Gretchen Grosser's Fertälstere in dän GA, 2005
<< Haudsiede
<< Uursichtssiede Gretchen Grosser's Fertälstere in dän GA
- 31.12.2005 - Wieruum Erwin so dul waas
edit- Die Lastwoain bleeuw unnern Wiehnachtsboom stounden
Maria fertäld in een fon hiere Gedichte fon hiere Bruur, die sik fon Kristkindken tou Wiehnachten n´ Hoangst wonskede. Al loange foar dät Fäst boalde hie deerfon, hunnertmoal hieden jo´t in Huus al heerd. Un Wiehnachten stuud wuddelk n´ Hoangst unnern Wiehnachtsboom.
Hans bekeek sik dät Diert un schoof gans dul mäd de Fout dän Schimmel unnern Disk. Dät saach sien Määme un kwaad tou hiere Wäänt: „Kiek daach, Hans, die Hoangst, wo froai die daach lät!“ „Sun Hoangst“, kwaad Hans, „sun Hoangst wol iek nit hääbe, iek wol n´ Hoangst, die frät!“ Un deeruum keek hie dän Schimmel nit wier oun.
So is dät fröier uk min Bruur Erwin geen. Hie schreeuw immer wier an Kristkindken, dät moate him daach n´ Gewehr brange. Uus Määme fertälde hiere Suun, dät dät Kristkindken neen Reewen brangt, wier me mäd schjoote kon. Kristkindken brangt Free appe Wareld un wät dul, wan Moansken Kriech moakje of spielje. Erwin liet sik deerfon oaber nit oubrange. Kriegsspielwierk roate dät oaber bie uus silläärge nit, uus Oolden hieden al dän eerste Wareldkrieg belieuwt un genouch deerunner lieden.
Ansteede fon n´ Gewehr broachte dät Kristkindken min Bruur sun froaien Lastwoain uut Blik, dän hiede iek so jädden hääbe wäild. Iek moate altied so jädden mäd Autos spielje, Erwin oaber nit, hie wüül mäd sien Früünde buute Krieg spielje.
Die froaie Lastwoain bleeuw uunbeoachtet unnern Wiehnachtsboom stounden, Erwin hiede niks foar him uurich. Iek doaste nit deermäd spielje, dät wüül uus Määme nit hääbe, ju meende sicher, Erwin mai sik dät noch uurlääse. Man deerfon is niks wuden.
Ooldjiehrseeuwend wude Erwin noch fergrällter, dät hie nit schjoote kude as do uur Wäänte. Jo wüüln daach aal mädnunner inne Noacht mäd Schjooten dät Näie Jiehr begröitje. Juun Äiwend wai hoalde hie sik n´ tjukken Hoomer uut n´ Käller, dän Lastwoain uut uus Stoowe un sätte sik in n´ Flur appe Gruund. Määme heerde dät Timmerjen, geen inne Goang, uum tou kiekjen, wäl deer wäil an Ooldjiehrseeuwend noch so fäl oarbaidje moaste. Dät waas hiere Suun Erwin, die ap dät Auto lostimmerde un aalmantou kwaad: „die wüül iek nit, die wüül iek nit!“ Bloot n´ poor Jiehre leeter häd uus Erwin n´ Gewehr kriegen. Hie moaste in n´ Krieg. Nu moaste hie schjoote. Truch n´ Kugel uut n´Fäindes-Ruur is hie tou Doode keemen un hie waas man juust eerst achtiehn Jiehre oold.
Fertäld fon: Gregor Artelt Apschrieuwen: Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=71447&source=75
- 24.12.2005 - Kostboares Geskoank
edit- Do Ljude hieden´t uk nit inne Taaske, jo druugen düt in sik
Ju oolde Maräike woonde gans alleenich wied wäch fon hiere Täärp inne Foan. Hiere Früündin, ju uk nit moor jung waas un uk gans alleenich lieuwede, moaste wied loope, uum Maräike tou besäiken. Inne Häärst wude Maräike kroank. Do koom Bäike fonsäärm alle Deege un besoachte Maräike un broachte altied een kostboar Geskoank mee. Deeruur fraude sik ju Kroanke grääsich un wude deeruum boalde wier gesund. Uum Wiehnachten tou kreech ju läipe Grippe Bäike tou foatjen. Hier geen dät bedröiwed, ju süükede foar sik wai. Oaber nu koom älke Dai, wan uk mäd sinnige Treede, Maräike uut de Foan tou Besäik. Ju broachte uk alle Deege n´ Geskoank mee. Dät waas immer wier dätsälge Geskoank, wät ju säärm in hiere Kroankhaid kriegen hiede. Mäd de Tied wude uk Bäike daach wier beenich. Nu stapfoutkeden do bee mädnunner oafter dät Paad. Bee fäilden joope Bliedskup uur hiere juunsiedige Geskoank. Wät is dät wäil weesen, wät ju eene ju uur meebroacht häd? Jo hieden dät nit kooped. Dät waas nit moal ienwikkelt in bunt Siedenpäpier. Dät rakt appe ganse Wareld naagens nit sun groot Stuk Päpier, wieroun man sun gewaltich Geskoank ienwikkelje kon. Do bee oolde Ljude hieden´t uk nit inne Taaske, wan jo sik besoachten, jo druugen düt Geskoank in sik. So kuden jo dät uk wisse nit ferlädden kriege. Wät mai appe Wareld dan wäil sofuul Wäid hääbe?
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=71228&source=75
- 17.12.2005 - Advent sunner Bjoor of Schluk
edit- „Dät fertäll man uurswäl, die Doktor häd die dät ferbeeden“
Knu kreech iek n´Ienleedenge tou´n Klassenträffen. 25 Jiehre hiede iek do maaste Wuchtere un Wäänte nit moor blouked. Deer moaste iek ja wai ätter dät Träffen, Deer rakt dät ful tou fertällen. Un deer rakt dät uk wät tou drinken bie sun Fier. Iek hiede oaber al sun goude Wieke niks moor droanken, wät mäd Fusel tou dwoon häd. So hiede iek mie foarnuumen, iek wüül so ju ganse Adventstied sunner Bjoor, Schluck of Wien lieuwje, bloot so foar mien Suundigaid, so, as dät wäil ful Ljude inne Fäästetied dwoo.
Deeruum hääbe iek mie bie düsse Fier dan sun Glääs mäd Appelsinensaft nuumen. Dät duurde nit loange, do koom Hans ätter mie tou un kwaad: „Jä, Hämmann, dan man Prost!“
„Prost, Hans, fein dät wie uus äntelk moal wier sjoo“, meende iek nu. „Kwät moal, bääst Du mäd´t Auto hier? „Noa, wo kummst du dan deerap?“ „Du drinkst ja niks Rejälles.“
„Och noa, Hans, iek wol moal n´poor Wieke niks Schäärpes drinke.“ „Sekt is ja nit schäärp!“ „Noa, noa, läit man, Hans, dät mout nit weese.“ Hans schäddede mäd de Kop un geen fääre. Poor Minute leeter koom Heini ap mie tou, dän hiede iek uk loange nit blouked. „Iek hääbe juust heerd, du duurst niks moor drinke?“„Wät? Wäl häd dät dan kweeden?“ „Oach, dät wät hier so fertäld. „Noa, dät is nit weer, iek wol n´Wiele naan Alkohol drinke, bloot so foar mie.“
„Dät fertäll man uurswäl, die Dokter häd die dät ferbeeden. Reek dät man rauelk tou, dät is ja nit läip, is nu ja n´Kroankhaid“ „Oach, leeuw daach, wät du wolt“, kwaad iek tou Heiner un liet him eenfach stounde.
Dan hääbe iek mie n´näi Glääs Appelsinensaft nuumen un bän in dän uur Timpe stounden geen un träffde deer Jochen. Die kloppede mie gans früüntelk appe Schullere, noom mie in n´Ierm, so as dät n´Baabe wäil mäd sin Suun däd un kwaad dan: „Wo loange hääst du dät al? Iek fräigede: „Wät?“ „Na, düsse Alkoholprobleme.“
„Iek hääbe goar neen!“ „Jee, dät kanne iek. Do Suupere reeke dät nit jädden säärm tou, nit eer, bit alles tou leet is. Oaber mie koast du dät rauelk kweede.“ Do hääbe iek him min Appelsinensaft in sien Sektglääs kippt. Un dan hiede iek dät al ap mien Tunge un wüül kweede: „Du koast mie.“ Dät hääbe iek do oaber daach nit kweeden. Mie waas oaber deerätter.
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=70974&source=75
- 03.12.2005 - Mallör an n´ Nikolauseeuwend
edit- „Läitet uus deer n´ Steelpe aplääse, die Nikolaus kon deer licht ounstrumpelje“
Dät waas die eerste Nikolauseeuwend ätter dän lääsde Krieg. Do Wäänte un Wuchtere wüülen dät Spil fon dän hillige Nikolaus in do Huuse brange. Jo hieden sik ful Moite moaked.
An düssen Nikolausdai hieden wie juust n´ Swien feroarbaided, ju Goarte stude noch tou´n Ouköilen inne Goang. Määme meende: „Läitet uus deer n´ Steelpe aplääse, die Nikolaus kon deer licht ounstrumpelje.“ „Noa, die Nikolaus kumt truch ju uur Doore“, meenden wie.
Oaber die hillige Mon koom mäd sien Ljude do Trappen uumehooch, truch ju Pingeldoore inne Goang. Wät waas dät foar´n froaien Nikolaus! N´Jutesäk hiede hie bie sik, fain bemoalt, grooten gouldenen Biskupshout aape, sin Stok uut puur Gould. Dän Ängel kuust bekiekje, loange blonde Krullerhiere, deeruumetou n´Reif uk uut Gould, do Juuken wieren uk uut schier Gould, un die Skäbellenskop paasede tou dät Ängelgesicht.
