Gretchen Grosser's Fertälstere in dän GA, 2010

<< Haudsiede
<< Uursichtssiede Gretchen Grosser's Fertälstere in dän GA

Düsse Siede is noch nit fullständich

- 25.09.2010 - In uus Winkele roate dät nit moal Bananen

- Wieruum mien Bäsjemääme do goar nit iete moate
- Tou uus Bäidenstied roate dät foar uus Aapele un Peeren

Wät rakt dät nu aal foar flugge Fruchte inne Winkele. Ful deerfon kanne iek nit un hääbe do uk noch nit pröiwed. Tou uus Bäidenstied roate dät foar uus bloot Aapele, Peeren un Pluumen fon oaine Boome. Wie koanden do nit moal Bananen. Lisa un Frieda hieden fon düsse Frucht al fertäld. Jo wieren inne Ferien in Bremerhoaven bie hiere Tante Mia weesen. Bananen hieden jo deer ieten, un do smoakeden so fein, fertälden jo uus, as wie wier mädnunner ättere Skoule geenen. Wie kuden uus deerunner niks foarstaale. Oaber as dät do bie uus ätter ful Jiehre uk Bananen tou koopjen roate, hääbe iek dan uk sun Frucht ieten. „Do kon uus Bääsjemääme sicher uk goud biete“, toachte iek. Deermäd wüül iek hier bliede moakje un broachte hier sun Druust mee. Oma waas an Wunnerierjen, so kruume Dierte koande ju uk noch nit. Fluks iete wüül ju do nit, uumdät jo juust Middai-Ieten aape hieden. En Skoaft leeter besoachte iek moal wier uus Oma. Wie hieden uus man juust begröitet, as ju dan tou mie kwaad: „Gretchen, sukke Banaden hougest du mie nit wier meetoubrangen, do smoakje ja grääsich. Iek hääbe deer bloot moal ounbieten, man iek kriege se sunner Tuske goar nit stukken.“ „Do sunt daach gans mul, Oma, un juust goud foar die“, kwaad iek tou hier un skilde hier een eepen un loangede hier ju Banane tou. „Jämann so gungt dät, ju smoaket ja wuddelk gans wunnerboar“, stoalde uus Oma nu fääst. Sunner Skill wuden „Banaden“ nu uk foar uus Bääsjemääme tou hiere ljoofste Frucht.

Gräitje uut Roomelse

- 18.09.2010 - Swinnepot-Tuwwelke koomen nit appe Disk

- Wieruum Päl-Tuwwelke oaber ful gesuunder sunt
- Stieuwelse noom uus Möie, uum deermäd Mansketten-Hoamde tou stieuwjen

Insen fertälde Geske inne GA uur dät Ieten: Solt up Kneei. Dät roate dät bie uus in Huus silläärge nit. Wie kwieden deertou Swinnepot-Tuwwelke. Uut dän Swinnepot hääbe wie Bäidene uus do uk aiske jädden uuthoalt twiske do Meelden un uurse Gräinte wäch, wan dät Freeten goar waas. Dät wieren dan uk maast littje Tuwwelke, do foar de Swiene seeden wuden. Uus hääbe do oaber uk goud smoaked, uk sunner Soalt. Päl-Tuwwelke hääbe wie eerst kannenleerd, as do Schlesier ätter uus tou koomen. Do maaste skilden neen Tuwwelke, do wuden altied mäd Skil seeden. Do wisten uk al wieruum. Uus Koaster fertälde uus inne Skoule, dät wie dum sunt. Wie skille Tuwwelke, oafter al ‘n Dai foardäm, sjoode do un joote dät Woater mäd ju Kroasje in ‘n Spöilsteen. „Der Apotheker füllt das Wasser ab und verkauft es wieder als Medizin“, ferkloarde hie uus. Dät wüül iek him nicht so gjucht leeuwe. Sundeeges wuden silläärge neen Tuwwelke skilt, dät wude al sneeuwndeeges moaked. Dan liech ‘n tjukke Loage Stieuwelse unnen in dän Ommer. Ju noom uus Möie smoals, uum deermäd Mansketten-Hoamde tou stieuwjen. Seeuwends wude wie uus in Huus uk altied apwöörmt Ieten appe Disk broacht. Deerätter roate dät dan uk wäil Bräi, Sännmoalksbräi nit. Deeruur waas iek bliede, dät wie neen Sännmoalk hieden. Ju mai iek uk dälich nit drinke, noa, nit moal ruuke. So sieten wie eenmoal al anne Disk, soogen Bäidene. Wie eeten Boonesoppe. Willst wie deerbie tougoang wieren, kreegen wie Besäik. Uus Oom Dirk keek bie uus ien. Wan hie ‘n littjen droanken hiede, boalde hie altied ferwoant „Ja und nein“. Hie fräigede uus: „Gibt es denn bei euch gar keine Wurst?“ Mien littjeste Suster roate him gans klak ap Hoochdüütsk tou Oantwoud: „Nein, die haben wir aufgegessen. Wenn du Wurst haben willst, musst du nach die Haage (seeltersk: Hoage, hoochdeutsch: Misthaufen) gehen, da liegen Würste genug!“ Wät hääbe wie laached. Gjucht hiede dät Wucht ja. Wan wie fröier buute spielden, hieden wie neen Tied, ap ‘t Hüüsken tou gungen, wan wie uut de Bukse moasten. Wie sätten uus eenfach bäätere Hoage deel.

Gräitje uut Roomelse

- 11.09.2010 - Die hillige Antonius hälpt bie ‘t Säiken

- Wieruum Hedwig in Roaten betoalje wol
- Unnereenswäch waas ju mäd dän hillige Mon tougoang, fonsäärm ap Schlesisch

Wät hääbe iek oafter wät ferlädden! Dan hiede iek dät so foarsichtich wächlait, un kon dät dan nit wierfiende. Dät Säiken gungt loos. Alles wät truchwöilt un ap Uunsteede broacht, oaber dät, wät iek säike, is deer nit. Dan faalt mie ien, wät mien Bääsjemääme mie al as littje Bäiden altied tou Räide roate: „Gretchen, beede tou ‘n hilligen Antonius, die hälpt die, wan du wät ferlädden hääst.“ Dät gungt Goad wäs Tonk oaber nit bloot mie alleenich so. Hedwig hiede knu uk wät ferlädden. In hiere Släipkoomer waas ju al een ganse Skoft an ‘t Säiken. Ju wüül glieks mäd ‘n Uutfoahrt mäd de Frauengemeinschaft. Dät Jäild deerfoar hiede ju uk gans foarsichtich wächlait. Dät wude Tied, die Bus fiehrde al boalde loos, oaber Hedwig foont dät Jäild nit. Nu pingelde dät al anne Doore. Dät waas hiere Früündin Anna mäd ‘t Auto, ju wüül hier al ouhoalje. Man, Hedwig waas noch nit so fier un liet hier wiete: „Iek kon mien Jäild nit wierfinde un bän aal an ‘t Säiken.“ Fluks wüül Anna hier säiken hälpe, man noa, dät skuul ju nit. „Du doast in min Koomer goar nit oun, deer hääbe iek sun Truchnunner, dät bääst du ja nit gewoont, bie die is alles immer so froai ap Steede, un deeruum skääst du dät uk nit sjoo.“ Nu fäng Hedwig luud oun tou beedjen tou ‘n hilligen Antonius, ju ferspriek him sogoar fieuw Euro, wan hie hier gau tälde, wier dät Jäild lait. Unnereenswäch waas ju mäd dän hillige Mon tougoang, fonsäärm ap Schlesisch. Fillicht ferstoand die hillige Antonius düsse Sproake oaber nit. Hie hoalp hier nit fluks. Hedwig hiede immer noch neen Jäild. Nu wude ju uk al wäil bittje fergrällt. „Ferpuchtes Päschla“, kwaad ju toulääsd. Anna meende: „Nu heer ap tou säiken, iek reeke die eerste dät Jäild, wie mouten loos, die Bus fiehrt uus noch wäch.“ „Iek hääbe se, mien Knippe, ju liech daach unnere Matratze, nut kon ‘t loosgunge“, ruup Hedwig bliede in hiere Släipkoomer. Tou ‘n hilligen Antonius kwaad ju in ‘t Wächgungen: „Du hääst mie ja hoalpen, oaber fulst tou loange säike lät, du krichst dien fieuw Euro, oaber in Roaten!“

Gräitje uut Roomelse

- 04.09.2010 - Roomelser Määrked foar säkstich Jiehre

- Gräitje skoomde sik
- Die Doans waas foarbie, man nu spielde ju Kapälle ‘n loangsoamen Walzer

As iek jung waas, hieden wie twäie in ‘t Jiehr Määrket, in ‘n Juni un in ‘n August. Wät waas dät altied ‘n Feroarigaid. Wie frauden uus deerap al so loange in foardäm un wieren ferträitelk, wan Määrked fon Moundai ap Täisdai inne Noacht uum een of fillicht holich two heelden waas. Wie moasten nu ja wier so loange täiwe, bit wier moal Määrked waas. Tou ju Tied roate dät bie uus uuter Schützenfäst un Määrked neen uurse Fäste. Wieder wäch koomen wie ja nit. N‘oain Rääd hiede iek eerst, as iek säärm Jäild fertjoonde. Buppedäm moasten wie ja eerst uk täiwe, bit wie achttien Jiehre oold wieren. Iek doaste oaber al eer mäd mien Oolden moundeeges, smäidens, ätter ‘t Määrked. Wie wieren appe Tied deer. Baabe un Määme koanden dät nit uurs, dän eerste Doans moaste man meemoakje. An düssen Mäiden fäng ju Musik mäd dät Läid „Siehste wohl, da kommt er, große Schritte nimmt er“ oun. Toumäts ronnen do Doansljude uutnunner, un dan greepen jo sik wier un troalden sik in ‘n Kring. Iek bekeek mie ju Feroarigaid fonne Disk uut. Do Musikere ferhoalden sik nit loange, dan spielden jo wier ap. Un iek ferskräkde mie so läip, as toumoal ‘n fluggen Wäät foar mie stuud un fräigede „Darf ich bitten?“. Iek geen fonsäärm gans kross mee, un dät geen uk gans goud mäd uus bee. Unnerheelden hääbe wie uus oaber nit. Dät waas uk man goud so, so kude iek beeter bie de Seeke bliuwe un koom nit uut ‘n Takt un trappelde him womuugelk appe Fäite. Die hoolwe Doans waas foarbie, man nu spielde ju Kapälle ‘n loangsoamen Walzer. Dät waas duusentmoal mis! Nu koom iek oaber daach wäil moal uut ‘n Takt. Soful moor iek ap Alwinss Fäite keek, uumso ful läpper wude dät. Wät hääbe iek mie skoomed! Wät foar ‘n Gluk, dät die perfekte Doanser uut Skäddel mie nit koande. Iek leeuwe, hie häd wildäge toacht, iek bän ‘n Schlesier- Wucht un ferstoande deeruum neen Seeltersk. As die Doans tou Eende waas, kwaad die Wäänt nämlik tou sin Fjuund: „Ju kon oaber uk goar niks!“ Hie hääd mie do nit noch insen wier aphoald. Dän ganse Faoremiddai moate iek düssen Wäänt nit toumäitekuume, noa, iek moate mie nu ap dät ganse Määrked säärm nit moor sjoo.

Gräitje uut Roomelse

- 28.08.2010 - Rienweeder muuge ful Ljude nit goar nit liede

- Wierrum Hein düt Moanske nit ferjeete kude
- Rien is ‘n Macht, wier du die nit foar woahrje koast

Sun Rienweeder as dälich ferträt gau. „Nu kon dät uk wäil äntelk apheere“, kon me dan von Ljude heere, do ljauer Sunnenskien hääbe wollen. Knu hääbe iek düsse Geschichte leesen. Ju is fon Hein Bredendiek: Rien is ‘n Macht, wier du die nit foar woahrje koast. Die eene, die skält, wan ‘t deelpladdernjen kumt. Die uur, die tilt sien Ierme ättern Heemel uumehooch un kon deer nit genouch fon kriege. Noa, altofuul Ljude rakt dät juust nit, do uur’n Rien loange Geschichten moaked hääbe of moakje, so as uur’n blauen Heemel. Un daach! As iek al kwaad, dät rakt Ljude, do dän Rien een Ljoofläid sjunge: „Rien is foar mie as Musik!“, kwät ‘n Wieuwmoanske, „wan dät so sinnich wächrient, un iek sitte fein woorm in mien Huus, iek alleenich in mien Riek, noa, sun Riendai, deer läit iek niks ap kuume.“ Dät rakt wäil altied wier Ljude, do uk uut dät Minnste noch wät Goudes moakje konnen. Man – fiehr du man mäd ‘n fullpakt Rääd juun dän Wäästewiend an, so as iek dät foar oankelde Jiehre fon Flensburg ättere Wäästküste wai, uur Husum ätter Meldorf tou – un dan fangt dät oun tou rien! Uut dän lichte Ättermiddais- Rien wude dät ‘n läipen Loundrien: egoalwäch pladderde dät ap mien Bakkebiesen bääte ap dät hooch fulleeden Rääd deel. Eerst toachte ik noch so: Staal die man foar’n Schoft annewaine unner! Man, dan kreech iek bie sun uutwoaksenen Loundrien dät daach so mäd de Wut: Du wolt ätter Meldorf wai! Düssen Rien schäl die anne Gruund twinge? Dät Woater läkkede mie uut de Buksepüüpen. Unner dän Rienmoantel dampede dät Lieuw. Iek stampede inne Pedoalen, un dät egoalwäch juun dän stieuwe Wiend an un aal dän strulljende Rien. So koom iek ätter Husum tou, saach tou linker Hounde Theodor Storm Grääf unner do Lindenboome. Deer wüül iek äigentlik ieuwen oustiege. Man – bie dän Rien? Wieder geen’t – uur’n Määrket- Ploats, ruut in ‘t Lound, ätter’t Suude tou. Un dan, ätter Uure un Tied, do hiede iek dät roaked, iek waas deer, wier iek wai wüül: Meldorf! Foont dät Weershuus, wier iek mie anmäldet hiede. As luur’n jo ap dän Loundroat, studen do Weersljude deer unnere Doore un wunnerierden uur mie wäite Woatermon. Aan skoof dät Rääd in ‘n Staal, die uur wiesede mie dän Koomer, aan pakkede mie druuch Göitjen deerwai, Hoamd un Bukse un ‘n woorm Lodenjak, hooge Pampuschen foar do wäite Fäite, do tjukke Wullhoose nit tou ferjeeten! „Wan Jie kloor sunt“, kwaad ju Krögersch, „dan kuume Jie man deel, inne Gaststoowe is ‘t woorm, un bie sun dägt Ieten un Drinken skäl die lääsde Rest uk wäil druugje!“ Wät deer in ju Meldorfer Gaststoowe appe Disk koom – buute soop alles in ‘n dithmarschen Loundrien ou – deer waas dät Eende fon wääge. Uur dän Rien skeelde? Dät kuul me so gau nit dwoo. An’n Eende kon deer wät bie ruutsuurje, wier me ätter Jiehr un Dai mäd Bliedskup uur simelierje kon. Un is nit uk in düt Lound dät froaiste Rienläid woaksen, wät Klaus Groth apskrieuwen häd? „Rien – Rien – druus! Wie sitte hier woorm in n’Huus…“ Uut dät Bouk „De Büste Flora“.

