Jenotem valemapüka ‚Volapük‛

fa ‚Johann Schmidt‛.

FONUN

Yels: 83 nu epasetikons sis daved Volapüka. Gloratim ona enepubon sis lunüp, e slopans lanälik ona se timäd at sa Volapükans ut, kels iblibons fiediko kol Volapük i pos tim nebenikama, pemoükons ti valiks fa deadalanan. Latikumo, primü tumyel teldegid, voläd äsvo iglömon Volapüki, e jüi nutim Volapükamuf nulik no nog ätuvon demi mödik.

To atos ecedob osi dini diseinabik ad lautön jenotemi püka at. Ibä pos steifüls mödik vanik dü yels: 275, Volapük idavedükon fino mufi bevünetik balid in jäfüd yufapükas. Dü yels mödik pigebädon dareigölo as yufapük fa slopans vemo mödiks‚ fa Volapükaklubs: 357 e fa länafeds: 19 in taledadils valik. Volapükans plu: 430, dialimans balugik u nolavalans edavedükons literati nu püliki in u dö Volapük. Jenöfots at bo ya gidükonsöv lauti jenotema ona.

Dub atos jenöfiko ya ün degyel balid Volapükamufa buks jenavik kil ipubons; el ‚Das erste Jahrzehnt der Weltsprache Volapük‛ (Degyel balid valemapüka ‚Volapük‛) fa dokan ‚Rupert Kniele‛ (Deutän)‚ el ‚Jenabuk Volapüka‛ fa ‚W. Hansen‛ (Danän), ed el ‚Jenabuk Volapüka‛ fa ‚F. B. Supple‛ (Lamerikän). Bukis tel, eli ‚Yelabuk pedipedelas‛, fa profäsoran ‚Kerckhoffs‛ (Fransän)‚ ed eli ‚Die Literatur der Weltsprache‛ (Literat Volapüka) fa ‚Oskar Kausch‛ (Deutän)‚ kanoy nemön bibliografis - do liedo nelölöfikis - Volapüka. Buks kil balido pemäniotöls ipubons ün yels: 1889, tefädo ün: 1891. Ab ya mö yel bal, tefädo mö yels kil latikumo Volapükamuf gretik pidistukon lafo kodü konflit bevü el ‚Johann Martin Schleyer‛ e Volapükakadäm cifamü profäsoran ‚Kerckhoffs‛; täno mifät telid ün yel: 1895 äsökon. Pos mifäts at, pos nebenikam vemik Volapüka, nek äcedon osi duni plitik, ad fövön vobi lautanas kil. Volapük äbinon ün tim et te nog as yufapük bal bevü yufapüks votik mödik.

Ab Volapükamuf, büäto so nämädik, no inepubon lölöfiko. Jüi yel: 1901 slopanef ai nog no äbinon pülik. Täno ye äsvo ämaratikon nevifiko jüi deadam ela ‚Schleyer‛ (ün 1912), e fovo jüi tim volakriga balid. Igo pos krig at ai nog grups smalik Volapükanas in lalpaläns älaibinükons kosädi me pük at‚ jüs ün yel: 1930 dokan ‚Arie de Jong‛ ädavedükom Volapükamufi nulik dub bevob yufapüka at.

Dub jenots valik at literat Volapüka pämödükumon, dido mö läsikam vemik, ün yels mödik at; Volapükaklubs anik zuo dönu päfünons. I dil at Volapükajenotema, dö kel neai nun prolidik äpubon in penäd alseimik, ekodon davedi penäda at.

Binos klülik, das Volapük pemänioton suvo in literat latikumo pepüböl. Periodagaseds e delagaseds ai dönu eninädons nunis dö Volapük e dö fät cenik oka. Tuvoy mäniotis brefik dö Volapük e dö el ‚Johann Martin Schleyer‛ in konsälidalebuks gretik pükas valik. Ab vemo suvo Volapük pamänioton brefiko u boso prolidiko in penäds yufapükas votik. Mu pato atos jenon in lebuka lautanas ut, kels jäfons ko jenotem u ko bibliograf yufapükas valik. Dokans ‚L. Couturat‛ e ‚L. Leau‛ egebidükoms Volapüke padis: 36 in lebuk süperik omas, in el ‚Histoire de la Langue Universelle‛. I in pads retik lebuka at Volapük pamänioton suvo, do krütiko, (leigoäs yufapükasits votik ti valiks). Jenotem Volapüka äreafon dido dub krüt prolidik at ini spad brefik löliko nesaidik. Söl ‚Stojan‛ egevom Volapüke liedo te padis vel in lebuk vemo nitedik oma, in el ‚Bibliografio de Internacia Lingvo‛; söl dokan ‚Takàcs‛ egebidükom in el ‚Katalogo de la Esperanto-Gazetaro‛ oka te padis tel e lafik pro gaseds Volapükik. Kludo kod zuik penäda at binädon me bligod, ad moükön sevi nelölöfik tefü Volapük‚ ed ad jafön stabi pro jäfüdapenäds tefik fütürik.