Knächt Ruprecht stoalde gjucht wät foar, oaber sien bee Gesällen, do hieden wäil uut de Hälle kuume kud. Die eene waas mäd Kuhkätten behoanged, dät waas een Klöaterjen, hiest wäil boang foar wäide kud. Die uur Swotte hiede n´Säk appe Rääch, deeruut keeken two stromme Bäidensbeene, do bummelden hän un häär. Nikolaus, die Ängel un Ruprecht stjuurden fluks tou uus Köakene ien, die Swotte mäd dän Säk appe Rääch doansede inne Goang wai un wier. Hie koom wuddelk an´t Strumpeljen, greep ättere Muure un fäl mäd de Iers in dän Goartepot. Deer geen dät Krieooljen los. Hie hiede sik wäil nit ferbaand, man sien Bukse waas mäd ju keetige Goarte fersmeert.
„Wäänt, hääst du die ferbaand?“ fräigede uus Määme. „Noa, iek määrke niks, oaber iek bän naan Wäänt, iek bän Agnes!“ Dät waas een Laachjen, die Nikolaus un aal sien Ljude noomen hiere Skebällenskoppe ou, bloot die Ängel stuud as sunner Fernul un schäddede aal man tou mäd sin Krullerkop. In dän Oogenblik koom Bello unner uus Disk wäch, in sien Nood hiede hie sik deerunner ferkreepen.
Hie beschnupperde dän Swotte un fäng dan fluks oun tou likjen, so as wän hie läipen Smoacht hiede. Ruprechts Gesälle wude nu uur uus Disk lait, so kude uus Huund beeter likje, un die moakede ful beeter scheen as wän dät n´Moanskenhound däin hiede. Die Bräidansuch fon Baabe Herzog, die wude fonne Goarte befräit, is alles wier goud wuden.
Fon Maria Westerkamp, in Seelters uursät fon Gräitje uut Roomelse.
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=70460&source=75
- 26.11.2005 - Hannes Idee
edit- „Geleebananen iete wie daach dät ganse Jiehr“
In Novämber moaste Hannes immer oafterer an Wiehnachten toanke, besunners wan hie truch ju Koophalle geen. Al siet eenige Wieke grinsden him do Sukkeloade-Wiehnachtskäärdele juun. „Kriege iek aan fon do?“ fräigede hie Määme. „Hannes, deeruur hääbe wie ja wäil al hunnertmoal boald! Wiehnachtskäärdele rakt dät Wiehnachten! So, nu spoar die düsse Froagen!“
O, o, dät waas nit ju gjuchte Tied weesen foar sun wichtige Froage. Dät moaste hie uurs anstaale. Am bäästen täiwde hie noch een Wieke, dan wüül Baabe nämlik mäd Hannes ienkoopje. Een Wieke leeter, dätsälge Koophuus, dätsälge Regoal. „Baabe, koopest du mie sun Wiehnachtskäärdel?“ „In n´ Novämber?“, fräigede Baabe.
„Geleebananen iete wie daach uk dät ganse Jiehr.“ „Jä, iek weet nit, Hannes, wät kwät Määme dan deertou? Kon dät nit wät uurset weese as uutgereekent sun Wiehnachtsmon, Hannes?“ wüül Baabe nu wiete.
Toumoal koom Hannes een goude Idee. „Waast du wät, Baabe? Du koopest die sun Pakkung Sukkeloadenhaate un mie sun Wiehnachtsmon uut Sukkeloade.“ Die Ienfall waas eenfach Spitse, uumdät Baabe daach so jädden düsse Haate eet, oaber do fällen ja wisse uk unner dät Novämber-Ferbot. Baabe laachede: „Dät is nu ja sun gjucht Geheiminis unner uus Monljude.“ Hannes hiede wonnen. „Dan man tou, säik die aan uut un fonsäärm uk aan foar Lisa.“
Fon wäägen: Geheimnis unner Monljude! „Lisa, kum moal ieuwen in uus Koomer!“ Ienkieksk, as Lisa nu ja moal so waas, koom ju fluks ounloopen. „Hier!“, kwaad Hannes, „foar die.“ Un hie heelt hier do bee rood-gouldene Sukkeloaden-Wiehnachtskäärdele wai. „Is dan al Wiehnachten?“, fräigede Lisa. Ju noom ju Figur un suusde uut dän Koomer un ruup: „Määme, kiek moal, wät Hannes mie schoankt häd.“
Nu geen dät oaber loos. „Thomas!“ Wät schuul´t! Touräächbrange ättere Kaufhalle kuden jo ju Swätigaid ja nit, hähä! Lisa koom tourääch un stoalde hieren Sukkeloaden-Wiehnachtskäärdel ieuwenske hiere Barbie-Puppe. „Do bee hilkje fillicht“, kwaad ju. „Wolt du dän nit apiete?“ fräigede Hannes ferwunnert. „Noa, dän iete iek eerst Wiehnachten, wan hie hilked is.“ Tja, sun Läkkersnuute as Hannes waas Lisa wuddelk nit. Wiehnachtskäärdele smoakje hier in Oktober eenfach nit. Määme häd gjucht. Wiehnachtskäärdele heere tou Wiehnachten, un dan smoakje jo am bäästen.
Uut dät Bouk: Das Kirchenjahr mit Kindern feiern. Uurdrain fon Gräitje ut Roomelse.
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=70201&source=75
- 19.11.2005 - Ju mouderlike Hounde
edit- Dät eerste Woud, dät die Moansk baalen leerd, is maasttieds dät Woud „Mama“
Iek säike een Hounde, ju mie hoalt; ju mie rauelk moaket un beschützt. Iek bruuke een Hounde, ju stäärk is un mie drächt; ju mie gript un nit moor looslät.
Älk soacht düsse Hounde, dät Bäiden, die junge un oolde Moansk, die Kroanke un die Stierwende. Älk häd Jank ätter düsse Hounde. Dät is ju „mouderlike Hounde“, ju wie säike. Dät mout nit uunbedingt ju Hounde fon n´ Wieuwmoanske weese, ju mie geboren häd.
Mouderlik kon älke Moansk weese, uk Wieuwe, do nit geboren hääbe, uk Grootoolden, Sustere un Bruure, Früünde un Lieuwends-Partner. Die, die mie wier aphälpt, wan iek faalen bän, häd een „mouderlike Hounde“. Wie säike lääsden Eendes, wät bääte düsse mouderlike Hounde stoant, wät truch düsse Hounde fäilt wäide kon, dät Mouderlike: Naite, Waamte, Buurgenweesen un Ljoofte. Niks wät ap düsse Wareld so läip soacht un so läip fermist as düsse „mouderlike Hounde“. Wo sweer un wo loos is dät Lieuwend, wan dät neen „mouderlike Hounde“ rakt! „Ju Hounde, ju de Wääse bewägt, bewägt ju Wareld“, kwät een oold Spräkwoud uut Spanien.
Do eerste Treede, do aan Moansk gungt, gungt hie an een „mouderlike Hounde“, een Hounde, an ju hie sik fäästhoolde kon. Dät eerste Woud, dät die Moansk baalen leerd, is maasttieds dät Woud „Mama“. Een Bäiden, dät Nood häd, lopt ätter ju „mouderlike Hounde“ un soacht Schuts.
Ju „mouderlike Hounde“, ju wie in düt Lieuwend säike, wät in düsse Wareld un in düt Lieuwend silläärge nit gans fuunden. Deer blift altied aan Jank uurich. Neen Määme, naan Baabe, naan Partner kon düssen Jank gans ätterkuume. Foar mie wiesed ju „mouderlike Hounde“ ap een gans uurse Hounde wai, ap ju Hounde fon Goad. Wie namme Goad: Baabe. Goad is oaber uk Määme. Ju Hounde fon Goad is mouderlik. Ju Ljoofte fon Goad is mouderlik. Düsse Hounde hoalt mie, uk, wan alle Hounde loosläite.
Fon Helen Reiners, Katholische Krankenhaus-Seelsorgerin im Borromäus-Hospital, Leer. Seeltersk uurdrain fon Gräitje uut Roomelse.
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=69878&source=75
- 12.11.2005 - Iek baale altied so jädden Seelterfräisk
edit- Mäd dät oaine Bäidene hääbe se silläärge nit Seeltersk boald
Seelterfräisk is mien Moudersproake. Wier dät man ieuwen angunge kon, baale iek in mien oaine froaie fräiske Sproake. Iek sätte mie deerfoar ien, dät uus Seeltersk nit so gau unnergungt. Dät is so benoarlek, dät junge seelterske Oolden hiere Moudersproake nit moor so as dät in uus Tied waas an hiere littjen Bäidene fäärereeke. Toumäts heere iek oaber daach in Winkele, dät n´ Määme of uk n´ Baabe mäd hiere littje Wäänt of Wucht Seeltersk boald.
Mäd mien oaine Bäidene hääbe iek silläärge nit Seeltersk boald. Bloot mäd mien Wucht, uus eerste Bäiden, baale iek uk dälich noch Seeltersk. Ju waas in hiere eerste Jiehre bie mien Oolden, wilst iek ap Oarbaid waas, un deer roate dät fonsäärm niks uurses as Seeltersk. Iek hääbe dan fääre immer mäd hier so boald.
Inne Twisketied hilkede iek min Theo uut Schlesien, die Seeltersk ounfangs nit moal ferstounde kude, oaber iek eerst uk nit sien Schlesisch. Mäd uus Wäänte, do dan leeter appe Wareld koomen, moaste iek nu fonsäärm Hoochdüütsk baale. Dät waas oaber goar nit so läip, Seeltersk leerden uus Wäänte bute bie´t Spieljen mäd de Noaberbäidene. Bloot uus Jungste häd dät nit moor leerd, hie koom ful leeter appe Wareld, as sien Geschwistere al groot wieren un uk do Bäidene inne Noaberskup. Ferstounde kon hie ap Seeltersk oaber alles.
So sunt wie dät nu in uus Huus gewoont, Hoochdüütsk tou baalen, ofwäil wie uus uuremäite goud Seeltersk unnerhoolde konnen. Wie sunt dät oaber nit gewoont. So as man sik kannen leerd häd, so boald me uk mädnunner.