Uursät van Gretchen Grosser ut Roomelse.

- 21.08.2010 - Dät hiede noch läpper kuume kuud

- Ju Doame uut dän trääde Stok gefäl dät nit
- Do Wieuwljude moasten all do Bättkene skeen moakje

Nu is dät al uur trietich Jiehre häär, dät iek tou Kur in Blieskastel weesen bän. Iek hiede noch silläärge nit fon düsse Stääd wät heerd un koande ju goar nit. Dät is so wied fon uus wäch. Iek koom eerst ättern gansen Dai Suchfoahrt in dät flugge Saarlound an. Iek träfde dät deer uuremäite goud. Ju flugge Gägend un uk dät Kurhuus fällen mie rein wät tou. Do Anloagen rund uum dät groote Huus tou waas een Feroarigaid. Wät blöiden do Bloumen un Struuke in alle bunten Faawen. Dät groote runde Bättken mäd do froaie wiete Rousen fäl mie altied wier in ‘t Ooge. Prachtich! Wät iek oaber nit liede moate, wieren do uurhoundniemende Wüüld-Ploanten un -Bloumen moanken do Bättkene. Luusemeelden studen pielap twiske do Rousen un keeken buppe uur do wäch. Am ljoofsten waas iek dän eerste Dai in mien Kur ounfangt tou juuden. Immer wier, wan wie tou ‘n Ieten geenen, moaste iek mie noch sun flugge Staude bekiekje. Ju stude midde in sun grooten „Innenhof“ in ‘n grooten juuroablen Pot. Smäidens waas ju gans risk, man middeeges inne Sunne liet ju Ploante mäd hiere littje jeele Blöiten alle Juuken hoangje. Insen fräigede iek moal ‘n Wieuwmoanske, dät ieuwenske mie geen, of ju weet, wo ju Bloume hat. Noa, ju wiste dät nit. Iek oaber uumso beeter. Dät waas daach wuddelk Franzosenkruut. Do fjauer Wieke geenen gau uume. Min Mon waas mie foar ju lääsde Wieke ätterkeemen, so geen ju ferblieuwene Tied noch gauer foarbie. Poor Deege noch, dan skuul dät wier ap Roomelse angunge. Nu hiede iek een Formuloar kriegen, dät iek jädden uutfülle skuul, wo mie dät in Blieskastel gefaaln häd, wät fluch waas, wät nit. Ädder genouch hiede iek dän Säädel kloor un wüül dän dan foar uus Ouraise in ‘n Kasten smiete. Min Gregor meende oaber: „Dän koast du wäil al nu wächbrange. Din Noome stoant deer ja nit aape.“ So wude dät dan uk. Dän uur Dai smäidens waas groote Aprägung unner aal do Raumpflegerinnen. Jo lieten Kurljude wiete: „Eine Dame aus dem dritten Stock hat sich beschwert.“ Nu moasten do Doamen do Bättkene skeen moakje. Dät Franzosenkruud wude fluks uutrieten. N’Woain fierde foar un broachte Bloumendruuste, Gerbera in Orange. Mon, wät hiede iek nu ‘n Nood. Ju Doame uut dän trääde Stok, waas ja iek. Wan dät nu uk noch hääruutkuume skuul wilst do lääsden Deege! Iek hiede oaber Gluk. Uurs hiede iek fillicht noch wäkke mäd de Stok kriegen. So dul wieren do Wieuwljude.

Gräitje uut Roomelse

- 14.08.2010 - Een Ferannernge is nit altied tou’n Foardeel

- Wät juust in Moude is, lät nit immer fluch un konnen nit alle Ljude bruuke
- „Von hinten Lyzeum, von vorne Museum“

„Der Mensch liebt die Veränderung” hat aan Spröak. Deeruum wät so fuul wächsmieten wät noch dägergoud is, man nit moor modern, wät Ljude so meene. Loange nit alles, wät in Moude is, konnen alle Ljude bruuke. Wan dät uum’ Ounluuken gungt, kricht me wät tou sjoon! Allere Ljude stounde nit tou hier Oaler, luuke oun, wät juust in is, of dät nu goud lät of nit. Wan jo sik säärm moal in ‘n Speegel bekeeken, moasten düsse Doamen daach uk säärm sjo, wo roar dät uutsjucht. Fon bääten mai dät noch angunge konne, man wan me dan sun Moanske fon foaren sjucht, dan paased die Sats: „Von hinten Lyzeum, von vorne Museum.“ Uk Wuchtere un Wieuwe mäd Ringe truch de Noose of Lippen mai iek moal nit tou kiekje, do sjo wuddelk truch düsse Ferannernge nit froaier uut, noa, noa, in Juundeel. Fröier kreege uus Swiene juun hiere Wille smoals sun Ring truch hiere Snuute, uumdät jo nit hiere Staal apwöilden, man Wieuwljude wöile daach ja niks ap sunner düsse Ringe, do sunt ja bloot inne Wai. Dät däd daach uk wäil seer, wan do Dierte iensät wäide. Uus Swien häd deerbie altied gans grääsich giert. Gans skräklich sjo ful Wieuwljude uut, do sik hiere Hiere faawje, pikkeswot of foaksrood loope jo hääruume. Jo wollen junger läite, man dät is nit so, ju Hierfaawe, ju me fonsäärm häd, stoant an am bäästen. Iek wüül fröier aller läite as iek waas. Deerbie wieren mien loange, swotte Floachten inne Wai. Iek meende, nu bän säkstien Jiehre oold un al groot, nu wol iek neen Wucht moor weese. Iek geen do foar’t twäide Jiehr ättere Hoandesskoule in Cloppenburg. Wät hääbe iek een Böadeljen bie mien Oolden däin, man noa, do loange Floachten moasten blieuwe. Foar aal’n min Baabe waas gans juun dän „Bubikop“. „Die mout pleeged wäide“, kwaad hie. Man, insen waas hie wäil dät Drinsjen läid. Wät waas iek bliede. Iek kreech dät Jäild foar ju Dauerwelle. Wilst wie nu in uus litje Täärp soogen Damenun Herrenfriseure hääbe, hieden wie do bloot aan Barbier foar Kärdele. So moaste iek ätter Strukelje. Meinhard sneed mie do Hiere ou, un dan koom ju Prozedur. Iek kreech sun stjunkerch Wierk inne Hiere so sweere Krallen appe Kop! Oaber, nu hiede iek kuute krullerge Hiere un waas nu neen Bäiden moor, stoalde iek fääst. Iek leeuwe nit, dät iek do fluuger uutsaach. Dät duurde goud een holich Jiehr, do hiede iek al ljauer wier Floachten häiwed. Die Krull waas uutwoaksen, Jäild foar een näie Dauerwelle roate dät nit. Wät nu? Iek moakede mie säärm Lokkenwickler uut littje Holtstängele, deer koomen smoals an do Eenden litje Käärwen oun. Nu sneed iek Gummiringe fon ‘n oolden Räädschlauch. Mäd do Dierte rullde iek nu mien Hiere ap. Ful kammt hääbe iek min Bubikop ädder smäidens nit, bän so ättere Skoule geen. Do groote Wuchtere hääbe mie bekieket un Hannelore kwaad: „Wo sjuchst du dan uut?“, noom hiere Koum un kammde mien Rüllerkes uut. Wät een Gluk, dät dät neen Bielden fon mien Uutsjoon fon domoals rakt. Wo hääbe iek wäil uutsain?

Gräitje uut Roomelse

- 07.08.2010 - Nu hieden Luuks ap eenmoal gans swäite Moalk

- Wieruum Möie so dul waas
- So flink as dät geen, eeten Tina un Anna hiere Pudding

Wät waas Tina bliede. Anna woonde nu ieuwenske hier. Anna hiere Määme waas jung stuurwen. Deeruum noom hiere Möie Marie dät Wucht ätter sik tou. Do bee wieren nu ful bienunner. Inne Suumer wieren Tina un Anna gans oafter alleenich in Huus. Hierens wieren ap ‘t Lound tou äkkerjen of inne Foan bie ‘t Eed. Anna bruukde bloot deerfoar suurgje, dät ju de Mäskine tougoang heelt. Insen skuul ju oaber uk ieuwen ju ouroomde Moalk sjoode, uumdät ju bie de Hatte nit suur wuude. Twäin Liter Moalk broachten do Wuchtere tou’n Sjooden. Deerbie koom Tina toumoal ju Idee, gau Pudding tou moakjen. Mon oh Mon, dät waas aan Ienfall! Möie Marie waas fier genouch wääge, ju koom as altied eerst juun Äiwend wier ein. Juundääst waas die Pudding al loange in hiere Buuke. Tina moaste gau ieuwen ätter hiere Huus un Sukker hoalje. Alle Dooren wieren ticht, so kroop ju truch dät Hannegat inne Grootdoore. Ju waas handich wier deer, un Anna smeet oachte Lätsen ful Sukker in ju Moalk. Two hoopede Lätsen ful moasten in hoolwen Liter, so stuud dät ap dän Tüütjen. Reekenje kude dät Wucht aiske goud. Middlerwiele hiede ju Moalk seeden, un Anna noom nu ‘n hoolwen Liter uut dän groote Moalkpot un goot ju in ‘n littjeren. So, nu waas die Vanillepudding kloor, hie wude gau in koold Woater sät. So flink, as dät man ieuwen geen, eeten do bee hiere Pudding. Nu wuden do Reewen wier gans süüwer moaked. Möie hougede ja juust nit alles tou wieten. Bie’t Äiwendieten koom’t oaber al aal ruut. Jo moasten mäd alle Mon gjucht swäite Moalk tou hiere Buutjene drinke. Wät roate dät foar ‘n Sjafüzzer. Sukker waas daach so betüümt un roate dät bloot ap Koarten, un do bee wieren deermäd so ruum uumegeen. Moaste dät dan weese, dät Moalk mäd Sukker swäit moaked wät? Ju hat daach so al „swäite Moalk“. Uur dän Tüütje Vanillepudding wude oaber goar nit skuulden.

Gräitje uut Roomelse

- 31.07.2010 - Wo wie Bäidene uus so grääsich behälpe moasten

- As uus Skoule wier ounfäng
- Uus Laie bruukten wie foar do „Hausaufgaben“

Foar uus Bäidene gunge do Suumer-Ferien tou Eende. Do maaste sunt wäil in Urlaub weesen, fillicht so goar in ‘t Uutlound. Tou uus Bäidenstied waas deeran nit tou toanken. Dät waas ja inne Krieg un fluks ätterdäm. Wie bleeuwen in Huus, spielden Hüüsken in Umme Heede of in Onnols Dannen un Foutbaal of Völkerbaal in Haiks hiere Plakke. Wie moasten oaber uk uus Oolden hälpe. Iek waas bliede, as wie 1945 ättere Suumerferien wier ättere Schoule gunge kuden. Die Krieg waas tou Eende. Wie hougeden nu neen Nood moor foar Tieffliegere tou hääben. Inne Skoule waihde nuoaber n’gans uursen Wiend. Wie hieden nu ‘n Koaster kriegen,uus Koasterske waas nu inne Roomelster Skoule. Bünger hougede naan Stok! Oaber nu roate dät „Übungsarbeiten“. Stroafoarbaid namde hie do nit. Un wie hieden niks tou Skrieuwen! „Schreibt auf Zeitungsrändern!“, kwaad uus Koaster dan. N’ Zeitung hieden wie in Huus oaber uk nit. So hääbe iek knu eerste blouked, dät mien Suster hiere Läkse in een oold Kontobouk fonne Raiffeisenkasse moaked hiede. Uus Määme hiede noch wät fon uus Skoulseeken in hiere „Nachlass“. Deer hääbe wie uus mädnunner gjucht uur amüsiert. Uus Laie bruukten wie ja foar do „Hausaufgaben“. Wie hieden uus uk Schiefer uut Thederings Villa hoalt. Dät Dak waas kuut fonne Krieg, un buppe in do Koomere liegen Stukke fon düsse Ponnen. Näie Laien kude man do noch nit fluks wier koopje. Wan wäl sundeeges nit ättern Läästtjoonst weesen waas, koom hie moundeeges inne Skoule fluks dran. Säärke un Religion waas foar uus Koaster een un alles. Kreech hie uus nu annewaine fääst un wie wisten neen Oantwoud, waas een „Übungsarbeit“ fällich. „Schreibt euch eure Finger wund!“, kwaad uus Koaster. Iek weet noch, dät iek eenmoal füftichmoal skrieuwe moaste: „Vor dem erweiterten Infinitiv mit zu steht immer ein Komma“. Dät eene mout iek oaber kweede, wie hääbe inne Skoule goud wät leerd, un dät sit, mai weesen hääbe wät wol.

