Gretchen Grosser's Fertälstere in dän GA, 2007

<< Haudsiede
<< Uursichtssiede Gretchen Grosser's Fertälstere in dän GA

- 22.12.2007 - Jakkolo koom Hillichäiwend truch uus Finster

(Jakkolo is een uur fjauerhunnert Jiehre oold Spil un kumt ursprünglik uut Hollound. Die düütske Jakkolo-Bund wude an 16. September 1995 in Wüsting gründet. In düt Jiehr foont uk dät eerste offizielle Länderspiel twiske Düütslound un Hollound in Wüsting statt)

Mien Dochter un hiere Mon wieren domoals ap´t Wiehnachtsmäärked in Ooldenburich weesen. Ätterdäm besoachten jo uus. Bie´t Tee-Drinken fräigede Magda mie: „Mama, wät kricht uus Michael tou Wiehnachten?“

„N´ Foutbaal un een Uurträksel fon Schalke 04“ roate iek hier tou Oantwoud. „Häd hie sik dät dan wonsked?“ fräigede ju. „Noa, hie häd sik niks wonsked“, kwaad iek. „Immer kricht hie wät, wät hie goar nit hääbe wol“, meende mien Wucht un waas wäil sun bittje dul. Nu koom min Sweegersuun tou Woud un fertälde mie, jo hieden ap dät Määrket gans wät Feines foar Michael blouked. „Dät is sun Oart fon Billard-Spil un kostet bloot 150 Mark“, fertälde hie mie. t„Sofuul Jäild kon iek nit uutreeke“, kwaad iek, un nu waas dät Baalen däin.

Bit Wiehnachten wude uur dät Spil nit moor boald. An dän hillige Dai, as dät al tjuusterch waas, koom Andreas inne Köakene ätter mie tou un flusterde mie tou, dät iek daach ieuwen dät Stoowe-Finster eepen moakje schuul. Un so koom die Jakkolo, twäin Meter loang un fjautich Zentimeter breed ap n´Hoochbrääd, säärmmoaked fon Andreas, truch´t Finster ätter binnen.

Wät waas uus Michael bliede mäd dät Geskoank! Deermäd wude an dät Äiwend loange spielt un wät waas dät foar´n Skändoal!

Ätterdäm spielde die littje Wäänt oafter gans alleenich mäd sin Jakkolo. Insen meende hie: „Jie skoanke mie immer wät, un neemens wol mäd mie spielje.“ Jä, so waas dät. Sien Suster waas soogentien Jiehre aller as hie un sien Bruure füüftien un tjoon Jiehre.

So stuud die Jakkolo toulääsd bloot noch inne Wai un koom wier ätter buuten. Iek waas so bliede, dät die Allaammoaker tou´t Huus koom. Dan häd hie unner dän Homm fon uus Blokhutte loange gans eensoam steen, bit hie foare Soage koom un wie uus sun bittje mäd sien kostboar Holt wöörmt hääbe.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=107753&source=75

- 08.12.2007 - Kroanke besäike is n´goud Wierk

Fjautien Wierke der Barmherzigkeit hääbe wie, soogen leibliche un uk soogen geistige. Tou do leibliche Wierke heerd uk: Kroanke besäike.

Deer kumt me eerst bääte, wo fein dät is, wan me Besäik kricht, wan me säärm kroank is. Wät däd dät goud, wan wäl ätterfräiged, wo dät uus gungt. Wan me in´t Kroankenhuus lait, däd dät so goud, wan ju Doore eepen gungt un deer kumt wäl ätter uus tou un wol uus Sälskup dwoo, fräiged, wo dät uus gungt un spräkt uus Moud tou. Wan wie säärm gesuund sunt, faalt uus dät goar nit ien, dät wie Kroankenhuusbesäike moakje. Nu, wier iek dät säärm unnerfuunden hääbe, wät dät foar n´groote Bliedskup is, wan uus wäl besoacht, hääbe iek mie foarnuumen, inne Toukumst ful moor an Kroanke tou toanken un bliede tou moakjen.

Fluks dän eerste Dai foar mien Operation besoachte mie uus Schwester Juditha. Iek siet noch ap n´Stoul in min Koomer. Ju sätte sik ieuwenske mie, un iek noom hiere Hounde. Iek hiede sofuul Nood, un ju spriek mie Moud tou. Iek hääbe mie uur hieren Besäik gans läip fraud. As iek al operiert waas, besoachte ju mie noch insen un uk ju Schwester fon Säidelsbierich is twäie bie mie weesen. Gans uunferwoars koom uk Anna uut Swooneburich bie mie un mien rußlounddüütske Früündin Valentina besoachte mie twäie.

Aal uus Noabere hääbe mie besoacht un uk do Sjungere fon uus trääde Stämme.

Oachtunfjautich Ljude hääbe mie in do soogentien Deege besoacht, do deegelke Besäike fon min Mon un mien Bäidene nit meereekent. Anruupen wuden in´t Kroankenhuus un bie uus in Huus bän iek twountrietich Moal. Sogoar Christine fon uus GA fräigede bie min Mon ätter, wo´t mie gungt. Jäärsene koom Julia fon uus Tennisverein un uurbroachte mie een fluch Gesteck mäd goude Wonske tou mien Beeternge. Dät häd mie so uuremäite fraut! Deermäd hääbe iek nit reekent. Dät däd richtig goud un hälpt sicher uk tou ju Beeternge mee. Deerfoar betoankje iek mie gans haatelk bie aal, do an mie toacht hääbe.

Foar mie is dät nu oaber uk een goude Leere. Inne Toukumst wollen min Mon un iek uus ful moor uum Kroanke kummerje, wier wie nu ja uk säärm belieuwed hääbe, wät dät foar n´goud Wierk is.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=106994&source=75

- 01.12.2007 - Ätter Geskoanke tou Wiehnacht´ snuffelje

- Iek säärm hääbe mie domoals so schofel fäilt un mie so läip skoomed

Nu hääbe iek een Geschichte leesen, wier iek mie säärm oun wierfoont. Inne Adventstied hääbe iek fröier uk insen in uus Määme hiere Koomer snuffelt un Geskoanke bekieket. Mien littjere Suster koom deeruur tou, dät waas ja noch läpper. Nu moaste iek hier ountälle, dät ju mie nit ferkliffje schuul.

Ju Geschichte gungt so: „Tou Wiehnachten wäide Bäidensärinnernge woak. Iek besinne mie noch goud ap een Wiehnachtsfäst in mien Bäidenstied. Mien Bliedskup hiede sun bittje lieden. Mien Määme moaste domoals uk an dän Hillige Dai oarbaidje un geen so as älke Dai al gans ädder uut Huus. Wie hieden domoals bloot aan Koomer, in dän wie mäd alle Mon sliepen un in dän uk säiwends ju Bescherung weese schuul.

Deeruum woakede mie mien Määme, befoar ju as altied mäd ´t Rääd ättere Oarbaid fierde. N´ Douk hiede ju mie uur min Kop lait un druuch mie so inne Köaken, sloot dän Koomer ou un statte dän Koai in hiere Moanteltaaske. Oaber mien Määme hiede ferjeeten, dät Koaigat fon binnen outoudäkken. Iek meende, dät iek uk düt Moal niks tou sjoon kreech un sleek mie ätter ju Koomerdoore un keek truch dät Koaigat ätter binnen. Bie do Doorslotte fon dälich hougje jie dät oaber eerst goar nit tou fersäiken, do sunt nu fulst tou littjet.

Iek waas ferwunnert. Deer stuud ´n kloor apmoakeden Wiehnachtsboom un uk aal do Geskoanke wieren tou sjoon. Ap min Wonsk-Säädel hieden uk ´n Poor Skier steen, do studen nu ieuwenske dän smukke Wiehnachtsboom.

Oaber ju Fraute ap dän Äiwend waas nu bumsdie wääge, un iek kreech een gans sljucht Gewieten. As iek ättere Kristmette foar dän glitsernde Kristboom un do Geskoanke stuud, ronnen mie do Troonen uur mien Sooken, oaber nit foar Bliedskup, so as mien Määme domoals wäil meende, sunnern, uumdät iek mie so skoomde, dän Blik truch ´t Koaigat däin tou hääben. Silläärge nit wier in do kuumende Jiehre hääbe iek ätter Geskoanke soacht. Iek kon mien Näischierigaid uk dälich noch goud touräächhoolde.“

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=106622&source=75

- 24.11.2007 - Do hieden wie al ätter Bescherung

- Ättern Schoft koon hier wier inne Köakene un broachte ´n fullen Kuurich mäd Spielseeken mee

Wie hieden fröier altied ful Besäik in uus Huus. Uus Määme broachte appe Disk, wät ju deer hiede. Die Tee- of Koafjepot wude so moonige Deege goar nit koold. Un wan ju Jagd inne Häärst ounfäng, dan waas wät los! Do Jägere hoalden uus Baabe ou, un dan geen dät tou de Foan ien. Uus Baabe waas uk Jäger. Appe Jagd gunge, waas sien een un alles.

Uus Oolden geen nit so oafter seeuwends uut, as wie noch littjet wieren. Man, dän Jägerball lieten jo sik nit nieme. Deer moate kuume, wät deer wüül. Jo kuden ja rauelk gunge, Opa waas ja noch bie uus. Die kude mäkkelk ap uus paasje. Dät tjoude hie sik wäil tou.

Insen sunt wie oaber gans lälk weesen. Opa kuude gans un goar nit moor mäd uus räide. Iek mout uk noch kweede, wie wieren mäd fieuw Wieuwljude in Oaler fon tweelich bit tou fieuw Jiere.

An düssen Eeuwend hieden wie Wuchtere uus bloot inne Klatten. Dät eene wüül just mäd dät spielje, wät dät uur inne Hounde hiede. Dät waas een Krietschken un Bläärjen. Fillicht wieren wie uk wäil al tou wuurich, wüül ´n dät oaber fon säärm nit wiete. Wie doasten daach do langer aape blieuwe, un dät waas ja wät.

Wät hääbe wie uus Opa wäil fäksiert! Man, uus Opa, die wüül uus wier bliede moakje. Him is uk wät ienfaalen. Sien Sweegerdochter waas ja al in ´t Täärp weesen un hiede foar hiere Bäidene wät bie ´t Kristkindken bestoalt. Dät liech in ´n Holtkuffer in ´t Hofäk so as altied inne Nowämber, ätterdäm dät Swinnejäild roat hiede. Opa stuud ap uut sin Kroakstoul un geen appe Toal. Ättern Schoft koom hier wier inne Köakene un broachte ´n fullen Kuurich mäd Spielseeken mee. Do ferdeelde hie ätter ´t Oaler so unner uus Wuchtere, as hie dät wäil meende. So wude dät daach noch ´n gans pläsierdelken Eeuwend foar uus, oaber uk foar uus Opa.

Hie fäilde sik daach uk noch insen wier as Kristkindken. Hie saach ju groote Bliedskup, ju hie sien Bäidensbäidene moaked hiede. Ju Bescherung koom ja wäil ´n goud Mound tou ädder, man Opa kude wier sitten gunge, sien Fäite inne Broatougend steete un rauelk sien Bouk tou Eende leese. Wie Wuchtere hieden uus Ferkoierskup, wie spielden.

Mien littjen Sustere wieren al ap ´´t Sofa iensliepen, as uus Oolden wier ienkoomen. Dät ferschräkte Gesicht fon uus Määme sjoo iek däälich noch. Ju is an dän Eeuwend nit ounfangt, mäd uus goude Opa tou remänterjen. Dät doaste ju ja uk nit. Wie leeuwden ja aal noch an ´t Kristkindken, ofwäil iek do al ´n poor Jiere ättere Schoule geen. In ju betüümde Tied waas dät läip, dät uus Määme noch insen wier bie ´t Kristkindken wät foar uus bestaale un betoalje moaste. Hieden wie domoals man al ´n Wiedkieker häiwed, dan hiede uus Opa nit al inne Nowämber Kristkindken spielje houged.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=106180&source=75

- 17.11.2007 - Die truurige Mound Nowämber

- Die Klänner, die al moal sun tjukken Buuk hiede, wät aal tääner

Nu is ju deer, ju tjuusterge Jiehrestied. Die Klänner, die al moal sun tjukken Buuk hiede, wät aal tääner. Dät Jiehr gungt tou Eende. Do Boome hääbe hier Loof al ferlädden. Inne Tuune sunt do Dahlien nu uk al ferfäärsen, un hiere Knullen täiwe deerap, dät jo ienhoald wäide. Ju Natur gungt tou Raue. Uk foar uus Moansken is dät ju Tied, Omme tou hoaljen.

Do maaste Ljude muuge oaber düsse Jiehrestied nit, ful wäide deerfon uk kroank. Buute sjucht alles so gries un dood uut. Die Nowämber is ieuwen die Mound mäd Dook un Tjuustergaid, mäd Stoarm, Rien un oafter uk al mäd Frost, Snee un Ies. Dan fangt hie uk al fluks oun mäd do truurigen Fierdeege: Allerseelen, Foulkstruurdai, Buß- un Beeddai un Doodensundai. Dät moaked alles noch uumso tjuusterger.

Iek fraue mie oaber altied ap düsse Tied. Dan is dät in Huus so kemoudich. Dät Fjuur baant inne Ougend. Buute houged me niks moor tou dwoon. Iek kon mien oaine Schüüfkene sunner Gewietensbiete ättergunge. Nu konn wie äntelk do Bouke leese, do wie uus in´t Loop fon´t Jiehr toulait hääbe. Min Gregor mai uk so jädden leese, wäil Bouke mäd gans uurse Themen as iek mie do uutsäike. Dät moaked oaber niks. Dät is dan so froai stil, un die Wietkieker häd dan bie uus uk niks tou dwoon. Wie muuge uus uk dan wäil ätter´t Middai-Ieten jädden foar´n Skoft inne Sässele faale läite un sun bittjen duukje. Sunner, dät uus wät inne Näkke sit, duurt iek nu uk al ädder an ´n Dai an min Computer sitte, wät foar mie een groote Ferkoierskup is.

Ful hääbe iek mie oaber uk foarnuumen foar düsse Tied. Iek leeuwe, ju is foar mie noch fulst tou kuut. Umso aller wie wäide, uum so ful gauer fergungt ju Tied. Eer wie uus fersjoo, hääbe wie dan al wier Middewinter. Do Deege wäide wier langer un häller, un iek hääbe mien Büro un mien Skappe dan wisse immer noch nit aprüümt.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=105838&source=75

- 10.11.2007 - Die Koomer ap ´n Sint-Jans-Säärkhoaf

- „Luuket Jou nit eer uut, as Jie Jou ätou´n Släipen deellääse“

Fon oolde wiese Ljude is al oafters kweeden wuden, dät man Goad, do Oolden un dän Koaster nit aal dät Goude ferjäilde kon. Dät Spräkwoud hat, dät aan Foar lichter ´n Koppel Bäidene groot moakje kon, as aal do Bäidene aan Foar unnerhoolde konnen. Ju Geschichte, ju iek moal annewaine leesen hääbe, moate iek hier ieuwen fertälle:

Deer waas moal ´n Foar, die hiede säks Bäidene un uurroate do al ädder aal sien Fermuugen: Huus, Hoaf, Lound un Jäild un leeuwde so, dät hie bie sien Bäidene tou Doode kuume kude. As hie nu bie dän oolste Suun al ´n Tiedloang waas, wüül die him jädden wier sliete un kwaad tou sin Foar: Baabe, wie sunt nachelch ´n littjen Mon moor wuden, un wier Jou Kroakstoul stoand, deer mout nu ju Wääse stounde, wol´n Jie nit ätter min Bruur gunge, die häd ful moor Ruumte as wie?“

As die Baabe nu ´n Tiedloang bie dän uur Suun woond hiede, wüül die him wier loos wäide un kwaad: Baabe, Jie wol´n jädden ´n woormen Ruum hääbe, un mie däd de Kop deerfon seer. Wol´n Jie nit ätter min Bruur gunge. Hie is ja Bakker un häd´t immer glieke woorm.“

Die Foar geen ätter sin trääde Wäänt inne Bakkeräi. Un as hie deer ´n Tiedloang weesen waas, wude die Foar sin Suun uk al gau tou Last, un hie kwaad: Baabe, bie uus gungt dät ien un uut, as in ´n Duuwensleek, un Jie konnen Jou Middai-Släip nit hoolde. Wol´n Jie nit ljauer ätter mien Suster Käthe gunge, ju deer bie de Stääd woont?“ Die Oolde märkede, wät loos waas un kwaad tou sik säärm: Iek wol in Goad´s Noome gunge. Iek wol´t bie mien Dochter fersäike! Wieuwljude hääbe ´n wook Haat.“

As hie deer ´n Tiedloang weesen waas, wüül ju him uk jädden wier loos wäide un meende, dät ju immer so fuul Nood hiede, wan hie ättere Säärke of uursannewaine waigeen, dät hie bie dät hooge Trappestiegen noch tou Mallör koom. Bie hiere Suster Lisbeth hougede hie neen Trappe tou stiegen, dan ju woonde mäd de Gruund liek.

