Taaske un wunnerden sik. Ap eenmoal saagen jo bie dän "Tatort" een poor Stangen uut dän Doabe luurjen, do ferrätten, dät die Flieger deer beerdigt wuden waas. Nu wuden do Amis grääsich dul un skoolten uus uut. Wie ferstuden oaber niks un looken uus Skullere. Fonsäärm wiste neemens fon uus, wäl dät däin hiede. Wie skuuln foar dät Kriegsgericht stoald wäide. Deeruut is Goad wäs Tonk niks wuden.

Die Geschichte erlebte Gregor Artelt aus Ramsloh. In Saterfriesisch wurde sie von Gretchen Grosser aus Ramsloh aufgeschrieben.

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=56517&source=75

- 29.05.2004 - Aal ferstuuden sik

- Sproake foan alle Moansken

As nu Pingster deer waas, do sieten jo aal tousoamen un luurden ap dät, wät kuume schuul. Un dät duurde uk nit loange, do fäng dät oun tou suusjen un tou bruusjen fon n’Heemel häär. Dät waas juusso, as wan n’ Stoarm apkumt, un in dät ganse Huus, wier jo sieten, fäilde man dät. Uk kreegen jo Tungen tou sjoon, as wan dät Fjuurflammen wieren. Do deelten sik un ap älkuneen fon hier sätte sik een Tunge deel. Un jo wieren ful fon dän hillige Gäist un jo fängen oun tou baalen in uurse Sproaken, so as die Gäist dät ienroate, dät uuttouspreeken.

Nu woonden in Jerusalem allerhound Juden, do dät mäd hiere Gloowe gans niep noomen, un fröier in’t Uutlound woond hieden, allerwegense, wier dät Moansken rakt unnern Heemel. Do koomen, as dät Bruusjen losgeen, in n’grooten Swoarm tousoamen un moakeden groote Oogene, dan älkeen heerde, dät jo juust in hiere Sproake boalden. Jo wunnerden sik grääsich. "Sunt düsse Ljude, do deer juust baale, nit uut Galiläa? Wo is dät bloot muugelk, dät wie do heere un ferstounde älk in sien Moudersproake? Deer sunt Perser un Meder, Ägypter un Lybier, uk Römer un masse uurs Foulk. Aal baale jo in hiere Sproake von aal dät Groote, wät Goad däin häd, un wie konnen dät ferstounde. Wo is dät bloot mugelk?" So stoant dät inne Apostelgeschichte 2, 1 - 12.

Iek hääbe mie tou Pingster Gedankene moaked un mie so foarstoalt, wan dät nu bie uus uk moal bie sun grooten Stoarm, as die bie uus uk oafter is, so geböarde. Ap älk fon uus koom n’Tunge addeel un alle Ljude kuden sik dan ferstounde, ofwäil do Hoochdüütske, do Plattdüütske, do Seelterfräisen, do Türken, do Libanesen un Russlounddüütske, do in uus Täärp woonje, aal in hiere oaine Sproake baale. Mon, dät waas oaber wät. Wie kuden ap Raise gunge ätter Amerikoa, sunner Ängelsk baale tou konnen. Wie baale deer dan Seeltersk, un aal konnen uus ferstounde. Wät kuden wie uus Oarbaid, Jäild un Moite spoarje! Wie hougeden goar naan Dolmetscher un neen Sproakkurse moor, do Koastere hieden dät ful lichter un do Schoulbäidene uk. Of dät wäil beeter waas? Wäl weet? Dan roate dät wildäge wäil noch moor Ljude sunner Oarbaid, un iek säärm hiede uk neen Schüüfken moor.

Gretchen Grosser fon Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=55996&source=75

- 30.04.2004 - Dät hiede noch läpper kuume kuud

- Luusemeelden studen pielap twiske do Rousen

Nu is dät al uur füüftien Jiehre häär, dät iek tou Kur in Blieskastel weesen bän. Iek hiede noch silläärge nit fon düsse Stääd, wät heerd un koande ju goar nit. Dät is so wied fon uus wäch. Iek koom eerst ättern gansen Dai Suchfoahrt in dät flugge Saarlound an.