Knu wieren wie in uus Köakene uk mäd sun Koppel fon junge Ljude bie´t Tee drinken. Ap eenmoal ferschräkde sik n´ Früünd fon uus Harald so läip un kwaad: „Dät duurt daach wäil nit weer weese, iek faale fluks räggels fon n´ Stoul, deer is uus Gretchen altied, nit bloot in uus Zeitung, so foar uus Seeltersk tougoang, un mäd hiere oaine Wäänt boald ju Hoochdüütsk!“ Min Suun meende deerap: „Wie fersäike dät mädnunner altied wier, Seeltersk tou baalen, dät gungt nit loange goud, dan sunt wie wier bie Hoochdüütsk.“
As Harald un mie gungt dät uus Russlounddüütske. Iek sätte mie uk altied foar do Moansken ien, do hiere Heimat ferlät hääbe. Kjuuner wieren jo do Nazies, un hier bie uus Ljude sunt jo do „Russen“. Wan jo dan immer wier so nammt wäide, griepe iek ien un kweede, dät sunt uk Düütske, ofwäil Russen ja uk Moansken sunt. Deerap wät mie dan oaber altied wier kweeden: „Gung moal truch uus Täärp, dan sjuchst un heerst du sofuul Russen. Wan jo Düütske weese wollen, dan schäln do uk Düütsk baale!“ Wo stuur dät oaber is, wan iek mäd mien Ljude, wiermäd iek foardäm bloot Russisch baale doaste un moaste, nu ap Moal Hoochdüütsk baale schäl, dät kon iek do gans goud ätterfäile. Do Moansken gungt dät juusso as mie mäd uus Wäänte.
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=69605&source=75
- 15.10.2005 - Wäänte leere inne Skoule dät Ieten sjooden
edit- Al inne eerste Uure wiesede sik, wo nödlich düsse Idee waas
Tou ju „Lebensertüchtigung“ fon junge Monljude heert uk inne Skoule moor, as in n´ Werkunnerricht unfallfräi n´ Bloumenstonner tou timmerjen, dän Määme dan leeter in n´ Timpe fon hiere Stoowe stoalt. Aan Koaster uut Molbergen bood „sien Wäänte“ n´ Kochkursus an, uumdät jo nit fersmoachtje moute, wan jo moal touhuus uutluke.
Al inne eerste Uure inne Skoulköakene wiesede sik, wo nödich düsse Idee waas. As do jungen Wäänte fon hiere Ienkoopjen wier touräächkoomen, schuuln jo dän Kop Seloat uutnunnerplukje un waaske. Moorere Wäänte brieken sik derbie boalde do Fingere. Jo hieden ansteede fon gräinen Seloat aan tjukken stabilen Buskool kooped. Nu wunnerden jo sik, wieruum do uur so fiks plukkeden un jo sik so kwälle moasten. So kon dät wäil kuume, dät sun Kochkünstler dan ätter dän Kursus daach wier inne Köilkiste gript: Kloore Pizza mout man nit uutnunnerplukje. Aleer koom Bernd uk moal in sun Ferlainigaid. Hie moaste middeeges Ieten sjoode, uumdät sien Wieuwmoanske in´t Kroankenhuus waas.
Bernd wiste Räid. Him waas snoachens n´ Hoase in sin Kool in n´Striek ronnen. Dän look hie sundeeges dät Fäl uure Oore. Hie sätte him dan ap´t Fjuur un sood deerbie n´gouden Pot ful Gräinkool. Dät schuul ja n´ besunnere Mäiltied wäide. Sien Bäidene smoakede dät oaber goar nit. „Iek mai dät nit. Uus Määme kon beeter sjoode“, meende ju littje Sophie. Bernd säärm meende dan uk, deer waas wail wät ferkiert geen. Hie fräigede min Baabe: „Hämann, wo kon dät angunge? Iek hääbe Gräinkoolsoppe seeden. En tjukken Hoase hääbe iek mee in dän Pot oundäin, un dät Ieten waas immer noch soo skroa!“ Min Baabe kuud Bernd wäil fertälle, wo hie dät moakje moast hiede. Min Baabe kuud uk ful beeter Ieten sjoode as mien Määme. Hie sood dan smoals un diede niks uurses twisketruch. Hie kuud sik Tied deerbie läite, un hie moate dät jädden dwo.
Mien Määme, Muur fon soogen Bäidene, moakede Middai-Ieten twiske Hostjen un Snuuwen, uumdät ju sofuul uur Seeken noch deertou tou dwoon hiede.
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=68507&source=75
- 08.10.2005 - Wieruum August ju Steede kriegen häd
edit- Die Wäänt häd ju Gesellenprüfung mäd „goud“ besteen
Do Lehrsteeden sunt dälich knapp, un do Wäänte loaiwamsje wät appe Sträiten hääruume. Man, dät rakt uk Lehrsteeden, wierfoar die Meisters nit dän gjuchte Stift fiende kon. Wan die eene goud reekenje kon, dan kon hie nit skrieuwe, un wan aan bee Seeken goud kon, dan häd hie twoo linke Hounde, un hie is uunpraktisk un n´Holtenkoaster. Koops Hinnerk sin August waas uut de Skoule keemen un wüül jädden Diskler wäide. Reekenje un skrieuwe kuud hie goud, man hie kuud nit toanke un uurlääse, mäd een Woud kweeden, hie waas wät uunbehoalpen.
Nu waas Koops Hinnerk goud Früünd mäd Löchs Bernd, die n´groote Diskleräi bedreeuw un jädden n´Stift ienstaale wüül. Oaber bie August hiede hie Betoanken. Hie kude sin Früünd dän Wonsk sljucht ousloo, un so wuden jo sik eenich, dät August inne Werkstatt n´Praktikum moakje schuul, uum tou bewiesjen, dät hie sin Koop bruuke kon un foar ju Oarbaid uurlait, wo hie dät am bäästen ounpakje kon.
As die Wäänt dän eerste Praktikumsdai bääte sik hiede, waas hie ful Bliedskup. Oachte Uure hiede hie toukiekje doast, wo do Gesellen Holt sneeden, hier un deer skoawje moasten, dät do Spoane floogen un wo jo do oankelde Holtstukke touhoopeliemden. Jee, dät wüül iek uk leere un Finstere, Dooren un Möbelstukke moakje konne.
An n´t wäiden Dai kreech Löchs sin Bernd sin Praktikant anne Oarbaid. Hie noom him mee in´t Huus, un jo geenen inne bääste Stoowe. Hier wüül die Ougend nit moor baanje. Ju Ougendpüüpe siet ful fon Rout.
Bernd noom fersichtich ju Püüpe ou un soande deermäd dän Wäänt ätter buten, uum ju skeen tou moakjen. Hie waas näischierich un wüül sjoo, wo die Wäänt dät wäil moakede un sik deerbie anstoalde. Man, hie staunde.
Mäd alle Foarsicht druuch die Wäänt ju Ougendpüüpe ätter buten, keek uume sik un uurliech, wo hie dän Rout deer uutkreech. Do streek die Kat, die waas gjucht tomm, uum sien Beene hääruume, un eer dät Diert sik fersaach, hiede hie dän Kat bie n´Wikkel un stoppede him in ju Püüpe. Prr prr, die Katt suusede an dät uur Eende fon ju Ougenpüüpe wier hääruut, un dät stoof gewaltich. August laachede un wreeuw sik de Hounde. Die Meister Löchs stuud inne Doorkesiene, schäddede mäd de Kop un kwaad niks moor.
August häd ju Lehrsteede kriegen un ju Gesellenprüfung mäd „goud“ besteen.
Plattdüütsk: Heinz Strickmann Seeltersk uursät: Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=68224&source=75
- 17.09.2005 - Wieruum uus dät Laachjen fergeen is
edit- So hieden wie touhoope uus Spoas häiwed, älk ap sien Oart
Hannes un iek sieten fröier moal in Bakkers Beernd sin August-Aapel-Boom. Do Aapel-Boome studen wäil gans bääte in sin Tuun, un die waas hooch ienrichelt. Man, wie hieden ja al uus „Erfahrungen“ sammelt un wisten, dät wie gau utnäidje kuden, wan Bernd uut sien Huus koom un böalkede: „Halluun, halluun, Schoiere inne Tuun!“
Kiek, un düsse August-Aapele keeken uus altied inne Sunne so froai gräin-jeel toumäite, juust so, as ruupen jo us tou: „Kuumet häär un ietet uus ap!“ Do Aapele hääbe uus, so tou kweeden, eenfach ienleeden. Un wie hieden deertou noch uus Spoas, wan Bakers Beernd uus wäil saach, man nit kriege kude. Oaber alle Seeken in´t Lieuwend hääbe ja twoo Sieden.
Wät wie oaber do nit wisten, waas, dät die Suun Hannes fonne Suldoaten ap Urlaub in Huus waas. Kiek, un deer hieden wie dät Spill appe Koare. As Bakkers sien uus fon wiedäm inne Aapelboome tou sjoon kreegen, toachten wie, wie wieren ja buppe inne Boom sicher un laacheden luudhoals. Un do mäd moal koom Hannes ounsuusjen. Jungedie, wät kuud die fäl loope! So gau kuden wie bee nit uut de Boome ruut, un foar aal´n nit uur ju hooge Richeläi klatterje. Dät waas niks mäd dät „Verdünnisierjen“, hie kreech uus toupakjen. Un dan roate dät eerst wäkke rejäll foar de Iers. Deer hiede hie wäil n´Sleek fon wääge, „wildäge bie de Suldoaten leert“, toachten wie. Dät hieden wie nu eerst moal wäch! Dät Laachjen waas uus fergeen. Un do moasten wie mäd dän Oolde inne Werkstatt un Oubidde dwoo. Un die Beernd hiede wier fiks wät foar uus Wäänte tou dwoon. Wie moasten deer dän oolde Kitt uut do Finster-Roomen puulje, wier hie näie Ruten ounsätte wüül. Waast du, wät dät foar´n Schiet-Plakkeräi is? Un wier moal wüül uus Bakkers Beernd kweede: „Eerst ju Oarbaid, dan dät Fergnöigen!“ So hieden wie aal touhoope uus Spoas häiwed, älk ap sien Oart.
