In'aine
OMAS KOIS
In'a magai pugris. A-voi, mi hyvä on muata
kezäl pugris: čakat ei n'okita, ku ei piästä
pugrin sydämeh, vienoine tuulut tuulou läbi
hienos katties.
In'a nostaldi pugrin kattien — päiväine oli jo
korgiel. Muaman iäni kuului pihalpäi. In'a
räččinäzilleh lähti pihale. Muamo, käzipaikku
käis, astui järvehpäi silmii pezemäh.
— Jogoi nouzit? Kuibo magait, kuldaine?
Midä unis näit?
In'a kačahtih taivahah da sanoi: "En musta".
— Nu olgah, läkkä vai pezevymäh. Terväh
buabo kuččuu stolah huondesveruo syömäh,
sanoi muamo.
Telalpäi In'a nägi L'us'a-t'outan. Häi syötti
kanoi — ripoitti siemenii muale. Kaikkielpäi ku
piätöit rouno juostih kanat, net kakatettih,
räpsytettih siibilöi da opittih ennittiä toine tostu.
Kanat kiirehtäjen n'okittih siemenii.
In'a viippai käil L'us'a-t'outale da kirgai:
— Terveh, L'us'a-t'outa.
— Terveh, In'aine. Midäbo egläi et käynnyh
minulluo.
— Ga en kerrinnyh — ruaduo oli, vastai In'a.
— Nu olgah, tule hos tänäpäi käymäh. Minun
kaži sai kolme poigastu. Tule niidy kaččomah.
— Tulen, tulen.
HUONDESVERO
Kaikin istuttih stolas: muamo, tuatto, buabo,
died'oi da In'a. Stolan piäs kokotti
suurimaha — samvuaru. Se pöhkytti savuu.
Buabo otti päčis kartohkupuan da mal'l'an
maiduo. Häi kyzyi In'al:
— Tahtotgo kettumaiduo?
Se tottu oli, ku kettu rouno. Raudazes
mal'l'as päčis olles maido rutostih — sen piäle
rodih keldaine kate. Suvaičči toinah In'a mostu
maiduo. Buabo sanoi: "Ken juonnou maiduo,
sil hambahat roitah valgiet, ku maido rouno".
Joga kerdua maijon juoduu In'a juoksi zirkalolluo,
avai suun da tarkah kačoi hambahii —
jogo vallettih.
Muitegi In'a suvaiččis maiduo, ei vai hambahien
valgevuon periä. Maido oli magei, razvaine, ku oli
lypsetty omas Marta-lehmäs.
Marta kylläl söi kezäl reheviä heiniä pellol,
sendäh hänen maido oli magei, ei ku laukas
myödävy.
LAPSUKKAINE
In'an muamal jo kodvan aigua oli suuri vačču.
Ezmäi In'a duumaičči, se on piirualoin
täh. Buabo pastoi magiedu kouhkijastu
kartohkupyöröidy da muamo ylen äijät niidy
suvaičči. Yhtelläh mama sellitti In'ale:
— Minul vačas on pieni lapsuine. Nygöi häi
on vie pikkaraine. Yhtelläh häi kazvau ylen
terväh. Hedi lapsukkaine rodieu jo vägi
suureččaine da hänel rodieu vähä tilua vačas.
Silloi häi rubieu puaššimahes iäres vačaspäi.
Sit minä lähten bol'niččah da vračat otetah
lapsi iäres vačaspäi.
In'a muaman sanoi ei äijäl uskonuh. Kuibo
se voibi olla — lapsi vačas. Ga tarkah In'a ei
tiedänyh kuspäi lastu otetah. Susiedubrihačču
Mikko sanoi, ku händy pienete löyttih kapustupellos.
Katti sanoi, händy ostettih lapsien laukas.
Mene tiijä, kus lastu otetah.
— Hos olis kyzyö keltahto, kus lastu
myödäneh vai löyttäneh, duumaičči In'a.