Iek träfde dät deer uurmäite goud. Ju flugge Gägend un uk dät Kurhuus fällen mie rein wät tou. Do Anloagen rund uum dät groote Huus tou waas een Feroarigaid. Wät blöiden do Bloumen un Struuke in alle bunten Faawen. Dät groote runde Bättken mäd do froaie wiete Rousen fäl mie altied wier in’t Ooge. Prachtich! Wät iek oaber gans un goar nit liede moate, wieren do uurhoundniemende Wüüld-Ploanten un -bloumen moanken do Bättkene. Luusemeelden studen pielap twiske do Rousen un keeken buppe uur doch wäch. Am ljoofsten waas iek fluks dän eerste Dai in mien Kur ounfangt tou juuden.

Immer wier, wan wie tou’n Ieten geenen, moaste iek mie noch sun flugge Staude bekiekje. Ju stude midde in sun grooten "Innenhof" in n’grooten juuroablen Pot. Smäidens waas ju gans risk, man middeeges inne Sunne liet ju Ploante mäd hiere littje jeele Blöiten alle Juuken hoangje. Insen fräigede iek moal n’Wieuwmoanske, dät ieuwenske mie geen, of ju weet, wo ju Bloume hat. Noa, ju wiste dät nit. Iek oaber uumso beeter. Dät waas daach wuddelk Franzosenkruut.

Do fjauer Wieke geen gau uume. Min Mon waas mie foar ju lääsde Wieke ätterkeemen, so geen ju ferblieuwene Tied noch gauer foarbie. Poor Deege noch, dan schuul dät wier ap Roomelse angunge. Nu hiede iek en Formuloar kriegen, dät iek jädden uutfülle schuul, wo mie dät in Blieskastel gefaaln häd, wät fluch waas, wät nit. Ädder genouch hiede iek dän Säädel kloor un wüül dän dan foar uus Ouraise in n’Kasten smiete. Min Gregor meende oaber: "Dän koast du wäil al nu wächbrange. Din Noome stoant deer ja nit aape." So wude dät dan uk.

Dän uur Dai smäidens waas groote Aprägung unner aal do Raumpflegerinnen. Jo lieten Kurljude wiete: "Eine Dame aus dem dritten Stock hat sich beschwert." Nu moasten do Doamen aal do Bättkene scheen moakje. Dät Franzosenkruud wude fluks uutrieten. En Woain fierde foar un broachte Bloumendruuste, gans flugge Gerbera in Orange.

Mon, o Mon, wät hiede iek nu n’Nood. Ju Doame uut dän trääde Stok waas ja iek. Wan dät nu uk noch hääruutkuume schuul willst do lääsden Deege! Iek hiede oaber Gluk. Uurs hiede iek fillicht noch wäkke mäd de Stok kriegen. So dul wieren do Wieuwljude.

Gretchen Grosser fon Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=55085&source=75

- 17.04.2004 - Hoose un Skoue ap Koarte

- Wieten Sundai 1944 tou de 1. hillige Kommunion

Foar säkstich Jiehre, an Wieten Sundai 1944, do koom iek tou de eerste hillige Kommunion. Wie hieden noch Krieg. Uus Oolden hieden groote Moite, uum Klooder-Göitjen, Hoose un Skoue foar mie foar düssen hooge Dai tou kriegen. Alles waas bloot ap Koarten un Besuchsskien, wan überhaupt, tou kriegen uk Ieteräien.

Oaber, wie Bäidene, hieden dät juusso drok in n’ Kommunion-Unterricht. Wät moaste alles uutwändich leerd wäide!. Uus Skouljiehr moaste sik buppedäm an n’ näien Pestoor woanje. Die trankiele Pestoor Välkerding waas geen, un nu waas Pestoor Lübbers uus Pestoor, man, die waas nit minner stromm. Wie hieden fröier altied Nood foar’n Pestoor un n’ Koaster.