Gräitje ut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=67405&source=75
- 13.08.2005 - Wi ännert to foar
edit- „Iek schrieuwe eenfach so fääre as iek dät gewoont bän“
Wi ännert luuthals un uk mal ganz moi still.
Wi ännert, wiel een klooken Kopp dat will!
De Oolden ännert noch, un uk al fors de Jungen,
man ännert ok akkrat al woller die Ännerungen!
Wi ännert hütigen Dags un in all kamen Tied,
to´n Nadenken blifft denn darbie keene Tied!“
Wieruum wät wäil altied wier wät ferannert? Gräitje wol sik oaber nit uumestaale.
Iek schrieuwe eenfach so fääre as iek dät gewoont bän. Ätter ju näie „Rechschreibreform“ gjuchte iek mie nit. Ju gefaalt mie nit, un mie faalt dät in mien Oaler uk stuur, mie uumetoustaalen. Dät Rucksack-ß wol iek behoolde, dät näie „dass“ mai iek nit liede. Nu hääbe sik ful Schrieuwere, Büroljude, Koastere un foar aal´n Schoulbäidene juust an dät Näie woant, nu schäl al wier ferannert wäide. Un wät dät dan aal wier kostet! Deerbie toanke iek nit bloot an näie Schoulbouke. Un deerbie schäln alle Jäildpüüte loos weese! Oaber, do Upperste toanke sicher: „wan me uur dän Huund kumt, kumt me uk uur dän Stäit“ of, „läit dät daach n´Kuh kostje, wie hääbe ja neen“. Boalde schäl ja ju Mehrwertsteuer hagger wäide, dan sjucht alles wier beeter uut, kumt oaber deerap an, foar wäl?
Sun Ferannerjen fon ju Schrieuwwiese kanne iek uut mien Schoultied. Dät waas nit bloot een Ferannerjen, noa, wie moasten een gans uurse Schrift leere. Nu hieden wie juust een Jiehr immer „rauf, runter, rauf, Punkt darauf“ in ju oolde düütske Sütterlin-Schrift üübed, do moasten wie uus uumestaale. Sütterlin doaste uus nit moor biebroacht wäide. Dät wude nu alles uumestoalt in ju „Deutsche Einheitsschrift“. Kiek, dät waas fröier uk al so. Juust, wan wät goud klappt, kumt deer n´klouken Kop, dän wät ienfaalen is.
Nu moasten deer uk näie Bouke häär. Dät waas oaber nit so läip. Do hieden wie wäil al eer hääbe moast. Maast wuden do immer fääre roat. Iek hiede uk hoolichslietene Schoulbouke. Iek kreech do smoals fon min Fädder, Fännants Johann. Ap een Leesebouk fon him kon iek mie noch goud besinne. Deer wieren ja uk Bielden oane in Swott-Wiet. Do hiede hie oaber aal fein bunt uutmoald. Deeroane stuud uk ju bekoande Geschichte: Das brave Mütterchen.fon Karl Müllenhoff. Die lääsde Satz deeroane hat: So bewahrte die arme Frau die ganze Stadt und gab ihr Hab und Gut daran zu deren Heil und Rettung. Johann hiede noch aan Satz deertou moaked mäd´n Pottlot. Die hiet so: „Das hätte ich nicht getan.“
1945, ättern Krieg, moasten wie ap jeden Fall al wier näie Bouke kriege. In do oolde studen ja ful Gedichte un Geschichten fon Hitler oane. Deerfon wüül do ap Moal neemens moor wät leere of wiete.
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=65962&source=75
- 23.07.2005 - Wieruum Hinnerk nu uut de Sääke gungt
edit- Oankelde Ljude wol´n die nit jädden hälpe, jo dwoo blott so
Uus Heergoad rakt alle Moansken so fuul Talente mee, dät jo ap dän uur anwiesen sunt. Sunner dän „Nächsten“ kumst in´t Lieuwend nit tougjuchte. Du bruukst aan, die die hälpt, die uur bruukt die, hie kon sik säärm nit hälpe. Jee, ju Ljoofte unnernunner heerd tou´t Lieuwend. Dät waas fröier so, un dälich is dät nit uurs. Oaber oankelde Ljude wol´n die nit jädden hälpe, jo dwoo bloot so. Jo fräigje die dät Hoamd fonne Iers, dwoo so, as wan jo Andeel nieme an dien Suurgen, oaber jo sunt bloot ienkieksk.
Anno hiede gans ful Bekoande in´t Säärkspill. Je, ju kuude mäd do Ljude, hoalp, wier Nood an n´ Mon waas un waas altied früüntelk tou aal, do hier toumäite koomen. As n´ Loai uut ljoachten Heemel wude ju läip kroank. Wieken- un moundeloang liech ju in´t Kroankenhuus, dät geen hier grääsich sljucht. Ju kloagede nit, noom dät so, as dät waas un hiede foar do uur Kroanke, do mäd hier inne Koomer liegen, uk altied een goud Woud.
Hinnerk moaste nu sunner sien Anno kloorkuume. Dät waas nit immer licht, man hie koom tougjuchte. Ättermiddeeges geen hie ätter´t Kroankenhuus un roate sien Wieuwmoanske Sälskup. Sundeeges geen hie ättere Homisse, deerätter dan ätter sien Bäidene tou´n Middai-Ieten un ättermiddeeges dan wier ätter sien Annoa. Him moakede ju Säärke wät tou schaffjen. Wan ju Misse smoals uut waas, koomen do Ljude ätter him tou, uum sik ätter Annoa tou erkundigjen. Tjoo, fjauer un nit säilden bit fieu Wieuwljude un Kärdele wüüln dan wiete, wo dät Annoa geen. Oaber nit bloot dät fräigeden jo. Noa, ju Fräigeräi geen in´t Uunäntlike „Wät kwät die Dokter? Kumt ju truch? Krich ju Chemo? Häd ju nu n´Büüdel anne Buuk? So fräigeden do Säärkgungere un wüül´n of un tou uk Seeken wiete, do nu wuddelk gans privoat sunt.
As Hinnerk dät nu eenige Wieke so meemoaked hiede, waas hie ju Seeke läid. Hiede hie uurs in een fon do buppersten Säärken-Boanke Plats nuumen, so geen hie nu bääte in n´Touden stounde. Wan nu ju Misse ättern Eende tougeen, foar dän lääsde Sägen, sleek hie sik uut de Säärke hääruut un ferswoont dan gau mäd sien Rääd. So uk an düssen Sundai, as die Kaploan mäd sin Koaster foar ju Sakristei-Doore stuud un Hinnerk fergrällt ankeek. Hinnerk kreech dät mee, troalde sin Träit-Iesel uume un geen ap dän Kaploan los: „Iek bän wät eer uut de Säärke geen“, kwaad hie tou dän Gäistliken, die dan fräigede, of dät dan nödich weesen waas.
„Nödich weesen?“, fräigede Hinnerk, „sljucht wuden is mie nit, uk nit loangwielich“, kwaad Hinnerk. „Oaber n´Gruund hääbe iek deerfoar: Wan iek soloange täiwe, bit ju Misse uut is, dan snappe mie do Ljude ou un wol´n wiete, wo dät mien Wieuw gungt. Jo fräigje mied dan dät Hoamd fonne Iers un dät nit ut Meelieden, noa, bloot uumdät jo ienkieksk sunt.“
Kaploan nikkede mäd de Kop, un as Hinnerk kwaad: „Dät hääbe iek nu bichtet, iek nieme oun, düsse Sände koast du mie ferreeke.“ „Iek leeuwe uk, dät uus Heergoad bie die n´Ooge tichttait“, kwaad die Kaploan.
Plattdüütsk: Heinz Strickmann Seeltersk uursät: Gräitje ut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=65231&source=75
- 11.06.2005 - Määme, bääst du kroank?
editUus Määme hiede dät fröier altied drok. Tou ´n Fersietjen hiede ju silläärge neen Tied.
Ju hiede ja een groote Huusoange, soogen Bäidene un uus Baabe waas in´t Fäild. Die groote oaine Tuun moaste beoarbaided wäide. Deertou hieden wie noch n´ Spaal fon Ummens hierd. Insen wude deer Roage ounsäided, dät uur Moal Tuwwelke ploanted.
Oaber ju maaste Tied siet uus Määme an hiere „Singer“-Naimäskiene. Ju säide ja altied, nit bloot foar uus, noa, maast foar uur Ljude. Somäd hääbe iek as Bäiden uurs nit blouked, dät uus Määme eenfach so ap n´ Stoul siet, sunner wät tou dwoon.
In do Jiehre 1943 un 1944 kreegen wie een Oarbaidstjoonst-Wucht. Wät waas uus Määme deeruur wäil bliede. Däälich staale iek mie dät so foar.
Insen siet uus Määme mäd uus Tjoonst-Wucht Gertrud Popjyk uut Beuthen eenfach so anne Disk, un do bee fertälden sik wät. Iek leeuwe, Gertrud fertälde Määme wät uut hiere Heimat. Min Baabe waas tou ju Tied uk in Schlesien as Suldoat. Wan iek mie nit fersjoo, waas hie do in Grottkau.
Man, iek as littje Wucht koande dät goar nit, dät uus Määme loaiwamsd. Deer moaste ja wät nit gjucht weese. So hääbe iek dan uk in mien Nood fräiged: „Määme, bääst du kroank?“
Iek weet dät noch gans seküür. Ju Raue hääbe iek Määme wäil gonnt, man iek waas daach läip besuurged, dät hiede daach uk wäil angunge kuud, un dät waas gjucht läip foar uus weesen.