Uum in Free wäch tou kuumen, roate hie hier tou ´n Skien uk gjucht un look deerwai. Un as hie deer ´n kuute Tied weesen waas, wüül ju him uk jädden wier loos wäide. Ju liet him trouch ´n Trääden tou Oore kuume, dät hiere Quartier an dät Woater tou fuchtich waas foar ´n oolden Mon, die an Flöate un Jicht litt, deerjuun bie hiere Suster, ju dät Doodenbegreeuwen mee besurgede, waas ´n gans froaie druuge Woonenge. Die Oolde leeuwde säärm, ju kuud gjucht hääbe un geen foar de Doore fon sien jungste Dochter. As hie twäin Deege bie hier weesen waas, do kwaad die littje Wäänt, sien Bäidensbäiden, tou him: Ooldbaabe, Määme kwaad jäärsene tou uus Möie Liesbeth, foar die raote dät neen beeter Quartier, as in ´n Koomer, as uus Baabe do gräft.xd3

As die oolde Foar dät heerde, briek him dät Haat. Hie sakkede deel in sin Kroakstoul un stoorf. Ap dän Sänt-Jans-Säärkhoaf foont hie dän Koomer, wir hie nit wier uthougede. Sänt Jan hiede moor Meelieden mäd him as aal sien Bäidene. Deeruum rakt een Spräkwoud do Oolden dän Räid: Luuket Jou nit eer uut, as Jie Jou ätou´n Släipen deellääse!“

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=105448&source=75

- 03.11.2007 - Mehmet duurt nit moor ätter uus toukuume

- Täkst foulged -

Monika A.E. Klemmstein, uursät: Gräitje uut Roomelse " „Een Uunhäil, dät een gans Täärp in stumm Äntsätsen fereent“

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=104983&source=75

- 27.10.2007 - Wieruum die Doktor Felix nammt wuden is

- „Frau Grosser, dorvan schrieft Se eene Geschichte“

„Uus Vereinsturnier is uk een littjet Familienfest“, kwaad die Boas fon uus Reit- un Fahrverein lääsden Sundai bie dät Turnier. Deeruum wieren uk ieuwenske do Oolden fon do junge Nachwuchstalente ful Oma´s un Opa´s inne Riedhalle tousoamenkeemen.

Uk die littje fieuwjierige Felix doaste mäd sin Baabe ätter düt Fäst. Hie heelt smoals do Beende inne Hounde, bit do an do Siegere ferdeelt wuden. „Wät waas die littje Wäänt fluch ounleeken“, fertälde mie Magda, „die nüüdelke Littje häd ja uk sun froaien Noome kriegen. Wan bie uus noch ´n Wäänt apsteen waas, hiede hie uk so heete skould, iek mai so jädden Felix heere.“

„Mie gefaalt die Noome uk“, fertälde iek mien Wucht. „Min Dokter in Ait, die hat uk so. Min Dokter Felix is altied goud geluunt, hie mai juuso as iek uk jädden fertälle. Insen hiede hie wät fon mie inne Zeitung stounden blouked un boalde mie deerap an. Hie liet mie wiete, dät hie mäd Seeltersk daach uk rein goar niks ounfange kon, man Plattdüütsk, dät kude hie baale un fäng do uk oun, sik mäd mie so tou unnerhoolden. Deerbie sunt wie bit dälich blieuwen.

Iek bän ja nit ienkieksk, man iek mai jädden alles wiete. Deeruum hääbe iek fergeene Wieke min Dokter fräiged, wo hie dan tou sin flugge Noome keemen is, die waas foar füftich-säkstich Jiere ja goar nit so fonsäärm. Deer hiede iek wät kweeden. Min Dokter nimmt sik immer Tied. Iek moaste wier sitte gunge, un do fertälde hie mie ju Geschichte.

Hie schuul uk eerst Johann of Heini heete, man sin Opa wüül dän Noome Felix, uumdät aan Unkel uut sien Ferwandskup, die so heeten häd, faalen waas.

Nu wiste iek Beskeet un waas al boalde uut de Doore, as min Dokter noch so bedröiwed kwaad: „Upstüns kriegt immer weer lüttje Jungs mien Noame, man fröier heeten bloot uus Katten un Hunde Felix.“ Un ap eenmoal koom Dokter Felix mie noch appe Goang ätter un kwaad: „Frau Grosser, dorvan schrieft Se eene Geschichte, früher heeten bloot uus Hunde un Katten so“. „Ja“, meende aan uursen Dokter, die juust foarbiekoom un dät meekreech, „und heute heißen Frauenärzte so. Felix heißt der Glückliche. Wan dät so is, dan häd min Dokter dän gjuchte Noome kriegen. Hie is glukkelk, uumdät hie altied bliede un goudgeluunt is.“

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=104633&source=75

- 20.10.2007 - Inne Häärst bie dookerch unnerwäins

- Ap dät friskfoolgede Spaal unner Onnols Dannen foonden wie dän Kärel

In dän lääsde „Diesel“ stounde dütmoal froaie Geschichten uur Dook. Dät waas wäil dät Thema foar düsse Uutgoawe. Dät paased ja goud. Nu is ja al wier ju tjuusterge Tied, deer wier dät uk al toumäts deegesuur so dookich weese kon.

Gans läip is dät oaber dan, wan me säiwends of snoachens noch unnerwains is, wan me neen Hounde moor foar de Ogene sjoo kon. Foar mie is Dook ful läpper as Gläädies, foar aaln, wan iek mäd ´t Auto ap Tour bän un oafter truch Foangägend fiere mout. Deer is dät altied besunners läip.

Bie sun Äiwend koomen wie fröier insen leet säiwends mäd Reede uut Täärp. Min Mon hiede mie fon uus Chorprobe ouhoalt. Deeruur waas iek gjucht bliede, so hougede iek nit sun Nood tou hääben. Fiere kuden wie oaber goar nit, dät waas so tjuusterch, un een Sträite mäd Laampen, so as dälich, hieden wie do uk noch nit. So moasten wie appaasje, dät wie nit fon´t Paad oukoomen of juun do Peele deerieuwenske statten.

Un dät waas so dookerch, uuheemlik tjuusterch! Wie wieren so al an uus Säärkhoaf foarbie un eal boalde ieuwenske Akkewülkes Huus un heerden toumal wäl al luud böalkjen: „Hälpe, Hälpe! In ju Richtung, wier dät Roupen häärkoom, geen aalmantou een littjet Lucht ap un deel.

Wie ronnen noch ´n Aantje fääre, dät wie ap glieke Hööchte wieren, stoalden uus Reede an´n Peel, pakkeden uus anne Hounde un stjuurden liekuut ap dät Taaskenlucht tou. Wie heerden altied wier dät Roupen: „Hälpt mie!“ „Wie kuume“, ruupen wie dän Ferdwäälde toumäite, un wie wieren so al boalde bie him. Ap dät friskfoolgede Spaal unner Onnols Dannen foonden wie dän Kärel. Bäkoowe stuud die Mon stuud deer ap dän Äkker un wiste nit moor, wier hie waas.

Wät waas Toni bliede, as hie mie inne Ierme fäl. Wo loange hiede hie al wäil uumesunst böalked? Bie sun dookich-wäit Weeder joaged me ja nit moal ´n Huund ätter buuten un wan´t äits gungt, schuuln dan uk do Moansken in Huus blieuwe. Ful Mallör, foar aal´n mäd Autos, kon so uut de Wai geen wäide

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=104176&source=75

- 13.10.2007 - Burloage is Befi un Befi is Burloage

- „Wät foont hie immer foar spoasige un ienste flugge Uutdrukke“

So stuud dät in n´Nachruf fon uus General-Anzeiger, ätterdäm uus ljoowe Heimatschriftsteller un Moaler stuurwen is.

Wät häd die goude Mon alles, nit bloot foar foar sien Täärp däin. Fon Anfang oun spielde hie loange aktiv in n´n Foutbaalverein Burloage un häd ful mee foar sin Verein appe Beene broacht. Mäd Foutbaal koande hie sik deeruum uk so goud uut. Wät wieren dät daach immer foar flugge Gedichten uur aktuelle Foutballspille! Wät foont hie immer foar spoasige un ienste flugge Uutdrukke! Dät “Telegramm uut Burloage“ hääbe sogoar mien groote Wäänte, do uk ful foar Foutbaal uurich hääbe, leesen. Dät waas so fein rund tou leesen un riemde sik immer so goud. Wät hääbe wie oafter mädnunner uur so träffende Uutsoagen laached.

Truurich waas iek, as ap eenmoal Befi sien Telegramm ap eenmoal bloot hoolich so loang waas. Wät leeter roate dät goar neen Telegramm moor. Befi waas kroank wuden. Wät benoarlek! Immer wier häd hie deerap hooped, dät hie wier beeter wude un dan wier skrieuwe of moalje doaste. Oaber uus ljoowe Heergoad hiede dät mäd him nit foar, hie wüül him bie sik hääbe.

Befi häd so un so gans fuul tou Päpier broacht, iek meene, wan iek mie nit fersjoo, häd hie njuugen maast plattdüütske Bouke präntje lät un tjoonduusent deerfon ferkooped. Deeran kon me sjoo, dät sien Wierke jädden leesen wäide. Iek hääbe Befi truch dän General-Anzeiger un eenige efon sien Bouke kannen leerd. So kon iek mie n´Bielde fon dän Mon moakje. Foar aal´n is mie apfaalen, dät Befi n´gans frommen Mon waas. Hie häd oafter uur Goad un sien froaie Natur skrieuwen un uk moalt.

So blift sin Noome nit bloot mäd Burloage ferbuunden. Iek wol him altied in gans ljoowe Ärinnernge behoolde. Do Bouke fon him, do iek noch nit hääbe, wol iek mie uunbedingt bessurgje, uum so noch moor fon uus ljoowe Befi wies tou wäiden.

Gräitje ut Romelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=103768&source=75

- 06.10.2007 - Sägne Heer, wät du uus roat hääst

- Wie wieren dät daach nit gewoont, dät wie sunner tou beedjen ounfängen tou ieten

Rund uum uus tou wäide nu wier Erntedankfeste fiert. Groote Uumtoachte mäd buntmoakede Woaine truch do eenselde Täärpe wäide moaked, un do bääste Motive kriege ´n Pries. Ful Pläsier rakt dät dan ätterdäm bie Musik un Doans.

Uk inne Säärke wät Erntedank fiert. Wät dan smoals ap ´t Oalter lait of deerfoar: dät Brood, do Räiwe, do Aapele un Peeren, Wiendruugen fillicht, Tomaten of Sies, uk dät, wät as Lieuwendmittel oupakked is, dät is alles goud, uumdät dät fon Goad kumt. Oaber nit bloot insen inne Häärst schäln wie tonkje, noa älke Dai!

Fergeene Sundai kreegen wie gans uunferwoars ljoowen Besäik. Dät Middai-Ieten stuud juust bie uus appe Disk. Dät roate niks Besunneres, Hans un Margret moasten mäd dät toufree weese, wät wie him foarsätte kuden. As wie sääd wieren, fäng min Bruur oun fon fröier uut uus Bäidenstied tou fertällen.

„Wie wieren dät daach nit gewoont, Gretchen, dät wie sunner tou beedjen ounfängen tou ieten. So, as wie dät fröier leerd hääbe, is dät in mien Familie uk dälich noch. Wan wie aal anne Disk sitte, fangt dät Ieten mäd ´n Gebäd oun un heerd uk deermäd ap.“

Schoade, dät dät in mien Familie nu nit moor so is. Wie sitte uk maasttieds nit aal mädnunner anne Disk, dan kumt die eene, dan die uur. Befoar iek säärm oaber ju Lätse of Goabel inne Hounde nieme, beedje iek altied kuut stil foar mie.

Dät schäl nu oaber uurs wäide. Dät is ja nit man aal so fonsäärm, dät alles deer is, wät wie man iete wollen. Annewaine kumt dät ja häär un wie wiete ja fon wäl. Wan wie nu wier in mien Familie mädnunner iete wollen, muuge uusen sik wäil wunnerje, wan iek so as aleer kweede: „Wie wollen eerst beedje“.

Ju Nordelbische Säärke wol nu uk een oold Ritual näi belieuwje. ´n Hamburger Pestoor hiede ju uutergewöönlike Idee, ap ´n Fooltkoarte, ju as ´n littjen Zauberwürfel funktioniert, 18 Tischgebete tou brangen. 60 000 fon düsse Gebetskoarten sunt al pränted wuden un 30 000 deerfon al ferkooped.

Nu schäln noch Hotels un Gaststätten foar düsse Idee begeistert wäide. Dan kon dät ja fillicht uk angunge, dät bie Mc Donald´s Ljude mäd fooldete Hounde anne Disk tou sjoon sunt. Dät rakt dan bestimmt ferwunnerte Blikke.

„Dät mai weese, meent min Bruur, oaber min groote Wäänt, die sät sik uk al dälich nit in´n Restaurant an ´n Disk tou ieten sunner foardäm tou beedjen.“ Iek besuurgje mie nu uk sun Koarte mäd do ferskiedene Tischgebete, do dan bäätenunner älke Dai bie uus anne Middaisdisk beedet wäide schäln.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=103395&source=75

- 29.09.2007 - As Fritzi uut de Bukse moaste

- Hie wüül sik nit uutlaachje läite un liet sien Fingere appe Boank

Trättien littje Bäidene wieren nu tou ´n eersten Moal inne Skoule, alwen Wuchtere un träi Wäänte. Stieuw un stil sieten jo in do eerste Boanke foar do grattere Sköilere. Jo lusterden goud tou, wät dät Fräulein, ju nu hiere Koasterske waas, him fertälde. Dät jo hiere Fingere hoochtille moasten, wan jo wät kweede wüülen, dät jo ap hiere Plats sitte blieuwe moasten un dät jo nit man so eenfach inne Uure mädnunner baale doasten.

Fritzi wüül dät aal goud änthoolde un aal dät dwoo, wät Fräulein kwaad. Ju Koasterske wiesede do Littje nu noch een groote Bielde, un do Littje doasten hieren Finger aptille, un wäl dan wiste, wät ap ju Bielde tou sjon waas, doaste dät kweede.

Man Fritzi wiesede sin Finger nit uumehooch, oafter wiste hie goar nit, wo hie dät smoals ap.„Ja und Nein“ kweede moaste, ap Seeltersk kude hie dät wäil gans seküür kweede. Man, hie wüül sik nit uutlaachje läite un liet sien Fingere appe Boank.

Man, mäd moal määrkede Fidi, dät hie gans nöödich ättern Abtritt moaste. Wät nu? So ruutloope doaste hie ja hier nit, dät hiede hie ja noch man juust leerd. Man, wo schuul hie sien Fräulein dät kweede, dät hie ruut moaste? Do fäl him ien, wo hie dät moal uursannewaine heerd hiede. Un hie tilde sin Finger uumehoch, un as ju Koasterske him fräigede, ruup hie luud: „Iek mout moal tou de Bukse uut!“

Eerst keek sien Koasterske him gans dul tou, oaber dan begreep ju daach, wät Heini wüül un ju kwaad: „Wenn ihr mal zur Toilette müsst und nicht bis zur Pause warten könnt, müsst ihr fragen: „Darf ich mich mal entfernen?“ Un as ju nu Fritzis roode Kop saach, kwaad ju gau noch: „Und jetzt lauf zu, Fritzi!“ Hier ron tou de Doore uut. „Darf ich mich mal entfernen?“, dät wüül hie sik nu oaber määrke.