Ju lääsde Wieke foar Wieten Sundai moasten wie fonsäärm alles wiete. Uk Hannes wude fräiged: "Auf welche Weise hat Jesus das Sakrament des Altares eingesetzt?" Hie kuud Pestoor ju Oantwoud nit reeke. Nu moaste hie Pestoor’s Froage noch insen säärm staale. "Auf welche Gleise", fäng hie oun, as Pestoor so dul wude. Wät skul die Wänt, so fuul Talente hiede hie eenfach nit meekriegen. Ättermiddeeges ättere Skoultied moaste hie mäd de Skäipe inne Foan un deer saach hie ful Gleise, do koande hie wäil. "Klatsch", kreech die Wäänt wäkke anne Oore. Nu moasten wie fertälle, wäl aal mäd Jesus anne Disk siet bie dät lääsde Abendmahl?

Fritzi skuul ju Oantwoud reeke. Hie fäng oun, aptoutällen, kreech se uk aal anne Riege, oaber hie ferjiet aan un kude nit ap dän Noome kuume. Rudi, die bääte him siet, tälde him foar un kwaad: "Friedrich". Do wude Pestoor oaber fergrällt, Fritzi kreech uk wäkke un hääd sietdäm nit ferjeeten, dät uk Philippus tou do 12 Apostel heerd. Hie weet dät noch so zeküür, dät hie noch dälich alle 12 Noomen buute Kop weet.

Wie wieren bliede, dät äntelk uus Dai deer waas. Foardäm moastwen wie oaber noch fäästje, uum noachtern tou blieuwen. Die ljoowe Heiland doaste bloot in’n loosen Moage kuume. Ju Homisse waas eerst uum tjoon Uure. Uus Oolden moasten appaasje, dät wie nit moal n’ Kluk Woater droanken, dan hieden wie nit annuumen wäide kuud.

Goad wäs Tonk, dät dät dälich alles uurs un beeter is. Do Bäidene mouten nit moor noachtern weese un foar aal’ n jo hougje uk neen Nood foar’n Pestoor tou hääben, dan dän Kommunion-Unterricht moakje nu bloot noch Wieuwljude, do dät wäil konnen un uk noch deerfoar anleerd wuden sunt.

Gretchen Grosser fon Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=54631&source=75

- 20.03.2004 - Toumoal wüül Jojo nit moor Friseur spielje

- N‘Stuk uut Dullhuus un Määmes Naimäskiene

Nu hääbe wie in uus Täärp uk een Babierske, ju tou uus in uus Huus kumt un uus dan do Hiere fein moaked. Fröier hieden wie dät uk al. Bie uus koom Dannebooms Bernd, die sneed uus Wäänte un min Baabe do Hiere. Wie Wuchtere un uk uus Määme hieden loange Floachten.

Mien Bruure kreegen dan altied sun "Abreißkalender"- Frisur. Dät waas ja eenfach tou snieden, foare appe Kop bleeuw bloot sun Kaländer-Blääd an Hiere stounden. Do littje Wäänte sieten ap dän runde Kasten fon uus Määme hiere Naimäskiene, Drachtenskoarte wude uume Näkke tou hoanged, und dan geen dät los. Dät geen nit immer sunner Huuljen ou, noa, toumäts diede Bernd do Littje seer, uumdät ju Mäskiene reet.

Wie Wuchtere hieden uus dät altied jädden bekieket un uk Jojo, die bie uus ieuwenskeoun, mäd sien Määme woonde. Jojo boalde bloot "ja" un "nein", dät was goadelk foar uus, so leerden wie uk al sun bittje Hoochdüütsk. Die Wäänt hiede oaber uk masse Töage inne Kop.

So koom hie insen ap ju Idee, Barbier tou spieljen. Ju Lucht waas skeen, uus Määme wied genouch wääge. Ju bleeuw gans sicher loange wäch. In Tjootern roate dät Ietenpotte ap Bezuchsskien. Deerfon wüül Määme jädden wäkke hääbe. So siet iek al gau ap dän runde Naimäskienenkasten. Bie mien Bruure roate dät ja niks tou snieden, bie mie uumsofuul moor, un iek schuul ju eerste weese. Wan Jojo mäd min Hiersnitt kloor waas, dan wül hie anne Riege. Sin näimoudske Fassonsnitt doaste iek dan beoarbaidje.