„Noa, kwaad uus Määme, Gretchen, wo meenst Du dät dan?“ „Määme, du dääst ja niks“, roate iek tou Ountwoud. Iek waas bliede, dät Määme nu laachede un wuddelk nit kroank waas.
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=63725&source=75
- 28.05.2005 - Wieruum häd hie dät dan dain?
edit- „Heer ap deermäd, du smitst dien Lieuwend inne Gosse“
Mie is koold. Dät däd goar nit moor seer. Wan bloot nit düsse Keelde waas. Loange schäl dät ja nit moor duurje. Touminst ´n Dääke hiede hie mie noch uurlääse kuud, befoar hie wächronnen is. Mout wäil gans koplos weese, die Wäänt.
As Stefan hier waas, wüül iek uus noch ´n Tass Tee moake. Oaber hie wüül naan Tee. Hie hiede dät drok. Gans truchnunner waas hie. So waas hie in do lääsde twoo Jiehre altied. Iek ferstounde him nit. Hie hiede dät daach kriegen. Iek hääbe him daach altied alles roat. Wieruum häd hie dann niks kweeden? Iek hiede bloot niks moor inne Loade lääsen. Uurs hiede iek altied Boarjäild inne Köakene inne Schaploade. Wan hie daach bloot wät kweeden hiede. Iek koom ja goar nit moor deertou, him dät tou ferkloarjen
Wan dät daach bloot nit so grääsich koold waas. Min Kop däd goar nit moor seer. Dän Sleek hääbe iek uk goar nit meekriegen. Oaber fluks deerätter, do häd dät wäil gans läip seer däin. Oaber nu überhaupt nit moor.
Oach Stefan, wieruum bloot? Ju sweere Schäild, ju lastet nu een gans Lieuwend ap die. Iek hääbe die altied kweeden: „Heer ap deermäd, du smitst dien Lieuwend inne Gosse.“ „Oma dät ferstoanst du nit.“ Iek geen mäd n´sweer Haat ättere Schaploade un roate him altied wät Jäild, moal füüftich Mark, moal hunnert Mark, wät iek ieuwen so inne Loade hiede.
Ätter Sohn Heinz un mien Sweegerdochter kuud Stefan nit moor gunge. Do hieden him ruutsmieten. Linda, mien Sweegerdochter, häd mie fertäld, dät hieden jo inne Beratunsstelle so kweeden. Dät schuul Stefan am bäästen hälpe. Oaber iek kon dät nit.
Mie is koold, Stefan. Iek hiede die daach mäiden wät roat. Mäiden waas daach mien Ränte keemen. Dan hiest du wier wät kriegen. Oaber noa, Stefan hiede dät grääsich ielich. Hie häd mie nit leeuwt, dät iek niks inne Loade hääbe.
Inne Släipkoomer is hie ronnen, häd alle Loaden eepenrieten. „Wier hääst du dät“, brullde hie. So hääbe iek dän Wäänt noch nit belieuwed. Min littje Stefan, wät is bloot in die fiehrt? Do hääbe die ferführt mäd düsse Drogen. Wier is ju Kelde blieuwen? Mie is goar nit moor koold. Is dät boalde so wied? Middewiek schäln jo mie dan sicher fiende. Middewieks ropt Linda altied an. Wan iek dan nit an´t Telefon gunge, dan moakje jo sik Suurgen un kuume foarbie. Dan sunt twäin Deege fergeen. Tied genouch foar Stefan. Dan kon hie al wied wäch weese.
Monika A.E. Klemmstein Seelterfräisk uursät: Gräitje
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=63177&source=75
- 14.05.2005 - Blaue Heemel un Flitterken in Sunnschien
edit- Wieuwljude geenen in hiere „Swotsieden“
Tou Pinkster heerde eenfach ´n blauen Heemel, Flitterken in Sunnschien, Leeuwerkesoang, Bloumenblöien un die Röak fon wiete Pinksterbloumen. Wan sneeuwndeeges foar Pinkster fon binnen in´t Huus alles blitse-bloank waas, do Huuswoogen buute frisk wietjet un do Stoandere swootselt wieren, wan wie do Poade inne Tuun kraabed hieden un uum´t Huus tou naan Spier moor liech, dan hoalde uus Baabe ju Biele un look mäd uus uure Tjaaske un häu Pinkster-Struuke uut´n Holtbusk. Do hoangeden wie in Toppe rund uum´t Huus tou. Aan deerfon koom sogoar inne Köakene midde uur dän wiet-schuurde Disk.
Pinkster waas aan fon do fjauer Hochtiedsdeege, wier do Wieuwljude in hiere „Swotsieden“ ättere Säärke geenen un uk do Monljude mäd Sliprok un Slinner, stieuwe, wiete Kroagen un Hound-Manschetten. Inne Säärke waas gans wät Besunners tou sjoon ap Pinkster. Buppe in´t Gewölbe waas ´n Gat, deeruut hoangede n´loang tään Beend. Un an düt Beend swieude uur uus Koppe die Hillige Gäist in Gestalt fon ´n wiete uutstoppede Duuwe. Deerätter keeken wie fonsäärm ju ganse Tied, bit wie aal ´n stieuwen Hoals hieden un luurden uk deerap, of nit die Hillige Gäist wäil moal mäd sien Juuken sun bittje sloo of ´n littje Runde inne Säärke traale wüül. Oaber, ju röögede sik nit.
Sietdäm sunt ful Jiehre fergeen, un die Hillige Gäist in Gestalt fon ´n Duuwe is uk al loange nit moor an Pinkster in uus Säärke. Oaber dät runde Gat in´t Gewölbe is deer noch. Un wan ju Sunne truch do bunten Ruten schient, hääbe iek ju wiete Duuwe gans düütlik foar Oogen. Un dan mout iek älke Moal an min littje Bruur toanke. As wie bee insen wier mäd stieuwen Hoals uut de Säärke geenen, troalde hie sik bie dän Wäiwoaterpot noch moal uume un flusterde mie tou: „Iek hiede daach tou jädden wist, of die Hillige Gäist n´Duffert of n´Düüfke is.“
Plattdüütsk: Maria Hartmann, Steinfeld. Seeltersk uursät: Grätje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=62621&source=75
- 07.05.2005 - An´n älke Sundai is Muttertag
editAl ädder waas dät Moude, do Maamen tou hiere Eerendai mäd Bloumen un littje Geskoanke bliede tou moakjen. Intwiske is dät nit moor bloot foar Maamen toacht, sunnern me tonkt minstens insen in´t Jiehr uk Omas, Stäifmuure un Ljude, do foar wäl „as een Maame“ sunt. Ju Moude waas mie oaber nit bekoand.
Fergeene Jiehr ap Muttertag moakeden min Mon un iek juun Eeuwend wai noch sun littjen Rundgoang uum uus Siedlung. Uus Bäidene wieren al deerweesen un nu wüüln wie uus noch sun bittje do Beene fertreede.
As wier wier ienkoomen, stuud appe Trappe een wunderboare blöiende Bloume, fain in Folie. Een littje Koarte kuud me sjoo, deerap stude: Zum Muttertag alles Liebe. Skoade, naan Noome waas deerbie skrieuwen un wät skoade, dät wie nit inne weesen wieren. Wie hääbe hän un häär rät, wäl mie wäil ju faine Bloume broacht hiede. Iek kude mie dät nit tonke, man min Mon kwaad gans bestimmt: „Die ist sicher von Valentina.“ Iek meende deerap: „Ich bin doch nicht ihre Mutter.“ Un wuddelk, wie hääbe dät hääruutkriegen. Valentina skoankte mie ju Bloume. „Valentina, ich bin doch nicht deine Mutter“, liet iek hier wiete. „Nein, das wohl nicht, aber du bist wie eine Mutter zu mir!“
Wät foar Muttertag-Woude, do hääbe mie gouddäin un iek fraue mie deeruur gans grääsich.
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=62376&source=75
- 23.04.2005 - Zug der Verlorenen
editDälich, 23. April, foar säkstich Jiehre befräide ju Roode Armee uur 2000 doodkroanke Moansken uut Fäih-Waggons. Gans masse Häftlinge belieuwden düssen Oogenblik nit moor. Jo wieren al wilst ju Foahrt hauptsächlich an Flecktyphus stuurwen. Düsse Doode uut dän Such wuden in Massengreeuwe in n´ Uumkreis fon Tröbitz un Schilda beerdigt. Bloot eenige Ljude hääbe uurlieuwt un foonten in do ferlätte Huuse uumetou provisorisk Unnerkunft.
Ounfang April transportierden do Nazis Häftlinge uut dät KZ Bergen-Belsen in Väih-Waggons. Fjauer Züge mäd smoals 2500 Häftlinge geenen fon Bergen-Belsen ou. Die lääsde ferliet dät KZ an tjaanden April. In Theresienstadt schuuln do Häftlinge noch fernichtet wäide. Uumdät ju Front immer naier foarrukte, dwuul die lääsde Doodessuch mäd do uut twelich Nationen stammende jüdische Flüchtlinge fjautien Deege loangsoam un ziellos truch Düütslound. Unnerwains roate dät Bombardierungen. Do Ljude kreegen niks tou ieten un drinken. Unnerwains koom die Flecktyphus, die al fon Bergen-Belsen meebroacht waas, ful tou´n Uuutbruch. Deeran stoorwen do maaste Ljude in dän Such.
Ju Foahrt eendete bie Tröbitz. Dät is n´ Täärp in Brandenburg. Ju Iersenboahn-Brääch waas stukken, un deeruum kuud dät nit fääregunge. Träi Deege loang stuud düsse Such deer anne „Schwarze Elster“, bit ju Befräiung truch do Russen koom. Die Doodessuch uut Bergen-Belsen is as „Zug der Verlorenen“ inne Geschichte iengeen.