Buks jenavik kil Volapüka, kels pämäniotons primü penäd, pilautons ün gloratim püka at. Kodü atos e lo benosek vemik bevünetik ün ettim buks at ninädons su pads ömik tuükamis e täxetis levemik. Dins at e leigo lästäxets in literat yufapükas votk üfo davedükonsöv nunodis dobik tefü Volapükajenotem. Us, kö nuns somik pelasumons diliko, us nuns at sunädo pekoräkons. Esteifob, ad möükön is propagidi alik ut, kel no baiädon ko jen jenöfik. Zuo cedob osi dini zesüdik, ad lasumön ini penäd at setratis se buks krütik‚ kels jäfons ko stuk, ko binäl e ko vödastok Volapüka.

Utos valik, kelos is panunon tefü Volapük, utos labon i stabi fümik dub blöfs e temunians mödiks. Bukem lönik oba ninädon foldilis kil literata valodik Volapüka, e bukas, e penädas e gasedas‚ sa literat namapenädik veütik ela ‚Johann Martin Schleyer‛, klubas e länafedas. I literat valodik lautanas ut, kels ön disein seimik ejäfons siölo u deimölo ko Volapük, binon mö foldils kil in bukem oba. Kodü bukem oba egetob säkis mödik tefü Volapük, e säkis at vilob nu begespikön valodo medü penät at.

Binos klülik, das jenotem valemik yufapükas bevünetik is no pelasumon. Yufapüks votik anik, kels ettimo "bitons pluuneplu neflenöfiko ta Volapük, pamäniotons bai leod timavik. Volapük rigik ela ‚Schleyer‛ edageton in penäd at pluamanumi vemik padas; nutim, tefädo Volapük bai bevob dokana ‚Arie de Jong‛ egeton padis te anikis. Edilädob jenotemi bai periods veütik anik Volapüka; in kapit alik Volapükans, klubs e länafeds veütiküns pamäniotons, e leigo atos tefü gaseds e literat veütiküns. Bevob Volapüka fa kadäm balid, tefädo fa profäsoran ‚Kerckhoffs‛ etuvon is mänioti prolidik; leigo bevobs votik anik pamäniotons. Literat pülik onas duton klüliko lü Volapükaliterat, lü kel fino nog penäds anik ela ‚Pasilingua‛ (fa hiel ‚Steiner‛) dutons.

Pö nunods tefü pösods veütikün Volapükamufa balid ai esteifob, ad nunön as kronigan teik‚ no ye ävilob jäfön tu prolidiko ko pöks e pöls uts, kels pastabons in natäl menas‚ e kels ya so suvo edavedükons miseki e faili dinas gudik e dialikas. Vätäli lönik oba tefü dinäds at e tefü dins votik okanoy dasevön fasiliko.

In vödem fovik nem: ‚Volapük‛ ai opubon me brefod: Vp. Penäd at tuvonös lasumi gudik!

lautan.

De daved Vpa jü kongred balid in ‚Friedrichshafen‛

Vü disins plu: 1000 tefü daget yufapüka bevünetik, Volapük edageton veüti mu patiki. Leigo nitedi jenotem ona binon, kel bo odavedükon nitedäli noe Vpanas, abi menas votik utas‚ kels slopons yufapükasiti votik seimik, u kels baisenälons tefü mög e zesüd yufapüka bevünetik.