UNI
Myöhä illal muamo rubei kerävymäh
bol'niččah. Jo lähtijes häi kyzyi In'al:
— Kedäbo enämbäl tahtot, sizärdy vai vellie?
In'a ei maltanuh nimidä vastata. Muamo
muhahtih da n'oppai In'ua:
— Älä igävöičei, nedälin peräs minä tulen
kodih.
In'a jäi seizomah kynnyksele. Tuatto da
muamo nostih mašinah da lähtiettih ajamah.
Buabo otti In'an käis da vietti magavosijah.
— Magua suremata, kuldaine!
In'a vie hätken punoihes da ei suannuh
undu, häi aiven duumaičči:
— Ollougo sie bol'ničas, ku laukas rouno:
sie vikse suau vallita lapsi — brihačču libo
neičykky. Mikse lienne en sanonuh muamale,
anna tuonnus keral valgeitukkuneičykkäzen
ruskien bantazenke.
Unis In'a nägi bol'ničan. Sie riädyzeh viruttih
pikoi pienet kabaloitut lapsukkazet. Niidy
oli menetiijä mi da kaiken luadustu: kidžertukkua,
valgeipiädy da muzavii, pal'l'ahiigi piämal'l'uškoi.
Vrača valgielois haluatois ozutti muamale lapsii da
taričči yhty, tostu, erästy...
PIENI VELLI
Aijoi huondeksel In'a hypähtihes maguamas.
Liennego muamo jo tulluh. Uskaldi
nedälin peräs, ga voibi olla, teriämbähgi
lapsen valličči.
Tuatto sanoi, gu yöl vie soitti bol'niččah da
tiijusti — muamo sai brihaččuzen. Lapsi painau
puolinel'l'ätty kiluo da on 52 sentii pitky.
In'a ei tiedänyh, ongo sit se lapsi tobju vai ei.
— Suaugo hos sidä yskäs kannella, vai häi
on liijan jygei, kyzyi In'a tuatalleh.
— Suandal suau, ga sinä olet vie liijan pieni
händy yskäs pidiä — a gu sorrat, vastai tuatto.
In'a duumaičči ičekseh:
— Kačo, en ehtinyh sanuo muamale, anna
neičykän tuonnus, häi tulougi kodih brihačunke.
Vikse ihan pädemätöi se brihaččuine on.
Nikelle ei päinnyh, niken sidä ei vallinnuh —
muamale se syvättih. Pideli onnuako minul hänenke
lähtie, minä raukku pädevimän da čomiman vallinnuzin.
IGÄVY
Viijen päivän peräs In'a vuotti muamuadah
kodih. Häi moneh kerdah eisteli bokkah
ikkunzuavessii, nenän n'okan liččai ihan
ikkunst'oklah, hengitti sih da moneh kerdah
piirdi sormuzel kirjaindu "m". In'a duumaičči
muamua. Neičykky kiirotti silmii, kaččeli čuassuloih.
Menetiijä min kerdua häi kyzyi buabal
da died'oil, tervähgo tullah muamo, tuatto da
pieni brihaččuine.
— Älä sano lapsukkastu brihaččuzekse, rouno
gu se on vieras sinulles. Sehäi on sinun
velli, n'evvoi buabo.
In'a nikui ei voinnuh ottua pon'ah, gu hänes
nygöi rodih vahnembi sizär. In'al rodih
velli.
In'a istui pordahil, konzu pihah ajoi mašin.
Siepäi lähtiettih tuatto da muamo. Yskäs hänel
oli kabalo.
— Tule tänne, In'aine. Kačos vellie, sanoi
muamo.
Kabalos oli pikoi pieni ruskei lapsuine.
Silmät hänel oldih ummes — vikse magai. In'a
tahtoi opitella sidä sormel, ga muamo ei
andanuh, eisti In'an käin.
— Älä koske. Ezmäi pidäy pestä käit hyvin,
äski sit...