Mäd Määme hiere Sniederskiere fäng Jojo bie mien Floachten oun, do bee moakede hie en gansen Eende kuuter. Deerätter sneed hie eenfach so buppe appe Kop ganse Toppe Hiere uut. Dät liet him do wäil niks tou. Hie wüül nit moor Friseur spielje, wät benoarlek foar mie. Jojo waas nu daach anne Riege weesen. Deerap hiede iek mie daach al so fraut. Dan ieuwen nit. Jojo geen ätter sien Määme tou, un iek sneed fääre. Oogenhiere hiede iek uk al boalde nit moor. Nu schuuln do Wimpern dät noch hääbe. Do wüüln oaber sitten blieuwe. Jo hieden Gluk, altied, wan dät deeruum gunge schuul, moaste iek knippoogje.

Iek stuud ap uus loange holtene Boank foar dän Hoandspegel, die deer anne Muure hoangede, un waas so mäd mie säärm tougoang, dät iek goar nit meekriegen hiede, dät uus Määme inne Doorkesiene stuud. Iek heere hier noch dälich roupen: "Dät is ja n’Stuk uut Dullhuus!" Wät häd ju mäd mie skuulden, uk mäd Gjucht, iek doaste so nit moor unnere Ljude. Wät n’Gluk, dät iek noch nit ättere Skoule geen.

Määmes Naimäskiene hääbe iek kriegen. Ju stoant bie uus appe Goang. Wan iek an hier foarbiegunge un dän runde Kasten sjoo, toanke iek oafters an min Friseur Jojo, die nit touful fon sien Hoandwierk ferstude. Hie is oaber n’ gouden Müürker wuden.

Gretchen Grosser fon Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=53679&source=75

- 13.03.2004 - N’ rood Paad unnere Noose

- Marienbloumen appe Finsterboank inne Köakene

Marienbloumen, do moate iek al altied so jädden liede. N’Bloumentuun hieden uusen fröier nit, älke fräie Steede wude mäd Fruchte besät. Wie hieden so bloot Wüüld-Bloumen.

Iek waas noch neen tjoo Jiehre oold, as iek foar mien Määme buute bääter uus Schäin Marienbloumen plukked hääbe. Iek broachte hier do inne Köakene, wier ju juust mäd min littje Bruur tou dwoon hiede.

Man düsse Blöimkes studen leeter in n’littjet Fuselglääs appe Finsterboank. Iek waas oaber wier ätter buuten geen un soachte noch moor Bloumen. Dan geen iek kemoudich sitte un reet aal do wiete Bleedere ou un toulääst liegen bloot noch littje jeele Kullerken in min Schoot.

Mie fäl nu niks Uurses ien, as n’poor deerfon in mien bee Noosepüüpen tou steeten, so fuul as deer man oungeenen. Loange hiede iek mie deerbie ferwielt, bit toumoal Määme ätter mie uutkeek. Ju saach uk fluks, wät iek in ju Tied uutfreeten hiede. So tjukke Noosepüüpen hiede iek noch silläärge nit häiwed. Ju greep mie, pakkede mie as sun Meelpüüt unnern Ierm un ron mäd mie truch Umme Heede ätter uus Bääsjemääme tou. Möie Anno un Marie wieren uk inne.

Mäd en Hiernäddele pröakelde Möie Marie mie do jeele Bloumen wier uut mien Noose uut, ju unnerdääs uk ounfangt waas, gans läip tou bläiden. Iek böalkede deerbie mien Äilend uut.

Poor Wieken leeter, 24. April 1937, stuud bie uus n’littjet Wucht ap, mien Suster Angela. Ju koom mäd n’rood Paad unnere Noose appe Waareld, un nu hiet dät altied, wan wäl dät Littje bekeek, dät iek und do Marienbloumen deeran scheeld weese schuuln, an dät roode Paad unnere Noose fon mien Suster.

As iek littjet waas, leeuwde iek dät ja fonsäärm, un dät diede mie ja grääsich läid. Man ätters, as iek säärm Bäidene hiede, waas iek unnerdääs ja wäil wies wuden, dät so wät bloot in do eerste Mounde, wan me ap uursen Fout is, geböarje kon un nit noch in do lääsden Deege.

Gretchen Grosser fon Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=53431&source=75