Plad Vpa vü yufapüks votik binon küpädik. Te foldil bal pükas at ekodon davedi penädas anik; foldils kil retiks no ädavedükons penädis pabükölis. Kodü dinäds negönik valasotik te namapenäds, u samäds anik me mödükian peprodöls, retons de ons. In tef jenavik yufapükadisins, ereafons ini stad lölöfiko neveütik. Kludo te yufapüks zao: 250 retons, kels pepübons me penäds pepüköls. De ats ye püks plu: 200 emoikonsöv, üfo flagoyöv literati mö penäds jöl jüesa degs. Pos flag at yufapüks läs: 50 retons; aniks onas, samo el ‚Occidental‛, el ‚Latino sine Flexione‛ e disins votik anik dalabons ya literati ze veütiki. Ab fino te yufapüks kil retons, kels lediniko ädavedükons pati jenotema yufapükik; püks kil ats binons: el ‚Esperanto‛, el ‚Ido‛ e Volapük. Vp. binon as yufapük bäldikün kilas at‚ literat ona binon leigo veütik ä gretik äsä ut ela ‚Ido‛. Dub nebenikam Vpa. literat ona stadon in miedükam semik‚ sodas men balatik äkanon lonülön oke bligädi, ad kobükön ed ad davestigön oni; bligäd at binon nemögik tefü el ‚Esperanto‛ lo lemöd literata onik.

I jenotem Vpa. binon küpädik, bi pos steif mödik dü tumyels anik ädavedükon mö naed balid mufi bevünetik yufapükik‚ bi täno ün tim glora vemikün ona pädrefon fa mifät badikün dub mijenots tel‚ bi too fovo pälaibinükon fa slopans aiplu äläsiköls‚ jüs fino dokan ‚Arie de Jong‛ in Nedän ajafädom one dub bevob sevädi bosik.

Vp. pedatikon ün yel: 1879 fa hiel ‚Johann Martin Schleyer‛‚ ettimo pädan romanakatulik in vilag ‚Litzelstetten‛ (Badän). El ‚Schleyer‛ pimotom tü: 1831, gustul degid in vilag ‚Oberlauda‛ (Badän) as son tidala ‚Philipp Schleyer‛. Isevädikom as pükinolan gudik. El ‚Schleyer‛ elautom poedotis in püks vel, e lautotis prosadik in püks: 25. Ya ün yel: 1877 isteifom, ad fomön yufapüki nemü el ‚Dolmetsch-Sprache‛ (pük nätäpretik) se netapüks veütikün mäls Yuropa.

Ün yel: 1879, (bai penets lönik ela ‚Schleyer‛) ün mäzulaneit, keli ibelifom nenslipiko‚ fom e stuk lölöfiks Vpa. ädavedon tiko lo om. Ettimo el ‚Schleyer‛ no nog äsevom, das bü om, ünü tumyels plu tels‚ mens mödik ivobons töbiko, ad jafön yufapüki bevünetik. Tü 1879, mäzul 31id älautom skäti gramata, e nu äprimom lezeliko, ad jäfön ko daglof püka at, e ko tradut lautotas smalik ini Vp. Blufis pülik at äpübom in el ‚Sionsharfe‛ (siunahap): periodagased pro poed katulik‚ kel pifünon ün yel: 1876 fa el ‚Schleyer‛, kel i ädunodom as reakan ona.

In nüm: 35, (ün mayul: 1879) periodagaseda at Vpapenäd balid äpubon as läükot tiädü ‚Entwurf einer Weltsprache und Weltgrammatik‛ (Disin püka e gramata pro menef valodik). Läükot at äninädon stabalonis Vpa. e blufasetis balid. Se reidanef ela ‚Sionsharfe‛ Vp. ädageton slopanis balid. Dub yegeds gönik in gaseds anik pük nulik ädalabon finü yel: 1879 ya slopanefi smalik‚ pato in Deutän sulüdik ed in Lösterän-Macarän. Vü Vpans balid tuvobs hielis ‚G. Banfi‛ (Macarän), e ‚Karl Lenze‛ sa lädi ‚Wolter‛ (Deutän)‚ as Vpans veütik tefü jenotem Vpa.

Ün florüp yela: 1880 dabükot balid gramata e vödabuka äpubons. Vödastok Vp. äbinädon mö vöds 2782. Pas nu el ‚Schleyer‛ ävälom vödi ‚Volapük‛ asä nem püka. Pub bukas at ädavedükon valöpo stuni, e nu plä gaseds Deutäna i gaseds länas votik änotükons yegedis gönik dö pük nulik. Dub dun at slopans Vpa. ämödikumons so vemo‚ das buks bofik päselons lölöfiko ya pos muls mäl. Ai nog el ‚Sionsharfe‛ pägebon as gased Vpamufa‚ kel nu ya älabon stabi gudik in Deutän sulüdik. In läns mäl votiks Yuropa, in Merop ed in Siyo föfik leigo ya slopans balatik ädabinons. Dokan ‚Moritz Obhlidal‛ in zif ‚Wien‛: man vemo veütik in jenotem latikum Vpa.‚ äslopom ya ün yel: 1880 Vpi.