Man eenen Deeges geböarde him een groot Mallör. Hie hiede gans un goar ferjeeten, wät man kweede mout, wan me ap ´t Klo mout, un nu siet hie deer mäd roode Kop un huulde. Ju Koasterske keek him fräigend tou: „Na Fritzi, was ist mit dir? Möchtest du dich mal entfernen?“

Jee, so hiet dät, so hiede hie fräigje moast. Nu wiste hie dät wier, man nu waas dät tou leet. Un Fritzi snukkerde, un do Troonen ronnen him deerbie uur de Sooken, as hie kwaad: „Ich hab mich schon entfernt.“

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=103029&source=75

- 22.09.2007 - Älke Seelter mout wät foar sien Fräisk dwoo

- „Wät Ulli kon, mout daach ´n Seelter eerst gjucht konne!“

„Septembermaant is Plattdütskmaant“, so hat dät nu uk wier in düsse Säptämber in Aastfräislound. Dät Motto hat deer: „Älk kon wät dwoo“. Een Thema foar aan Diskussionsäiwend hat „Oostfreesland, wat maakst Du mit Dien Spraak?“

Dätsälge jäld uk foar uus in dät littje Seelterlound. Wät moakje wie mäd uus Sproake? Läite wie ju so stilkens stierwe? Älk kon wät dwoo, dät ju nit stäärft. Seeltersk baale schuuln wie daach fonsäärm allerweegense, wier dät bloot angunge kon, schoomje hougje wie uus nit, dät wie so froamd baale. Noa, deerap kon wie stolt weese. Leese of skrieuwe schuuln wie daach uk man. Do maaste fertälle mie, dät jo Seeltersk nit leese konnen. Wo kon dät bloot angunge? Ful Plattdüütske uut Aastfräislound konnen mien Geschichten inne GA uk leese. Wan man sik sun bittje Moite moaket, is dät goar nit so stuur, Seeltersk tou leesen.

Iek hääbe nu sun froaien Kontakt kriegen mäd ´n jungen Mon, die bie mie Bouke kooped hiede. Hie is naan Seelter un hääd mie düsse Mail soant: “Moin, Gräitje! Iek hoopje, iek duur „Du“ skrieuwe ansteede fon „Jie“, dät is foar mie fuul mäkkelker. Dien E-Mail ap Seeltersk waas foar mie en groote Bliedskup un iek kon Die kweede, iek hääbe uk aal goud fersteen. Dät waas dät eerste Moal, dät iek en E-Mail ap Seeltersk krigen hääbe un iek hoopje, dät waas nit dät lääste Moal. Man nu tou Dien Froage, wierhäär iek Seeltersk so gjucht skrieuwe kon. Iek hääbe ja Diene „Dööntjene un Fertälstere uut Seelterlound“ leesen un älke Bouk is foar mie as een Leerbouk fon dät Seelterske. Buppedäm hääbe iek hier uk dät Woudebouk fon Piet Kramer (Provisoriske Woudeliste: Düütsk-Seeltersk). Foar mie is dät Seelterske interessant un iek bän mäd Majka uk al moormoals in´t froaie Seelterlound weesen. Ju Geegend is wuddelk fluch. Wie hieden hier jäärsene uk en Grummelschuur un appe Wai fon ´e Säärke ätter uus Huus sunt wie gans wäit wuden. Man dät moaked niks! Dälich waas iek mäd mien Rääd unnerwains in Burlage. Dät Räädfieren is een fon miene Hobbies, oaber iek bän uk Funker (Kutwälle). Mien Oarbaidssteede is in Dörpen bie Maschinenfabrik Husmann (in´t Büro). Iek bän 49 Jiere oold. Un nu wonskje iek Die en froaie Wik un Du duurst jädden wier skrieuwe : fonsäärm ap Seeltersk! Gröitnis uut Papenbuurich. Ulli“.

Wät waas dät nu froai, wan die eene of uur nu uk deelsätte un Seeltersk skrieuwe wüül. Wät Ulli kon, mout daach ´n Seelter eerst gjucht konne. Deeruum risket Jou ap. Älk mout wät dwoo!

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=102489&source=75

- 15.09.2007 - Iek mai Sälskupp mäd junge Ljude hääbe

- Wie Oolde meene altied, wie mouten foar uus Oaler spoarje

Fon ju Jugend fon dälich kon daach neemens wät leere! Dät meene gans fuul allere Ljude. Bloot, wan jo fon hiere oaine Bäidensbäidene baale, dan hääbe jo een gans uurse Meenung un moakje hier een Uutnoame.

Oaber dät Pauschaluurdeel is nit gjucht. Ju Jugend is oafter ful beeter as so moonige leeuwe. Nit aal sunt Lümmele, do stoadich mäd Haueräien tou dwoon hääbe of sukke, do alles stukken haue un fernäile of bloot so man altied loaiwamsje. Man mout bloot do Ogene eepen moakje, dan sjucht man, dät me daach fon do jungen Ljude ful leere kon un dät jo uk fon uus oolde Ljue oafter jädden Leere annieme.

Do Junge sjoo dät nit aal so ääng un ferbiestert as wie. Senioren wollen wäil fon Jugendliche leere, wo sun Computer funktioniert, ful moor wät do Junge nit toutjout. Man junge Ljude sunt nit so uungeduldich un kompliziert un baale nit aal man tou bloot uur Kroankhaiden un Suurgen un joagje nit immer so bäätert Jäild ien, as so fuul allere Ljude. Jo konnen uk ful beeter oureeke as wie Oolde. Wie meene altied, wie mouten foar uus Oaler spoarje. Junge Ljude toanke uurs deeruur. Lääsdens stuud inne Zeitung, dät ´n jungen Biologie-Student en Fernseh-Pries foar sien uutergewönlik Iensetten kriegen häd.

Düsse Wäänt sätte sik uk foar een Iengjuchten fon ´n Vivarium in sien Roomelser Schoule ien. Deer häd hie mäd interessierde Sköilere Aquarien un Terrarien iengjuchtet. 5000 Euro kreech Florian fon Sat 1. Wät meene jie wäil, wät die Wäänt mäd dät Jäild moakede? Hie ferskoankte dät Jäild! 4000 Euro kricht dät Schoulzentrum un 1000 Euro gunge an ju Biologische Schutzgemeinschaft Hunte in Wardenburg. Houd ou foar dän junge Kärel. Do Euros kude Florian sicher uk goud foar sik säärm bruuke, is hie ja noch Student.

Wäl fon uus Oolde hiede dät wäil moaked? Wie hieden do Mücken sicher uk noch appe hooge Kaante lait mäd dän Gedanke: „Wäl weet, wät noch aal kuume kon“. Ful Ljude baale as jo wollen, man iek säärm bän aiske jädden unner junge Ljude, do mie wät fertälle un do fon mie wät wiete wollen.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=102083&source=75

- 01.09.2007 - Rommelster Määrked waas fröier sogoar träie in ´t Jiehr

- „Fidi, stound ap, kum gau häär, du moast Jünemann hoalje, uus Anno hääd Haueräi häiwed“

Naitou neen Fäst sunner Haueräi rakt dät nu moor. Nu hääbe iek inne Zeitung leesen, dät an een Wiekeneende träi junge Kärele doodhauen wuden sunt, aan in´t Eemslound un do uur bee sunt widerwäch.

Dät is däälich nit uurs as fröier. Dät roate aleer uk boalde neen Roomelster Määrked sunner Haueräi. Bloot dälich lopt ju Fertöörneräi uurs ou. Nu gunge jo mäd ´n Soaks apnunner deel un mäd Püstere un fröier wude Haue bloot mäd Fuste uutdeelt, un dät roate bie uus uk neen uurse Fäste as träie in ´t Jiehr Määrked un insen Kriegerfäst. Wan deer moal wäl ´n Pliete oukriegen hiede, wude nit fluks die Dreguner hoald, dät moaste al läip wuden weese. Dät is bie uus uk al foarkeemen, dät wäl uut Fersjoons doodhauen wude.

Fröier geen dät uk nit uum Jäild, so as dät däälich maasttieds is. Wan deer n´ Wäänt uut Haakebrääch of Ästerwägen mäd ´n Wucht uut Roomelse doansede of ätter Huus broachte, dan moaste hie sik oaber in Oacht nieme! Taljan´s Wäänte wieren uk Sakkerlootere. Deerfoar moaste me sik uk woarje. Mien Möie Anno geen dan smoals twiske ju Haueräi tou Sljuchtjen.

Insen kreech Möie Anno fon dän Wäänt, die hier fon´t Roomelster Määrked ätter Huus broachte, ´n ganse Toafel Sukkeloade skoankt. Dät waas tou ju Tied oaber wät! Ju moaste ju oaber bie sik hoolde un ferstoppje, uurs hieden hiere Bruure ju Swäitigaid apieten.

Anno noom ju Sukkeloade mee in´t woorme Bääd. Foar Wuurigaid sliep ju gau ien, sunner noch wät deerfon tou ieten. Gans loange kude dät junge Wucht nit moor duukje, dan ruup Määme hiere Dochter al wier ap. Ju moaste gans ädder do Bäiste milke. Bääsjemääme fäng oaber oun tou böalkjen, as ju Anno´s Koomerdoore eepenmoakede.

Deer liech hiere Wucht, mäd Bloud fersmeert, so saach dät uut. „Fidi, stound ap, kum gau häär, du moast Jünemann hoalje, uus Anno hääd Haueräi häiwed!“, ruup Bääsemääme gans noodelk. Dät waas oaber wäil nit so weesen.

Fidi noom sien Määme deeruum in ´n Ierm un kwaad: „Määme, dät is aal bloot Sukkeloade!“

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=101271&source=75

- 18.08.2007 - Apstuuns kumt neen goude Buutere moor appe Disk

- Oaber wieruum sunt do Molkeräiprodukte prieslik so inne Höchte geen?

Dälich mai iek daach so jädden goude Buutere ap Buutje, wäil fingertjuk. Wo kon dät wäil angunge? Päl-Tuwwelke mäd´n Klüüte Buutere un deertou n´ Mattjes, oh, mie lopt dät Woater bie dän Gedanke inne Muule tousoamen. Man, so gans uunferwoars, kumt bie uus in Huus neen Buutere moor appe Disk. Nit deeruum, dät ju ap moal soo juur wuden is, noa, min Mon häd dän Cholesterinspegel tou hooch un hie meent, dät dät foar mie uk wäil beeter is, wan iek neen goude Buutere iete. Iek schäl wäil bloot neen Fat in mien Bloud hääbe, uumdät iek eerst goar nit ätter´n Dokter gunge. Moalk is uk jurrer wuden. Mie moaked dät niks uut, iek mai neen Moalk. Oaber wieruum sunt do Molkeräiprodukte prieslik so inne Höchte geen? „Do Chinesen suupe uus ju Moalk wäch“, hat dät. Of dät alles so stimmt? Moalk is genouch deer, oafter toufuul, dan mout Steffen ju uk wäil moal inne Gülle-Kenoal joote. Läwerje duurt hie nit moor, dan rakt dät Abzug. Sien Swiene duurn ju Moalk uk nit suupe, noa, noa, do wäide dan tou fat, dät rakt wier Abzug. Wät is dät aal foar ´n Boudel. Steffen kricht uk nu nit ful moor foar sien Moalk, dät is so fuul as niks. Die maaste Profit blift unnerwains hoangjen. Do Buurn mouten sik man mäd uus Räntnere traastje. Wie hääbe aal do Jiehre niks moor kriegen. Nu roate dät düt Jiehr foar uus man sun poor Euro deerbie, un wie hääbe niks deerfon. Ju Erhöhung fon de Pflegeversicherung häd uus dät Bittje aal wier apfreeten.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=100522&source=75

- 11.08.2007 - Goad drinkt bie Oma Tee

- Die Kouke waas boaken, Ju Koafje frisk apsät, un uk die Tee stuud kloor ap´t Stöafken. - Do Gebuursdais-Ljude

Näischierich keek ju fjauerjierige Katharina inne Stoowe un stierde dän Gäistlike ferwunnert un sproaklos oun. Ju koande him nämlik bloot fon´n Goadestjoonst.

Kuut deerätter koom hiere Suster fon´n Skoulbus ätter Huus, un Katharina ron hier apgerägt toumäite; „Waast du wät, Goad sit bie Oma inne Stoowe.“ „Dät kon goar nit weese“, kreech ju tou heeren. Eerst moal kude man Goad gans un goar nit sjo un al goar nit bie him inne Stoowe. Katharina bleeuw oaber deerbie un kwaad: “Goad sit deer un drinkt Tee.

Un ju wiste seküür utnunnertouhoolden: „Die uur Unkel is naan Goad!“

Gretchen ut Romelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=100168&source=75

- 04.08.2007 - Een Äidbäien-Bowle eenmoal gans uurs

- „Iek hääbe Läinoa wiete lät, dät ju Bowle mäd Soalt nit smoaked häd“

Dät iek moal wät fersoalten hääbe, dät is al gans loange häär. Iek weet oaber noch gans seküür, wät foar´n Ieten dät waas, Makkaroni mäd Miskobst. Sietdäm hiet düt Ieten bie uus: Soaltstangen.

Do Makkaroni hääbe wie fonsäärm nit ieten, do sunt appe Hoage äntsuurged wuden, iek moaste näie Nudele sjoode. Dälich meent mien Famielje, dät iek smoals tou min Soalt an mien Ieten dwoo. Dät is uk goud so, wäl moor Soalt bruukt, kon ätterwürzje.

Mien Noaberske Läinoa sjucht dät uurs, Ieten od Drinken smit me nit eenfach so wäch, wan dät uk fersoalten of anbaant is. Ju kon dät dan wier so tougjuchtezauberje, dät dät noch tou genäiten is, meent ju. Läinoa heert uk mee tou uus Handarbeitsclub. Wan nu wäl fon uus ´n runden Gebuursdai häd, wät ienleeden. Midde inne Suumer fergeene Jiehr wude Läinoa äfüüftich. Ofwäil hier dät wäil goar nit gefäl, uumdät ju nit spoarsoam, noa, gans läip giezich is. Twelich Wieuwljude moaste ju bewirtje, dät kostet oaber. Alleenich do bee Torten un die Frankfurter Krans geenen gans fain in´t Jäild. Ätter´t Koafjedrinken stoalde Läinoa en grooten Pot mäd Äidbäije-Bowle ap n´ Disk. Mäd dät eerste Glääs ful prosteden wie hier tou, un wonskeden hier alles Goude tou ju füüfte Null. Aan Kluk hiede iek nuumen un wiste fluks, ju Bowle smoakede oarich.

Iek hääbe nit fääre droanken. Iek keek inne Runde, alle Wieuwljude hieden hiere Glääs so gau los un fräigeden Läinoa nu, wo ju ju Bowle moaked hiede. Wilst ju uus dät fertälde, wüül ju alle Gleese noch insen wier ful moakede. Iek sjoo dälich noch, wo Lisa sik weerde mäd hoochrooden Kop. Ju moate nit moor. Dät nutsede niks, alle Gleese wieren wier ful. Neemens fon uus häd sik wooged, tou kweeden, ju Bowle kon me nit drinke.

Düsse Party waas ädder foarbie, die Bowle-Pot waas oaber noch loange nit los. Dän uur Dai fierden wie bee Pmädnunner mäd Rääd in´t Täärp. Unnerwains wude iek fräiged, wo mie dät dan bie hier gefaalen hiede. Do hääbe iek Läinoa wiete lät, dät ju Bowle mäd Soalt mie nit smoaked häd. „Wät, Bowle mäd Soalt, wo kumst du dan deerap?“ „Jä, Läinoa, dät kon ja angunge, dät me sik fersjucht, oaber ju hiest du nit appe Disk brange moast, dien Sweegerdochter häd mie märelch al fräiged, wo mie dien Soalt-Bowle smoaked häd.“

Nu roate Läinoa hiere Fersjoon tou un meende, dät waas ja n´ Sände weesen, aal dän goude Wien un do juure Äidbäien in´n Abtritt tou flappen. Tou drinken waas ju Bowle alle Moale noch. So läip waas dät wäil nit.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=99791&source=75

- 28.07.2007 - Sunt Katholiken wuddelk do beetere Kristen?

- „Iek säärm toanke ättern sun Baalen fon uus Pontifex, wät ja Brückenbauer betjut, dät hie mäd sien Meenung nit gjucht häd“

Nu is Dieter oaber dul, spinnedul! Dät nu uk Missen ap Latin leesen wäide duurn, is him gans egoal, oaber dät die Poabst Benedikt nu kweeden häd, dät bloot ju römisch- katholische Säärke as ju fon Jesus Christus begründete Säärke fääre bestoant, dät moaked him dul. Do uut ju Reformation äntsteene kristlike Gemeinschaften kon naan Säärkenstatus touerkoant wäide, meent die Poabst.