Pihah tuldih buabo da died'oi. Kaikin kačottih
lapsukkastu da muheloitettih hyväs mieles
— Olgah, läkkiä pertih, sanoi buabo.
Pertih tulduu lapsi pandih magavosijale.
Muamo keritti sinizen bantan da otti lapsen
od'd'ualaspäi. Se rubei nyčkämäh ezmäi
hil'l'azeh, sit raviembah.
— Kačos, miehen iäni, nagrahtih buabo. —
Tämä lapsi nälgäh ei jiä. Olgah, syötä poigu.
Buabo otti In'an käis, miehiigi käski iäres.
ABEI
Nygöi In'a oli pahas mieles. Kaikin punottihes
pienes lapses ymbäri. In'ua rounogu ni olluh ei.
— Hos menizin meččäh da yöksyzin sinne
— hyö ni tostavuttas ei — minuu ei ole. Vai
nedälin peräs, vikse, militsieh mendäs. Jovvettas
silloi eččie minuu, duumaičči In'a.
Muamo kai päivät oli lapsenke: yölöil häi
nouzi syöttämäh sidä da vaihtamah märgii
ripakkoloi. Päivälgi muamal oli hommua — häi
pezi ripakkoloi, luadi kuda-midä kodiruadoloi,
syötti lastu.
— Se ainos on nälläs. On pikoi-pieni, syöy
kahten čuasun peräs da nikui ei voi täyttiä
vaččua, ihmetteli In'a.
Tuatto oli ylbei da joga toizele saneli omassah
poigah näh: mittuine se on suuri da čoma,
kui häneh koskehes.
Buabo pezi lastu kylys, omah luaduh miäräili
sidä, konzu se äijäl itki, šupetti sanoi,
kudamii In'a putilleh ei voinnuh ellendiä.
Died'oi ei ruohtinuh ottua lastu yskäh, muite
hätkin seizoi hänen kravattizelluo da silitteli
piädy.
Kaikin ihailtih sidä piendy lapsukkastu,
paistih händy. Karjat kyynälet valuttih In'an rožii
myö. Oli ylen abei. Hänen jalgoih tuli Čoma.
Kažin turbei händy koskihes In'an rožih.
— Sinä, Čoma, olet ainavo minun dovariššu.
Eigo ken minuu suvaiče, eigo ken huolehti.
Kai parahat sanat sanotah pienele lapsele.
Buabo sanou händy bul'kuzekse, muamo
kallehekse kandomuokse, tuatto armahakse
pun'uzekse.
Pordahile tuli buabo.
— Midäbo itket, In'aine, huolevui buabo.
In'a saneli kai omat pahat mielet.
— Älä itke, muruine, älä paheksi. Myö piemmö
velles huoldu, ku häi on vie ylen pieni,
hendoine. Vuotas häi kazvau, sit voit hänenke
elostua.
PAL'A
In'an vellele pandih nimi Pavel. Ga pienytty
händy kaikin sanottih Pal'akse.
Pal'a virui kravatil. In'a kačoi häneh da
ihmetteli. Se oli rouno gu nižuine tahtas —
pehmei da valgei. Konzu In'a opitteli jalgazii da
kädyzii sormel, lapsel nahkah jiädih valgiet
tačmazet. Jalgazis da kädyzis lapsukkazel
oldih rouno gu sidiet. Sormet da varbahat oldih
lyhyöt da sangiet. Pal'a kiändeli piädy čurah
toizeh, lapatti midälienne omah kieleh -
ga sidä niken ei voinnuh ellendiä.
— Liennengo minägi olluh hänenmoine mieletöi.
Ei vikse... Minä olin äijiä mielevembi, dai
čomembi.
In'a ei vihjannuh, kui tuli muamo da seizatui
hänen rinnale.
— Näitkös, In'a, kui velli sinuh koskehes. Häi
on ihan sinunmoine, mittuine sinä olit pienete.