Tü 1881, yanul balid nüm balid ela ‚Weltspracheblatt-Volapükabled‛ ela ‚Schleyer‛ päpübon dese vilag ‚Litzelstetten‛ bi el ‚Sionsharfe‛ no fovo äsaidon pro slopanef ai plu gloföl Vpa. In zif ‚Ohio‛ (Tats Pebalöl) periodagased ya ijafon dilädi laidik pro tid Vpa. Profäsoran ‚Büchler‛ äjenükom in zif ‚Heilbronn‛ spikädi notidik balid dö Vp.‚ e suno pos atos bukil omik dö spikäd at äpubon in zif ‚Tübingen‛. Hiel ‚Lenze‛ äpübom in zif ‚Zürich‛ bukili stenografik ko läükot Volapükik. Ai plu gaseds Deutänik e no-Deutäniks äkomandons Vpi. Slopanef püka änämikumon laiduliko in Deutän sulüdik, e dese läns at ästäänükon oki nu i in Laisasän, in Deutän vesüdik, e boso pülikumo in Deutän retik. In läns votik ti valiks Yuropa Vpans balatik nu ädabinons. Mans latikumo vemo veütiks: profäsoran ‚Büchler‛, dokan ‚Müller‛ se ‚Calw‛ e tidal ‚Fieweger‛, (valiks Deutänans), äslopons Vpi. ün yel: 1881.

Ün yel: 1882 Vp. älabon in Deutän ya slopanis plu: 500. Räktoran ‚Fieweger‛ älautom Vpaläükotis pro nüms zül ela ‚Stenographisches Sonntagsblatt‛ (Sudelagased stenografik)‚ kel päpübon in zif ‚Breslau‛. Ün prilul dabükot telid Vpagramata äpubon, e suno pos on gramat Svädänapükik-Volapükik äsökon. Vpaklub balid päfünon in el ‚Alberweiler‛ (Vürtän). Ünü muls anik Vpaklubs ädavedons nog in zifs ‚Breslau‛ e ‚Wien‛; fino klub folid päfünon in ‚Ankarsrum‛ (Svedän). In ‚Schemmersberg‛ Vpakobikam notidik telid päjenükon, e poso kobikam notidik in zif ‚Berlin‛. Gaseds labü beorepüt bevünetik äkomandons nu Vpi. Vpans sevädik mödik äpubons nu mö naed balid in Vpamuf; mans veütikün vü ons äbinoms: dokan ‚Rupert Kniele‛, dokan ‚Müller‛ (Dächingen) ed el ‚Josef Bernhaupt‛ (Süriyän). Vp. inüdranon ini läns kulivik valik.

Ün yanul yela: 1883 Vpagased telid äpubon in zif ‚Breslau‛, tiädü ‚Weltspracheklubs‛ (Volapükaklubs); as redakan ona el ‚Fieweger‛ ädunodom. Tü prilul 23id el ‚Netafed Vürtänik‛ päfünon in zif ‚Ulm‛, e suno pos fün oka fed at älabon limanis plu: 400. Pos fün feda Vpakobikam notidik päjenükon us; jenots at pämäniotons in gaseds ti valiks Deutäna sulüdik. Dub atos el ‚Netafed Vürtänik‛ ädageton limanis nulik mödik. Ün yulul kobikam notidik päjenükon in zif ‚Konstanz‛‚ ed ün tobul kobikam in el ‚Buchau‛ äsökon lo komans plu: 300. In el ‚Böblingen-Sindelfingen‛ Vpaklub gretik ädavedon. Propagidapenäds smalik ela ‚Bernhaupt‛ äpubons in Deutänapük, in Litaliyänapük ed in Nedänapük; äyufons vemo pö daved Vpamufa in läns lätiko pemäniotöls. Mö naed balid Vpaliterat pämödükumon vemo. Vödabuk ela ‚Schleyer‛ äpubon mö diläds tel, ed äninädon nu vödis plu: 10‚000. Dabükots kilid e folid Vpagramata päpübons. Spikäds tel dö Vp., fa els ‚Bernhaupt‛ e dokan ‚Obhlidal‛ pilautöls, äpubons as propagidapenäds. El ‚Fieweger‛ äpübom penädis balid elas ‚Weltsprachliche Dialoge‛ (Telspikots Vpik.) omas. Vp. ädalabon in Deutän ya slopanis plu: 2.000, e valöpo daglof ona äbinon gönik dub yuf gasedas mödik.