Nit bloot Dieter is dul, noa ful uurse Protestanten fräigje sik: „Schäl dät nu wier in´t Middeloaler touräächgunge? Leeuwe do Katholiken fillicht, jo sunt ju eensich weere Säärke, do beetere Kristen? Wie Protestanten sunt bliede, dät Martin Luther ful Fiesematenten un Prunk fonne katholische Säärke een Eende moaked häd. „Tonket bloot moal an den Zirkus mäd jou Ablass“, remänterde Dieter.

Wät schoade, dät uus Noaber so enttäuscht is, dät hie fon Rom uut so erniedrigt wät. Hie is altied, naitou trietich Jiehre, mäd sien Wieuwmoanske un Bäidene, do katholisch sunt, in uus Säärke meegeen. Oaber nu wol hie gans un goar nit moor.

Oaber uk ful Katholiken sunt uk dul un ferstounde nu ju Wareld uk nit moor. Deer is in do lääsde Jiehre sofuul foar Ökumene däin un boald wuden, un nu schäl dät aal wier touräächgunge in ju Tied, wier wie ju Sträitensiede wikselden, wan uus ju ferkierde Konfession toumäite koom.

Ju Tied moaten wie aal oaber nit noch insen wier meemoakje. Wie wollen mädnunner lieuwje un nit juununner. Älk kon ätter sien Konfession selig wäide, hat dät ja wäil. Un juust in ju Tied, wier die Gloowe nit sun Hochkonjunktur häd, do Säärken uum´t Uurlieuwjen kämpfje, kuume uut Rom sukke roare Woude. Uus Poabst is ja unfehlbar. Dät Dogma mouten wie as Katholiken leeuwe. Man iek säärm toanke ättern sun Baalen fon uus Pontifex, wät ja Brückenbauer betjut, dät hie mäd sien Meenung nit gjucht häd. Uut uus Säärkengeschichte wiete wie, dät Lutherske un Katholiken Bruure un Sustere sunt, do do glieken Oolden hääbe.

Wilst iek nu düt hier skrieuwen hääbe, mout iek an Maria uut Russlound, ju nu bie uus woont, toanke. Ju gungt altied in uus Säärke, sjungt in uus kirchlichen Chor al jiehreloang mee, ofwäil ju luthersk is. Ju gungt dan smoals uk ättere Kommunion, wan´t muugelk is. Iek hääbe hier moal kweeden: „Maria, du bist doch evangelisch, dann darfst du eigentlich nicht zu unserer Kommunion gehen!“ Ju keek mie tou un meende: „Ja und? Ist doch Abendmahl!“ Gjucht häd ju. So toanke iek uk deeruur. Man wät wüül wäil uus Poabst kweede, wan hie dät wiste?

Jesus waas oaber foar Ökumene, uumdät hie kweeden häd: „Kommet alle zu mir, die ihr mühselig und beladen seid!“

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=99386&source=75

- 21.07.2007 - Twintichsten Juli 1944 schuul Adolf Hitler uumebroacht wäide

Twintichsten Juli 1944 schuul Adolf Hitler truch Oberst Graf von Stauffenberg uumebroacht wäide. Alles waas kant un kloor, ju Taaske mäd ju Bumbe deeroane hiede Stauffenberg an dät Diskbeen stoalt, stuuf an ju Steede wier die Hitler siet.

Man Oberst Brandt strumpelde uur ju Taaske un sätte ju deeruum wieder wäch. Deertruch hääd hie womuggelk Hitler dät Lieuwend räddet. Hie säärm koom tou Doode, as ju Bumbe explodierde un uk noch träi Käärdele moor. Hitler hääd deerbie bloot en poor Plieten anne gjuchte Hounde oukriegen, un dät Trummelfäl fon sien gjuchte Oor waas stukken. In nq wieden, swotten Uumhang hoalde hie gans rauelk Mussolini fonne Boanhoaf in Rastenburg ou. As jo nu mädnunner inne Wolfsschanze bie´n Tee sieten, do wude „uus Führer“ ap insen dul un ful. Hie koom so in Roasje! Do gansen Verräter, hiere Familien so as uk hiere ganse „Klasse“ wüül hie bie de Kanshoake kriege. Dät hääd hie uk in do oachte Mounde, wier nu noch Kriech wäägen dät Misgluk weese moaste, gedäin kriegen. Fieuwduusent Moansken moasten wäägen düt misglukde Attentat in ju Tied fon August 1944 bit April 1945 hiere Lieuwend läite, un soogenduusent Moansken wuden unnerdääs aphoald.

Unner do Aphoalde waas uk min fröiere Boas, die Loundroat a.D. Heer Hermann Bitter. Wan ju Tied dät touliet, hääd Heer Bitter sik in´t Kontor mäd mie uk wäil privoat unnerheelden, maasttied geen dät uur Politik, wät mie goar nit so goud gefäl. Fon ju Tied, as hie in Kittchen in Ooldenbuurich siet, hääd hie mäd mie silläärge nit boald. Deerap wüül hie sik uk wäil goar nit moor besinne. Hie hiede daach uk wuddelk gans un goar niks mäd dät Attentat ap Hitler tou dwoon häiwed. Sin Suun Helmut, domoals säkstien Jiere oold, kon sik noch goud ap dän Dai besinne, as sin Baabe ouhoald wuden is: Dät waas ap´n tjoountwintichsten August 1944. Helmut koom mäd de Such fonne Schoule uut Ait. Sin Baabe un sin Fädder uut Bremen studen ap´n Perron in Roomelse. Baabe steech in dän Such in Richtung Ooldenbuurich, un Helmut geen mäd sin Fätter ätter Huus. Unnerwains fertälde Helmut´s Fädder, wät geböart waas. Baabe kreech en Aproup trucht Tillefon, him wude kweeden, dät hie ferhaftet is. Deerbie wude hie fräiged, of hie ouhoald wäide wüül oder of hie alleenich ätter Ooldenbuurich kumt. Helmut´s Baabe wüül nit ouhoald wäide. Die Näffe uut Bremen waas ap Besäik bie Bitter´s, hie waas tou ju Tied uk Suldoat un broachte nu sin Unkel in Uniform ätter´n Boanhoaf. Foar Helmut´s Baabe waas dät neen Uunferwoarshaid, dät hie ferhaftet wude, meend Helmut. Dät hiede wäägen sien Gesinnung al ful eer geböarje kuud. Eerst in´t Kittjen wude Heer Bitter gewoar, wieruum hie iensitte schuul. As Landtags- un Reichstagsabgeordneter fon fröier, die nit Mitglied fonne NSDAP waas, juult hie as gefoardelk. Do is unnersoacht wuden, of hie säärm mäd dät Attentat ap Hitler wät tou dwoon häiwed hiede.

Inne Kriech moakede ju Firma Hermann Bitter uk dät Toudeelen fon Kohlen. Eenmoal inne Wieke koom een Wieuwmoanske, Frau Bredendiek, fon´t Kreisamt in Cloppenburg un hoalp dän eerst säkstienjieren Helmut bie ju Oarbaid as Koopmann, wilst ju Tied as die Chef in´t Kittjen waas. Truch Unner-de-Ierme-Griepen von Partei-Willm doaste Helmut uk sin Foar in´t Gefängnis apsäike, uum dän Schien ätter geschäftlike Dinge tou bebaalen. Dät waas ju Gelägenhaid, Baabe en Stoapel Buutjene tou brangen. Hie hiede daach altied as uk do uur aal sun grooten Smoacht. Dät waas oaber nit „erlaubt“. Eenmoal doaste Baabe wäil een Buutje iete, dät uur Moal wier nit een.

Aan Häftling, die nit wäägen Politik iensiet, waas maasttied inne Tuun tougoang. Helmut schuul dät Buutje-Paket anne Hoage deellääse. Dät hääd hie eenmoal däin, do wude fluks inne Lucht scheeten. Ätter säks Wieken, 1.10.1944, wude Helmut´s Baabe uut Kittjen äntlät. Hie kreech ätterdäm een Beschienigung, uut ju me sjoo kon, dät hie wilst düsse Tied Gemeinschaftsverpflegung kriegen hääd, moor nit. Heer Bitter hääd düsse Beschienigung goud apbewoart un oafter kweeden: „Dät ist min wichtigste Uutwies“.

Gräitje uut Roomelse

- 14.07.2007 - Uus Säärke is mäd hiere Latin noch nit an End

- Wie hieden oabern Koatser, die us do gansen Täkste fonne Misse ienpauked häd

Katholiske Goadestjoonste konnen inne Toukumst wier oafterer ap Latien heelden wäide. Poabst Benedikt erlaubt dät un wol, dät pju traditionelle tridentinische Misse wier moor Wäid kricht.

Lääsde Deege stuud immer moal wier wät deeruur inne Zeitungen un wie kuden wies wäide, dät do maaste Ljude nit foar dän oolde Ritus sunt. Ap goar naan Fall wollen jo, dät die Pestoor uus dan wier sin Rääch wiesed.

Een litje Minderheit mai wäil wier foar dät Oolde weese, man do jungen Pestore un Gläubige konnen deermäd niks ounfange. Pestore konnen dät ja gau leere, jo ferstounde ja Latien, man do Gläubige nit. So mout iek wier an mien Bäidenstied toanke. Wät koomen deer foar Oantwouden in sun latinsken Goadestjoont toustande! Un wät waas dät foar uus loangwielich inne Säärke, foar aal´n, wan die Gesangverein mäd de Pestor ju Vesper soang. Bie ju Allerhilligen-Litanei doasten wie aal uus Pestor oantwoudje. Tou´n Biespil: Pestor soang, Heilige Anastasia un wie oantwoudeden: Ora pro nobis. Ju littje Anni hiede dät oaber gans uurs fersteen. Ju beedede: Kohlrab un Kohlries. Bie dät: Tantum ergo wieren toumäts Woude tou heeren, iek leeuwe, do rakt dät goar nit.

Wie hieden oaber´n Koaster, die uus do gansen Täkste fonne Misse ienpauked häd. Dät is bie mie so sitten blieuwen, dät iek do dälich noch goud buten Kop aptälle kon. Iek mai uk jädden sun latinske Misse, ju is so fierlik un wie sunt deermäd groot wuden. Deeruum fraue iek mie, wan wie as Frauenchor inne Misse so sjunge, foar aal´n dät “Gloria“ sjunge iek so jädden latinsk un sunner Blääd inne Hounde.

Gretchen Grosser

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=98680&source=75

- 07.07.2007 - Gefoardelk is die Rook un Damp foar uus nit

- „Hääst du düt littje Oai in din Tuun, dan fluks roun, Schott ticht, un dan läit kuume, wät wol“

Jäärsen Äiwend wuden wie wies, dät Krümelmonster nu Maskottchen fon dät Kernkraftwerk Krümmel weese skäl. Dät fiende iek goar nit so spoasich, as die Kärel fon extra 3 dät so broachte. N´ Kurzschluss waas skäild, dät dät man bloot n´ Bround roate in dät Atomkraftwerk. Die Rook un Damp is foar uus nit gefoardelk, noa, dät waas foar uus hier appe Naite uk nit gefoardelk, as die groote Bround weesen is.

Finster un Doren skuln wie ticht läite, uumdät uus Wonung nit ketich wäide skuul, dän Qualm doasten wie rauelk ienommje, die is nit uungesuund, stuud inne Zeitung. Wan älk sun Muule- of Nooseful nimmt, is dät uk ja gau aal wier wääge. Man, wan dät Mallör in sun Atomkraftwerk rakt, hääbe iek daach Nood. Do Feroantwoudlike sicher uk, in do eerste fieuw Deege wude goar nit deeruur boald, dät deer wät Läipes geböard is. Alleenich füftien Zwischenfälle roate dät fergeene Jier in Krümmel. Wan wie dät uk noch belieuwje schuuln, dan nutst uus uk naan Atombunker, dan is dät ful beeter, wan wie aal fluks dood sunt.

Iek hääbe moal n´ Geschichte leesen, ju gungt so: Krischan stoant inne Tuun un strikt uju Poute. Do kumt deer aan un kwät: „Na, dät is wäil dien oaine Huus un din oaine Tuun? „Jee“, kwät Krischan, „dät is mien oain, un deer däd me ja jädden wät an. Schäl uk noch wät mäd mie meegunge.“ „Dät is dät ja man“, kwät die uur, un hie fangt in sien Aktentaaske oun tou fummeljen.

„Noa, läit man“, kwät Krischan, „fersichert sunt wie juun alles!“ „Hier, kiek die dät moal oun!“, kwät die uur. Hie kricht n´ Bielde uut sien Taaske. Sun Oart Oai, man gjucht goud. „Dät paased hier daach fain in din Tuun!“

Un nu kricht Krischan daach wät Näies tou heeren. „Düt is beeter, as dät Oai fon Columbus: dät gungt nit stukken un stoalt sik altied alleenich wier ap. N´ Oai uut Beton, n´ Doore uut Stäil un mäd Bläi juun do Stroalen. Binne is alles foar sun tjo, fjauer Wieken: Twiebak, Vitaminpillen, Flaask in Döisen un Woater sääd.“

„Un wät schäl dät?“, fräiged Krischan. „Wan do Sirenen gunge, un dät is neen Probe, un du heerst dän Atomalarm : wät dan? Hääst du düt littje Oai in din Tuun, dan fluks roun, Schott ticht, un dan läit kuume, wät deer wol! Läit ju Bumbe man tichtebie faale, dan blift hier neen Huus un naan Boom, neen Stuk Fäi un naan Fuugel.

As wan dät aal wächwait is. Bloot düt littje Oai, mai dät uk wakkelje un truudelje, dät blift!“ „Un wan´t foarbie is?“ fräiged Krischan, „wät kriege iek dan tou sjoon?“ „Toueerst sjucht dät uut as appe Moune; oaber läit, dien Ieten räkt noch foar fjautien Deege fääre; un dan fint sik sääfst n´näien Ounfang.“ „Oolde Noah in sin Kasten. Man Noah hiede noch sien Familie un sien Fäi. Un wät hääbe iek, wan iek deer alleenich uutstiege uut mien Oai: Un nu heer tou: Iek heete Krischan, Khristianus, Kristenmoansk, un uus Familie is groot.“

„Foar die säärm koast du suurgje“, kwät die Fersicherungsmon, „foar aal kon neen Moanske nit suurgje.“ „Iek weet nit gjucht“, kwät Krischan, „iek kanne deer aan, die toankt deer gans uurs uur: Jesus Kristus.“ Un so toanke iek uk!

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=98330&source=75

- 30.06.2007 - Die Bauerntag

- „Iek waas immer bliede, dät uusen neen Buräi hieden“

Sundai ruup Lisa mie gans uunferwoars an. „Gretchen, du wunnerst die wildäge, dät iek die anroupe“, kwaad ju. „Jee“, meende iek, „dät is ja gans wät Näies.“

„Min Hermann fiert Täisdai mäd ´n Bus fon Münster uut ätter ´n Bauerntag, deer sunt noch Ploatse fräi. Wie bee kuden daach fein meefiere. Die Bauerntag interessiert die sicher nit, man wie bee kuden uus bie ju Geläägenhaid ju froaie Stääd Bamberg, dät fränkische Rom, bekiekje. Dät kostet bloot 88 Euro foar ju Busfoart un two Uurnoachtungen. So gunstich kuume wier deer uurs nit wai, un do maist daach immer so jädden Säärken un oolde Bauten bekiekje“, liet Lisa mie wiete.

„Wät mai Tinoa deer wäil tou kweede, wan ju fon buppen addeel kikt un sjucht, dät iek as „Strunt“ mäd Buren ätter Bamberg fiere“, fräigede iek mien Früündin. „Nu ferstounde iek niks, Gretchen, wät schäl dät dan heete?“, wüül Lisa jädden wiete.

Do hääbe iek hier fertäld, wät ju Burenske Tinoa fröier altied tou hiere Wäänte kweeden häd, wan jo ap Fräite geenen: Buren bie Buren un Strunt bie Strunt.

Kiek, un somäd heere iek mee tou dät Strunt. Dät waas fröier wäl ´n Unnerscheed! Man iek waas immer bliede, dät uusen neen Buräi hieden. Al as Bäiden hieden wie dät ja ful beeter.