Gräitje uut Roomelse

- 24.07.2010 - Wierrum die Koaster mäd Gräitje skäilde moaste

- Ättern Krieg roate dät uk bie uus „Schulspeisen“
- Do Wuchtere un Wäänte fon Buuren kreegen niks

Iek moate ful ljauer ättere Skoule gunge as Ferien hääbe. In Huus waas ful tou dwoon. Wie Bäidene moasten inne Tuun mee ounpakje, bie ‘t Ienmoakjen of inne Foan. Uum düsse Tied geen ju Pause dan al boalde wier tou Eende, un wie kuden al gau wier losgunge ätter uus Skoule in Hollnerfoan. Ättern Krieg, iek toanke so 1946 of 1947, roate dät dan ättere Skoule wät tou ieten, man nit foar alle Bäidene. Do Wuchtere un Wäänte fon Buuren kreegen niks. Do hieden fonsäärm uk jädden mäd uus ieten un wieren somäd uk oafter ougunstich. Dät Ieten koom as Spende foar Bedürftige fon dät Roode Kjuus in Schweden. Frau Fichtner, dät Wieuwmoanske fon uus Koaster inne litje Skoule, moakede smoals do Läkkeräien foar uus kloor. Iek toanke dälich so, dät ju man bloot Tüütjene of Döisen eepen moakje bruukte, Woater in’n grooten Seetel joote, ap’t Fjuur sätte, un deer smoals dän Ienhoold ounkippje un al gau kuud ju so uus smoakelge Schulspeise servierje. En Kätlapper moasten wie nu oaber uk noch meebrange ättere Schoule. Man, dät wüül’n wie ja fonsäärm uk wäil jädden, roate dät dan middeeges inne Schoule al wät tou ieten. Wie hieden al läip Smoacht. Am ljoofsten eet iek ju Dattelsoppe. Ju saach wäil läip roar uut, as wann ju al moal ieten wuden waas, man ju smoakede gans läkker. Sneeuwndeeges roate dät altied Kakao tou’n wiet wook Brötchen. Dät waas ‘n Fäst. Insen inne Wieke roate dät oaber uk Tomaten-Soppe. Ju moate iek daach gans un goar nit. Eemoal hääbe iek mie do wiete Boone uut ju Soppe fisked un apieten un dan min Kätlapper bie Droaljes anne Slootkaante uutkipped. Dät hiede oaber fluks wäl uus Koaster ferkliffkerd. Womuugelk waas dät ‘n Buuren- Bäiden, wät ja neen Schulspeise kreech un wäil jädden uk mäd uus meeieten hiede. Iek weet dät oaber uk nit. Dät waas oaber ja uk wisse nit gjucht fon mie, Ieten eenfach so wächtouflappen. Uur Dai smäidens moaste iek mäd uus Koaster appe Fluur kuume. Do häd hie mie oaber do Leviten leesen. Sietdäm noom iek smoals ju Tomaten- Soppe mee ätter Huus. Min Baabe kude iek deermäd grääsich bliede moakje, oaber iek mai dälich noch neen Tomaten-Soppe.

Gräitje uut Roomelse

- 17.07.2010 - Gräitje kon gans un goar nit Moped fiehre

- Wieruum dät Diert do so maal wuden is
- „Grete, moak doch even mien Moped tougang“

Äntelk Fiereuwend, Sneeuwendemiddai. Tou ju Tied wude allerweegense uk noch Sneeuwende bit middeeges oarbaided. Wie studen mädnunner bute, iek wüül al ap mien eerste säärm fertjoonde Rääd stiege. Do ruup Gisela, ju just hiere Moped uut’n Staal hoald hiede: „Grete, wachte, moak doch even mien Moped tougang!“ Jä, wo skuul dät wäil gunge, deerfon ferstude iek ja rein goar niks. Oaber mien Kollegin ferkloarde mie, wo iek maoste – trappelje appe Pedoalen un dan anne Lenker traale. Goud, iek sätte mie ap dän Herkules und wuddelk un goads, dät Diert fäng oun tou gnoarjen. Iek kude dät daach, die Herkules fäng oun tou loopen, so gau, dät Gisela noodelk ruup: „Grete, drei dicht.“ Iek mout wäil ättere ferkierde Siede troald hääbe. Ju Mäskiene hiede sun Tempo, iek saach mie al inne Mullbude loundjen. Deer wüül iek ja goar nit wai, deer oarbaidede min Früünd, die schuul mie so ja nit sjoo. Herkules wüül nu wäil nit moor so fäl fiehre. Hie wude so dul, heelt eenmoal links un dan gjuchts tou ju Ligusterhääge ien, kwaad noch moal „putt putt“, un iek liech inne Slakke.Gisela böalkede hiere Äilend uut, wo skuul ju nu ätter Asterfän kuume, un wät wüül hiere Baabe kweede, die hier dän Herkules kooped hiede. Uut dän Tuun ieuwenske ju Hääge ruup Toni, die mäd sien Moanske deer an ‘t Juuden waas: „Gretchen, hääst du die seer däin?“ „Noa“, ruup iek fäl, ofwäil mien Kniebele so seer dieden, do wieren ouskuurt un sieten ful fon Slakken-Koardele. Dät wüül ja wäil wier heelje, oaber mien Nylons! Mäsken apnieme hoalp deer niks. Dät waas dät läipste, Hoose wieren domoals noch läip juur. Dän Herkules waas niks mallört, hie moaste oaber noch insen wier tougoang moaked wäide. Iek skuul dät oaber nit noch moal fersäike.

Gräitje uut Roomelse

- 10.07.2010 - Die leete ljoowe Besäik in uus Tuun

- Man kon nit fersichtig genouch weese
- „Wie hieden nit toacht, dät sun Koodiegel sowät Skeenes bäätelät“

„Koast du die ap dien Tuunpaad nit moal ‘n oardentlik Lucht gonne“, schoolt Hämann un lachede deerbie. Hie waas mäd de Kop an sun Takke fon uus Ahornboom ronnen, un deerbie waas sin Bril in ‘t Gäärs faalen. Hämann un Geedert sunt oolde Früünde uut ‘n Ted, as wie aal boalde niks tou’n Bieten hieden. Wie wieren domoals Noabersljude, un wan die eene wät an ‘t Lound leeken hiede, kreech die uur wät fon. Nu besäike wie uus wäil ‘n oormoal in ‘t Jiehr un gonne uus, so uk an düssen Dai, smoals ‘n fain Äiwendieten. „Iek hääbe ja Gluk häiwed, dät die Bril heelblieuwen is, uurs hiede iek ja uut ju Soppe goar nit aal dät ruutsmoakje kuud, wät iek nu daach aal sjoo kon“, kwaad Hämann anne Disk. „Jie schuuln jou moal gjuchte Laampen an ‘t Huus un an ‘t Paad baue läite“, meende hie. Un dan geen dät uur uus Knickeräie häär. Eerst sunt wie ja noch ‘n bttje deer juunan geen: „Du hiest ja mäd den groote Fäite ap dät Steenploaster fon dät Tuunpaad blieuwe kuud, dan hiest d uk neen Mallör mäd dän Takke kriegen.“ Ju Baaleräi geen fergnöigt fääre. Die Fisk hiede uk riekelk Wien tou’n Swimmen kriegen, do koom Hämann mäd dän Foarsleek, dät aan Bewegungsmelder uk goud is. Lopt ja ful Gesokks ruume appe Wareld, un man kon nu goar nit fersichtich genoug weese. Deer hääbe iek dan aal uur ättertoacht, un mien Wieuwmoanske gefäl dät uk mäd dän Bewegungsmelder. Iek hiede dät wäil oahnt, dät dät so kuume moaste, uumdät Geedert al altied sun bietje boang waas. Inne Suumer hieden wie noch ‘n poor Deege häiwed, do waas dät hier so woorm as ap Majorka. Säiwends sieten wie dan noch wäil moal buute foar ‘t Huus un keeken, wo ju Sunne unnergungt un ju Moune apgungt un so sinnich truch do Boome kikt. An so aan Äiwend sunt wie him wies wuden. Deer russelde wät unnern Sintjans- un uk unnern Kidde-Boom, un wie bee lusterden. „Deer sunt Ienbreekere“, meende mien Wieuwmoanske, läit uus hier wächgunge.“ „Noa, Geedert, wisse nit. Du, iek hääbe knu al moal sun swotten Köatel ap dät Paad fuunden, iek leeuwe, deer annewaine häd ‘n Koodiegel sien Nääst.“ Un wuddelk, wie wieren muuskestil, un dan koom hie. Hie bleeuw foar uus sitten, heelt sien littje Swinnenoose inne Lucht un snuffelde, as wan hie uus ruuke wüül. Dan geen hie wäch unner do Buske, wier wäil sien Touhuus waas. Dät geen nu alle Äiwende so. Wie hääbe him ‘n frisk Hanne-Oai wailait. Eerst häd hie ätter uus kieket un uus beluurt. Dan moakede hie ‘n Gat in dät Oai, troalde dät uume un moakede noch ‘n Gat in dät uur Eende. ‘n Ogenblik waas dät gans stil, dan troalde hie dät lääsde Gat gans ätter unnern un heelt dät Oai sun bittje hooch. Dät duurde noch ‘n Ogenblik, un wie hääbe uus nit rööged. Uus littje Koodiegel snoof noch twäie, skoof dät Oai biesiede un ron wier ätter sien Huus. Dät Oai-Skil waas gans scheen uutlikked. Sowät hieden wie bee noch nit blouked un uk nit toacht, dät sun Koodiegel sowät Skeenes bäätelät.

Gretchen Grosser ut Roomelse

- 03.07.2010 - Wieruum sien Oolske goar nit mäd Gerd skuulden häd

- So kon dät kuume, wan me neen Tied häd
- Hie ron inne Post, liet dät Spoarbouk speere un soachte dan sien oustoalt Rääd

„Nu slacht dät trättien!“, kweede wie, wan ‘t moal gans läip kumt. Un deerbie is dät nu, wier dät bit fjaueruntwintich in de Klokktied gungt, ‘n gans kemoudige Middaisuure. Dät Ieten stoant maasttieds appe Disk un älk is toufree, dät hat, wan dät Ieten nit juust anbaant of fersoalten is of die eene un uur in ‘t Lokoal tou loange ap sien Ieten täiwe moaste. Dan mai die eene daach wäil appe Disk haue un kweede: „Nu slacht’t trättien!“ Oarich is ‘t oaber daach, dät gungt nu moal nit ruut, ju Nood foar ju trättien, in neen Hotel rakt’t ‘n Koomerdoore mäd ju Nr. 13. 12 A un so wät moakje se deer dan fon. Un nu noch die Trättienste! Dät is ja wäil en gans läipen Dai, wier alles eenfach scheeuw gunge mout. An sun Dai – riene dät dät uk noch – sticht Gerd Otten uk noch mäd fät ferkierde Been uut Bääd. Hie häd der uk noch sun Slach fon wääge, dän Trättienste eenfach alles Läipe toutoutjouen. Un so koom’t uk. Hie ja an Foaremiddai ättere Post mäd sien Rääd, dan kon hie so näbenbie noch allerhand uurse Boskuppe ferwoarje. Hie betoalt ap sien Postspoarbouk wät ien. Oankelde Ljude hääbe hierfoar ja uk noch wät appe Bääterhound. Goud, sien Jäild waas hie los. Dät blaue Spoarbouk koom inne Aktentaaske, un ju wude nu ap ‘t Bääterrääd fäästklämmt. Dän Rienmoantel boond hie noch buppeap, uumdät die Rien foar’n Sät apheerd waas. Gerd Otten steech, loangbeenich as hie waas, wier ap sien Rääd un fiehrde altied bääte do Autos ien. As hie wier bie de Ampel hoolde moaste, greep hie ätter sien Buksentaaske. Wät?, toachte hie, wier hääst dien Jäildknippe lät? Hie gau ap ‘t Foutpaad, wöilt inne Aktentaaske un deer! Der lait’t ja, bie sien Postspoarbouk. Hie sticht wier ap un fiehrt fääre, truch dät Gewöil fon Moansken un Autos. Hääst din Kroam bääte uk goud ferstaud?, toachte Gerd Otten noch, do ruup al wäl fon bääten: „Häi! Du deer, dien Moantel kumt ja inne Speeken!“ Hie wier runner fon ‘t Rääd, gau anne Siede – un deer? Wier is ju Aktentaaske? Un die Moantel hoangede twiske de Speeken! Nu geen’t bie Gerd Otten daach aal wät truchnunner. Hie sloot dät Rääd an un biesterde tourääch, ju ganse Määlnesträite tourääch, wier hie fonne Post häärkeemen waas. Un keek älk toumäite, of die nit sien Aktentaaske …? Noa, ju Aktentaaske waas wääge. Wäch mäd dät Postspoarbouk un ju Knippe mäd do fjautich Mark. Hie ron inne Post, liet dät Spoarbouk speere un soachte dan sien oustoalt Rääd. Un dan man mäd dän smeerige Moantel ätter Huus! „Man fluks mäd de Doore in ‘t Huus faale un Määme alles fertälle, dan is die Allam ja gau foarbie…“, kwaad Gerd foar sik wai. Hie moakede dan uk fluks sien Bicht ou. Toueerst Allaam genouch, uum Klokk tjoon ädder an ‘n Trättiensten. Man, nu koom alles uurs. „Na, dan drink man eerst ‘n Tass Tee!“, kwaad Määme Otten ap eenmoal gans sinnich, „schääst die ‘n bittje fermunterje!“ Un ätter dät twäide Tass: „Wät iek noch kweede wüül, deer waas ieuwen wäl hier un häd wät ouroat: dien Aktentaaske! Wät kwääst du nu? Hiede hie fuunden, midde inne Stääd! Un din Noome in dät Postspoarbouk, die häd him wäil dän Wai wiesed. Wo konn’ dät angunge? Gerd Otten kwaad eerst niks, un dan, as dät Blaubäkjen däin waas, kwaad hie sun bittje sliepstäitsk: „Hääst him ‘n Beloonenge roat?“ „Noa, die waas fluks wier bute!“ Dan waas dät wäil sun soliden Beamten!“, kwaad Gerd Otten un hiede fon dän Trättienste ap ‘’n moal een gans uurse Meenenge. Uut dät Bouk: „Die Büste Flora“ fon Hein Bredendiek.

Seeltersk uursät: Gretchen Grosser ut Roomelse.