Sinunmoizet sinizet silmäzet, valgiet tukkazet...
In'a oli hyväs mieles, ku Pal'a häneh
koskehes.
— A muite hyvä on kaččuo. Čoma on meijän
Pal'a. Kazvahuu vikse Pal'a roihes čoma,
kui minä toine, duumaičči ičekseh In'a.
VAHNEMBI SIZÄR
Pal'a jo maltoi astuo. Toiči vai häi öntästyi
da meni pitkälleh. Hyväs mieles olles häi
terväzeh nouzi mistahto rippujen. A gu Pal'a
oli jo väzynyh da händy nukutti, nostatti
moizen mälyn, ga hos korvat typiče. In'a opasti
händy kävelemäh: häi pidi vellie käis da
hil'l'akkazin astui rinnal. Konzu Pal'a meni
mahalleh, In'a nosti händy da myvvitteli:
— Älä itke, läkkäs midä ozutan.
— Ongo meijän neičykky hyvä da mielevy.
Auttau lastu kaččuo, kiitteli In'ua muamo.
In'a oli ylbei kiitändäl — nygöi häi on
vahnembi sizär.
KYLY
In'a ylen äijäl suvaičči käyvä kylyh. Suovattupäivy
oli ku pruazniekku rouno. Kylys
muamo ezmäi pezi Pal'an. Hänelegi kyty oli
mieleh: Pal'a hihitti da ohki. Brihaččuine
kaččeli koivuvastan lehtii da kai oppi tungie
niidy suuh. Pal'ua pandih virumah laudazile,
vähäzel kosketettih vastal da jälles valatettih
sundozel viel. Toibunuh da väzynyh lapsi
kiärittih od'd'ualah da tuatto vedi hänen kodih.
Toizekse oli In'an vuoro. Muamo kylvetti
händy vastal da kodvazekse laski huogavumah
kylyn senčoih. Kezäl muamo keräi žiiloidu,
pani niilöi tuazah da valoi piäle hiilavua vetty.
Nämil vezil muamo pezi In'an tukat
da sellitti mikse häi muga ruadau: tukat sit
roitah läpettäjät da tervehet, kazvetah pitkäkse.
In'ua valattajes muamo sanoi luvun, kuduan
neičykky painoi mieleh:
— Vezi-kuldaine kuningas, vezi-vedoine
..........................................
tasta oigei hengi In'a.
Yhtelläh paras, midä oli kylys, oldih muaman
"suarnat" — häi saneli kylynižändäh näh.
Konzu In'a unohti da rubei liijal mängymäh
kylys libo pajattamah, muamo vagavah sanoi:
— Älä hälize, kylynižändy sidä ei suvaiče.
Älä tabavuta händy.
Kylynižändäh näh In'a tiezi muamas: häi oli
parrakas vahnušši. Kylynižändy eli kylynsenčois
halgopinon tagan.
— Mindähbo minä ni kerdua en nähnyh händy,
ihmetteli In'a.
— Häi ei ozuttai ristittyzile, vikse ujosteleh,
sendäh ku häi on ihan alasti.
Muamo n'evvoi In'ua:
— Kylys lähtijes kylynižändäle pidäy jättiä
vetty da vastu — häigi tahtou pezevyö.
Buabo sanoi, kačo, joga kohtas ollah
ižändät: tahnuos net vardoijah žiivattoi, kois
— taloin eläjii pahuksis da ozattomuksis,
voijahgi ennustua pahua.
— Net ylen harvah ozutetahes. A ku
ozutannehes, sanommo, koinižändy, pahua pidäy
vuottua.
YKSINÄINE PALAGU
In'a buabahke puaksuh käydih Palagu-buaballuo.
Palagu eli pienes kodizes järves
poikki ihan yksinäh.
— Pidäy lähtie hos Palagastu tiijustua, eiga
yksinäinehäi gor'a on, sanoi buabo.
— Kuibo se — yksinäine? ihmetteli In'a.