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=61808&source=75
- 16.04.2005 - Gräitje hoalt eenfach niks fon Apschuuwen
editNu in April foar 200 Jiehre is Hans Christian Andersen in Odense Dänemark geboren. Hie häd uus 168 gans froaie Märchen bäätelät. In een deerfon, „ Im Herzen bewahrt, aber nicht vergessen“, hat dät immer wier „ Aufgeschoben ist nicht aufgehoben“. In düt Märchen kumt alles immer wier goud uut, uk wan wät apschäuwen wät.
Iek säärm schuuwe oaber nit so jädden ap. Dan gunge iek mäd do Gedankene ap Bääd un snoachens bän iek dan tougoang un brange alles truchnunner. Oafter kon dät uk tou leet weese, wan me wät apschuft.
Alle Jiehre tou hiere Gebuursdai ruup iek mien Früündin Gesa an. Ju fraude sik altied uuremäite un kwaad uk wäil: „Gretchen, besäik mie daach moal.“ Iek tälde immer wier tou, man appe Stap moaked, hääbe iek mie nit. Iek moate nit jädden ätter hier tou, wail iek nit goud sjoo kuud, wan ju deer so bedröiwed sit an hiere Sauerstoffgerät ansleeten. Iek moate hier al goar nit jädden anrupe, uumdät iek dan heerde, wo ansträngend dät Baalen foar hier waas. Ju kreech ja so slucht Omme.
Man düt Jiehr, 9. April 2005, hiede iek mie fääst foarnuumen, dan fiehre iek ätter Aasterfän un besäike Gesa. N´poor Deege foardäm luus iek dän GA un ferschräkde mie deerbie so fäl, as iek ju Doodesanzeige fon mien ljoowe Früündin tou sjoon kreech. Dät spiet mie so läip, oaber, so kon dät gunge.
In een uurse Zeitung hääbe iek uk leesen, dät in Ait n´Mon stuurwen is, die waas soogentich Jiehre oold. In n´ Laudatio fon sin Heimatverein foar him, die nu dood is un aal dät Goude, wät nu uur him kweeden wät, nit moor heere un leese kon, stoant: Un wie hieden him noch eerje wäild! Wät hiede düsse Mon sik wäil deeruur fraud. Nu is dät tou leet. Dät is oaber immer wier so, Moansken faalt dät ful lichter, eerst dan Ljude tou beproaljen, wan jo an do hiere Grääf stounde.
Iek leeuwe, dät is beeter, wan me sik, wan´t gungt, an düt Spräkwoud hoalt: Wät du dälich dwo koast, dät ferschuuw nit ap mäiden.
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=61528&source=75
- 19.03.2005 - „Deer hääbe wie nu al dät Mallör“
editWät mouten uus Sköilere dälich masse Bewerbungen appe Loop brange, uum n´ Leer- of Oarbaidssteede tou kriegen, wan jo uut de Skoule kuume. Maasttieds kriege jo deermäd uk neen Steede un oafter nit moal Oantwoud ap hiere Anfroage.
As iek 1951 fonne Hoandelsskoule koom, hiede iek al n´ Steede, hougede nit moal tou leeren un fäng fluks oun tou Fertjoonjen as Stenotypistin. Iek hougede do nit moal een eensige Bewerbung tou skrieuwen, noa, ju Moorkultur liet mie fräigje, of iek nit bie him oarbaidje wüül.
Uk bie do uur Steeden is mie dät so geen, tou ju Tied koom uus ju Oarbaid noch altied toumäite. Een ganse Schoft waas iek uk as Postlooperske tougoang. Dät häd mie nit so gefaaln, deer hääbe iek toulääsd eenfach so in n´ Säk haun un wüül do äigentlik uk überhaupt nit moor oarbaidje.
Bie een fon mien lääsde Post-Touren koom mie Helmut mäd Auto juun. Hie heelt an, steeg uut un fräigede: „Gretchen, wolt du nit bie uus ounfange? Uus Franz mout ättere.“ „Noa Helmut“, meende iek, „iek bän al bienaist tjoon Jiehre nit moor in min Beruf, un deer häd sik nu aal sofuul annert, ju Mehrwertsteuer is keemen, un deerfon hääbe iek goar neen Oahnung.“ „Dät is aal nit läip, uus Franz leert die n´ poor Mounde an, un du schääst sjoo, dan gungt dät“, oanterde Helmut. Wie wuden us eenich, un fluks een poor Deege leeter, 1. April 1970, siet iek bie Fooges Loundhoandel in ´t Kontor. Die Senior-Chef boalde so fuul as goar nit mäd mie. Him gefäl dät nit, dät sin Suun n´Wieuwmoanske ienstoald hiede, deertou noch ap Päpiere. Ap Wieuwljude kon me sik nit so ferläite, mende hie wäil, do konnen Bäidene kriege, as dät so is, und dan sitte wie wier un hääbe neemens foar us Buchhaltung. Helmut schäl wäil toacht hääbe, Gretchen häd al tjoo groote Bäidene un is bienaist fjautich Jiehre oold, dan is ju Musik ruut uut Wieuwljude.
Nit gans tjoo Mounde leeter siet iek Franz juunuur anne Buchungs-Mäskiene un waas an Rukhoalsjen, mie geen dät goar nit goud. Iek säärm hiede uk neen Oahnung, wierum iek nit goud toupaas waas. „Nu wüül iek, dät du n´ Bäiden krichst“, kwaad Franz.
Un dät was dan wuddelk so, iek was ap ´n uur Fout. Iek hääbe loange wai niks deerfon kweeden, dät fäl uk goar nit so an mie ap, so tjuk was iek nit. As dät nit moor geen, hääbe iek Helmut dan fertäld, wät geböard waas. „Dan stimmt dät daach, wät do Ljude so fertälle. Deer hääbe wie nu dät Mallör, wät wol us Babe nu wäil kwede?“, kwaad min Junior-Chef „Noa, n´ Mallör is dät nu ja just nit“, liet iek min Boas wiete. „Wo hääst du dät nu dan mäd uus foar?“, fräigede Helmut. „Mutterschutz-Tied nieme iek nit, iek oarbaidje soloange, bit iek konn un fange ättere Geburt wier oun. Iek kuume deeges dan bloot twoo Uuren. In ju Tied schaffje iek mien Oarbaid.“
Fräindeeges hääbe iek noch oarbaided, sneeuwndeeges is uus littje Mallör apsteen, fjautien Deege leeter noom iek mien Oarbaid wier ap. Nu hiede iek „gleitende Arbeitszeit“. Iek kude gunge un kuume, wan iek wül, un so bän iek naitou noch twintich Jiehre sunner Mallör jädden Buchhalterin bie Fooges weesen.
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=60528&source=75
- 12.03.2005 - Wieruum Gräitje do huulje moaste
edit- „Die ganse Foutbeen liech ful fon Holtspinne fon uus Solitär-Spil“
Wät kon me sik toumäts uk aal wät tousoamendweele. Bie mie kumt dät wäil deerfon, dät iek mie altied sofuul foarnieme, wät iek so deeges aal noch dwoo wol. Kumt mie oaber dan uunferwoars wät deertwiske, dan kuume iek deermäd inne Rudulten un oarbaidje mie fääst.
Knu waas dät so. Iek hiede tou uusen kweeden: „Mäiden rakt dät moal Truchnunner-Ieten, of jou dät gefaalt of nit. Sun Ieten kon iek dan ädder genouch kloor hääbe. Fluks ätter´t Middai-Ieten gunge iek ättern Friseur. Iek mout nödich wier Krull in mien Hiere hääbe.“ Dän uur Dai waas iek so tiedich kloor. Uum twelich hieden wie in uus Köakene al wier scheeene Laie, un iek hiede losgunge kuud. Min Mon liet mie oaber wiete: „Lenchen fangt eerst uum hoolich twoo wier oun, deeruum konnen wie noch wäil een ganse Uure Siesta moakje.“ „Du hääst gjucht, Gregor“, meende iek, „dan gunge wie noch n´Schoft sitte. Wan iek fon n´Friseur wier inne bän, dan wol iek bie uus Wäänte noch ieuwen do Bääde frisk beluuke.“
Iek siet noch man juust in min Sässel un snurkede as altied fluks ien. Tou glieker Tied noom iek Uurträksele uut Schap un geen deermäd ju Trappe ätter do Wäänte-Koomere uumehooch. As iek deer ju Doore eepen moakede, tjoude iek mien Oogene nit. Lenchen, mien Friseurin, klieuwede juust een loange Boan Tapete anne Muure, die kliesterge wäite Quast liech buppe ap n´Bääd. Inne Timpe fon dän Koomer bääter´t Klooderschap stuud ju littje Erika mäd´ n loangen Bäisem un hoalde ju Spinnschäärdelse fonne Muure. Ju säärm waas uk al gans ienwieuwed. Iek hääbe mie dät Spil nit loange bekieke dun uk niks kweeden, hääbe ju Doore tichtmoaked un bän dan inne Boadekoomer geen. Deer saach dät uut! Die ganse Foutbeen liech ful fon Holtpinne fon uus Solitär-Spil. Noa, do kuud iek nit aal apsäike. Dät faalt mie tou stuur. Iek bän loange nit moor so gelänkich as aleer un hääbe Piene in bee Kniebele. Un iek wüül ja noch ättern Friseur! Iek wude deeruum so ferträitelk un fäng oun tou huuljen.
As iek mien Klüüsen wier eepenmoakede, waas dät al hoolich tjoo, iek hiede al een Uure bie´n Friseur weese kuud. Nu man gau! Mäd´n Höidie waas iek bie Lenchen un Erika. Iek hiede ju Doorklinke noch inne Hounde und kwaad bliede tou do bee: „Kiek, deer sunt Jie bee ja al wier!“ Ferwunnert keeken jo mie juun, un mädnunner hääbe wie dan ätters laached.
Fon Bääde-Beluuken is dän Dai niks moor wuden.