- 26.06.2010 - Foutbaal-WM in dät Jier 1966 in Änglound

- Die Frisör wurde dul
- Die Frisör wüül dän Koai uumetraale, as die littje Koarl häärienstuuwen koom

Wät hääbe ful Ljude apstuuns een Feroarigaid. Alles troalt sik düsse Deege um dän Foutbaal. Wan ‘t man ieuwen gungt, mouten alle Spille bekieket wäide. Wan dan noch littje Bäidene in Huus sunt, un juust dan nit stil sunt, is dät äip. Klaus Dwertmann häd aleer apschrieuwen, wo sik aan Baabe tou hälpen wiste, uumdät hie in Raue dät Endspil fonne Weltmeisterschaft bekiekje kude. Ju Geschichte gungt so: Wät waas dät do uk foar’n Aprägung uum dän Foutbaal, as ju Weltmeisterschaft 1966 in Änglound uutdrain wude. Inne Fabrieken, Kontore, Winkele un appe Sträiten waas niks tou dwoon, alle Ljude sieten foar’n Fernseher tou kiekjen. Uus Frisör in Cappeln hiede uk dät Foutbaalfäiber uuremäite pakked. Dät kude ja nit uurs, geen daach in sin Salon alle Baaleräi in düsse Tied uur dän Foutbaal. Dan koom dät Eend-Spil: Düütslound juun Änglound! Sneeuwende- Ättermiddai wude dät in ‘t Fernsehen uurdrain. Uum Ketier foar tjo geen die lääsde Kunde uut Höhne sin Salon – deermäd hiede Albert uk wäil reekent. Nu kude hie fluks in Raue dät Eendspil meebelieuwje. Albert Höhne fraude sik so as ‘n littjet Bäiden ap Wiehnachten. Gau feegede hie do swotte, jeele un griese Wulle tousoamen. Fon buppen uut sien Stoowe koom al die Röak fon Boonekoafje häärunner, un die Antäller in ‘t Fernsehen mäldede, dät dät Londoner Stadion mäd hunnertduusent Ljude uutferkooped waas. Sgoar ju Königin waas deerbie. Noch tjo Minute, dan schuul dät Spil ounfange! Die Frisör moaste ieuwen ju Butendoore ap Slot brange. Hie wüül juust dän Koai uumetraale, as die littje Koarl häärienstuuwen koom. „Iek wüül mie do Hiere sniede läite“, kwaad hie un klöaterde mäd sien Jäild inne Buksentaaske. Uus Frisör bleeuw die Ferstand stounden, hie stoomerde: „Koarl, nu Hiere sniede, dät gungt daach nit, nu, juust uum düsse Tied, no Koarl, wo kummst du deertou?“ „Uus Baabe häd kweeden, iek schuul ättern Frisör gunge, dan kude hie sik in Raue dät Foutbaalspil bekiekje!“ Koarl waas al an ‘n Frisör foarbie un klatterde ap dän Traalstoul. Uus Frisör is ‘n Bäidensfrüünd, un die säksjiehrige Koarl ‘n hädfuchtigen Käärel, uurs hiede die littje Wäänt bie ‘t Hieresnieden Troonen inne Oogene kriegen.

Gräitje uut Roomelse

- 19.06.2010 - Dat sunt mien ljoofste Bloumen

- Wieruum uus Määme do so ferträitelk waas
- Mäd mie skuulden hääd Määme nit

Wät sunt dät daach uk foar flugge Struuke. Fergeene Jiehr blöieden jo bie uus uuremäite. 36 Blössen hääbe iek bloot an aan Busk täld un aal wieren dät gans tjukke Blössen. Maast kuud me buppe neen Gräinte fon do Buske moor sjoo, so grääsich blöieden uus Hortensien, un dät dwoo jo ja bit inne Häärst häärien. Iek hoopje, dät dät nu uk boalde wier so in min Tuun is. Mien Määme moate düsse Bloumen uk so aiske jädden liede. Man wie hieden do fröier nit in uus Tuun. Man, uus Määme skuul n’Druust kriege fon Pestoor sien Möie (Hushollerske), Fräulein Busse. Wie geen ja alle Wieke insen ätter Roomelse ättern Religionsunterricht bie’n Pestoor. So koom dät dan, dät Fräulein Busse mie appaasede un mie do n’grooten Druust Hortensien, gans in fein Blau, inne Hounde roate. Do skuul iek mien Määme meenieme. Düt Moal ronnen wie nit ap dän naiste Wai ätter Huus, noa, wie söalden mäd do Wuchtere uut n’Suuderhouk ätter Huus. So koomen wie dan uk bie Köaken Gräitje foarbie. Dät waas domoals dät eensige Huus an düssen Dom, die däälich Molkereistraße hat. Gräite waas juust in hiere Tuun moanken aal hiere froaien Dahlien, een flugger as ju uur in hiere ferschiedenen Faawen. Nu kreegen do uur Wuchtere, do bie mie wieren, uk Bloumen inne Hounde un fääre geen dät deermäd ap’t Huus an. Unnerwains fängen wie oaber oun tou küüterbüütjen, bit iek toulääsd nit een Hortensie moor hiede. Nu hiede iek oaber deerfoar en gans fain bunten Bloumendruust un nit bloot aal blaue Bloumen. So koom iek dan uk gans bliede ien. Mien Määme waas oaber nit so bliede, as iek hier do Bloumen roate un uk noch meende, dät jo ful flugger wieren as do fon Pestoor’s Möie. Mäd mie skuulden hääd Määme nit, oaber iek kude wäil sjoo, dät ju nu gans ferträitelk waas. Dät is mie naigeen. Iek hiede ljauer häiwed, wan ju mäd mie skuulden hiede. Wan uus Hortensien düt Jier wier so groaije un blöie, brange iek mien Määme blaue Hortensien ap hiere Grääf.

Gräitje uut Roomelse

- 12.06.2010 - Wät is dät fluch, wan wie gesuund sunt

- Bliedskup heert mee deertou
- Gesuundigaid kon moanges ful Jäild kostje

Naitou ap alle Koarten of in Bräiwe, do wie so tou Gebuursdeege of uk wäil tou Noomensdeege kriege, wät uus foar aaln Suundigaid wonsket. Wan me goud appe Beene is, kon me moor moakje, oarbaidje, uutgunge of doansje. Wät dät betjut, wan me gesuund ist, fäilt me eerst, wan man kroank wuden is. Deerfon kon iek säärm een Läid sjunge. Jiehreloang hääbe iek mie hääruumekwällt. Wät hääbe iek foar Pillen ferbruukt, Hangstesoolwe un Voltaren. Iek waas toumäts so fertwieult. Dät hoalp oaber alles niks, iek moaste inne Reparaturwerkstatt. Nu bän iek sunner Piene un fraue mie deeruur uuremäite un bän deerfoar uus Heergoad so tonkboar. „Du durst ja rauelk ferkoalt wäide, du maist ja uk wäil Kemälntee drinke“, meende min Kärel fergeene Wieke, as hie mäd Fäiber ap Bääd liech. „man iek mai dän nit“, un hie liet dän Tee ap sin Nachtdisk stounden. „Jädden mai iek dän uk nit, oaber dän kon me daach wäil addeel sluuke, as iek so kroank waas, hääbe iek sogoar mien oaine Woater droanken“, oanterde iek, “wät däd me nit aal, uum wier appe Beene tou kuumen.“ Wie hääbe dät nu ful beeter as fröier do Ljude. Do roate dät noch nit sofuul Medizin uut de Aptäik, do Ljude hoalpen sik säärm. Teerenge-Kroanke kreegen sogoar Tee uut Skäipköatele. Mien Tante Marie droank Gas, bloot uum wier gesuund tou wäiden. Wät nutzt uus alles Jäild un Goud, wan wie nit gesuund sunt. Wan man oaber kroank wät un niks inne Knippe häd, is dät uk läip. Gesuundigaid kon moanges ful Jäild kostje. Alleenich al do Euros, do wie toubetoalje mouten, gunge in’t Jäild. Ful Pillen mouten sogoar gans alleenich fon uus betoalt wäide. Ju Kroankenkasse uurnimmt dät nit moor. Deeruum läitet uus man alles dwo, uum fit tou blieuwen. Wie skäln nit tou fuul iete of drinke. Mäd Drinken is bloot Bjoor un Fusel meent. Man uursuume, touminst twäin Liter Woater skäln wie deeges tou uus nieme. Wät is dät foar’n Pulsk, man wan dät meehälpt, gesuund tou blieuwen, suupe iek dät Quantum. Wan iek wäl Gesuundigaid wonskje, föigje iek altied: Bliedskup deertou. Ieuwenske Gesuundigaid is Bliedskup gans wichtich. Wan die Frohsinn nämlik ferlädden gungt, dan is me al kroank. Deeruum sjunge iek as Ständken uk immer dät Läid: Viel Glück und viel Segen auf all deinen Wegen, Gesundheit und Frohsinn sei auch mit dabei.

Gräitje uut Roomelse

- 05.06.2010 - Wierrum uus Määme do so ferträitelk waas

- Wan die Kat nit in Huus is, doansje do Muuse appe Disk
- Gregor un sien Baabe hääben groote Ponkuuke boaken

Loange al wüüln uusen hiere oolde Noabere besäike. Ättern Kriech wieren jo wächleeken uut dät koolenkeetige Dorsten. Immer wier hiede uus Määme ferspreeken: „Jee, wie besäike Jou gau moal!“ Un nu skuul deerfon wät wäide. Mien Suster un uus Määme steegen Gräin-Tuunsdai in ‘n Such, un ou geen dät ätter Metelen. Eerst snäiwndeeges wüüln do bee wierkuume. Määme suurgede sik noch, of wie bee dan wäil wät tou ieten kreegen. „Deer konnen Jie rauelk uum fiehre“, meende min Foar, „Gregor un iek kuume wäil mädnunner kloor.“ Tuunsdeeges häd uus Baabe wät tougjuchtezaubert. Iek weet noch, dät mie sin Stip goar nit goud smoaked häd. Iek weet oaber nit moor, wät dät weesen is. Stille Fräindai meende Baabe smäidens: „Gregor, wät wollen wie uum Middai iete?” Deerap wiste iek fonsäärm fluks Oantwoud. „Tuwwelke-Ponkuuke”, meende iek. Iek skille al fluks Tuwwelke un wol do uk wäil rieuwe.“ Uus Määme moate do Dierte nit so jädden, un deeruum roate dät do Ponkuuke uk wäil so säilden, un iek eet do altied so bedröiwed jädden. Oaber, iek leeuwe, uk uum dät masse Fat waas uus Määme dät tou dwoon. Dät roate do ja noch niks, un alles waas noch ap Koarten. Ädder genouch koom ju groote Ponne apt Fjuur, Oulje roun un dan die Dee. Wie hääbe bloot groote Ponkuuke boaken, nit so as sik dät heerd. Dät waas uus tou fuul Moaite. Wie wieren al loange sääd, man dät Boaken geen fääre. Wät hieden wie noch masse Dee inne Kum! Ju Oulje waas uk al gau aape, man iek foont inne Käller noch een groote Döise Smoaltflaask. Ju moaste nu dran leeuwe. Wie wieren noch flietich mädnunner tougoang, do koomen uusen al wier ien. Wie ferskräkten uus un Baabe kwaad: „Wät wollen Jie dan al, Jie wüllen ja eerst mäiden wierkuume?“ Wunnerrierjend stuud uus Määme inne Doorkäsine, saach dän fulfläide Täller mäd groote Tuwwelke-Ponkuuke appe Disk stounden un fräigede: „Wät moakje Jie deer dan?“ „Gung man sitte, Määme, Margrit, Du uk, dan konnen Jie fluks sääd iete.“ „Mon, oh Mon, do smoake oaber heerlik, oaber nu täll mie insen, wierhäär hääbe Jie dät Fat foar do Ponkuuke?“ Dät moaste iek uus Määme nu ja bichtje, dät ju Döise uut de Käller uk loos is. Dät häd hier gans sicher läip benoard. Deermäd hiede ju ja noch moonige Deege Ieten sjoode kuud. Foar dän uur Dai hougede ju sik oaber nit tou suurgjen. Wät meene Jie, wät roate dät bie uus „Karsamstag“? Fonsäärm Tuwwelke-Ponkuuke! Määme stoalde fääst: „Jie Kärele kanne eenfach neen Mäite!“ Silläärge nit wier häd Määme uus alleenich regierje lät.

Gregor Artelt uut Roomelse

- 29.05.2010 - Wieruum Imke sik ferstopped häd

- Akazienboome kuume eerst gans leet in ‘t Foarjiehr
- Apstuuns fangt hie nu eerst oun wier gräin tou wäiden

Uumdät wie inne Akaziensträite woonje, hääbe iek foar Jiehren al ‘n Akazienboom ploanted. Nu is hie al gans groot. Düsse Boome stounde oaber in ‘t Foarjier noch loange wai gans koal deer un spruutje eerst läip leet inne Tied. Apstuuns fangt hie nu eerst oun wier gräin tou wäiden. Iek mout dan altied deeran toanke, wo uus Imke, as ju littjet waas, sik do ferstopped häd. Ju wude uus, bit ju inn’ Kindergarten geen, altied al ädder smäidens broacht un bleeuw dan smoals bit tou de Middai bie uus. So sieten wie insen mädnunner bie ’t Mäddenmäil anne Disk. Iek keek so moal truch de Ruten un kreech tou sjoon, dät uus Akazie Bleede kriege wüül. Iek waas bliede, dät iek nu nit moor alle Deege ap dän noakede Boom kiekje moaste. Dät hiede uur Noacht rienen, fillicht deeruum hieden do Takken Knusspen un littje Bleede kriegen. Iek fraude mie un kwaad tou min Mon: „Gregor, nu kumt ju Akazie!“ Boalde deerap waas uus littje Imke inne Köakene nit moor tou sjoon. Iek keek in hiere Koomer tou. Deer siet uus littje Wucht ap hiere Bääd un laachede mie toumäite. „Bääst du al wier wuurich, Imke?“, fräigede iek. „Noa, Oma“, oanterde Imke. „Wieruum bääst du dan nu al wier ap Bääd geen?“, wüül iek nu wäil wiete. „Oma, du hääst tou Opa kweeden, dät ju Akazie nu kumt, un ju Tante wol iek nit sjoo!“

Gräitje uut Roomelse

- 22.05.2010 - Pinkster skuul wät gans Besunners geböarje

- Wieruum die Hillige Gäist nit inne Säärke kumt
- So koom dät, dät ju Säärke bit ap dän lääsde Plats ful was