— Sendäh on yksinäine, ku hänel nikedä
omua ei ole. Ukko viestittäh voinal hävii, Palagu
jäi kahten lapsenke. Ga net pienete vie
kuoltih. Mugai ei mennyh häi enämbiä miehele.
Dostalin ijän eli yksinäh, hos leskekse
jiädyy oli vie nuori da ylen čoma. Händy sanottih
nuorete kyläs — čoma Palagu.
Vahnah Palagah kaččojes In'a nikui ei voinnuh
uskuo, ku konzuto buabo oli čoma. Nygöi
Palagal oldih harmuat tukat da häi kezälgi pidi
piäs paikan ual villastu šuapkastu, ihan ku
pieni lapsi. Räkel päivälgi Palagu istui kois
kuatančois da aiven paheksi viluu. Rožas
hänel oli menetiijä mi hienuo ruppistu, se oli
ku muršittu bumuagu.
"Paha on yksinäh eliä. Eigo ole kenenke
paista, eigo abieloi da igävii sanuo..."
duumaičči In'a ičekseh.
Palagu joga kerdua ihastui buaban da In'an
tulendua. Häi kerras rubei šeimimäh, pani
stolale kaikkie, midä vai oli.
— Pädöy toinah sinul, kogo arteli bunukkua
on: elät gu piäsköin pezäs, luvetteli Palagu
da silitteli In'an piädy.
Buabo da Palagu taratettih elettyy,
juohatettih toine toizele ken kenele rodn'akse
tulou. Buabo saneli Palagale uudizii: ken nai da
miehele meni, kenele lapsi rodih, ken kuoli.
In'a sil keskie istui stolas, puhui hiilavah
čuajuh da kasteli sih pečen'n'ua. Se tuli nenäh
homehel. Buabo sellitti jo In'al, mindäh
pečen'n'at tuldih homehel.
— Palagazel on pieni pen'zii. Häi ostau
n'amuu vai gostih niškoi da pidäy niidy ruokos.
Ga harvattavah hänellyö rahvas kävväh...
TOINE ILMU
Kerran In'a da buabo tuldih tiijustamah Palagua,
ga häi ei olluh voindalleh, virui magavosijas.
— Vikse unohti minuu Jumal tänne. Jo ammui
kaikkii minunigähizii otti toizele ilmale.
Minuu vai tänne jätti muokkavumahes, luvetteli
Palagu.
Kaiken dorogan kodissah In'a ei andanuh
rauhuttu buaballeh:
— Kusbo se on toine ilmu. Ongo sie hyvä,
parembigo, migu tiä. Mindäh Palagu-buabo
sinne tahtou. Kenbo händy sie vuottau,
keskustamattah tanatteli In'a.
— Oh, sinä mieletöi, sanoi buabo da silitti
In'an valgieloi tukkii. — Toizele ilmale Jumal
ottau niilöi, ken kuoli. Palagu on jo ylen vahnu
da voimatoi. Ei ole kel händy kaččuo da
huolehtie, ku häi on yksinäine. Palagu-buabo
väzyi, ei tahto eliä...
Unis In'a nägi, buite Palagu puutui toizele
ilmale. Sie oli vägi joukko rahvastu. Heijän
...........................................
oldih vägi suuret, Palagaine da hänen ukkoh
oldih nuoret da čomis sovis. Hyö liedžuttih
liedžuloil da nagrettih, lapset elostettih
nurmikol.
Havaičuttuu In'a ei maltanuh sellittiä ičelleh,
kui häi tunnusti nuores naizes Palagan.
Unis inehmizel ei olluh ruppiloi rožis, tukatgi
oldih muzavat, ei ku Palagu-buabal — harmuat.
Huondeksel kyläs tuodih viesti — Palagu
kuoli sinä yön.