Wan Määrked of Schützenfäst waas, hougeden wie juun Äiwend wai nit noch moal twisketruch ätter Huus uum tou milken. Wan n´ Grummelschuur apkuume wüül, kuud dät angunge, dät sogoar sundeeges Hoo fiert wäide kude, wan uk die Pestoor deermäd ienfersteen waas. Un wie Strunt-Bäidene hieden dan immer Fräitied.

Dät eene, wier iek wäil oafter ougunstich ap waas, dät wieren do Skinke- un Wust-Buutjene, do do Burenbäidene bie Holich-Skoultied uutpakkeden, wilst wie bloot Buutjene mäd Mägrine un Sukker bie uus hieden.

Un n´ oain Huus hieden wie Struntljude uk aal, wan uk wäil nit altou groot. Boarjäild hiede dät Struntfoulk domoals oaber maasttieds moor as ful Buren. Deerfoar hieden do Buren ful Lound un Pound un fon smäidens ädder bit säiwends leet masse stuure un ful keetige Oarbaid. Deeruum hääbe Tinoas träi Wäänte sicher uk do al Strunt-Wuchtere soacht un sunt säärm Strunt wuden, uumdät jo uk ap Oarbaid geen sunt, uum Jäild inne Fingere tou kriegen.

Iek bän nit meefiert ätter Bamberg, nit deeruum, dät iek mie as Strunt fäile, noa, ju loange Busfoart kon iek nit moor fieterje.

Gräitje uut Roomelse.

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=97972&source=75

- 23.06.2007 - As Gräitje sik aan Tiddeltop koopje doaste

- Wät spietelk, bie Tilde inne Winkel wude iek fon hiere Näffe betjoont

„Alle Bäidene spielje mäd´n Tiddeltop, waneer kriege iek dan aan?“, so jöaselde iek Määme altied wier wät foar.

Wuchtere un Wäänte spielden in Umme Heede ap dän hädde Sounddom mäd sun Diert, un iek moaste immer bloot toukiekje. Dät moakede Spoas, wan die Tiddeltop smoals wäkke mäd sun händige Schwiepe kreech un hie sik dan so fäll troalde.

Nu waas dät oaber so wied. Wie hieden Zeugnisse kriegen, Määme fraude sik uur mien gans grääsich, un iek doaste mie bie Tilde aan Tiddeltop koopje. Mon, wät waas iek bliede! Iek kreech so als altied dät bruunsprinkelde Kontobouk mee, wieroun Määme do Deele skrieuwen hiede, do iek meebrange skuul. Jäild kreech iek silläärge nit mee, Määme betoalde Eende fon´t Mound. Dän Tiddeltop hiede ju nit mee in dät Bouk iendrain, iek weet nit wieruum, fillicht wiste ju uk nit, wo dät Diert ap Hoochdüütsk hat.

Wät spietelk, bie Tilde inne Winkel wude iek fon hiere Näffe betjoont. So waas dät niks mäd Seelters baalen as uurs. Mien Weere liech gau appe Töneboank, bit ap dän friske Stute, jo hieden naan moor. Nu moaste iek mäd en groot Füftichpännichstuk, dät iek fon Tilde boar kreech, noch 300 Meter fääre gunge ätter dän Bakker „LW“. Do hieden uk naan Stute moor. Ju froamde Ferkööperske fräigede mie ap Platt: „Wult du denn reen Graubrood hebben?“ Uumdät iek nit eenfach so wät uurses mee ätter Huus brange doaste, kwaad iek klak: „Nee.“ As Oantwoud kreech iek litje Wucht: „Dan lik mie an´n Mors.“ Wät hääbe iek mie do ferschräkt. So wät doaste man daach nit kweede, al goar nit groote Ljude. Dät hääbe iek bit dälich uk nit ferjeeten.

Nu hiede iek deermäd reekent, dät Tilde säärm mie nu fääre betjoonde. Man noa, Wilhelm waas noch immer in Tjoonst. Die boalde “Ja un Nein“, un iek wiste nit, wo iek nu dan fräigje moaste. Dät nutsede niks, iek kwaad gans noodelk tou him: „Und einen Tiddeltop.“ Die groote Wäänt moaste dät Spieldiert ja säärm in uus Bouk skrieuwe, un hie wiste uk nit, wo hie dät namme skuul. Hie ruup ätter bääten ätter´t Kontor: „Tante Tilla, sie will einen Tiddeltop, was muss ich nun aufschreiben?“ „Wilhelm, einen Kreisel!“, koom dät tourääch.

Kiek, so kreech iek do min Tiddeltop un huppede gans bliede wier ap Hollnerfoan an. Nu wiste iek dät hoochdüütske Woud foar min Tiddeltop. Iek fraude mie, man iek waas uk ferträitelk, dät dät Wucht uut Damme so roar mäd mie weesen is. Wieruum iek in Huus niks deerfon fertäld hääbe, weet iek nit. Iek leeuwe, dät is uk wäil beeter so weesen, man iek moate leeterwai eenfach nit moor jädden in düssen Winkel gunge.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=97622&source=75

- 16.06.2007 - Dät rakt füftich Jiehre dän „Tag der Milch“

- Die oolde Koaster Rykena wunnerde sik deeruur un wude toumoal puterrood

„Tag der Milch“. Deerfon hiede iek noch silläärge nit wät heerd. Sundai, bie Bingo, bän iek nu wies wuden, dät dät düssen Dai rakt, ju Frau Monika Walden fertälde, dät düsse Dai smoals an 1. Juni begeen wät.

Do hääbe iek googelt un weet nu, dät die Dai een loange Tradition häd. Ju Welternährungsorganisation der Vereinigten Staaten un die internationale Milchwirtschaftsverband hääbe dän „Tag der Milch“ in´t Lieuwend ruupen. Düt Jiehr wude hie tou´n füftichsten Moal wier moal so as uurs uk mäd ful Aktivitäten rund uum ju Moalk fiert. Dät Neermiddel Moalk schäl as natürelk un gesuundet Drinken wareldwiet bewusst weese. „Wierhäär kummt ju Moalk?“. Düsse Froage konnen ful Sköilere dälich nit seküür beoantwoudje, kwät een Buurenske, ju ounbjut, hiere Hoaf tou bekiekjen.

Min Früünd Egon un iek hääbe uk deeruur boald, man hie koande düssen Dai uk nit. So as oafter kude hie mie oaber een Geschichte uur Moalk fertälle. Ju gungt ao: „Suumerdeeges ronnen ap uus Skoulweede uk two Bäiste fon uus Koaster. Do moasten uk pleeged un foar aal´n uk altied muulken wäide. Man dät diede uus Koaster nit, dät moaste sien Wieuw dwo. Deerfoar liet hie älke Jiehr foar sien Klaase ´n Aufsats skrieuwe mäd dät Thema „Unsere Kuh“.

Mäd dän spitse Stäilfeder in sun loangen Füllerhoolder wude in dät Äänketfät stipped un froai skeen un sunner Klakkeräi in dät „Schönschreibheft“ skrieuwen. Un deerbie koom dät Mallör uur mie. Die Sköiler Egon, die iek waas, hiede dän Aufsats gans gau kloor. Äigentlik kude dät goar nit angunge in sun kuute Tied.

Die oolde Koaster Rykena wunnerde sik deeruur grääsich. Hie noom mien Häft in sien beide Hounde un wude toumoal puterrood. Hie böalkede un moakede mie platt. Prügel hääbe iek nit kriegen. Deer hiede oaber nit fuul an faild.

Uus Koaster gefäl min Aufsatz nit, die waas him tou kuut. Fluch sauber un sunner Klakkeräi hiede iek skrieuwen: Aufsatz Nr. 4, Thema: Unsere Kuh: Wir haben keine Kuh, bei uns zu Hause gibt es nur Ziegen. Die geben uns die Milch. Dät waas alles. Foar fluks dän uur Dai kreech iek ´n Stroafarbaid ap. Do hiet dät Thema: Woher unsere Milch kommt. So hääbe iek dan noch alles leert, uur ju Kuh, uur Säägen un Skäipe un aal do Dierte, do Moalk reeke foar uus Moansken.“

Dät waas goud, wan Ljude truch dän „Tag der Milch“ sik besinne un moor Moalk drinke. Truch mie wät ju Moalk nit minner, iek mai neen Moalk, un Joghurt mai iek nit moal ruuke.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=97226&source=75

- 09.06.2007 - Die Fersjoo-Goang ätter Bieuelte

- Die Missebetjooner moaste mäd Skienfät un Pingelle foarruut gunge

Dät reen dän ganse Dai. Ljude wieren ferträitelk, jo kuden deeruum buute niks uutgjuchte, ofwäil so fuul tou dwoon waas. Jaan un Liebett hieden sik uurlait, dät dät nu goadelk waas, hiere oolde Määme fersjoon tou läiten. Ju liech al oage Deege kroank ap Bääd, un wäl kon wiete, dät kon toumäts uk gau tou Eende gunge.

Jaan soachte sik n´ Schirrm un geen fonne Bieuelte loos ättern Pestoor in Strukelje un broachte him ju Boskup, dät Määme waiheemelde. Die Pestoor moaste nu uk bie dät roare Weeder gans tou Fout ätter ju Kroanke kuume. Dät waas wäägen dät Rienweeder al ädder tjuusterch, un deeruum moaste die Missebetjooner mäd Skienfät un Pingelle foarruut gunge. As do bee in dät Huus fon Jaan un Liebett ankuume, wieren jo klitskewäit. Die Missebetjooner strumpelde unnerwains noch un fäl deerbie in n´ Sloot. As ju Bääsjemääme un uk noch sun oolde Möie bichted un kommunisiert hieden, moakede Liebett n´ gouden Sjooder ful Koafje, un die Pestoor un die Missebetjooner kreegen uk noch n´ loangen Besküüt deertou.

Ätter´n sun Skoaft meende die Pestoor: „So läip kroank is jou Määme ja nit, dät Fersjoon waas daach dälich noch goar nit nödich weesen.“ Do kwaad Jaan: „Dät waas dät wäil juust nit, man do bee konnen nit moor ättere Säärke wai gunge, un wie kuden dälich bie sun Weeder uurs niks ounfange, uumdät dät so rient, un deeruum hääbe wie uus so risselwiert.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=96896&source=75

- 02.06.2007 - „So wäide iek goadelk oolde Reewe loos“

- Mäd minner Gepäk räised sik dät lichter

Knu hieden wie Geschwistertreffen in Oeding. Wät hääbe wie uus aal moal wier fertäld fon fröier un aleer. Mien Suster Angela kuud sik so goud deerap besinne, dät iek mie fröier altied so flugge Kloodere koopede of uk wäil bloot Göitjen deerfoar. Uus Määme säide ja uk froaie Kloode. Un so kude Angela dann uk masse Kloode seküür beliekteekenje un wiste uk, dät uus Määme maasttied schuulden häd, wan iek al wier moal bie Aden ap´t Fähn weesen waas un fonsäärm wier wät meebroacht hiede.

Iek weet oaber uk noch gans genau, dät mien bee Sustere sik uk mäd mien Kloode fain moakeden, wan jo tou´n Biespill een Rändezufuß hieden. „As Franz fon Hollnerfoan die bestoalt hiede, lookst du dän Klood in Türkis fon mie oun un lietst so fain deermäd, un hie koom nit“, kwaad iek tou mien jungste Suster.

Fonsäärm, dät wiste ju uk noch goud, wie hääbe aal mädnunner so deeruur laached un Spoas häiwed. Wier sunt bloot aal do Seeken blieuwen?, afräigje iek mie, do hieden wie dälich ja wäil wier ounlukke kuud. Iek staale mie foar, wie hieden uk noch aal dät Wierk deertou abbewoart, uus Schappe sunt al so ful un appe Been dröömt uk noch sofuul foar sik wai. Nu bän iek ounfangt, wächtoureeken. Toueerst hääbe iek mien Klooderschap uutmjuksed. Do maaste Seeken paasje mie nit moor, uumdät jo mie tou groot sunt. Deerrum alles, wät Grööte 44 hiede, ruut uut mien Schapp. Do roate dät oaber al Bott! In Säptämber gungt dät wier ätter Litauen, un do Ljude fraue sik uur mien noch goude Blusen, Kloode un Rokke.

Trännt hääbe iek mie uk fon ful Bouke. Gertrud kreech alle Romoane fon mie foar uus Pfarrfest. Un Gregor broachte Fräindai 58 Schoulbouke ätter ´t Schoulmuseum in Folmhusen. Wät waas ju Frau Reuer bliede! Deer sunt mien Schätse am bäästen abbewoart, uk, wan iek nit moor appe Wareld bän. Mäiden gungt dät fääre. Toueerst smiete iek Tällere un Tassen ruut, do deer bloot so hääruumestounde. Wät wol iek deermäd? Tou Tied kon iek man bloot uut aan Teekop drinke, iek mout bloot appaasje, dät iek sofuul behoolde, dät iek sofuul Tassen in mien Schap hääbe, dät mien ljoowe fräiske Autorinnen fon uus Schriewerkoppel noch Tee bie mie drinke konnen un nit riegeuum uut een Tasse drinke mouten. Bit die Transport ätter Litauen losgungt, mout iek uk noch mien Wääskeschap truchkiekje. Deerfon kon uk noch so moonich Uurträksel mee appe Raise gunge. Do Kartons mäd do oolde Reewen duurn oaber ap goar naan Fall loange bie uus stounden blieuwe. Dan kuud iek deer noch moal wier biegunge un wät wier ruut nieme. Iek mout fluks Anita anroupe, uumdät ju do Klamotten ouhoalt. Dan is ju groote Gefoar foarbie. Wan iek straks kloor bän mäd aal mien Uutrüümjen un Wächsmieten, kon iek so as Rita kweede : Mäd minner Gepäk raised sik dät lichter.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=96468&source=75

- 26.05.2007 - Pinkster: Inne Säärke geböarje wät Besunneres

- Die Pestoor hiede een goude Idee

In moonige Säärken fiende wie tou Pingster annewaine uut Holt een Duuwe hoangjen. Een Duuwe is ja dät Sinnbild fon dän Hillige Gäist. Deerfoar is in eenige Särken sogoar een Gat in´t Gewölbe foarsäin, wieruut ju Duuwe dan smoals an düssen Fierdai häärunnerlät wäide kon, een uut Holt, oaber juso goud uk wäil een lebändige.

So is dät uk in ju Säärke fon dät Täärp Sandau in Böhmen. Die Dechant fon düsse Gemeinde moakede sik Suurgen, uumdät immer minner Ljude tou do Goddestjoonste koomen. Deer moaste wät geböarje, uumdät dät uurs wude.

So koom düssen Pestoor een goude Idee. Sin Küster hiede in sin Huus een tomme wiete Duuwe. Deeruum noom hie sik dän Mon foar un kwaad: „Sepp, wan iek Pingstsundai ätter de Wandlung uutroupe: „Hillige Gäist, kum uur düsse „gläubige Gemeinde!“, dan lätst du uur dän Hoochaltar buppe truch dät Gat din wiete Duffert fljooge, dät do Ljude so an een Teeken fon Goad leeuwe un wier moor ätter de Homisse kuume, ferstoanst du?“ Dät hiede die Küster Sepp goud fersteen, un so fertälde hie uk aal sien Früünde un Bekoande, dät dät Pingstsundai inne Säärke een groote Uurraskung reeke schäl.

So koom dät, dät ju Säärke ful waas. Ättere Wandlung stuud die Dechant in sin Fästornat mäd hoochtilde Ierme foar´t Oalter un soang: „Hillige Gäist , iek bidje die, kum uur düsse gläubige Gemeinde!“

Joope Stille! Alles täiwde! Oaber niks geböarde! Uungeduldich, mäd immer rooderen Kop, kwaad die Pestoor noch insen sin Psalm. Oaber noch immer diede sik niks. Do reet him ju Geduld, hie häu foar Dulle mäd de Monstranz ap dät Oalter un ruup: „Na, Kreuztibidomini, wier bääst du dann, du Hillige Gäist, nu kum daach äntelk uur düsse gläubige Gemeinde!“

Do roate dät uunferwoars aan Alaarm, un sunner Omme pulterde die Küster Sepp uut de Sakristei un stoomerde: „Jä, Hochwürden, die kon nit kuume, dän häd uus Bolse apfreeten!“

Gräitje uut Rommelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=96118&source=75

- 19.05.2007 - Ju näie Waskmaschine gefaalt mie nit

- Fon alle Sieden spankede dät Woater ap mie deel uk deerwai, wier iek dät ja äigentlik goar nit hääbe wüül.