In moonige Säärken fiende wie tou Pingster annewaine uut Holt een Duuwe hoangjen. Ju Duuwe is ja dät Sinnbild fon dän Hillige Gäist. Deerfoar is in eenige Särken sogoar een Gat in ‘t Gewölbe foarsäin wuden, wieruut ju Duuwe dan smoals an düssen Fierdai häärunnerlät wäide kon, een uut Holt, oaber juustso goud uk wäil een lebändige. Iek hääbe moal, dät is al wät langer häär, in ‘n Bouk düsse Geschichte leesen: Inne Säärke fon dät Täärp Sandau in Böhmen is uk sun Lok inne Been. Die Dechant fon düsse Gemeinde moakede sik Suurgen, uumdät immer minner Ljude tou do Goadestjoonste in sien Säärke koomen. Deer moaste uunbedingt wät geböarje, uumdät dät uurs wude. So hiede düssen Pestoor een goude Idee. Sin Koaster (Küster) hiede in sin Huus een mäkke wiete Duuwe. Deeruum noom hie sik dän Mon foar un kwaad: „Wan iek Pingstsundai ätter de Wandlung uutroupe „Hillige Gäist, kum uur düsse gläubige Gemeinde!“, dan lätst du uur dät Hoochoalter buppe truch dät Gat an Steede fon uus Holtduuwe din wiete Duffert fljooge, dät do Ljude so an een Teeken fon Goad leeuwe un wier moor ätter de Homisse kuume, ferstoanst du?“ Dät hiede die Koaster Sepp goud fersteen, un so fertälde hie uk aal sien Früünde un Bekoande, dät dät Pingstsundai inne Säärke een groote Uurraskung reeke skäl. So koom dät, dät ju Säärke bit ap dän lääsde Plats ful waas. Ättere Wandlung stuud die Dechant in sin Fästornoat mäd hoochtilde Ierme foar ‘t Oalter un soang: „Hillige Gäist, iek bidje die, kum uur düsse gläubige Gemeinde!“ Joope Stille! Alles täiwde! Oaber niks geböarde! Uungeduldich, mäd immer rooderen Kop, kwaad die Pestoor noch insen sin Psalm. Oaber noch immer diede sik niks. Do reet him ju Geduld, hie häu foar Dulle mäd sein Fuust ap dät Oalter un ruup: „Na, Kreuztibidomini, wier bääst du dann, du Hillige Gäist, nu kum daach äntelk uur düsse gläubige Gemeinde!“ Do roate dät uunferwoars aan Alaarm, un sunner Omme pulterde die Koaster Sepp uut dän Gäärkoomer (Sakristei) un stoomerde: „Jä, Hochwürden, dät spiet mie grääsich, die kon nit moor kuume, dän häd märelch uus Bolse (Koater) apfreeten!“

Gräitje uut Roomelse

- 15.05.2010 - Mallör mäd uus Määmes oolde Rääd

- Toumoal roate dät ‘n läipen Knall un Gräitje fäl uure Kop

Dälich kon me so flugge Reede sjo, een flugger as dät uur. Littje Bäidene hääbe fonsäärm al hiere oaine bunte Rääd. Dät is gans fonsäärm so. Iek hääbe eerst een oain Rääd kriegen, as iek soogentien Jiehre oold waas. Dät hääbe iek mie bie Borchers in Tange kooped fon mien säärm fertjoonde Jäild bie de Genossenschaft in Nordloh. Mon, wät waas iek stolt! Dät Räädfiehren häd mien Määme mie leerd, as iek wäil so oachte Jiehre oold waas. Iek stuud dan smoals ap hiere gans oolde Rääd, un ju ron ieuwenske mie oun un heelt dät Rääd an ‘n Sattel fääst. Dät waas ap do hädde Domme in Umme Heede. Dän Saddel kuud iek ja nit bruuke, die waas foar Bäidene tou hooch. Bäidensreede roate dät do bie uus nit tou koopjen. So studen wie eenfach bie ‘t Räädtrappeljen. In ‘t Sitten fiehrt man ful beeter as in ‘t Stounden. Dät kon me sik ja uk wäil toanke, dät dät foar uus uk stuur weesen is. Oaber wie wieren ja bliede, dät wie überhaupt fiehre kuden. Uus littjen Beene hääbe so moonige Kilometere toufout beronnen un maasttieds uk ap bloote Fäite. Foar Määme waas dät ja goadelk, wan iek alleenich Räd fiehre kude. So kude iek hier moonige Boskupe ounieme. So moaste iek uk insen ätter Tildes Winkel, Weere hoalje, man iek wüül nit so jädden mäd dät oolde Rääd fiehre. Määme hiede een näie Fietse kriegen. Dät hiet „Möwe“. Oaber, aal dät Böadeljen nutsede niks, iek moaste mäd dän oolde Träidiesel loos. Nu waas iek juust dän littje Höagel ieuwenske Onnols Lound addel fiehrt, do roate dät toumoal ‘n läipen Knall. Iek ferskräkde mie so grääsich un fäl deerbie uure Kop. Dät waas ja Kriech, un iek meende, nu wude skeeten. Gans noodelk stude iek wier ap un wüül fääre fiehre, un dät geen nit. Iek keek ätter do Joole un stoalde fääst, dät dät Bääterrääd platt waas. Bliede troalde iek nu uume un skoof dät oolde Diert ap ‘t Huus an. Fluks deerap bän iek mäd ju „Möwe“ gans stolt un bliede fon näiem wier loos fiehrt. Truch sun Mallör kreech iek daach so uunferwoars min Wille.

Gräitje uut Roomelse

- 30.04.2010 - Do Pusteblume blöie – nu is die Winter foarbie

- Unkruud rakt dät bie Gräitje al loange nit moor
- Foar ‘n Buur sunt düsse Bloumen nit so fluch, wan do in sien Weede stounde

Jo sunt wier deer, do jeele Hangstebloumen, do uus Bäidene fröier sofuul Ferkoierskup moaked hääbe. Froaie Kranse hääbe wie deerfon buunden, un uus do appe Kop sät. Do Stängele smeeten wie smoals in ‘t Woater, dan kringelden do sik so fluch. Deermäd kuden wie dan Kraalebeende moakje. Toulääsd hieden wie dan so fuul Spoas mäd do Pusteblume. Bloot uus Hounde wuden dan so keetich, un do roate dät nit aal so Seeken, wiermäd me do wier scheen kreech. Wie hoalpen uus oaber mäd Sound. Foar ‘n Buur sunt düsse Bloumen wäil nit so fluch, wan do in sien Weede stounde. Dät is foar him Unkruud. Unkruud rakt dät dälich oaber nit moor, nu hat dät „Wildkräuter“. Foar Bäiste skäl dät nit so goud weese. Wieruum dät so is, weet iek nit, oaber Kaninkene muuge so jädden Hangstebloumen. Bie mie an ‘t Huus häd sik sun Bloume truch do Ploastersteene kwält un wiesed mie nu hiere Fluggehaid. Iek riete ju nit uut, uumdät ju sik sofuul Moite moaked häd. Moanges lät sun Bloumendruust uut Wüüldbloumen froaier as tomme Blöiten. Man bie’t Säiken mout me foarsichtig weese. Fergeene Jiehr hiede iek as Gräin tou mien Pompom- Dahlien „Ambrosia“ mee inne Voase stoalt. Dät waas bumdie wüülk, un iek wude fon min Wäänt wies, dät düsse Ploante grääsich giftig is. Foar Moansken sunt Seloate uut Hangstebloumen, Baaneetele, Suurbleede un Geesekool ja so gesuund. Mäd düsse Blöiten lät sik Ieten fluch dekorierje. Iek mai sun Weede mäd so fuul Hangstebloumen in Blöite juuso jädden liede as sun froai jeel Rapsfäild un nit bloot deeruum, uumdät dät so fluch lät. Noa, dan is die loange Winter foarbie, die uus dütmoal so läip fäksiert häd.

Gräitje uut Roomelse

- 24.04.2010 - Gräitje mai so aiske jädden Bouke liede

- Jäärsene, 23. April, waas die „Welttag des Buches“
- „Iek hääbe in mien ganse Lieuwend nit moal een Bouk leesen“ - ANNI

In n’Härst fon dät Jiehr 1995 häd ju Unesco dän 23. April tou’n “Welttag des Buches“ moaked. Düt Doatum häd een loange Tradtition. Al in do twintiger Jiehre fon dät foarge Jiehrhunnert wuden in Katalonien Bouke un Rousen ferskoankt un Bouke-Foulksfäste mäd Lesungen un Musik organisiert. Fon 1931 an is düsse Dai an 23. April, dän Noomensdai fon St. Georg. Wail iek so jädden leese, meeene iek fonsäärm, dät uur Ljude uk Spoas an Bouke hääbe. Man iek moaste uk al fääststaale, dät dät loange nit so is. Anni hiede iek moal n’Bouk meebroacht, uumdät ju mie moormals in hiere Auto meenumen hiede. Leeter täiwde iek smoals ap hiere Reaktion, man ju koom nit. Do moaste iek hier eenfach fräigje, wo hier dät Bouk fon Wilhelmine Siefkes „Keerlke“ dan gefaalen häd. Anni meende: „Iek hääbe in mien ganse Lieuwend nit moal een Bouk leesen.“ Dät kon iek nit ferstounde. „Nit een Bouk“, kwaad ju, touminst ju Bibel moaste ju ja wäil leesen hääbe, dät maastkoopede Bouk mäd so feine Geschichten! Iek leeuwe oaber uk, dät ju Bibel dät Bouk is, wät am minsten leesen wät. Dälich, 23. April, stoant uk inne GA, dät an ful Steeden sik alles uum Bouke troalt, Sköilere schäln al ädder dät Leesen leere un Bibliotheken besäike. Deer konnen jo sik uutsäike, wät jo jädden leese muugen. Dät is nit moor so as fröier. Iek hääbe dät säärm mee belieuwed, dät aan Wäänt so jädden wier een Bouk fon Karl May uutleende wüül. Man Pestoor sien Liesbeth in uus Borromäus-Bibliothek kwaad tou dän Littje: „Dat kummt nich in Froage, du skast uk moal wat anderes läsen!“ Hie kreech “Quo vadis“ mee ätter Huus, deer roate dät neen Juunbaalen. Heinz noom do sin Taaskendouk uut de Taaske un wiskede sien Troonen ou. „Leesen is een Gefoahr foar ju Dummheit“, meent een Leiterin fon’n Bibliothek. Ju häd gjucht. Truch Leesen wät me sofuul wies un dät is oafter so sponnend, dät me ju Wareld uum sik tou ferjät. Iek hääbe fon Bäiden oun jädden leese moat, man wie doasten wätseldeeges nit leese, dan moasten wie wät dwo. Man mien Suster un iek dieden dät daach stilkens. Uus Määme kude dät rauelk sjoo, ju moate uk jädden Bouke liede, man uus Baabe, die hiede deer uk niks foar uurich. Deeruum paasden wie immer ap, dät hie dan nit in uus Naite koom. Dälich, wier dät so uuremäite ful Bouke rakt, mout sofuul appe Beene stoalt wäide, dät überhaupt wier leesen wät. In uus Tied geen dät sunner Rekloame, man do roate dät uk noch neen Fernsehen un neen Internet.

Gräitje uut Roomelse

- 17.04.2010 - Mien Skoarten kreegen blaue Suldoatenknoope

- Wo dumm Bäidene uk toumäts weese konnen
- Altied, wan do Määme nit inne waas, hiede Gräitje do bäästen Ideen

Suldoatenknoope, so namme wie uk wäil wüülde Bloumen, do wie an wäite Steeden anne Slootskaante of in Weedentou sjoon kriege. Nu hääbe iek al fuul Ljude fräiged, of jo düsse Bloumen uk kanne. Man, neen Moanske wiste bit nu mäd dän Noome foar ju Bloume wät ountoufangen. Oaber, as wie knu bie Pyt Kramer in Wäästfräislound wieren, do wude ich fuundich. Deer stuud daach wuddelk un Goads in een Bouk uur Biologie ieuwenske een Bloume, fon Pyt mäd de Hounde schrieuwen: Suldoatenknoope. Wät waas iek bliede! Äntelk wiste nu wäl, dät wie ju Bloume „Gemeiner Teufelsabbiss“, hier bie uus uk Suldoatenknoope, namme. Düsse Bloume hääd ‘n runden, rubberigen Blöitenkop, juusso as do Knoope, do anne Suldoatenjikkele sieten. As litjet Wucht hääbe iek fröier insen in Freers Weede sun Truust fon düsse Blumen plukked un mee ätter Huus nuumen. Deer studen jo nu inne Woase appe Disk. Fluch saach dät uut, iek moaste mie do Knoope altied wier bekiekje. Man, insen koom iek ap ju Idee, daach moal tou fersäiken, do Suldoatenknoope annewaine tou ferweenden. Altied, wan uus Määme nit inne waas, hiede iek do bäästen Ideen. Dan fäl mie immer wier wät Urses ien. So wieren an düssen Ättermiddai do Suldoatenknoope anne Riege. Fillicht liet dät ja wäil fluch, wan iek do an mien Drachtenskoarten säide. So flugge Knoope kuden wäil ‘n Zieroat weese. Dät uurliech iek mie uk nit loange, hoalde mien poar Skoarten, do iek tou ju Tied bloot hiede, uut Skap. Gau sneed iek do roare Knoope ou. Gans fersichtich haäbe iek do blaue Blöiten mäd fiene Stääke anne Skoarten säid. lek waas noch nit gans deermäd kloar, as uus Määme wier ienkoom. Ju bekeek mien Kunste, heelt deerfon oaber nit altoufuul. Määme broachte dät uk kloar, mie tou uurtjuugen, dät sukke Knoope neen Skoarte hoolde kuden. Somäd hääbe iek dan do oolden Knoope wier häärsoacht un anne Drachten fon mien Skoarten wier ansäid. Man Määme moate kweede, wät ju wüül, do Suldoatenknoope lieten ful flugger un wieren uk aal gliek. An mien Skoarten sieten aal ferskiedene Knoope, do wie juust so hieden in ju läipe Tied. Flugge Knoope roate dät eerste wier inne Winkele, as die Krieg uut waas.