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=60248&source=75
- 05.03.2005 - Wät Gräitje so läip jädden winne wol
editSundeeges fraue wie uus altied ap „Bingo“. Uum fieuw Uure duurt uus naan Besäik uure Dräppel kuume. Dan hääbe wie neen Tied! Iek kiekje bloot, wan wie uk Loose appe Disk lääsen hääbe. Uurs moakede mie dät naan Spoas. Deeruum kooped min Mon of uus Harald älke Wieke twoo Loose. Wonnen hääbe wie bit nu niks, oaber dät kude daach moal weese. Dan wüül iek säärm am lfoosten, dät iek in dän Möbel- of Göitjen-Winkel foar maasttieds 1000.- Euro ienkoopje duurt. Mon, dät waas wät! Fordäm moaste dan oaber eerst dät Klooderschap bie uus uutrüümt wäide, uumdät deer wät Näies ounkuume kon. Wie bee konnen ja niks wächsmiete.
Wan iek winne, wol iek oaber nit ap Raise gunge. Wägen mien Flöate inne Strilte kon iek dät nu nit moor. Bloot ju Foahrt mäd Schip appe Donau läite iek mie noch gefalle. Lääsden Sundai ruup een Wieuwmoanske, dät „Bingo“ hiede un een groote Raise wonnen hiede, an´t Telefon luud uut: „Ich werde verrückt!“ Wan mie dät so gunge schuul, un iek kuud uumsunst ätter Tunesien fljooge of me appe Donau schipperje, dan wol iek foardäm oaber nit deeruum maal wäide. Dan mout iek ja uursannewaine wai, un kon ju Raise ja so un so nit antreede. Thürnau ferschräkde sik uk uur dän fälle Uutfall un wonskede dät Moanske faine Raise un dät ju nit wuddelk foardäm verrückt wät.
Dät wät so oafter uunuurlait so uunferwoars kweeden: Iek wäide maal. Uus Bääsjemääme häd uus Bäidene un uk groote Ljude al immer kweeden, wan ju dän Uutspröak fon wäl heerde: „Dät mouten jie nummer kweede! Man wät nit maal, wan me maal wäide wol! Dät is gans läip, wan me fon´t Paad ouwe is. Deeruum schäl me sik dät nit wonskje!“
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=60021&source=75
- 19.02.2005 - Wan die Kat nit deer is, doansje do Muuse
editLoange al wüüln uusen hiere oolde Noabere besäike. Ättern Kriech wieren jo wächleeken uut dät koolenkeetige Dorsten. Immer wier hiede uus Määme ferspreeken: „Jee, wie besäike Jou, gau moal!“ Un nu skuul deerfon wät wäide. Mien Suster un uus Määme steegen Gräin-Tuunsdai in n´Such, un ou geen dät ätter Metelen. Eerst snäiwndeeges wüüln do bee wierkuume. Määme suurgede sik noch, of wie bee dan wäil wät tou ieten kreegen. „Deer konnen Jie rauelk uum fiehre“, meende min Foar, „Gregor un iek kuume wäil mädnunner kloor.“
Tuunsdeeges häd uus Baabe wät tougjuchtezaubert. Iek weet noch, dät mie sin Stip goar nit goud smoaked häd. Iek weet oaber nit moor, wät dät weesen is.
Stille Fräindai meende Baabe smäidens: „Gregor, wät wollen wie uum Middai iete?“ Deerap wiste iek fonsäärm fluks Oantwoud. „Tuwwelke-Ponkuke“, meende iek. Iek skille al fluks Tuwwelke un wol do uk wäil rieuwe.“ Uus Määme moate do Dierte nit so jädden, un deeruum roate dät do Ponkuke uk wäil so säilden, un iek eet do altied so bedröiwed jädden. Oaber, iek leeuwe, uk uum dät masse Fat waas uus Määme dät tou dwoon. Dät roate do ja noch niks, un alles waas noch ap Koarten.
Ädder genouch koom ju groote Ponne apt Fjuur, Oulje roun un dan die Dee. Wie hääbe bloot groote Ponkuke boaken, nit so as sik dät heerd. Dät waas uus tou fuul Moaite.
Wie wieren al loange sääd, man dät Boaken geen fääre. Wät hieden wie noch masse Dee inne Kum! Ju Oulje waas uk al gau aape, man iek foont inne Käller noch een groote Döise Schmalzfleisch. Ju moaste nu dran leeuwe.
Wie wieren noch flietich mädnunner tougoang, do koomen uusen wier ien. Wie ferschräkten uus un Baabe kwaad: „Wät wollen jie dan al, jie wüllen ja eerst mäiden wierkuume?“
Wunnerrierjend stuud uus Määme inne Doorkäsine, saach dän fulfläide Täller mäd groote Tuwwelke-Ponkuke appe Disk stounden un fräigede: „Wät moakje jie deer dan?“ „Gung man sitte, Määme, Margrit, du uk, dan konnen jie fluks sääd iete.“ „Mon, o Mon, do smoake oaber heerlik, oaber nu täll mie insen, wierhäär hääbe jie dan dät Fat foar do Ponkuuke?“
Dät moaste iek uus Määme nu ja bichtje, dät ju Döise uut de Käller uk loos is. Dät häd hier gans sicher läip benoard. Deermäd hiede ju ja noch moonige Deege Ieten sjoode kuud. Foar dän uur Dai hougede ju sik oaber nit tou suurgjen. Wät meene jie, wät roate dät bie uus „Karsamstag“? Fonsäärm Tuwwelke-Ponkuuke! Määme stoalde fääst: „Jie Kärele kanne eenfach neen Mäite!“ Silläärge nit wier häd Määme uus alleenich regierje lät.
Gregor Artelt, apskrieuwen fon Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=59453&source=75
- 12.02.2005 - Wätseldeeges-Ieten ap n´ Sundai
editUus Boas waas säilden in sien Firma in Ait. Maasttieds heelt hie sik in Berlin ap. Dät waas foar uus Kontor-Wuchtere gjucht goadelk. Wie doasten dan in sien Köakene uus Ieten woorm moakje.
Insen, as wie aal mädnunner anne Disk sieten un ounfange wüüln, uus Mäil tou hoolden, fräigede Wilma gans dul: „Wäl fon Jou häd Knoblauch in sien Ieten?“ Noa, neemens koande of moate Knoblauch, iek fonsäärm uk nit. „Gretchen, in dien Biefstuk is Knoblauch oane, igittegit, wät stjunkt dät hier! Dien Sweegeroolden sunt uk Flüchtlinge, un do sjoode neen Ieten sunner Knoblauch. Bie doo rakt dät uk sundeeges Buuskool. Staalt Jou dät moal foar, Wätseldeeges-Ieten ap n´ Sundai Die roare Röak ferpestet uus dan smoals uus ganse Woonung, wan die Gestank fon Hilperts fon buppen addeel kumt!“
„Wilma, iek weet nit, of Knoblauch in mien Frikadelle is, iek wol mien Sweegermuur äuwerch fräigje“, kwaad iek deerap gans ferlain. Dät diede iek dan fonsäärm un kreech tou Oantwoud: „Freilich, Gretel, Knobliech muss do nai, sunste schmecka die Fleeschbruutla doch goor nich!“ Mie hääbe do schlesischen Frikadellen altied goud smoaked, un iek moakje do noch dälich so as mien Sweegermuur. Bie Grosser´s roate dät uk immer sundeeges: Schweinebrota miet Kließla und Sauerkraut. Dät rakt dät bie mie uk dälich noch oafter sundeeges. Mien ganse Familie fraut sik ap düt Ieten.
Appe uur Siede moate min Sweegerfoar neen Boone. As Sweegermuur stuurwen waas, fersuurgede ich Opa mee. Inne Boonetied, wier bie uus wäil moor as eenmoal inne Wieke Boone appe Disk koomen, meende hie insen: „Wu sein mir bloß hingekumma? Immerfort diese verpuchten Boon, die hoan bei ins ni amoal die Pfaade gefrassa. Koch doch amoal Sauerkraut und a Stickla Knobliechwurst dazuune!“
Kiek, so is dät: Die eene mai so jädden Boone un die uur Buuskool. Älk kon bie uus nu noch iete, wät hie mai. Bloot Lieuwer un Sännmoalk servierje iek nit. Dät mai iek nit moal ruuke!
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=59165&source=75
- 05.02.2005 - Galinsonga, Franzosenkruud, dät isn´ läip Jood
edit- Man nu is Rettich, Liebstöckel un foar aal´n Knoblauch nit moor wächtoutoanken
Do Flüchtlinge un dät Franzosenkruud wäide wie silläärge nit wier los, so hiet dät ättern Krieg, as aal do Ferdrieuwene un Flüchtlinge uut Aaste ätter uus toukeemen. Truch do Flüchtlinge, do in uus Täärpe keemen sunt, hääbe wie ful Näies kannen leerd, wät Kultur ounbeloanged un uk ful Ploanten un Krüüderäien. Bit dan koanden wie nit ful moor as Pieper un Soalt. Man nu is Rettich, Liebstöckel un foar aal´n Knoblauch nit moor wächtoutoanken. Deeruum, do Ljude wüül´n wie ättern poor Jiehre uk wäil jädden bie uus hääbe, nit bloot deeruum.
Man dät Franzosenkruud! Wo jädden wollen wie dät miste. Dät is een grääsich lastich Jood.
Ju Ploante stamt uut Peru un hoald sik aiske jädden in Tuune ap. Dät Kruud mäd do littje jeele Blöiten wude eerst tou min beoachtet. As do Franzosen dät fröier eerste in hiere botaniske Tuun in Paris in hiere Kollektion apnuumen hieden, waas dät al tou leet. Dät Franzosenkruud vermeerde sik truch dät Säid so gau, so dät dät in bloot een poor Jiehre in gans Europa tou fienden waas. Wan me juun düt Jood niks unnernimt, kon me in fieuw bit tjoon Jiehre dän Tuun man eenfach lääse läite. Dät is tou ferglieken mäd Kop- un Klooderluuse. Wan deer niks juun däin wät, kriege do uus Moansken unner.