PEHMEI KIELI
In'a jo opastui lugemah. Ei jo häi lugenuh
muga terväh, kui vahnembat, ga yksikai lugi
— iče. In'a oli ylen ylbei sil. Hänen igähizet
kyläläzet lapset vie ei maltettu lugie, In'a oli
ainavo kirjah opastunnuh. Illoil häi istutti Pal'an
divanale da lugi kirjua, kuduas oldih suuret
čomazet. Enimäl Pal'a suvaičči suarnua
Kirjavah kanazeh näh.
In'a lugi: "Elettih-oldih buabo da died'oi. Oli
heil ..." Pal'a sih ližäi — kanaine. In'a jatkoi:
"Muni kerran kanaine..." Pal'a sih plakkai —
jäiččäzen. Sanat net pikkaraine brihačču
sanoi omah luaduh. In'ua hänen paginluadu
nagratti, häi hihitti.
— Muamo, mindähbo Pal'a muga kumman
luaduh pagizou, kyzyi In'a.
— Sendäh, ku hänel kieli on pehmei. Kai
lapset muga paistah, konzu opastutah
pagizemah, vastai muamo.
Kuibo se "pehmei" kieli, ihmetteli In'a. Häi
...........................................
"Ihan tavalline kieli, kui kaikil toizil".
Pal'a sil keskie azui ravien mängehen —
pöllästyi, midä In'a hänele suuh kaččou. Tuli
muamah da n'aburičas vejäldi In'ua, ga ei
kibiesti.
PITKY MATKU
In'an buabo joga keziä käi omah roindukyläh.
Se oli lähäl, rosan tagan. Tänä kezän
buabo otti kerale In'angi.
In'a nouzi aijoi huondeksel da oli hyväs
mieles, gu lähtöy "pitkäh matkah".
Buabo varusti evästy kerale: maiduo,
leibiä da keitettyy katua.
- Sinne tulduu iče syömmö da kalmoile
suatammo, sanoi buabo.
Omah kyläh buabal muah oldih pandu hänen
muamo da tuatto — In'an pruavobuabo
da -died'oi.
—Astuo pidäy ezmäi dorogua myöte, sit vie
palaine meččiä myö, äski sit puutummo ahole,
mäin piäl ongi kylä, n'evvoi buabo.
Astuo tundemattomua dorogua myöte In'al
oli mieleh. Kaiken matkan buabo saneli
bunukale, kui oli lapsennu.
Tiä enne oli hyvä must'oižikko. Tänne
marjah käimmö. Vahnembat lähtietäh ruadoh,
meidy käskietäh kai kodiruavot ruadua da vie
marjah käyvä. Kerran minä nämien marjoin
täh kudžoinmättähäs seizoin.
— Mindäh? kyzyi In'a.
— Juakkoilan brihačut kerran ugodittihes
yhtel aigua meijän kel marjua keriämäh. Myö
rubeimmo keriämäh, ga hyö sih hypättih.
"Mindähbo tiä keriättö. Tämä on meijän kohtu.
Älgiä tiä keräkkiä", ruvettih iändämäh. A minä
olin ylen ičenenäine da en varannuh nikedä.
Kuibo, duumaičen, se on heijän kohtu, eihäi
meččy ole myödy. Sih hoppu rodih. Juakkoilan
brihačut seizatettihgi minuu kudžoinmättähäh.
Minä oman vuoron seizoin da pienembäs
Ol'a-sizäres tuači, musteli buabo.
KALMOIL
Buabo da In'a käydih vahnale kalmužimale.
Kalmoi jo ammui ei olluh — muahpanendukohtat
oldih lagiet. Aigoinaloh muat alettih,
puuhizet ristat da lavvat äijil kalmoil
hapattih. Ga buabo hyvin tiezi, kuduah kohtah
oldih pandu muah hänen omahizet — muamo,
tuatto, vellet da sizäret.
Buabo tuli kalmoin piäle, nostaldi hapannuot
lavvoin palat.
— Baba, miksebo nostelet nenii hapannuzii.