Gräitje uut Roomelse

- 10.04.2010 - Mien froaie Kommunionklood koom in ‘n Plunnesäk

- Wieruum uus Määme mäd mie skuulden häd

Ädder genouch tou’n Wieten Sundai hiede mien Fadderske, Tante Adele, mie ‘n Paket soant. Wät was dät foar’n Bliedskup, as iek säärm dät uutpakje doaste. Göitjen foar mien Kommunionklood liech in dät Paket. Dät was Samt, in sun froai Blau – gans wunnerboar! Mien Bääsjemäme säide mien Klood, un Wieten Sundai geen iek gans stolt mäd mien froaie Samtklood ätere Särke tou mien eerste Heilige Kommunion. As wie wier ienkomen fon ‘t Hochamt, moaste iek fluks ‘n Skoarte foarbiende, uumdät iek nit dät goude Klood beklaarde. Iek hääbe mie dän Dai nit besmeert, un so kude dät Stuk in mien Skap kuume. Dän Suumer deerap hieden wie Gelägenhaid, mäd uus Unkel Hermann ätter Molbergen tou fiehren. BW Roomelse spielde deer Foutball. Oh, wät was uus Määme bliede, ju fraude sik ap dät Wiersjon mäd hiere Früündin Maria. Säärm hieden wie doch neen Auto. „Hermann, kum wät eer ätter us tou, wie drinke dan bie uus noch Tee“, kwaaad us Määme tou hiere Bruur. So hääbe wie foardäm Tee droanken un Äidbäiekouke ieten. Iek doaste dan eerst mien Fjauerhochtiedsklood ounluuke. Dan geen dät al gau los in Richtung Molbergen. Ju Foahrt stuud oaber unner naan gouden Stiern. Eerst floog ‘n littjen Steen inne Autoskieuwe, un bie älke Meter wude dät Gat ine Skieuwe gratter, bit uus Unkel niks mor sjoo kude un dät ganse Gläs kuut hauen häd. Kuut foar uus Ziel koom dät twäide Malör ap uus tou. Iek moaste toumoal späie. Sun grooten Gulp Äidbäiekouke liech ap mien goude Samtklood. Määme remänterde: „Wierum hääst du nit kweeden, dät die eeuwel is, dan hieden wie daach uutstiege kuud.“ Oaber, iek hiede goud meekriegen, dät wie anne leete Kaante wieren wägen dät Foutbaalspil un toachte: Dät skäl wäil goudgunge, wie sunt ja fluks deer. As wie wier ienkoomen, häd Määme mien Fjauerhochtiedsklood fluks appe Steede waasken. Ätterdäm loundede dät juuroabelgoude Stuk in ‘n Plunnesäk. Dät waas niks moor wäid. Wät häd mie dät spiet!

Gräitje uut Roomelse

- 03.04.2010 - Ju stille Wiek in oolde Tieden waas still

- An Gräintuunsdai, an ‘n Stille Fräindai un an Sneeuwende foar Paasken wude fästed
- Dälich is dät alles uurs. Foar ful Ljude fangt Paasken mäd Feten of Urlaub oun

Do träi stille Deege – Gräintuunsdai, Stille Fräindai un Sneeuwende foar Paasken – wieren in oolde Tieden Deege foar do Ferstuurwene. Do Greewe wuden mäd wäihden Buskboom bestikked, un seeuwens bit leet inne Noacht geen Prozessionen uum dän Säärkhoaf. Deerbie wude eenseld of mäd moorere Ljude Rousenkrans beeded. Naagends doaste Hallaam moaked wäide. Radio doaste nit spielje, wie doasten nit sjunge, Klöaterjen mäd Täller un Teekoppe bie ‘t Ouwasken doaste nit weese, un wie Bäidene doasten bie ‘t Spieljen nit luud weese. Stille Fräindai doaste nit moal Wäske buute anne Liene bie fällen Wiend klatterje, dan moaste ju eenfach an düssen Dai ounuumen wäide, of ju nu druuch waas of nit. Inne Säärke sweeg ju Pingel, un do Klokken hougeden uk nit tou kläppen. Wan wie as Bäidene moal ferjieten un uunrästich of uus fertörnden, dan wude fluks stromm kweeden: „Stil, uus liebe Heiland is stuurwen!” Dälich is dät alles uurs. Nu jäld die upperste Dai fon ju stille Wiek, die „stille Fräindai“ tou dät „verlängerte Wochenende“. Foar ful Ljude fangt dan al Paasken mäd Disko un Feten of Urlaub ap Mallorca of uursannewaine oun. Foar uus waas dät naan säärliken Fierdai, man foar do Lutherske. An düssen gesätzlike Dai doaste oaber nit oarbaided wäide. Ful Ljude störden sik nit deran un wieren maast bute inne Tuun topugoang. Wie oaber nit. Stuuw ieuwenske uus woonde een evangelische Familie, un do wüülen wie fonsäärm nit seer dwo. Uus Baabe geen an düssen Dai, wan dät angunge kude, wied wäch inne Foan tou Oubunkjen. Uus Määme un wie Bäidene hääbe in Huus skummelt. Die Paaskehoase wüül ja kuume, un dan moaste fonsäärm alles süüwer weese. An dän Fräindai geenen wie uk noch in Onnols Dannen, uum Moss tou hoaljen foar soogen Nääste. Wie hieden dät aal so drock as do Hannen foar Paasken. Do moasten aal man tou Oaiere lääse, uumdät wie an do Fierdeege sääd Oaiere iete kuden. Uus Bäidene wude ountäld, nit so fuul deerfon tou ieten, dan kreegen wie Seere. Do bunte hääbe wie fonsäärm fluks ieten un bit dälich ap do Seere täiwt. Man, wie kreegen uk räie Oaiere bie do Ljude, do wie Poolmsundai ‘n Poolmstok broacht hieden. Uus Oolden frauden sik deeruur. Deerfon kuden jo ja wier een Mäiltied moakje, man uus Bäidene hoagede dät fonsäärm nit. Ju ganse Wieke foar Paasken slurrden do junge Ljude Buske un Takken fon ouhauene Boome touhoope foar dät groote Paaskefjuur. Älke Buur roate ‘n Skoof Sträi deertou un uk wäil Jäild, uum loose Taarfeete tou koopjen. Dän lääsde Dai wude dät Paaskefjuur apfläid. Loagenwiese koom dät Sträi twiske do Buske un Takken. N’loange Laadere wude an dän Bäält stoalt, uum do lääsde Struuke ätter buppen tou brangen. In oolde Tieden hääbe uus Foarfoaren dät Paaskefjuur bloot ap bestimmde Bierige oubaant. Sukke sunt uk deerätter benammt wuden, so as die Paaskebierich twiske Roomelse un Boaljene.

Gräitje uut Roomelse

- 27.03.2010 - Nu hääbe wie al wier moal Poolmsundai

- Wät Gräitje so läip benoart
- Bääsjes groote Finsterboank stuud ful mäd bunte Stokke

So gau gungt ju Tied foarbie. Fröier hieden wie dät um düsse Tied drok. Dan moasten do Poolmstokke kloor moaked wäide. Do wieren oaber nit so juuroabel un apwändich un froai as dälich. Gans eenfach wieren do, äntweder mäd Lindbeend uumwikkeld of mäd bunt Päpier. Apstuuns wäide Poolmstokke in ‘n Winkel kooped. Sun Moite moakje sik do Oolden dälich nit moor. Wie frauden uus as Bäiden ap Poolmsundai. Inne ganse Noaber- un Ferwandskup broachten wie do bunte Buskboomstokke. Allerweegens roate dät een Swäitigaid, un tou Paasken hoalden wie uus dan Oaiere ou. Een Jiehr roate dät bie uus Bääsjemääme tou düssen Dai wät Besunners. Ju hiede säärm Bumse un Slikkerstangen moaked. Ohm August hiede hier littje Holtpriggen moaked. Deermäd geen Bääsjemääme inne Ponne mäd dän Bumskliester un kloor wieren smoakelge Slikkerstanden. Do uus Oma dän Dai mäd ‘n Poolmstok bliede moakeden, do kreegen wie Slikkerstangen. Dät spriek sik gau hääruume unner aal do Bäidene uum uus tou. Bääsjes groote Finsterboank stuud ful mäd bunte Stokke. Deeruur waas ju stolt un bliede, man Akkewülkes Bääsje nit. Ju hiede fon hiere Bäidensbäidene nit moal aan Stok kriegen. Do wieren aal bie uus Oma loundet. So moonich aan Poolmstok is in düt Jiehr nit deer waikeemen, wier hie wai skuul. Dät wieren do betüümde Tieden, wie moaten aal so jädden Swäites. Nu, wier dät so fuul Läkkeräien rakt, kriege wie oaber al jiehreloang nit aan eenstigen Poolmstok. Dät spiet mie, oaber bie uus rakt dät neen Bäidene moor, do sunt al aal groot.

Gräitje uut Roomelse

- 20.03.2010 - ‘n uunferwoar Äkstroa ap uus Heimat-Äiwend

- Gräitje wüül mäd dät Diert ful ljauer telefonierje
- Aal do fuulen Ljude hääbe grääsich luud laached

As wie bee Sundai-Middai anne Disk sieten, fräigede uus Harald mie: „Mama, wo waas dät jäärsene dan ap ‘n Heimat-Äiwend?“ „Jä“, kwaad iek, „iek koom uum Ketier ätter alwen ien, gans noachtern oaber mäd ‘n fullen Buuk. Wät meenst Du wäil, dät roate Snippelboone uut Fät, un Du waast ja wäil, dät is mien allerljoofste Truchnunner- Ieten, as wan jo dät wist hääbe. Iek hääbe träi fulle Sljoo ful ieten, so goud häd dät Ieten smoaket.“ „Wieren ful Ljude deer“, wüül min Wäänt noch wiete. „Ju ganse Aula waas ful Moansken. Am bäästen hääbe mie do Bäidene uut dee Kindergarten gefaalen. Dät hääbe do so froai foardrain.“ „Un wo hääbe Jie soangen, waas Maria mäd jou goud toufree? „Uk bie uus häd dät alles goud klappt, so as altied. Bääte dän Vorhang hiede uus Chorleiterin ju Idee, Anneleen un hiere Mon un uus Meenteboas een Ständchen tou brangen. Do bee hieden an düssen Dai hiere Wärskupsdai. Wie aal muuge do bee aiske jädden liede, un aal wieren deermäd fluks enfersteen. „Man, wie mouten dan foardäm dät ieuwen antälle, uurs wieten do Ljude ja nit, foar wäl wie „Hooch soll’n sie leben“ sjunge. Gretchen, dät koast Du wäil moakje.“ Fonsäärm, dät wüül iek ja wäil. So geen die Vorhang biesiede, iek triet ätter foaren un fäng oun, tou fertällen. „Noa“, meende do uus Boas fonne Seelter Buund, „Gretchen, Du moast een Mikrofon hääbe.“ „Läit man, Heini“, wänkede iek ou, „iek kon dät wäil sunner sun Diert, iek hääbe al moal sun Mikrofon ap ‘n Senioren-Ättermiddai fon uus Pestoor inne Hound tait kriegen, un iek hääbe mie dät dan an ‘t Oor heelden, un aal hääbe mie do uutlaached.“ Dät nutsede niks, iek kreech dän Stängel mäd ‘n rooden Baal inne Hounde un kuud äntelk ounfange. Un, wät waas, iek heelt dät Diert wier an ‘t Oor, as wan iek telefonierje wüül. Aal do fuulen Ljude hääbe grääsich luud laached, un iek hiede mie ja wäil skoomje moast. Oaber noa, dät hääbe iek nit däin, dät waas so snurrich! Mien Früündin Mini meende gans sicher, dät hiede iek äkstroa so däin, so as ‘n Sketch. Do moaste iek säärm uur mie laachje un kwaad: „Noa Ljude, nu bän iek daach wuddelk oold.“ Un aan fon mien Suune stoalde fääst: „Oh, Määme, wät peinlich!“

Gräitje uut Roomelse

- 13.03.2010 - Kilmerstuute häd altied mäd Silme tou dwoon

- Wät Gräitje gans un goar nit liede mai
- Fröier koomen Ljude eerst dan, uum dän näje Puppe tou bekiekjen, wan die dööpt wuden waas

Wanner in uus Gägend een Määme aan Kilmerstuute kriegen häd, uumdät bie hier een Bäiden apsteen waas, weet iek nit. Ju Moude is bie uus oaber noch nit oold. Wie as Bäidene koanden dät nit. Wan die Stork bie uus weesen waas, dan koomen Früünde un Noabere bie uus un dan broachten smoals Koafjebesküüt foar uus Määme un foar dät Litje fillicht een Strampelbukse in Blau of Rosa, ferstoant sik, Blau foar ‘n Wäänt un Rosa foar ‘n Wucht. So froaie Faawen un Fonsuuns as dälich hääbe iek toufoarne nit blouked. In een Chronik hääbe iek knu oaber leesen, dät in een Täärp al uum 1900 die Kilmerstuute fon alle Noabere mädnunner broacht wuden is. Die liech do oaber noch nit ap een Laadere as dälich. Noa, die wude in aan grooten Kurich broacht. In düssen hieden uk altied aan of twäin Petäljen Fusel lain, uumdät die näie Baabe sik nit skoomje moaste, wan hie juust naan Sluk in Huus hiede. Dälich is dät Kilmerstuute-Uutbrangen neen sozial Dwoon moor. Oaber, iek fiende dät goud, wan sik Noabere of Früünde mäd do Oolden fraue, wan jo man bloot nit al tou wäit un so leet ankuume, so as dät wäil gans oafter is. Sukke gesällige Boskuppe wäide dälich ja soacht, un somäd rakt dät uk al dän Oma-Stuute. Fillicht hääbe Bääsemääme un Bääsjebaabe bie ju Geburt juustso läip lieden as ju Määme. Deeruum gonne iek do uk gans jädden sun Stuute. Wan oaber, so as dät knu eerst uursannewaine geböard weese skäl, wier Jägere hiere Jagdkollege aan Stuute broachten, uumdät sien Tieuwe soogen prachtige Huunde smieten hiede, dan gungt dät oaber daach fulst tou wied. Dät is wäil so uut Uunbetoachtweesen geböard, dan Kilmer häd altied noch mäd Dööpe tou dwoon. Fröier koomen Ljude eerst dan, uum dän näie Puppe tou bekiekjen, wan die dööpt wuden waas, nit eer. Ju Silme wude oaber al fluks foarnuumen, oafter aal, wan ju Määme noch ap Bääd liech. Iek mai aiske jädden Dierte liede, oaber n’Kilmerstuute foar n’Tieuwe un Adventskaländer foar Huunde, dät gungt mie säärm oaber daach n’bittje tou wied.