Uumdät iek ja en Wieuwmoanske fon Fortschritt bän, hääbe iek uk ne näie Waskmaschine kooped, ju is vollautomatisch. Iek fräigede dän Winkelknächt: „Kon man sik dan uk ap dät Diert ferläite?“

„Aber ganz gewiss, gnädige Frau, alles in einem Waschgang, schmutzig hinein und blütenweiß wieder heraus. Sie sehen ja, ganz einfach, es kann nichts passieren.“

Hie fräigede mie, of iek fluks boar betoalje wüül of ap Raten. Iek kwaad: „Am bäästen is dät wäil, wan iek älke Wieke aan Euro betoalje, dan merke ich dät nit so.“

So koom nu dät näie Diert in uus Huus. Do Käärdele fräigeden mie: „Wohin mit dem Ding?“ Iek kwaad: „In min Koomer, stuuf juun mien Bääd.“ Do keeken mie gans döasich tou. So wiesden mie, wo ju Maschine funktioniert un sunt dan geen.

Nu waas iek gans alleenich mät dät Diert, dät groote Wunner fon düt Jierhunnert. Dät waas man goud so, dät iek fluks sun groote Waskmaschine nuumen hääbe, dan, as iek mie nu uutleeken hiede un atruch dät Bullooge in ju Maschine kroop, do märkede iek eerst, wo min Bod deeroane is. Iek siet nu gans bienunnertait in ju Trummel.

So, toachte iek, fon nu of oun hougest du die nit moor säärm tou waasken, iek hääbe ja mien näie Waskmaschine. Keetich roun un blöitenwiet wier hääruut? Seepe un uk n Hoanduk kude iek mie nu spoarje. Dät geen ja aal vollautomatisch. Iek bekiekede mie eerste moal do Knoope. Ap aan stoant: Gewünschte Temperatur. Iek troalde ap 30 Groad. Ap dän twäide Knoop stoant: Hauptwäsche. Jee, ju wüül iek ja hääbe. Iek taide nu uk dän Knoop un kroop nu fiks wier ätter binnen. Do geen dät Spektoakel los. Fon alle Sieden spankede dät Woater ap mie deel uk deerwai, wier iek dät ja äigentlik goar nit hääbe wüül. Toumoal geen ne gans ferrükte Foahrt los. Mon, o Mon, dät waas grääsich.

Iek wude truchschäddet as noch silläärge nit in mien Lieuwend. Moal waas iek mäd min Kop unnert Woater, moal häu mie n Kniebel unnere Käuwe, dan hiede iek n Fout in't Kjuus. Moal hoange iek kopuur inne Trummel, un dan stuud iek wier prik ätter unnern, un altied niks as Schuum. Dät Waskpulver geen mie truch Muule un Noose. So scheen hiede iek mie säärm in mien ganse Liueuwend noch nit waasken. Toulääsd hääbe iek böalked: „Hälp, hälp, so is't genouch!“

Oaber neen Moanske kude mie heere, ju roasende Foahrt geen fääre. Dät waas mie oarich sljucht tou, un iek kreech nu uk boalde neen Omme moor.

Oh, wan iek daach nu an do Knoope kuume kude, uum dät Diert outoustaalen. Iek waas oaber daach äntelk bliede, dät iek sun vollautomatische nuumen hiede, ju Maschine bleuw toumoal fon alleenich stounden. Iek määrkede, wo dät Woater unner mie wächron. Ju Trummel wääsede mie hän un häär, dät waas gans kemoudich ätter sun grooten Schräk. Oaber ap eenmoal wude iek wier truchnunnerstat. Ju Trummel hiede sik wier anne Oarbaid moaked. Ju kreech toumoal ne Foahrt drap. O, wo jädden hiede iek nu n Hondouk häiwed, uum mie säärm outoudruugjen. Oaber, iek hoangede nu inne Trummel, un dät Diert wude aal gauer. Rakete fonne Moune? Bäidensspil deerjuun.

As iek dan schneewiet un pulverdruuch, sogoar do Krömmele twiske de Toonen wieren wääge, uut ju Maschine kroop, do ferstuud iek ju Wareld nit moor. Un inne Waskmaschine, deer schäl sik ounsätte wäl wol, iek waaske mie wier säärm.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=95718&source=75

- 12.05.2007 - Määme, bääst Du womuugelk kroank?

- „Iek was bliede, dat Määme nu laachede"

Uus Määme hiede dät fröier altied drok. Tou´n Fersietjen hiede ju silläärge neen Tied. Ju hiede ja een groote Huusoange, soogen Bäidene, un uus Baabe waas in´t Fäild. Die groote oaine Tuun moaste beoarbaided wäide. Deertou hieden wie noch n´Spaal fon Ummens hierd. Insen wude deer Roage ounsäided, dät uur Moal Tuwwelke ploanted.

Oaber ju maaste Tied siet uus Määme an hiere „Singer“-Naimäskiene. Ju säide ja altied, nit bloot foar uus, noa, maast foar uur Ljude. Somäd hääbe iek as Bäiden uurs nit blouked, dät uus Määme eenfach so ap n´Stoul siet, sunner wät tou dwoon. Ju fersuumede sik nit. In do Jiehre 1943 un 1944 kreegen wie een Oarbaidstjoonst-Wucht. Wät waas uus Määme deeruur wäil bliede. Däälich staale iek mie dät so foar. Insen siet uus Määme mäd uus Tjoonst-Wucht Gertrud Popjyk uut Beuthen eenfach so anne Disk, un do bee fertälden sik wät. Iek leeuwe, Gertrud fertälde Määme wät uut hiere Heimat. Min Baabe waas tou ju Tied uk in Schlesien as Suldoat. Wan iek mie nit fersjoo, waas hie do in Grottkau.

Man, iek as littje Wucht koande dät goar nit, dät uus Määme loaiwamsd. Deer moaste ja wät nit gjucht weese. So hääbe iek dan uk in mien Nood fräiged: „Määme, bääst Du kroank?“ Iek weet dät noch gans seküür. Ju Raue hääbe iek Määme wäil gonnt, man iek waas daach läip besuurged, dät hiede daach uk wäil angunge kuud, un dät waas gjucht läip foar uus weesen. „Noa, kwaad uus Määme, Gretchen, wo meenst Du dät dan?“ „Määme, Du dääst ja niks“, roate iek tou Ountwoud. Iek waas bliede, dät Määme nu laachede un wuddelk nit kroank waas.

Gretje ut Romelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=95434&source=75

- 28.04.2007 - Een groote Raise

- Die oolde Mon waas an sien Ziel ankeemen

Naitou fieuw Jiehre ferwoarde ju al dän Unkel. Ju kuud nit eenmoal kweede, wieruum ju dät wäil uurnuumen hiede. Sien Bäidene wieren ja uk noch deer. In düsse Tied waas hie hier oaber so an´t Haat woaksen, ju waas die wichtigste Moansk foar him wuden.

Ju Pleege wude hier nu uk stuur. Siet twoo Mounde liech die Unkel ju maaste Tied ap Bääd. Hie lieuwede al in een gans uurse Wareld, wiertou ju naan Tougoang hiede. Oaber, hie hiede in sien Biesteräi wät Bliedes. Dät moakede hier dät uk grääsich lichter, bie him tou weesen.

Eerjäärsene koom hie snoachens uunferwoars an hiere Bääd. Ju ferschräkte sik, as ju him foar sik stounden saach. Hie boalde gans kloor. „Hälp mie, iek kon mie nit alleenich ounluuke. Iek mout ferraisje. Iek hääbe een groote Raise foar.“ Ju fersoachte, him wier ap Bääd tou kriegen, oaber dät wüül hie nit. Somäd stuud ju uk ap. Unnerjuwiele koande ju wäil sin Tjukkop fulst tou goud. „Wät wol´t du ounluuke?“, fräigede ju. „Min goude dunkle Ansuch un dän dunkelblaue Slips mäd dän Sälwerstriepe, dän iek altied so jädden liede moate.“ Dät waas goar nit so eenfach, do Kloodere uur sien stieuwen Strilte tou luuken. Dän bupperste Knoop liet ju epen.

Die Oolde waas bäkoawe un liet sik ap sien Bääd faale. „Dät kon fluks losgunge, iek ferhoalje mie bloot noch ieuwen bitje.“ Sien Ierme liegen ap´t Bupperbääd. Hie ommede rauelk. „Goude Raise“, kwaad ju sinnich. Ju geen wier in hiere Släipkoomer. As ju kuute Tied leeter ätter him keek, waas hie al an sien Ziel ankeemen. „Fluch sjucht hie uut“, toachte ju, „hie houged sik nit tou schoomjen.“

Uut „Stadt Gottes“, 1964 fon Barbara Kromphardt. Uursät in Seeltersk fon Gräitje uut Roomelse.

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=94746&source=75

- 21.04.2007 - Die Kat waas unner´t Auto keemen

- Sun Diert woll begreeuwen weese, dät was ja wäil dät minste

„Is dät jou Kat?“, fräigede die junge Mon, die bie uus inne Doore stuud. Wät hie deer inne Hounde heelt, dät waas goar naan Kat moor. Man kude düütlik sjoo, dät dät moal aan weesen waas. Jee, dät waas dan ja wäil moal uus Kat weesen. „Unner´t Auto keemen“, meende die junge Mon. „Och Heere, lai him deer man deel, dan krichst du fon mie noch ´n Sigaare foar dien Moite.“ Inne Wulke fon Rook geen die Boskupper wier wäch.

Iek bleeuw tourääch mäd dän Bunken- un Fäl-Boudel, wät eenmoal en Kat weesen waas. Sun Diert wol begreeuwen weese, dät was ja wäil dät minste, wät iek noch foar him dwoo kude. Iek kiekede uum mie tou. Bie uus inne Tuun waas neen Steede fräi. Bleeuw bloot die littje Bloumentuun, man iek hiede een fon uus Bäidene uur fääste Ploanten baalen heerd, un do wüül iek daach ljauer nit fernäile. Dät wude een ferlaine Seeke. Glukkelk toachte iek do ap eenmoal, dät min Noaber kuuts ´n Hanne begreeuwen hiede, in ´n broaklääsend Stukje Tuun fon him. Sun Kat un ´n Hanne schuuln sik ja wäil sääfts so tichte bienunner ferdreege, wan jo alle bee dood sunt.

Iek noom dän Spoade in een Hounde un twiske Tuume un Finger fon ju uur Hounde, dät, wät deer blieuwen waas fon dän Kat. Iek geen ätter Noabers Tuun. Pietätsful fäng ju Oarbaid oun foar uus tjoue Diert. Ju Gruund waas hääd. Dät kostete Sweetdruppen, man do hiede iek deerfoar wäil urich.

Das iek dät Gat joop genouch greeuwen hiede, koom uus Noaber ounloopen. Iek hääbe him dät aal uutnunner sät. Hie ruup al fon wiedäm: „Die kumt mie nit in min Gruund, dät wieten jie daach wäil tou beeter!“ Iek heelt him foar, dät hie in jusälge Gruund sien Hanne hiere lääste Steede roat hiede. „Hanne is naan Kat“, smeet hie mie do foar, ´n Kat hääd neen Fuggen, of wäil?“ Iek schäddekoppede. „Nu dan , meende uus Noaber, „smiet dät Gat handich wier ticht, iek wol hier naan Kat in min Gruund lääsen hääbe.“ Swiegjend un swittend smeet iek dät Grääf wier ticht, noom mien Reewen un dät Uurblieuwsel fon dän Kat un geen ätter uus Bloumentuun. Iek gruuf nu uk in do Bloumenwuttele hääruume, iek kuud deer niks foar. Die Kat koom deeroun. Gau was dät Gat wier ticht. Do koom deer een fon uus Bäidene oun un schuul mie deer noch juust ieuwen bie bedappe. „Wät häd Baabe nu däin?“ Iek roate juust nit so früüntelk Oantwoud.

Dul smeet iek bie de Doore dän Spoade deel un look mien keetige Skoue uut. Nu mouten jie moal aal goud toulusterje. Dän eerste, dän iek saach, as iek binne koom, waas uus Kat, die gjucht toufree und bliede foar uus woorme Ougend siet tou snurrjen.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=94333&source=75

- 14.04.2007 - Wo schuul die Wäänt dät dan wiete

- Weise un Gleise, sun grooten Unnerscheed waas dät foar Heini wäil nit

Inne Kommunionunterricht bie dän näie Pestoor, noch in dät oolde Pfarrheim anne Pastoroat, wude Heini fräiged: Auf welche Weise hat Jesus das Sakrament des Altares eingesetzt? Dät wiste die littje Wäänt nit. „Wiederhole meine Frage!“ kwaad uus Pestoor. Heini fäng oun so goud as hie kude: „Auf welche Gleise“. Fääre koom hie nit. Pestoor fäng luud oun tou scheelden. Eerste moal waas dät so, dät Heini sowieso nit so fuul Talente meekriegen hiede un twäidens koom deertou, dät tou´n Leeren goar nit so fuul Tied deer waas. Alle Deege moaste die Wäänt ättere Schoule inne Foan appe Schäipe paasje un deer saach hie ja uk so masse Gleise. Weise un Gleise, sun grooten Unnerscheed waas dät foar Heini wäil nit. Man, do grooten Ljude wieren tou ju Tied uk so uunräästich. Dät waas ja Kriech, man wie Bäidene kreegen deerfon do noch nit alltou fuul mee un ferstuuden oafter nit, wieruum do grooten Ljude oafter so dul un uunräästich wieren.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=94001&source=75

- 07.04.2007 - Paasken kreech Nelly träie neen Nudelsoppe

- „Iek waas misgunstich ap dän Slingerlappe"

Düsse Geschichte häd Nelly mie säärm so fertäld: Dät waas kuut foar Paasken 1943. Wie lieuwden domoals noch inne Ukraine in dät düütske Täärp Andrenburg. Mien Määme wüül foar do Fierdeege Nudeldee moakje. Dät waas Foarjiehrsdai, ju Sunne scheen. Dät waas ideoal foar dät Druugjen fon düssen Dee.

Intwiske hiede Määme al n´ Boank midde ap uus Hoaf stoalt un deerap een wiet Linnendouk lait. Nu geen dät loos! Altied wier broachte ju täänrulde Nudeldee-Ploaten tou´n Druugjen appe Boank. Mie taide ju een Pietske inne Hounde un kwaad: „Nelly, du blifst ieuwenske ju Boank sitten un paasest ap, dät do Hannen nit kuume un mäd dän Dee wächloope!“

Fonsäärm moaste iek nu appaasje. Iek sätte mie oaber wät fääre wäch, unnern Boom in ´n Schaad. Ju Boank hiede iek oaber altied goud in´t Oog. Toumoal keek uus Noaberwäänt uume Timpe tou. „Pst“, ruup hie, „pst, kum moal häär!“ Hie heelt sin näie Sklingerlappe hooch. Dät waas foar ju domoalige Tied wät gans Besunneres. „Iek kon nit, du sjuchst ja, iek mout ap do Nuddele appaasje. „Wie behoolde do Hannen in´n Blik. Kum un bekiek die moal min näie Slingerlappe.“

Iek geen daach wai, uum dät Diert tou bekiekjen. „Wierhäär hääst du dan dän Gummi?“, fräigede iek Mien Bääsjemääme häd hiere Unnerbuksen waasken. „Wät hääbe do Unnerbuksen mäd din Slingerlappe tou dwoon?“ „Jä, kapierst du dät nit? Do Buksen hoangje anne Liene. Min Bruur un iek hääbe dän Gummi eenfach ruutleeken.“ Iek waas misgunstich ap dän froaie Slingerlappe un beduurde, dät mien Bääsjemääne neen Unnerbuksen in´n Hoaf appe Liene hoangjen hiede. Wät, bie uus ap´n Hoaf, do ferflixten Hannen.

Dät waas al tou leet Fon wiedäm saach iek, wo tjoo : fjauer Hannen mäd so aan Nudelkouke in ferskiedene Richtungen looken. Iek ron mäd mien Pietske bääteien, un do koom Määme uk al uut Huus. Ju saach ju Bescherung.