Älä koske, käski In'a.
— Minä muga tervehtin omii, vastai buabo.
— Eihäi hyö meidy nähtä, misbo tietäh, ku
myö tulimmo, ihmetteli In'a.
— Ei nähtä, ga sentäh tietäh: omat tuldih,
sanoi buabo.
— Hyö minuu ni kerdua ei nähty, ku kuoltih
jo ylen ammui. Misbo tietäh, ku minä olen
sinun bunukku da heijän pruavobunukku, kyzyi
In'a.
— Toizel ilmal olijat kai nähtäh da tietäh,
vastai buabo.
"Vikse hyö istutah ylen korgiel sie, taivahas.
Siepäi, tiettäväine, kai hyvin nägyy. Siepäi
nähtihgi hyö, ku minun buabo, heijän tytär,
jo vahnani. Nygöi hänel on bunukkua —
minä da Pal'a."
PARAS OZA
Buabo da In'a istavuttih muale da murginoittih.
Buabo syvvesgi ylen tarkah kaččelihes ymbäri.
— In'aine, kačos mittuine čoma da vessel
kohtaine tiä on. Pädis tiä eliä...
— Baba, sinä käitgo konzutahto loitokse,
kyzyi In'a.
— Kunnebo loitokse?
— Lämmih mualoih, rajan tuakse, suurih linnoih...
Käitgo?
— En käynnyh.
— Et käynnyh? Eigo himoitannuh? hämmästyi In'a.
— Enne, nuorete, himoitti. A nygöi engo voi,
engo tahto nikunne mennä. Se, kačo In'aine,
on paras oza lepitty, konzu ristikanzu ijän
kaiken eläy sil kohtal, kudual rodihes. Vierahal
mual da loitton omas koispäi kargei elos on,
igävissäh sanoi buabo.
PAHA UNI
Kodih buabo da In'a tuldih jo myöhä illal.
In'al toinah oli paginua. Häi saneli
muamale da tuatale, kus oli da kui oli. Muate
viertes In'a šupetti muamale ihan korvujuureh,
kui buabo itkigi, konzu oman koin sijale
tuli.
Unis In'a nägi, kui suures venehes toizien
joukos häi lähtöy pitkäh matkah. Omat seizotah
rannal da viiputetah käzii. In'agi viiputtau
kätty da on hyväs mieles, ku nägöy loittozii
mualoi, suurii linnoi. Ga kerras In'ale rodih
muga igävy muamua, ga häi kai itkemäh rubei.
Muamo nouzi da tuli In'an tyveh.
— Midäbo itket, kuldaine? Vai midä pahua
unis näit?
— Näin, rouno gu pitkäh matkah lähtin. Da
sinuu igävy-y-y rodih, ulizi In'a.
— Älä itke, rauhoitu jo, eiga PaI'an nostatat.
Magua vai suremata, kois olet, sanoi muamo.
— Älä lähte, istu minun rinnal, kuni en
uinuo, käski In'a.
— Olgah, olgah, magua vai, sanoi muamo.
In'a vie kodvazen virui silmät avvoi. Sit lujah
ummisti silmät da oppi kuvitella, mittuzet
net ollah — loittozet muat. "Kazvahuu yksikai
lähten sinne. Vaigu muaman kerale otan. Dai
Pal'an, eiga hänelgi igävy muamua rodieu."
SAVU - HÖYRY
Huondeksel In'a da Pal'a juodih čuajuu.
Pal'a hätken kačoi kupin piälpäi nouzijah
höyryh da sanoi:
— Sa-vu.
— Oh sinä, mieletöi. Ei se ole savu, se on
höyry. Savu truvaspäi nouzou, konzu buabo
päččii lämmittäy. Čuajun piäl nouzou höyry,
ku vezi on hiilavu, sellitti In'a.
— Sa-vu, uvvessah sanoi Pal'a da oppi käil
tavata hiilavan čuajun piäl nouzijua höyryy, ga
se sormis läbi piäzi "välläle".