Gräitje uut Roomelse

- 06.03.2010 - Wierrum do druuge Tuwwelke so glinsterden

- Paasken doasten wie Bäidene Ieten sjoode
- Mäd sien skärp Löwensoaks sneed hie ‘n gouden Striepe Späk uut de Wüüme

Uus Määme hiede ‘näien Suumermoantel kriegen, deertou paasend ‘n Sträihoud mäd ‘n Vijöölken-Druust anne Siede un ‘n Gediene foar ‘t Gesicht. Do näien Seeken wüül Määme uk al fluks ounluuke, wan ju Paasken ättere Froumisse geen. Wie Bäidene moaten dät oaber altied so jädden sjoo, wan Foulke un Bernd, smoals mädnunner toufout ättere Homisse geenen. Wieruum wüül uus Määme wäil nit mäd Baabe ättere Säärke gunge? Insen sneeuwndeeges fräigede iek hier eenfach un kreech tou Oantwoud: „Jämann, wäl sjut dan ums Middai-Ieten?“ „Wie, meende iek, wie sunt al groot. Bernd, Anni un iek konnen dät.“ „Wan jie dät meene“, kwaad uus Määme, „dan gunge iek mäiden mäd uus Baabe ättere Säärke.“ Oh, wät wieren wie bliede, wie doasten alleenich sjoode. Määme hiede uus kweeden: „Uum Ketier ätter alwen sätte jie do Tuwwelke ap’t Fjuur, die Pot is kant un kloor, uk Soalt is deeroane. Wie lusterden goud tou, un wät wieren wie dan bliede, as uus Oolden mädnunner in hiere näie Stoat uus Säärke tougeenen. Nu keeken wie aluundan ättere Klokke, uumdät wie joa uk alles gjucht moakeden. Dan waas dät al gau so wied, do Tuwwelke moasten ap ‘t Fjuur. Ättern Sät noom us Bernd noch moal dän Steelpe fonne Pot, uum tou kiekjen, of dät Ieten al sood. Dan stoalde hie gans ferschräkt fääst, dät Määme gans sicher noch wät ferjeeten hiede. Blouked hiede min Bruur dät alle Deege, dät uus Määme altied noch ‘n’ Stuk Späk uut de Wüüme hoalde, dät dan uk meee inne Ietenpot koom. Seeden Späk moate uus Baabe daach so jädden. Dät doaste ja nit failje, dan ron him dälich ja nit dät Fat uume Muule tou un dät ap Paasken! Beernd hoalde mäd de Gaffel ‘n Rieuwel mäd ju Siede geilen Späk uut de Wüüme. Mäd sien skärp Löwensoaks sneed hie nu ‘n gouden Striepe ou, un die koom dan buppe ap do Tuwwelke. Nu fäilde uus Bernd sik oaber, dät hie dän Failer noch tou gjuchter Tied fääststoald hiede. Wät wüül Määme sik wäil fraue. Truch uus Ruuten inne Köakene saagen wie, dät uusen al wier ienkoomen. Do Tällere studen al appe Disk, un Määme moaste bloot noch do Tuwwelke oujoote. Dät hiede ju uus strom ferbeeden. Ju wunnerde sik deerbie, dät sofuul Fat-Oogene in ‘n Spöilsteen ronnen. Ju keek deeruum in dän Pot un jammerde bedröiwed: „Oh Gommes, wäl häd dan dän goude Späk deeroun däin?“ „Iek“, ruup uus Beernd gans unscheeldich, „Määme, dät dääst du daach uk alle Deege!“ „Noa, min Wäänt, wan dät druuge Tuwwelke rakt, dat rakt dät daach uk Stip!“ Määme hiede sik wier bedoart un hoalde dan dän Pot mäd Swinnebroaden uut de Käller. Deertou roate nu fon Späk-Fat glimmjende Tuwwelke un Roodkool. Paasken schäl me daach bliede weese un nit dul. Deeruum häd Määme uk nit schuulden. Die hoolichgoare Späk koom Paaske-Täisdai inne Aatesoppe.

Gräitje uut Roomelse

- 27.02.2010 - Sun Besäik läite iek nit wier in mien Huus

- Wieruum min Noaber Päiter nit wierkuume duurt
- „Iek mai wäil ju Wintertied, dan kon me sik so gjucht ferhoalje, froai mollig inne Stoowe sitte“

Nit bloot iek bän bliede, dät dät nit moor snäit un fjust. Iek mai wäil ju Wintertied. Dan kon me sik so gjucht ferhoalje. Froai mollig uk deeges inne Stoowe sitte, Olympia bekiekje un deerbie braidje. Fjautien Poor Hoose hääbe iek bit nu al innuner pröakeld. Man, die Besäik alle Äiwende, dat paasede mie gans un goar nit. Man, iek moate Päiter nit foar de Doore stounde läite. Dät waas so koold, un sien oaine Bude sunner Heizung waas him wäil tou uunkemoudich. Hie meende dät sicher goud mäd mie. Hie weet wäil, dät iek uk altied alleenich mien Äiwende ferbrange. Besäik is as ‘n Fisk, an trääden Dai fangt hie oun tou stjunken. Ätter aal do Äiwende mäd uus Noaber stoank mie dät middlerwiele al gans gewaltich. Hie diede mie ja niks, man hie boalde neen Woud mäd mie. Tou Ieten un Drinken wüül hie uk niks, oaber ‘n Kümmken woorme swäite Moalk mai hie aiske jädden. Toumäts sliep hie so ieuwenske mie uk wäil moal ‘n Skoaft ien, man iek uk wäil. Hie bleeuw smoals gjucht loange bie mie, iek moaste him alle Äiwende leet kweede, dät iek nu ap Bääd wol. Dan broachte iek him, so as dät sik foar uus wäil heerd, foar de Doore. As iek eerjäärsene smäidens in min Boadekoomer koom, do stoank dät deer oarich. Dät kude bloot fon min Besäik kuume, die waas dän Äiwend foardäm uk uut de Bukse weesen. Deer is wät foarbiegeen, toachte iek. Fluks fäng iek oun tou feideljen un moakede deerätter mien Koafjemäskine tougoang. Nu geen iek wier ättern Klo un wunnerde mie, dät dät deer altied noch rook. Nu unnersoachte iek dän ganse Ruum un süüh is deer! In mien Duuske liech sun littjen Flotten-Heinrich-Ponkuuke. Nu leeuwe jie sicher uk, dät dät stoank. Mien Doore blift fon nu oun ap Slot. Wan mie nu wäil säiwends besäike wol, die mout pingelje. Dät kon Päiter oaber nit, die lopt ap fjauer swotte Fäite. Die äärme Kärdel is al so oold un mai neen Keelde. Dät däd mie so läid, man dät hiede hie sik oaber eer uurlääse moast.

Gräitje uut Roomelse

- 20.02.2010 - Besäik inne Noacht in Muller’s Koomer

- Wieruum Heini do woak wuden is un neen Raue kreeg
- Sst! Sst! Sst! So geen dät al wäil boalde n‘hoolwe Uure loang

Do maaste Ljude hääbe de Snuute nu so läiweloa ful fon dän Winter mäd so fuul Snee. Man uk noch in mien Bäidenstied waas dät so gans normoal. Die Winter mäd Keelde un Snee fäng ädder oun un heerde oafter inne Meert eerst ap. Heinz häd mie knu düsse Geschichte fertäld, ju goud weer weese kon: Muller’s Heini hiede inne Winter hilked. Dät waas so goadelk foar him. Seeuwends geen dät junge Poor tou gjuchte Tied ap Bääd, un uumdät dät dan so koold waas, kroopen bee ticht bienunner in een Bääd. Do Wooge in hiere Koomer wieren wät fuchtich, dät Fachwierkholt altied wäit un klomm. Nu glitsernden do Wooge un funkelnden fon Ies. Mullers hieden hier Wierk ap Steede, man 1925 roate dät bie uus ap’t Lound noch neen Woaterkloo. Uk bie Mullers stuud do n’Noachtwoase unner’t Bääd, un snoachens, wan Nood an Mon of an Wieuwmoansk waas, dan diede die hoandlike Pot sin Tjoonst. Dät waas in n’Feeber, die Aastewiend huulde uum’t Huus tou, un do Sneeflokken stoowen, as Heini snoachens apwoakede un lusterde. Besäik inne Noacht? Dät kuud daach wäil nit angunge, toachte hie. Sst! Sst! Sst! So geen dät nu al wäil boalde n’hoolwe Uure loang. „Marie!“ kwaad hie, „woak ap un lustere is, iek leeuwe, wie hääbe Besäik.“ Marie, so uut dän Släip rieten, brummde: „Iek heere niks!“ Man dät geen fääre mäd dät Sst! Sst! Sst!. „Jee, nu heere iek uk wät“, kwaad ju, un bee kuden sik nit toanke, wierhäär dät Sst koom. Heini stuud ap un stikkede dät Schienfät tougoang. Hie luchtede deermäd in alle Timpen fonne Koomer, foont oaber niks, wät ferdächtich waas. Wan hie dät Lucht uutpuustede, dan geen dät mäd dät Sst! Sst! Sst! wier fon foaren loos. Bee kreegen neen Raue moor. Nu stuud Heini noch insen ap, look ju Woase unner’t Bääd wäch – un süüh: Die Pot waas hoolich ful un tichtfäärsen. Deer siet daach wuddelk een littje Muus ap’t Ies un waas an’t Sköaweljen. Hän un häär geen dät mäd ju Muus – fon links ätter gjuchts, fon foare ätter bääten. Sst! Sst! Sst!! „Kiek, Besäik inne Noacht“, kwaad Heini. Un aas hie dän Pot mäd dät Ies un mäd ju Muus hoochnoom, kroop dät Diert noodelk an dän Rand. „Du Däuker“, kwaad Heini, sköawelje in uus Koomer un uus ju Raue steele.“ Hie druuch dän Pispot ätter buuten, häu him insen anne Muure, so dät dät Ies un ju Muus appe Mjukshoage fällen un kwaad: „So, deer koast du fääre sköawelje!“

Gräitje uut Rommelse

- 13.02.2010 - Die Fljoogenpilz ap ‘n Maskenball in Idafehn

- Wieruum Gräitje uut Roomelse ju Lust ap Karneval fergeen is
- Iek skuul mie skoomje, mäd sun kuut Klood ättern Doans tou gunge

Tou ju Tied roate dät bie uus in Roomelse noch naan Skebällenskopball, oaber wäil bie Kroamer in Idafehn. Iek oarbaidede do bie de Moorkultur. Gisela, mien Kollegin, fräigede mie insen, of iek nit ferklooded mäd hiere Suster ätter sun Ball gunge wüül. Agnes moate nit jädden alleenich gunge. Fonsäärm moate iek dät jädden meemoakje, man iek moaste eerst mien Oolden fräigje. Deermäd hiede iek nit reekent, iek doarste! Fon Ferkloodjen hiede iek oaber jo niks kweeden. Iek meende, dät hougeden Baabe un Määme ja uk goar nit tou wieten. Dät hiede goud muugelk weese kuud, dät jo dan nit deermäd ienfersteen weesen wieren. Mutti Koch broachte foar mien Klood Göitjen fon Gehrels in Oldenburg mee, roode Siede mäd wiete Kuddele. Giselas Määme säide deerfon foar mie een Kostüm as Fljoogenpils tougjuchte. Agnes geen as Lohengrin, ju noom sogoar hiere Swoan Elsa mee inne Soal. Iek fäilde mie oaber goar nit so goud ap dän Ball. Mäd gans ful Nood toachte iek altied deeran, wan mien Oolden deer man nit bääte kuume. In Idafehn koanden mie do Ljude ja nit, toachte iek bie mie, ampaat nit, uumdät iek ja ‘n Skebällenkop foar ‘t Gesicht hiede. Dät waas sicher uk wäil aal goud geen, wan min Früünd mie man nit aal egoalwäch tou ‘n Doansjen aphoald hiede. Dät hiede hie ljauer an düssen Eeuwend nit dwoo moast. Deer wieren uk wuddelk noch moor Wuchtere un Wäänte uut uus Täärp bie Kroamer, oaber nit ferkloodet. Dät waas do bie uus noch wät Besunners. Uurnoachtet hääbe iek dan bie Gisela. Dän uur Dai waas Sundai. Baabe un Määme wieren ättere Froumisse weesen. Jo koomen mäd ju Näiegaid wier ien un täiweden al dul un ful ap mie. Bit tou de Homisse skuul iek wier in Huus weese. Iek moaste ja fonsäärm uk ättere Säärke. Fluks geen dät Sjafüüser loos. Wät hääbe iek do tou heeren kriegen. Iek skuul mie skoomje, mäd sun kuut Klood ättern Doans tou gunge. Deerbie waas an mie neen noakede Häid tou sjoon, bloot mien Ierme un Hounde wieren bloot, un so kuut waas dät Klood uk nit. Sietdäm is mie ju Lust ap Karneval un Maskenball fergeen. Dän Spoas häd mie die Kliffker fon domoals ferduurwen. Un wan iek mie dät dälich so bekiekje, wofuul noakede Häid toumäts tou sjoon is, nit bloot inne Suumer, allerweegense, nit bloot an ‘n Strand, uk wäil inne Säärke un bie ‘n Bräid un Trauzeugen foar ‘t Oalter! Dät is nu gans normoal. So konnen sik do Tieden annerje!

Gräitje uut Roomelse

- 06.02.2010 - Fässel-Äiwend: Ju groote seelterske Feroarigaid

- „Runkel, Runkel, Runkel, in ‘n Swienemors is ‘t dunkel“
- So groaw boalden do Ljude wisse nit

Düt Fäst wude fröier un aleer bit tou dät Jiehr 1840 noch gans besunners fiert. Befoar ju Fäästetied ounfäng, wüülen do Ljude in ‘t Seelterlound noch insen wät appe Beene staale. So ferbroachten jo do lääsde Deeke foar Ääske-Middewiek in groote Bliedskup. Dän lääsde Moundai foar ju Fäästetied, an’n FässelÄiwend, wieren Gängeler (Sammler) unnerwains. Rägel waas, dät älke Huus do een Wust un two Oaiere roate of uk wäil Jäild. Mien Bääsjemääme häd mie deerfon een Geschichte fertäld. Ju gungt so: Bäike un Sienke, two oolde Möien, woonden toufoarne lifalleenich in een oold Huus. Bäike waas noch ful gieziger as hiere Suster. Ju hiede al loange Nood foar do Gängeler. Al ädder genouch broachte ju hiere Mätwuste un dän tjukke Skinke in ‘t Hofäk un liet bloot een Stuk inne Wüüme hoangje. Ju wüül eenfach niks miste. Wilst Bäike buute dän Hannestaal ticht moakede, wieren do Gängeler al deer bie Sienke inne Köakene. Sunner uum wät tou biddjen, noom aan fon do Kärdele mäd de Gaffel dät lääsde Stuk fonne Wüüme un ronn gau deermäd wäch. Do Gängler-Wuchtere un Wäänte ronnen an ‘t Bakhuus loangs un dät loange Tuunpaad addeel un laacheden aal man tou. Intwiske waas Bäike wier ienkeemen, keek fluks uumehooch, smeet hiere Hoske uut un ronn ap Hosokke truch ju Littjedoore bääte do Sammlere ien. In ‘t fälle Loopen böalkede Bäike aal man tou: Iek wol „mien Jaaderstuk wierhääbe, iek wol mien Jaaderstuk wierhääbe“. Noa, dät häd ju nit wierkriegen, Bäike kude do Ljude nit beloope. Nit hiere, oaber dät Jaaderstuk fon hiere Bäist waas ju los. Fon düssen Bruuk wude knu al inne Saitengen fertäld. Deer waas dan uk een Geriemsel: „Runkel, Runkel, Runkel, in ‘n Swienemors is ‘t dunkel.“ Deerfon häd mien Bääsje mie niks fertäld un uk in Bröring sien Bouk „Das Saterland fon 1901“ stoant deerfon niks. Sukke Woude noomen Seelter nit inne Muule, dät waas unkeusch. Düt Gerunkel is ja uk ap Plattdüütsk, kon somäd nit uut ‘t Seelterlound weese. Oaber uk Ljude, do Platt boalden, hieden wildäge nit so groawe Woude. Un uurigens: In älke Iers is dät tjuusterch, nit bloot in ‘n Swinne-Iers.