Fonne Boank failden al fjauer Ploaten. Sinnich geen iek nu ap Määme tou un täiwde ap mien Stroafe. Ju fäl so uut: Träie kreech iek tou de Mäiltieden neen Nudelsoppe, un iek moaste füftichmoal in mien Häft skrieuwe: Iek mout ap mien Määme heere. Ju Stroafe waas foar mie gans läip, Nudelsoppe iete iek aiske jädden. Deeruum waas mie dät boalde ljauer weesen, Määme hiede mie de Iers fersohlt.“

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=93610&source=75

- 31.03.2007 - Aal mantou böalkede he „Hallo Julia“

Poolmsundai hieden wie uus Hannes nit bloot tou de Poolmwäihe mee ättere Säärke nuumen. Wie wieren uk mäd him inne Homisse blieuwen. Hie hiede sik uk ju ganse, foar him loangwielige Tied, aiske artich benuumen.

Paaske-Sundai wüül hie wier mee, dät doaste hie dan ja uk fonsäärm. Man düt Moal waas hie loange nit moor so goud bie de Seeke as n´ Wieke foardäm. Moonige Moale moaste hie tousoamenstuuked wäide, wan him die Oargelbeen tou läip pakked hiede. Dät kuud oaber uk weese, dät hie toumoal gans seküür toulusterde, sik apriskede un dan ienkieksk uum sik tou keek. As wie uut de Säärke koomen, fräigede iek dän littje Sakkerloter, of hie noch insen wier mee ättere Säärke gunge wüül. Hie kwaad kross: „Noa, silläärge nit gunge iek wier mee ättere Säärke.“ Dät statte mie daach n´ bittjen foare Kop. Dät schuul hie mie eerste moal gjucht ferkloarje. „Dät Wierk gefaalt mie nit“, meende uus Wäänt. „Die Pestoor boald altied mäd uurswäkke un nit insen mäd mie. „Hallo, Hannes“ häd hie nit eenmoal ruupen, oaber aal mantou böalkede hie: „Hallo Julia! Nu fertäll mie is, wäl fon do fuulen Wuchtere un Möien waas Julia? Fillicht waas nit moal een Julia twiske uus aal moanken. Uurs hiede ju ja wäil moal roupe kuud: „Hallo, Unkel Pestoor!“ Oaber sunner een Oantwoud tou kriegen, moaste uus Pestoor altied wier roupe: „Hallo, Julia!“

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=93270&source=75

- 24.03.2007 - Paasken doasten wie Bäidene Ieten sjoode

- „Anni un iek konnen dät al goud“

Die Wäänt meende dät so goud. Man hie hiede wät ferkiert moaked. Uus Määme hiede n´äien Suumermoantel kriegen Dän wüül Määme uk al fluks ounluuke, wan ju Paasken ättere Froumisse geen. Wie Bäidene moaten dät oaber altied so jädden sjoo, wan Foulke un Bernd, nsmoals mädnunner toufout ättere Homisse geenen. Wieruum wüül uus Määme wäil nit mäd Baabe ättere Säärke gunge? Iek fräigede hier eenfach un kreech tou Oantwoud: „Jämann Sini, wäl sjut dan ums Middai-Ieten?“ „Wie, meende iek, wie sunt ja al groot Bernd, Anni un iek konnen dät al goud“ „Wan Jie dät meene“, kwaad uus Määme, „dan gunge iek mäiden mäd uus Baabe ättere Säärke.“ O, wät wieren wie bliede, wie doasten alleenich sjoode.

Määme hiede uus kweeden: „Uum Ketier ätter alwen sätte jie do Tuwwelke ap´t Fjuur, die Pot is kant un kloor, uk Soalt is deeroane. Wie lusterden goud tou, un wät wieren wie dan bliede, as uus Oolden mädnunner in hiere näie Stoat uus Säärke tougeenen. Nu keeken wie aluundan ättere Klokke, uumdät wie joa uk alles gjucht moakeden. Dan waas dät al gau so wied, do Tuwwelke moasten ap´t Fjuur. Ättern Sät noom us Bernd noch moal dän Steelpe fonne Pot, uum tou kiekjen, of dät Ieten al sood. Dan stoalde hie gans ferschräkt fääst, dät Määme gans sicher noch wät ferjeeten hiede. Blouked hiede min Bruur dät alle Deege, dät uus Määme altied noch n´Stuk Späk uut de Wüüme hoalde, dät dan uk meee inne Ietenpot koom. Seeden Späk moate uus Baabe daach so jädden.

Beernd hoalde mäd de Gaffel n´Rieuwel mäd ju Siede geilen Späk uut de Wüüme. Mäd sien skärp Löwensoaks sneed hie nu n´gouden Striepe ou, un die koom dan buppe ap do Tuwwelke. Nu fäilde uus Bernd sik oaber, dät hie dän Failer noch tou gjuchter Tied fääststoald hiede. Truch uus Ruuten inne Köakene saagen wie, dät uusen al wier ienkoomen. Do Tällere studen al appe Disk, un Määme moaste bloot noch do Tuwwelke oujoote Ju wunnerde sik deerbie, dät sofuul Fat-Oogene in n´Spöilsteen ronnen. Ju keek in dän Pot un jammerde bedröiwed: „O Gommes, wäl häd dan dän goude Späk deeroun däin?“ „Iek“, ruup uus Beernd“, „Määme, dät dääst du daach uk alle Deege!“ „Noa, min Wäänt, wan dät druuge Tuwwelke rakt, dat rakt dät daach uk Stip!“ Määme hiede sik wier bedoart un hoalde dan gau dän Pot mäd Swinnebroaden uut de Käller. Deertou roate nu fon Späk-Fat glimmjende Tuwwelke. Paasken schäl me daach bliede weese un nit dul! Deeruum häd Määme uk nit fääre schuulden.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=92931&source=75

- 17.03.2007 - Wät Hinnerk in ´t Kroankenhuus belieuwede

- „Moakjet hier naan Juks mäd mie, wier is mien Bääd?“

„Häi, Hinnerk, bääst Du wier in Huus? Wo gungt die dät nu dan?“ Mäd düsse Woude wude die oolde Hinnerk, die mäd de Stok twiske de Kniebele inne Sunne foar de Grootdoore siet, fon sin Noaber Oalerk begrötet. „Goud, och jee, iek kon dät nit uurs kweede. Man, dät is wät, sukke Goange ättert Kroankenhuus, do griepe aan oun. Twäie in een Uurdel Jiehr waas iek nu in Ait. Dät is äigentlik tou fuul. Dät Operieren is nit dät Läipste, man do Ljude moakje toufuul Uumstände.“

„Toufuul Uumstände, Hinnerk, wät meenst du dan deermäd“, wüül Oalerk nu wiete. Hinnerk wude gjucht iewerch un hie fertälde. „Iek kreech ja fonsäärm ädder genouch mäd Telefon Ättergjucht, dät jo mie in ´t Kroankenhuus ferwachtje. Iek wiste ja fon dät eerste Moal, wo do Ljude deer sunt un wät in sun Fall tou dwoon is. Iek geen fluks mäd de Fäite inne Boolje. Nit, dät iek dät al wäil wier moaste, iek kweede, do Fäite sitte binns Kloodere, do sunt nit Wiend un Weeder uutsät. Man, iek toachte, iek wol do Sustere in ´t Kroankenhuus juunkuume un mien Fäite waaske.

Iek look uk scheene Kloodere oun, dät waas uk noch neen Tied deerfoar. Dan geen iek ap Raise ätter Ait. Eerst roate dät deer noch wät Drokte mäd dän Päpierboudel, un dan waas deer fluks sun Suster un kwaad: „Kuumet man mäd mie.“ Iek bän uk mäd hier geen. Oaber ju stjuurde fluks mäd mie tou de Boadekoomer ien. Iek kwaad tou hier: „Jie sunt sicher noch nit loange hier!“ „Wo meene Jie dät?“, fräigede dät Wucht. Iek kwaad: „Wan Jie al langer hier weesen sunt, dan schuuln Jie daach wiete, dät dät neen Uurdel Jiehr häär is, dät iek hier inne Boadewonne weesen bän, dät mout nu daach nit al wier moal weese!“ Do fäng dät Wucht oun tou laachjen un kwaad: „Kuumet man, Opa, Jie mouten eerst scheen moaked wäide.“

Do bän iek oaber näielk wuden. Iek mai jädden Spoas hääbe, man dät mout nit tou wied gunge. Iek kwaad: „Moakjet hier naan Juks mäd mie, wier is mien Bääd?“

Deerap liet dät Wucht sich oaber nit ien. „Dät is Foarschrift!“, kwaad ju stromm. „Iek wol ap Bääd!“, böalkede iek. Dät hiede iek wäil nit dwoo doast. Fluks kommen deer fjauer of fieuw Sustere ounloopen. Iek meende, in ´t Kroankenhuus hääbe jo tou min Personoal. Dät mout oaber wäil nit so weese. Iek kwaad: „Nu leeuwt mie daach Wuchtere, dät is noch neen Urdel Jiehr häär, do bän iek eerst bie jou inne Boadewonne weesen, Jie konnen dät daach ätterfräigje.“

„Oalerk, meenst Du, do hääbe mie dät ounuumen. Dät hoalp niks. Een Wucht wude gans dul un meende: „Opa, du moast älke Wieke boadje!“ Dät nutsede niks, iek kuud mie nit weerje, jo hääbe mie al wier moal waasken. Dät is mie läpper tou as dät Operierjen. As iek äntlät wude, hääbe iek do Wuchtere ountäld: „Iek wol nit hoopje, dät iek noch insen hier häär mout, man schuul dät noch moal wier foarkuume, dan sloot Jou ju stoadige Waaskeräi man uut de Kop!

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=92534&source=75

^===- 10.03.2007 - Wät Gräitje so aiske jädden wier heere mai === - Him tou Eere is nu uk äkstroa een Sonderbriefmarke uutbroacht wuden

Want´t man ieuwen gungt, wol iek inne Christussäärke ap Westerfehn twelften Meert uum 19.30 mee Gebuursdai fierje. Wie hääbe 2007 dät Paul-Gerhardt-Jiehr. Foar 400 Jiehre is düsse Mon in Gräfenhainichen/Sachsen appe Wareld keemen. Ieuwenske Martin Luther is Paul Gerhardt mee die grootste Dichter fon lutherske Barock-Säärken-Läider in Düütslound. Him tou Eere is nu uk äkstroa een Sonderbriefmarke uutbroacht wuden.

Rund uum uus tou wät naagengs an düssen groote Mon toacht of schrieuwen Bloot uus “General-Anzeiger“ skreeuw uur him. So wude iek uk wies, dät ju Christussäärke ap Westerfehn tou ferskiedene Feranstaltungen tou Eere fon Paul Gerhardt ienlädt.

Iek fraue mie al uuremäite deerap. Deer wäide dan bestimmt ful Texte fon Gerhardt tou Geheer broacht un sien fromme Läidere soangen. 139 düütskeLäidere un Gedichte un 15 latinske Gedichte häd hie tou Pepier broacht, do maaste deerfon sunt truch uurse Ljude fertoont wuden. Jo gunge mäd uus truch dät ganse Säärkenjiehr un wäide noch dälich in Goddestjoonste soangen. Do Texte sunt nit bloot in lutherske Soangbouke tou fienden, noa, uk in uus katholske Gotteslob sunt Läidere mee apnuumen wuden. Do bekoandeste sunt wäil: „O Haupt voll Blut un Wunden un Nun danket all und bringet Ehr.“

Wan iek in´t Internet mie do Texte fon Gerhardt´s Gedichte un Läidere bekiekje un leese, hääbe iek ful moor Andacht as wan iek ´n Rousenkrans beedje, die ja maast runnerröaterd wät. Alleenich dät Läid „Geh aus mein Herz und suche Freud“ mäd sien füüftien Strophen brangt mie oafter sofuul Traast un Moud. „Bruder Johannes“, uus Altbundespräsident, hiede sik foar sien oaine Beerdigung al tou Lieuwendstied Läidere fon Paul Gerhardt uutsoacht. „Befiehl du deine Wege“ un „Ich singe dir mit Herz und Mund“. Dät is wäil ´n Teeken, dät Johannes Rau uk so jädden do Läidere fon Paul Gerhardt heere moate. Iek wol hoopje, dät uk dät Passionsläid „O Mensch, beweine deine Sünd“ Moundai inne Christussäärke soangen wät. Dät häd 29 Strophen, do mai iek uk so jädden sjunge, oaber uk wäil alleenich mäd mie gans andächtich beedje.

Gerhardts Dichtungen hääbe nit bloot ju loange Tied uurduurt, noa, jo kanne neen Grenzen twiske Religionen un Sproaken. Jo wuden in ful Sproaken uursät un foonten uk Iengoang in katholske Soangbouke, wät ja nit altied so gans fonsäärm waas. Deermäd is Gerhardt tou´n ökumenischen Dichter wuden.

Iek wol hoopje, dät iek bie ju Gebuursdaisfier uk meesjunge kon un do Läidere kanne. In een Läid fon him kwät Paul Gerhardt: „Du meine Seele singe“. Wan iek ju Wiese kanne, stimme iek jädden mee ien, uumdät iek ja aso jädden sjunge mai.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=92177&source=75

- 03.03.2007 - Helga mai aiske jädden Samt aisje

- „Eenen gouden Deeges koom iek ap ´n läipe Idee“

Nu wieren wie tou ´n Gebuursdaisfier ienleeden. So waas äntelk moal wier Geläägenhaid, dät iek mien wienroode Samtjakke ounluuke kude.

Wie moakeden uus alle bee fein un sieten dan al gau anne Disk bie goude Früünde in n´ Landgasthof Dockemeyer in Hollen. Iek koom ieuwenske Helga tou sitten. Ju waas juusso as iek bliede, dät wie uus äntelk moal wier tou sjoon kreegen. Bie´t Begröitjen streek ju uur min Ierm un liet mie wiete: „Gretchen, wät mai iek daach so jädden uur Samt strookje, dät is ja so wook! As Bäiden moate iek al so jädden Samt liede. Deeruum spielde iek uk so oafter mäd mien Früündin inne Noaberskup. Kristkindken hiede hier ´n Teddyboar broacht. Dän doaste iek smoals in ´n Ierm nieme. Iek hääbe him dan aalmantou aised, die waas juusso wook as Samt. Wät waas dät foar mie spietelk, dät nit een fon uus fieuw Wuchtere Wiehnachten ´n Teddyboar kriegen hiede. Noa, bie uus broachte Kristkindken altied bloot Seeken tou´n Ounluuken.

Eenen gouden Deeges koom iek ap ´n läipe Idee. Wilst uusen inne Köakene hiere Middais-Släip heelten, geen iek in Opa´s Koomer. Iek noom sin Überzieher uut Schap, liech dän fain ap Bääd. Mäd ´n schäärpe Schiere sneed iek gau dän Samt uut dän Kroage. Dän Moantel hoangede iek handich wier tourääch in´t Klooderschap, wier hie ja so un so loange so alleenich hääruumehoangede. Wan look uus Opa dan dän Moantel oun? Ättere Säärke geen hie nit moor. In Huus anne Ougend bruukde hie him ja uk nit. Of die Moantel nu stukken waas, dät fäl ja so neemens ap. So waas iek glukkelk, nu hiede iek uk wät Wookes inne Hounde. Die swotte Samtlappe waas nu altied bie mie in mien Schoartentaaske. Hie geen allerweegense mäd mie wai, uk ättere Schoule, un immer wier moaste iek dän wooke Samt strookje. Nood hiede iek oaber uk altied, iek wiste gjucht goud, dät iek dät nit dwoo doaste. Dät is dan uk aiske loange goud geen, wan bloot Opa´s Suster nit stuurwen waas. Fonsäärm wüül Opa mee, as sien Suster waibroacht wude. Do waas dät Mallör groot. Opa bruukde sin Moantel, uumdät dät buute noch gjucht koold waas. Fröier tou uus Bäidenstied kuud dät inne April noch gjucht winterlik weese. Määme hoalp Opa bie´t Ounluuken. Nu failde bloot noch die Moantel. Iek saach dät Unhäil ap mie toukuumen. Deer stuud uus Määme mäd dän Moantel sunner Kroage inne Doorkesiene un böalkede : „Wäl häd dät däin? Ljooge duurt me ja nit. Fluks appe Steede waas iek eerste moal min wooke Samtlappe los. Un an ju Gat-Raise, ju iek do foar naitou säkstich Jiehre fon uus Määme kriegen hääbe, kon iek mie dälich noch goud besinne, foar aal´n altied wier, wan iek sun wooken Samt tou sjoon kriege.“ Helga streek noch insen uur mien Samtsleeuwe. Iek fräigede hier: „Häd jou Opa dan nit mäd die schuulden?“ „Noa, iek leeuwe, die waas mie tonkboar un bliede, dät hie n´ Gruund hiede un nit mee hougede. Hie sätte sik mäd sien Gebädbouk in sin Kroakstoul un waas so bääst toufree.“

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=91784&source=75

- 24.02.2007 - Gräitje mai neen Tomatensoppe

- Uur Däi smäidens moaste iek mäd uus Koaster appe Fluur kuume. Do häd hie mie do Leviten leesen

In do Jiehre fon 1946 bit 1949 roate dät uk bie uus inne Schoule Schulspeise. Ju koom fon dät Roode Kjuus in Schweden.