Iek hääbe in min Bloumentuun moor Last mäd Geesekohl. Unnere Buske un Struke läit iek dät eenfach as Bodendecker stounde. Of un tou hoalje iek uk wät deerfon binne un sjoode Ieten deerfon, dät is gans smoakelk un gesuund. Man sjoo iek annewaine Franzosenkruud, dan lieuwt dät nit loange. Dät is eenfach uuttourieten. Iek paasje ap, dät iek foar ju Blöite bän, und dan kumt dät Kruud fluks appe Steede inne Mülltunne. Aleer hieden uusen in hiere Tuun ful fon düt Uuntjuch. Dät wude uutrieten un koom appe Hoage. Dät was en grooten Failer. Dät Säid is nämlik bit tou trietich Jiehre „keimfähig“. Die Mjuks koom bie uus wier ap Lound, un wie hieden dan noch ful moor Franzosenkruud as dät Jiehr deerfoar. Wan iek dät toumäts uk läip drok hääbe, sjoo iek oaber, uk wäil in´t Foarbiegungen, Galinsonga, dan lieuwt dät nit loange. Nu is dät uk wier Tied, ättertoukiekjen, wier sun Ploante groait. Ruut deermäd, befoar ju blöit!
Gretchen Grosser
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=58883&source=75
- 29.01.2005 - Mouten Autoren uk Bouke skrieuwe?
editTou uus fräiske Skrieuwerkoppel-Träffen kuume maasttieds fjauer lutherske un tjoo katholske Wieuwljude. Toumäts is uk noch aan Kärel mee deerbie, die is uk luthersk. Bie uus lääsde Tousoamen-Kuumen stoalde iek fääst, dät do Lutherske ful beeter in n´ Kathechismus Bescheed wiete as wie. Iek kuud do soogen Hauptsänden nit moor bienunnerkriege, oaber Tina un Christel kuden do aptälle. „Neid“ heerd uk mee tou do Hauptsänden. Iek meende, dät dät ja wäil nit so weese kon. Iek bän neidisch of beneidje uus Maria, ju so fein Oargel spield. Iek fiende „Ougunst“ (Missgunst), so moaste man düsse Sände eer namme. „Böser Neid“ moaste dät dan äigentlik heete“, kwaad Tina „un deertou kon iek jou een Biespil fertälle.“ Mien Määme waas märelch bie mien Möie Klara tou „Elfüürtje“. Loange heelt ju sik deer nit ap un liet hiere Sweegerske wiete: „Du Klara, iek mout wier wai, bie uus Tina is dälich „Autoren-Tag“ un iek mout deerfoar noch n´ Kouke boake.“ Deerap meende Klara: „Wät kwääst du deer, jou Tina is daach neen Autorin, wät bildje jie jou dan ien? Skrift jou Tina Bouke? „Autoren-Tag“, kweede wie dan uk wäil uut Ferwoandigaid. Wie kuden oaber uk mäd uus masse plattdüütske un seelterske Geschichten moor as een Bouk präntje läite.
So is dät unner uus Moansken, äigentlik moaste Möie Klara, ju uk Tina´s Fadderske is, stolt deerap weese, dät ju sun Nichte häd, ju so feine Geschichten skrift, do „bloot“ inne GA un nit in Bouke tou leesen sunt. Dät is ju oaber nit, ju is ougunstich of misgunstich. Dät is „böser Neid“.
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=58615&source=75
- 15.01.2005 - Wät Gräitje sik fääst foarnuume
editBie uus lääsde Autoren-Träffen hieden wie uur dät Thema „Angewohnheiten“ tou skrieuwen. Mie fäl do fluks mien sljuchte Angewohnheit ien: Iek waas daach so bedröiwed jädden Koasterske wuden. Dät geen in ju roare Tied inne Kriech nit. Uusen kuden dät do uk finanziell nit fieterje.
As iek littjet waas un noch ättere Skoule geen, meende iek altied, uus Koaster weet alles. Wie Sköilere kuden ja uk ful fon him leere, wan wie man Talent hieden un uk wät leere wüülen. Uus Koaster ferbeeterde uus inne Skoule uk alles, wät wie ferkiert boalden. Wie moasten ja eerst noch gjucht Hoochdüütsk leere. Wie boalden ja aal ful beeter Seeltersk. En Koaster duurt ja uk fonsäärm ferbeeterje, dät is ja sin Beruf.
Man, iek duurt dät ja nit. Un juust dät mai iek so jädden. „An die is ja en Koasterske ferlädden geen“, kreech iek dan wäil moal tou heeren. Wan iek moal uur wät Bescheed weet, moate iek uk jädden uur Ljude dät fertälle, do dät nit wiete, uumdät do dan uk klokker wäide. Boald moal wäl wät ferkiert uut of moaked Failere ap Päpier, wol iek immer fluks iengriepe un ferbeeterje. Dät is fon mie wuddelk nit sljucht meent, noa, gans wisse nit. Wan iek wät ferkiert kweede, kon me mie uk rauelk ferbeeterje, dan bän iek bliede, dät iek nit noch insen dän Failer moakje. Insen bän iek mäd mien Beeterwieten läip tougoang keemen. Dät häd Dulligaid roat, ju bit dälich nit uut de Wareld is uk mäd Ljude, do dät niks oungeen un nit Bescheed deeruur wiete.
Deeruum hääbe iek mie düsse Angewoonhaid al loange ouwoant. Wan Mia meent, ju is Terpentinen fiehrt of Ursel kwät: Wan dät eerst rubrik wät, dan läite iek do deerbie. Uk wan Rudi mäd mie Hoochdüütsk boald, ofwäil hie n´ächten Seelter is und dan tou mie kwät. Das fällt mir noch rein was zu, dan schäl dät man so gjucht weese. Iek griepe nit moor ien.
Nu bän iek oold un hääbe uk al oafter fääststoald, dät uk n´ Koaster loange nit alles weet. Bloot Goad is “allwissend“. Iek hääbe mie dät een foar alle Moal foarnuumen, dät iek nit moor ferbeeterje, wan wät ferkiert is. Bloot, wan iek ätter wät fräiged wäide, reeke iek, wan iek kon, mien Wieten jädden fääre.
Gräitje uut Roomelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=58060&source=75
- 08.01.2005 - Wat häd mie dät spiet
edit- „Hie kon ja niks deerfoar, dät sien Platt so oarich lud“
Anne trietich Skrieuwer un Skrieuwersken unnerheelden sik uurenloang uur bestimmtde Sachtexte. Iek was bliede as wie uus aprikskeden, wier ätter Huus tou fiehren. Fräindai-Äiwend waas dät. Dät geen al bienaist ap njuugen Uure tou, as apmoal gans uungewoont bie uus dät Telefon pingelde. Nu noom iek dän Heerer un wunnerde mie, dät ant uur Eende Albert Rüschenschmidt uut Sarstedt siet. Iek waas baff, as hie kwaad, dät hie mie ienleede wüül foar dän uur Dai mee ätter Ofenerfeld tou kuumen. Iek wüül aal man tou ouwimmelje, man hie meende, jo wüülen daach so jädden, dät wier Seeltersk tou heeren weese schuul. Iek heere ja nit mee tou dän Skrieuwerkring, die sik deer smoals träfft. Oaber, Albert böadelde fääre und beboalde mie so, dät iek toutälde, mäd Hanna meetoufiehren.
Uungewoont ädder moaste iek uur Dai apstounde. Bie Hanna hääbe iek noch mee Tee droanken un Buutje ieten, un dann geen dät ap Oldenburg an. In dät Kunze-Huus waas dät gans froai, dät häd mie goud gefaalen, un dät Fröistuk häd mie oarich goud smoaked. Oaber deerätter wude dät stjunkloangwielich. Anne trietich Skrieuwer un Skrieuwersken unnerheelden sik uurenloang uur bestimmde Sachtexte. Jo plukkeden uuremäite loange Texte uutnunner un beeten deer soloange ap hääruume. Iek moate toulääsd dän Albert nit moor baalen heere. Hie kon ja niks deerfoar, dät sien Platt so oarich lud, oaber mie geen dät bie littjen ap n´Gäist. Twisketruch hääbe iek dät Rätsel uut dän “Diesel“ lööst. Immer noch nit wude fon Seeltersk wät kweeden oder uk bloot, dät nu een Seelterfräisin in ju Runde siet. Dät moakede mie dul un ful. Wät schuul iel wäil äigentlik hier? Die Sakkerloter fon Rüschenschmidt häd mie dän ganse Dai stääln. Wät hiede iek aal in ju ganse Tied moakje kuud. Wät häd mie dät spiet, dät iek nit noa kweeden hääbe. Do hääbe iek mie foarnuumen, nu is dät een foar alle Moal däin. Mie kon neemens moor limpje.
Iek waas so bliede, as dät ap fieuw Uure tougeen un wie uus apriskeden, wier ätter Huus tou fiehren. Anne Doore betonkede Albert sik noch gans kuut bie mie, dät iek uk keemen waas. Do hääbe iek him oaber mien Meenung fertäld. Hie wude gans ferlain un meende, dät hie nu neen Tied moor hiede, hie moaste do uur Gaste ferouscheede.
Unnerwains int Auto hääbe iek min Ferträit so gjucht Luft moaked. Iek kwaad tou Hanna: „Dät hiede bloot noch faild, dät iek foar dän ferläddengeene Dai uk noch wät betoalje moast hiede. Dan waas ju Mäite ful weesen. Ieten, Drinken dän ganse Dai fräi un Foahrtkosten wäide uk noch ärsät, dät rakt dät daach uurs naagends.“ „Noa, noa, Gretchen, foar dät Ieten moasten wie tjoon Euro deellääse“, liet Hanna mie wiete. „Dät fraut mie, dät iek deer nit bääte keemen bän un mie neemens dät ounuumen häd“, oantwoudede iek hier.
Mon, o Mon, nu bän iek en Zechpreller. Dät is mie oaber uk gliek. Wät bän iek bliede, dät iek mien Knippe nit eepen moaked hääbe. Uurs hiede iek mie ja noch moor ärgert as nu.
Gretchen Grosser uut Romelse
http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=57741&source=75