Gräitje uut Roomelse

- 30.01.2010 - Feroarigaid ap Onnols Poul inne Winter

- Of dät wuddelk so weer?
- Iek hiede neen Sköawele

Uus Bäidene paasede dät domoals goar nit, wan allere Ljude sik altied wier wät fon fröier un aleer fertälden. Dät waas uus tou loangwielich. Dät waas nit dät Fertällen wäit, meenden wie wäil. Man nu, in uus Oaler, sunt wie säärm tougoang un besinne uus oafter wier an Seeken fon toufoarne, uns uus oaine Bäidene wollen dät fillicht uk goar nit heere. Knu waas min Bruur ap Boskup bie mie. „Waast Du noch, Gretchen, as wie fröier uum düsse Tied ap Onnols Poul sköawelden?“, fräigede hie mie. Hubert is fjauer Jiehre junger as iek. Hie häd dät Sköaweljen wäil leerd, do waas die Krieg uut. Iek hiede neen Sköawele. So hjääbe iek bloot ap ‘t Ies glitsked mäd Hoaske toumäts, uk wäil mäd Huusskoue. Ful Bliedskup hääbe wie ap dän Poul häiwed. Die liech midde in Onnols Dannen, juut deer, wier Waskönig sien näie Halle apstaale wol. Do hooge Dannen rund uumtetou heelten uk ful Wiend ou, foar aal’n, wan die uut ‘t Aaste koom. Wan die groote Ulwert fon buppen ap dät Ies keek, häd hie sik wildäge uk so fraut as wie Bäidene uus uur ju groote Feroarigaid ap dät tichtfäärsene Woater. Dät waas dan säiwends so ljoacht buute, un wie doasten bit tou Bäädegungenstied uus ap dän Poul fergnöigje. „Ful Spoas roate dät noch buppedäm, wan aan fon do Wäänte aan gunge läite moaste“, wiste Hubert, „die sköawelde dan fluks fon ‘t Ies ou äätere Kaante tou. Deer stuud dan smoals al gau Krömer mäd sien Fjuurtjuch un täiwde al jädden ap sien Stjunkere. Do moasten dan riegewäch hiere Iers stromm moakje. So as die Wiend bääte uutkoom, hiede Krömer sien Fjuur tougoang un hjeelt dät dan smoals foar dän Uutpuff. Gretchen, Du leeuwst nit, wät dät foar’n flugge blaue Flamme roate.“ Iek säärm hääbe dät nit blouked, weet so nit, of dät angunge kon. Man, min Bruur waas ‘n Tiedloang Skipper. So mai dät ja uk wäil „Seemannsgarn“ weese. Wät meene Jie?

Gräitje uut Roomelse

- 23.01.2010 - Wieruum dät littje Wucht roarde

- Do läip strommen Wintere fröier un aleer
- Älk weet, wo seer Nailekällen dwo kon. Wo kude iek wäil so dum weese?

Wät waas dät do foar ‘n froaien Dai. Dät is al loange häär. Mien Wucht geen do noch ättere littje Skoule. Ju Natur hiede sik ‘n wiet Klood ounleeken. Uus riesene Boom waas gans mäd wieten Sukker beleeken, dän ganse Dai, uk seeuwends noch. Wie meene, dät is koold buute. Man, wät skäln do Ljude in Sibirien kweede? Deer inne Huuse hoanged apstuuns tjuk Snee anne Binnermuuren. Iek hääbe leesen, do Wulwe kuume do Moansken naier, jo fiende niks moor tou freeten. 40 Stuk wuden al doodmoaked. Dät is oaber läip. In uus Bäidenstied roate dät bie uus uk stromme Wintere, wäil loange nit so koolde as in Sibirien. Oaber, bie uus inne Släipkoomer glinsterden do Muuren fon Keelde. Uus Bupperbääd waas smäidens deer fäärsen, wier wie ap ommed hieden. Bloot aan Ruum hieden wie, wier dät uuremäite woorm waas, inne Köakene. Seeuwends noomen wie ‘n heeten Baksteen in ‘n Hoandouk of in Zeitungspepier wikkeld, mee in uus Lääsekant, in uus klomme Bääd. Gummipulle hieden wie bloot een. Dät waas ‘n Oarigaid, wan so een snoachens moal stukken geen waas! Iek weet noch gans seküür, wo mien littje Wucht insen in sun koolden Winter fonne Skoule ienkoom. Unnerwains waas dät ounfangt tou rienen. Ju ganse Natur waas in Höidie mäd bloank Ies uurleeken, uk uus Magda. Iek geen hier toumäite un moakede hier de Huusdoore eepen, un ju stuud dan foar mie as een Ieswucht. Wie bee wiete noch, wät foar ‘n Jak ju oane hiede, een swot mäd masse fiene bunte Striepen. Buksen foar Wuchtere wieren do noch nit in, man wäil Träiningsbuksen unnert Klood of unnern Rok. Dät aal hääbe iek Magda gau uutleeken. Dät waas goar nit so eenfach. Dan hääbe iek hier foar ‘n Broatougend sät. Un dät waas ja wäil gans ferkiert. Wo kude iek wäil so dum weese! Wät häd dät littje Wucht do bedröiwed huuld. Älk weet, wo seer Nailekällen dwo kon.

Gräitje uut Roomelse

- 16.01.2010 - „Iek wäide maal“ skäl me sillärge nit kweede

- Dät is läip, wan me dät is
- Sundeeges fraue wie uus altied ap „Bingo“

Sundeeges fraue wie uus altied ap „Bingo“. Uum fieuw Uure duurt uus naan Besäik uure Dräppel kuume. Dan hääbe wie neen Tied! Iek kiekje bloot, wan wie uk Loose appe Disk lääsen hääbe. Uurs moakede mie dät naan Spoas. Deeruum kooped min Mon of uus Harald älke Wieke twoo Loose. Wonnen hääbe wie bit nu niks, oaber dät kude daach moal weese. Dan wüül iek säärm am lfoosten, dät iek in dän Möbel- of Göitjen-Winkel foar maasttieds 2000 Euro ienkoopje duurt. Mon, dät waas wät! Fordäm moaste dan oaber eerst dät Klooderschap bie uus uutrüümt wäide, uumdät deer wät Näies ounkuume kon. Wie bee konnen ja niks wächsmiete. Wan iek winne, wol iek oaber nit ap Raise gunge. Wägen mien Flöate inne Strilte kon iek dät nu nit moor. Bloot ju Foahrt mäd Skip appe Donau läite iek mie noch gefalle. Lääsden Sundai ruup een Wieuwmoanske, dät „Bingo“ hiede un een groote Raise wonnen hiede, an ‘t Telefon luud uut: „Ich werde verrückt!“ Wan mie dät so gunge skuul, un iek kuud uumsunst ätter Tunesien fljooge of me appe Donau skipperje, dan wol iek foardäm oaber nit deeruum maal wäide. Dan mout iek ja uursannewaine wai, un kon ju Raise ja so un so nit antreede. Michael Thürnau ferschräkde sik uk uur dän fälle Uutfall un wonskede dät Moanske faine Raise un dät ju nit wuddelk foardäm verrückt wät. Dät wät so oafter uunuurlait so uunferwoars kweeden: Iek wäide maal. Uus Bääsjemääme häd uus Bäidene un eeuk groote Ljude altied kweeden, wan ju dän Uutspröak fon wäl heerde: „Dät mouten jie nummer kweede! Man wät nit maal, wan me maal wäide wol! Dät is gans läip, wan me fon’t Paad ouwe is. Deeruum skäl me sik dät nit wonskje!”

Gräitje uut Roomelse

- 09.01.2010 - Die äddere Krippen-Oubau in uus Säärke

- Anna un Maria spielden mäd Maria, Josef un dät Kristkindken
- Do bee Wuchtere wieren gans iewerch tougoang un märkden goar nit, dät Määme inne groote Goang stude

Dät waas altied so twiske Kööntje un Maria Lichtmess, dät wie mäd uus littjen Bäidene ättere Säärke geen sunt, uum dät Krippken tou bekiekjen. Dan eerste wieren jä uk do Hilligen träi Könige tou sjoon. Do waas bie uus inne Säärke ju Krippe noch gans hooch apbaud, ap sun Ställoage. Iek moaste smoals een fon uus Littje appe Ierm nieme, uumdät dät Kristkindken, Maria un Josef, do Ängele, Skeepere un Skäipe foar do Bäidene tou sjoon wieren. Die Swotte, die altied nikkoppede, wan me him wät Jield toukuume liet, stuud gans anne Rand. Altied wier moaste hie Danke kweede, wail hie al man tou, maastens Pännige in sin Buuk stopped kreech. Inne Säärke waas dät do noch gans koold inne Wintere. Somäd hääbe wie uus deer uk nit altou loange apheelden, wail wie ja uk noch dän loange Wai toufout wier ätter uus Huus tou moasten. Een Auto hieden wie do noch nit. Anna un Maria hieden dät goadelker. Jo woonden gans nai bie uus Säärke. Jo wieren uk al bie uus Krippken weesen un hieden fon Määmes Ierm uut dät Kristkindken wäil blouked. Man, jo hieden dät daach uk so jädden moal aised. Deer waas do oaber ja goar nit an tou toanken. Insen, middeeges, wieren do bee Twillinge naagens tou fienden. Do Oolden soachten hiere littjen Wuchtere bie de Noabere, man, deer wieren jo uk nit. Toulääst keek Määme uk noch inne Säärke tou. Joa, joa, deer wieren do Uutrietere. Een moaste appe Predigtstoul weese. Deer wude alundan wät aape Kaante sät, moal een Skäip un uk wäil moal aan Ängel. Dät moaste wäil Maria weese, uumdät Anna appe Kniebele buppe ap ju Ställoage hääruumekrauelde un smoals do Figuren ätter unnen broachte. Maria un Josef, die Krääf mäd Kristkindken, Okse un Iesel studen al appe Stappen fonne Predigtstoul. Bloot dät groote Drumedoar stuud noch kross buppe aape un wunnerde sik uur dän fulst tou äddere Krippen-Oubau. Uur Jiere moaste hie deer ful langer liekap stounde. Do Hillgen träi Könige bekeeken sik dät Wirkjen gans prik fonne Kommunionboank uut un wieren glukkelk, dät jo hiere Strilte noch heel hieden. Man, dän Swotte hieden jo so begeen, nikkoppje kude hie nit moor. Dät hieden Anna un Maria him oaber nu ouleert. Do bee Wuchtere wieren gans iewerch tougoang un märkden goar nit, dät Määme inne groote Goang stude un hiere Hounde uur Kop tousoamen häu. Een poor Skäipe un die Iesel wieren stukken un liegen unnen twiske de Boanke. Do hiede Maria wäil tou nai anne Kaante sät, un do wieren runnerklöatert un hieden sik deerbie dät Genik breeken. Hiere Määme häd gau sunner Remänterjen een Eende in dät froaie Spil broacht. Die Baabe fon Anna un Maria häd mäd Smüsterlaachjen ju Reekenge bie de Pestoor betoalt. Dät is nu al so loange häär. Wie hääbe al loange naan Predigstoul, neen Kommunionboank moor inne Säärke. Ju Krippe is nu appe Gruund liek foar’t Oalter apbaud. So konnen nu alle Bäidene, uk gans littje, dät Kristkindken bekiekje un hougje nit eerste uumehooch tou klauerjen.

Gräitje uut Roomelse

- 02.01.2010 - Wieruum die Wäänt ap ‘t Dak blieuwe moaste

- Aleer roate dät ful Töage ap ‘n Ooldjiehrseeuwend
- Fröier stoalden do jungen Wäänte an düssen Eeuwend altied wät appe Kop

Fröier stoalden do jungen Wäänte an düssen Eeuwend altied wät appe Kop. Wan Reedskuppe buute stounden blieuwen wieren, wuden jo wächslieped un ferstopped oaber uk oafter eenfach inne Äi smieten. Moonige Weeden un Tuune hieden Näijiehrsdai neen Häkke moor un moasten wiersoacht wäide. Insen hieden Bussen sun gansen Buurenwoain uutnunnernuumen un do Deele eenseln buppe ap dät Däk fon ‘n Buur broacht un deer wier innunnersät. Dan wude noch Mjuks in Kuurige ätter buppen leeken un ap dän Woain fuurked, die waas uure Oore ful. As dät wäil moal so wol, geböarde do Wäänte ‘n Uungluk. As jo dän lääsde Mjuks ätter buppen looken, reet dät Tau, un die Kuurich pulterde ätter unnen. Dät heerde die Buur in sin Koomer un koom mäd Hallo uut sien Bääd. Hie ron ätter buuten un kreech do tou sjoon, dät aan fon do Wäänte ap sien Huus fäästsiet. Dät waas Hermann. As dät Tau truchrieten waas, rutskede hie do Ponnen addeel un hoangedesik mäd sien Göitjen an sun oolden Hoake ap. Hie ruup aal man tou uum Hälpe, oaber sien Kumpele wieren al aal uur alle Bierige. Die Buur bekeek sik dät Spil un geen wier ap Bääd. Hermann moaste bit tou dän uur Mäiden ap dät Dak hoangjen blieuwe. „Na, is die ju Petersilje ferfäärsen?“, kwaad deer wäl. Dät waas die Buur. Hie stoalde him ju Laadere wai. Nu kude die ferkluumede Wäänt addeelstiege. „Silläärge nit wier sukke dumme Töage moakje“, toachte hie bie sik un geen gau gans sliepstäitsk un ferkluumed ätter Huus.

Gräitje uut Roomelse