In Hollnerfoan moakede Frau Fichtner, dät Wieuwmoanske, fon uus Koaster fonne littje Schoule, düt Ieten kloor. Mon, oh Mon, dät waas oaber wät Fluuges!

En Kätlapper moasten wie nu oaber uk noch meebrange ättere Schoule. Man, dät wüül´n wie ja fonsäärm uk wäil jädden, roate dät dan middeeges inne Schoule al wät tou ieten. Wie hieden dan al läip Smoacht.

Am ljoofsten eet iek ju Dattelsoppe. Ju saach wäil läip roar uut, man ju smoakede gans läkker. Sneeuwndeeges roate dät altied Kakao tou´n wiet wook Brötchen. Dät waas smoals ´n Fäst.

Insen inne Wieke roate dät oaber uk Tomaten-Soppe. Ju moate iek daach gans un goar nit. Eemoal hääbe iek mie do wiete Boone uut ju Soppe fisked un apieten un dan min Kätlapper bie Droaljes anne Slootkaante uutkipped.

Dät hiede oaber fluks uur Dai dwäl uus Koaster ferkliffkerd. Womuugelk waas dät ´ n Buuren-Bäiden, wät ja neen Schulspeise kreech un wäil jädden uk mäd uus meeieten hiede. Iek weet dät oaber uk nit. Dät waas oaber ja uk wisse nit gjucht fon mie, Ieten eenfach so wächtouflappen.

Uur Dai smäidens moaste iek mäd uus Koaster appe Fluur kuume. Do häd hie mie oaber do Leviten leesen. Sietdäm noom iek smoals ju Tomatensoppe mee ätter Huus. Min Baabe kude iek deermäd grääsich bliede moakje, oaber iek mai dälich noch neen Tomatensoppe.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=91440&source=75

- 17.02.2007 - Wieruum Egons Baabe deer blieuwe schuul

- Oaber, sin Baabe soande altied littje Päckchen uut Hollound

Egon uut Wildeshusen häd uus Sundai besoacht. Iek bän 1949 fon Ahlhorn uut älke Mäiden mäd ´n Such ättere Schoule in Cloppenburg fiehrt. Iek waas bliede, dät wie uus ätter sofuul Jiehre äntelk moal träfft hääbe. Wie hääve uus ful fertäld. Fonsäärm uk uur do bedröiwde Tieden fluks ättern Krieg un willst ju Tied.

„Juust so as bie ful Familien broachte die grääsige Krieg uk bie uus ful Ferannergen in´t Familien-Lieuwend. Ful Kärele, foar aal´n do junge Ljude, moasten an´t Ruur, jo moasten Suldoat wäide. Deermäd hieden wie noch Gluk. „Uumdät min Baabe al wät aller waas, un somäd al dän eerste Wareldkrieg meemoaked hiede, hougede hie nit anne Front“, liet Egon uus wiete. Sin Baabe hiede Gluk, hie krech ´nursen Iensats, hie wude fonne Iesenboahn in dät fon us Düütske besätte Hollound fersät. Deer moaste hie ap´n Boahnhof appaasje, dät do holloundsken Iesenboahnere hieren Tjoonst akkuroat moakeden un neen Sabotage bedreeuwen. Dät waas die Boahnhoff Buitenpost bie Leeuwarden. Oaber deer hiede sin Baabe dät goud träfft. Dät waas juust sun Moanskensleek as wie hier so wieren. Jo koomen aal bääst mädnunner uut. Kiek, un Egon hiede hier oaber wät Goudes fon. Sin Baabe waas nu nit in Huus, un hie kude him nu wäil nit moor ap´t Staalwierk besäike, un deer geen hie daach altied so jädden wai. Dät waas oaber bie uur Ljude un bie sien Früünde uk so! Oaber, sin Baabe soande altied littje Päckchen uut Hollound. Un deer waas ju goude tjukke „Block-Schukeloade“ oane un uk uurse Seeken, do dät bie uus al loange nit moor roate. Dät waas älke Moal een Juchhei, wan deer uut Hollound een Paket keemen waas.

So hiede dät erste Kriegsjiehr foar Egon ja uk so gjucht wät Goudes broacht. Man, wier Lucht is, deer is uk Schaade, un dät waas, dät sien Määme him deertou anheeld, dät hie sin Baabe Bräiwe schrieuwe moaste, so as Danke-Kweeden. Un deerbie geen hie do daach man eerste ´npoor Mounde ättere Schoule un kuud deeruum noch goar nit fuul schrieuwe. Oaber, wät däd man nit aal foar Schukkeloade. „Man düsse foar mie goude Tied waas uk gau wier foarbie. Inne Häärst koom Baabe al wier ätter Huus. Dät häd mie domoals läip benoard un dät paasede mie goar nit, dät Baabe nu nit moor Suldoat waas Mintwaine hiede hie deer rauelk ju ganse Kriegstied blieuwe kuud alleenich al wägen ju smoakelge Schukkeloade uut Hollound, ju dät nu toumoal nit moor roate“, ekwaad Egon. Wie hääbe nu mädnunner deeruur laached. Wät is dät goud, dät me as Bäiden nit weet, dät me beeter in Free sunner Schukeloade appe Wareld lieuwe kon as in ´n Krieg mäd uus Früünde in Westfräislound un uursannewaine.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=91054&source

- 10.02.2007 - Wieruum Gräitje so dul ap Puppentante waas

- Bäidene wuden ätter hiere Grootoolden, Oolden of Möien un Oome nammt

Säksten Feeber hiede min Bruur Gebuursdai, hie is Täisdai soogenunsäkstich Jiehre oold wuden. Iek kon mie noch gans seküür ap düssen Dai besinne, ofwäil iek do knoch neen säks Jiehre oold waas. Tou ju Tied roate dät noch äächte Wintere un Suumere!

Do liech so hooch Snee, gans uunmundich. Die waas gans uunferwoars uur Noacht keemen. Wie Bäidene doasten un kuden ja nit buute spielje. Man, an düssen Dai, smäidens gans ädder, geen Baabe mäd min Bruur un mie ätter Bääsemääme tou. Iek weet noch genau, dät iek mie domoals wunnerde, dät wie nu uutgunge wüül´n bie sun roar Weeder un so ädder. Bääsjemääme liech daach sicher noch ap Bääd.

Die Snee geen uus Hans un mie bit anne Kniebele. Dät nutsede niks, deer moasten wie man truch, in Huus kuden joo uus nit bruuke. Deer schuul wät Littjes apstounde, deerfon hieden wie oaber niks märkt. Wie hougeden ja nit fier tou loopen, bloot ieuwen truch Umme Heede, un dan wieren wie ja al bie Taljans. Uus Baabe liet uus bie Oma´s, un hie geen gau wier ap uus Huus an.

Middeeges koom Ubbens Johann, die ieuwenske uus woonde, tou de Köakene fon uus Bääsjemääme ienhächeljen un ruup: „Gretchen, komm schnell, der Storch war bei euch und hat euch einen kleinen Jungen gebracht.“ Mon, wät waas iek uus Puppentante do oaber dul. ´n Wäänt hiede ju uus dät lääsde Moal daach eerste broacht, düt Moal waas daach wäil moal wier ´n Wucht dran, un iek hiede dät ja uk bie hier bestoalt, altied wier, wan ju sik smoals mäd hiere NSU bie uus truch Büülsound kwälde.

Un do wude iek uk noch fon Johann wies, dät die littje Wäänt Hermann heete schuul. Dät gefäl mie daach gans un goar nit, min Baabe hiet daach uk al Hermann. „Waas die Stork dan bie uus in Huus?“, fräigede iek Johann, die nit fuul aller waas as iek oaber klokker uk in düsse Seeke. „Ja“, meende hie, „der ist durch euer Oberlicht geflogen.“ „Oarich“, hääbe iek do toacht, „dät uk noch die Stork littje Bäidene brangt.“ Touken Jiehr wüül iek oaber ´n Puppe uut Puppentantes Kuffer, dän ju altied bääte ap hiere Motorrääd meebroachte, hääbe. Dät schuul oaber ´n littjet Wucht weese. Un wuddelk, in Oktober 1941 broachte Engeline uus moal wier ´n Puppe, mien littste Suster Helena Regina.

Een Helena hieden wie uk al, dät nutsede oaber niks, dät Wucht moaste eenfach so heete, uumdät domoals do Bäidene boalde altied ätter hiere Grootoolden, Oolden of Möien un Oome nammt wuden. Goad wäs Tonk, is dät dälich uurs. Of dät beeter is, weet iek nit. Alltoumäts wäide deer Noomen uutsoacht, do mie nit gefalle un do littjen Bäidene ätters uk oafter nit.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=90764&source=75

- 27.01.2007 - „Wät, Gretchen, Du hääst neen Mikrowelle?“

- Eersten is Ieten uut sun Apperoat nit gesuund un twäidens, wie hougje sun Diert nit

Täkst foulged

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=90031&source=75

- 13.01.2007 - Wät Gräitje sik nu noch koopje mout

- „Nu fäilt uus bloot noch ´n hoolich Swien“

Gregor un iek kiekje älke Sundai-Äiwend „Die Leuchte des Nordens“. Lääsden Sundai koom ju Froage: Wieruut wät Fliederbeersapt moaked? Irene fertälde, dän Sapt moaked ju älke Jiehr säärm uut swotten Holunder. Ju sjut uk jädden un moaked Marmelade. Nu wude dät uur Wieuwmoanske fräiged, of ju dät uk däd. „Noa“, meende ju deerap, „iek hääbe naan Fruchtetuun.“

Jä, dät hääbe iek uk al gans loange nit moor, oaber iek hääbe noch silläärge nit sofuul ienseeden, ienfäärsen of Marmelade moaked as fergeene Jiehr. Un deerbie hieden wie juust alle Schruuwgleese in n´Container broacht, uumdät iek niks moor ienmoakje wüül. Wie kreegen sofuul Fruchte, ofwäil wie niks säidet of aantet hieden.

Uus geen dät so as do Fuugele fon´n Heemel inne Bibel: Sie säen nicht, sie ernten nicht und daach wäide jo fersuurged. Wie sunt 2006 so riek beschoankt wuden!

Dät fäng mäd Sintjans-Bäien oun, do wie oaber daach noch säärm plukje moasten. Oh, wät roate dät foar n´smoakelge Marmeloade uut twäin Tjoon-Liter-Ommere ful tjukke Sint-Jans-Bäie! Fluks deerätter broachte Ramona uus Breekboone, twoo händige Wonnen ful. Hiere Oolden wieren twoo Wieke in Urlaub un kuuden so hiere Boone nit feroarbaidje.

Nu kreegen wie altied wier Pluumen, Zwetschen, Peeren un Aapele uut Wietsound. Twisketruch kuden wie immer wier schoankte Schlangengurken un Zuchinis iete. Fergeene Jiehr waas uk moal wier sun goud Aapel-Jiehr. Fon alle Kaanten wude toumoal broacht of hoalt.

Deegeloang waas iek an´t Schillen un hääbe gans fuul Appelmuus seeden. Träi tjukke Kürbisse sitte nu swäit-suur inne Gleese, un iek mout do gans alleenich apiete. Uusen muuge gans un goar naan Kürbis.

Deermäd waas mien Oarbaid oaber noch nit däin. Hermine roate mie Roode Bäiten ou. Wät ´n Gluk, do wieren al goar seeden un uk oupällt. Wät konnen wie nu oafter Labskaus iete of rooden Tuwwelke-Seloat.

„Nu failt uus bloot noch ´n hoolich Swien, dan kuden wie wäil al Mjuks foar de Doore fläie, un die Winter kude dan kuume, kwaad iek tou Hanna. „Deerap koast du oaber loange täiwe, Aapele kon iek die wäil noch brange un uk noch wäil n´Kürbis, oaber ´n hoolich Schwien kon iek nit ferschoanke“, liet Hanna mie wiete. Is dät nit benoarlik?

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=89363&source=75

- 06.01.2007 - Ap Kööntje koom uus Baabe äntelk wier ätter Huus

- „Roschdestwo 1946 is mie in Erinnerung, wäl Määme do nit moor so truurich waas“

Dät waas dät eerste Wiehnachten ätter dän twäide Wareldkrieg. Iek waas domoals alwen Jiehre oold. Ofwäil dät Kristkindken foar uus aal en bittje unner dän Wiehnachtsboom lait hiede, wüül neen gjuchte Wiehnachtsstimmung in uus Stoowe apkuume

Roschdestwo, so hat Wiehnachten in Russlound un faalt ap dän 7. Januwoar. Dän Äiwend deerfoar, ap Kööntje, kuden wie uk noch insen Hillichäiwend fierje, do waas bie uus in Huus uk wier moal Wiehnachten. Kristkindken broachte Baabe ätter Huus.

Ida, een Bekoande uut uus Täärp, hiede tou´n Gebuursdai hiere Bruur in dät Gefangenen-Loager in Munster besoacht. In dän Such fon deerhäär träfde ju uus Baabe un fertälde him uk, dät düsse Such bloot bit Ooldenburich fiehrt. Deer appe Boahnhoff moaste Baabe uutstiege. Toufout wüül hie dan losgunge un ju Sträite anne Reichskenoal loangs ätter Huus loope. Ida schuul Määme so Bescheed tälle.

Neemens kon sik ju Bliedskup foarstaale, as dät junge Wucht mäd dän bliede Boskup in uus Huus koom. Määme fraude sik gans grääsich. Gau look ju sik uume un fierde eerste moal ätter uus Bääsjemääme. Baabes Bruur, Unkel Fidi, wüül mee in Richtung Ooldenburich. Hie noom noch een Rääd foar uus Baabe mee, mien Määme kude nit mäd two Reede fiehre.

Unnerjuwiele waas uus Baabe oaber al bit Kampe keemen. Fon wiedäm saachen do bee al dän „müden Wanderer“. Hie hiede Gluk häiwed. Moormoals kude hie smoals n´Aantje ap Hangstewoaine meefiehre. Hie waas so bliede, dät sin Bruur him n´ Rääd toumäite broachte. Wilst düsse Tied feidelte iek uus Köakene mäd n´ Stuk fon n´ oolden Jutesäk. Iek weet noch, dät iek dän Plun mäd mien Hounde goar nit gjucht uuttaie kude. Die Foutbeen waas deeruum noch wäit, as mien Oolden ienkeemen.

Wät hääbe iek mie do ferschräkt, sun oolden uutteerden Käärdel foar mie tou sjoon. Baabe waas 1946 njuugenuntrietich Jiehre oold. Ju groote, mäd Ouljefaawe apmoalde 565 ap dät Räägepound fon dän roare gräine Jikkel sjoo iek noch dälich. Sien Bäidene hääd uus Baabe do goar nit begröitet. Hie liet sik bäkouwe in sin Kroakstoul faale. Määme look him do Knobelbächere uut. Nu saach iek gans ferwunnert, dät Baabe goar neen Hoose oane hiede. En flugge bunt bestikkede Diskdääke hiede hie stukken rieten un deermäd sien Fäite un Beene uumwikkeld. „Wät skoade uum ju flugge Dääke“, hääbe iek do toacht. Sokken roate dät oaber nit in´t Loager

Nu siet Baabe midde moanken uus. Wie frauden uus daach uk so grääsich, dät hie wier bie uus waas, un hie? Hie keek goar nit ätter sien Bäidene un him fäl uk goar nit ap, dät iek äkstroa bloot foar him ju Köakene feidelt hiede. Dät kude iek domoals gans un goar nit ferstounde. Dälich weet iek, wo wurich die Mon waas. Düt Roschestdwo 1946 is mie in goude Erinnerung blieuwen, wail iek blouked hääbe, dät uus Määme do nit moor so truurich waas as ap uus Wiehnachten.

Gräitje uut Roomelse

http://www.ga-online.de/index.php?id=275&uidx=88987&source=75