— Olgah hos mi, olgah savu, viippai käil In'a.
In'al huondespuoles oli hyvä mieli da ei
himoitannuh kiistiä Pal'anke tyhjän täh. Häi
livotti čuajuh zuuharizen. Pal'agi häneh kačottuu
kastoi zuuharizen omah kuppih da rubei
sidä näčyttämäh.
"Vot on mittuine, minuh kaččou da minun
jyttyöh ruadau", duumaičči In'a.
VARAVO
Sinä yön In'a nikui ei voinnuh uinota. Vägi
kodvan häi mukkelehti omas magavosijas,
ga undu ei suannuh.
— Baba, voibigo sinunke viertä?
— Ga viere jo, eiga nostatat kaikkii. Pal'an
ku nostatannet, sit se mängehen azuu. Odva
uinotimmo maklakan, sanoi buabo.
In'a kiändyi bokalleh da rubei čongimah
päčin seiniä.
— Älä jo. Magua, eiga työnän iäres, čakkai
buabo.
In'a virui sellälleh da kačoi lageh. Lais istui
kärbäine. Segi ei voinnuh suaha rauhua. Ezmäi
se juoksi čurah, sit lennähti toizeh.
Sit In'ale mieleh tuli — a gu buabo kuoli, kui
Palagu. In'a muga varavui, kai nouzi kynäbryksele
da oppi kačahtuakseh buabah. Ga buabo
virui In'ah sellinpäi. In'a tarkah kačoi buaban
selgäh da kuundeli, hengittäygo häi. Jälgimäi
In'a itkustui da rubei tanaittamah buabua olgupiäs.
— Mibo rodih? unimielis buabo ei voinnuh
ellendiä midä In'a itköy.
— Baba, ethäi kuole. Eiga minä varuan.
— Oh minuu-minuu. En jo kuole.
— Tottugo et kuole, ei voinnuh rauhoittuo
In'a.
— Tottu. Tänäpäi en kuole, älä varua.
In'a vieri da käski buabale vuottua, kuni häi
ei uinuo. Buabo istui magavosijas da silitti
In'an piähytty.
JYRY
Buabo ylen äijäl varai jyryy. Konzu tuldu
iški da ylen äijäl jyrizi, buabo risti ikkunat
da veriät. Ikkunoile häi pani kirikös pyhitettylöi
pärpäččyzii. Zirkaloloin da läpettäjien
kravattiloin piälöin piäle buabo pani kattiet. In'a
ei jo äijäl varannuh jyryy, ga muite luadii kai,
midä buabo käski. Toiči, konzu buabo ylen äijäl
varavui, häi istuihes päčin tuakse pimieh čuppuh
da otti kerale In'angi.
— Baba, mindähbo muga jyrizöy, kyzyi In'a.
— Se Pyhä ll'I'u ajau taivastu myöte omas
käris. Rattahat muga jyräitetäh, kai muale kuuluu.
Toiči häi viippuau käil da laskou tuldu —
anna rahvas varatah da mustetah, ku Jumal
on kaikis piälimäine.
Jyryn jälles In'a ainos lähti pihale da hengitti.
Nenäh muga hyvin tuli lehtel da heinäl.
Märris heinäzis da kukis läpetettih vien
pizarehet, niilöis kuvastui päiväine. In'al oli
hyvä mieles, ku loppihes jyry da nygöi ei pie
varata.
Syväindö
Omas kois 3
Huondesvero 6
Lapsukkaine 8
Uni 9
Pieni velli 11
Igävy 13
Abei 15
Pal'a 17
Vahnembi sizär 19
Kyly 20
Yksinäine Palagu 23
Toine ilmu 25
Pehmei kieli 27
Pitky matku 29
Unohtettu kylä 32
Kalmoil 34
Paras oza 36
Paha uni 38
Savu — höyry 40
Varavo 42
Jyry 44