Vpans vemo mödiks, kels latikumo ägetons sevädi in Vpajenotem, nu äslopons mufi Vpik. Kanob te nemön manis veütikün: tidan ‚Starck‛, profesorän ‚von Soden‛, tidan ‚Gutensohn‛‚ baonan ‚von Weiden‛, e fino lautan ‚Leopold Einstein‛, kel ävobedom leziliko pro Vp. in Bayän.

Benoseks Vpa ün yel: 1884 äbinons gretikum ka ün yels büik luls valodo. Num slopanas äfolon oki. Lediniko in Nedän proged gretik äjonon oki; us Vpaklubs: 12 päfünons, vü ons klub in ‚Rotterdam‛ älabon limanis plu: 100. Profäsoran ‚Haastert‛ in ‚Rotterdam‛ äpübom Vpagasedi Nedänik, (Vpagasedi kilid) tiädü ‚Vpabled. In en over de Wereldtaal‛. Vpaklubs votik ädavedons in: ‚Kempten, Ravensburg, Ulm, Uberlingen, München, Saulgau‛, ed in ‚Heilbronn‛ (valiks in Deutän). In zifs vel ya tidodems notidik päjenükons, (dilo in juls privatik). Gaseds za: 100 änotükons yegedis komandik dö Vp. (Dido Vp. i päbekomipon u leno pämänioton dese daved oka fa dil gasedema). Kobikams notidik: 12 päjenükons ün yel: 1884.

Vpaliterat dönu pämödükumon vemo. El ‚Gramat smalik‛ ela ‚Schleyer‛ ya ipubon in püks difik: 10, ed els ‚Paradigs‛ oma äpubons mö dabükot folid. El ‚Tidabuk Vpik‛ fa ‚Haastert‛ e penäds gramatik votik vels ela ‚Schleyer‛ äsökons onis. Täno mö naed balid muadapenäds Vpik päpübons: el ‚Te tikäl‛ fa ‚Schleyer‛, el ‚Cogs valemapükik‛ fa ‚Kniele‛ ed el ‚Minna de ‚Barnhelm‛ (bai rigavödem hiela ‚Kleist‛) fa ‚Fieweger‛. El , Allgemeine Briefmarken-Anzeiger‛ (Nunian valemik pro konlet penedamäkas) in ‚Wien‛ äninädon Vpadilädi laidik. Vödabuk Nedänik fa ‚Voz‛ äpubon ya mö dabükot telid. Propagidapenäd fa ‚Glogau‛ ed el ‚Nunod dö Vpakongred balid‛ fa ‚Kniele‛ finükons kedi Vpabukas e penädas ün yel: 1884.

As jenot veütikün yela: 1884 Vpakongred balid päjenükon in zif ‚Friedrichshafen‛ tü gustul 25id jüesa 28id. Cifamü Vpans sevädik: dokan ‚Obhlidal‛, tidan ‚Starck‛ e baonan ‚von Weiden‛ Vpans zao: 150 ikobokömons‚ dido mö pluamanum vemik se Deutän e se Lösterän. El ‚Starck‛sche Sammlung‛ (Konlet di ‚Starck‛) gönü föd Vpa pästiton, e vobed kobädik nomik Vpanas valik päsiudon. Dü kongred at Vp. pägebädom dilo as kosädapük.

Vü slopans nulik mödik, profäsoran ‚August Kerckhoffs‛ äslopom Vpi ün yel: 1884; el ‚Kerckhoffs‛ ägetom poso fluni vemikün pläamü el ‚Schleyer‛ it.

Dese kongred balid jüi kongred teled^[1] in zif ‚München‛. (1885 jüesa 1887)

Dub kongred balid Vpa pük yunik at äreifon oke küpäli menas mödik, e nu äprogedon valöpo. Cifamü el ‚Kerckhoffs‛ el ‚Association française pour la propagation du Vp.‛ (Leklub Fransänik pro propagid Vpa.) päfünon in Fransän. Lü on, vü votikans, pösods vemo benorepütiks plu: 50 ädutons‚ se räyuns nolava, tatacalanas, lekananas, se räyuns gasedimanas e dustodanas. Bi nu i gaseds sevädik, samo els ‚Le Temps‛, ‚Petit Journal‛ e ‚La Liberté‛ äkomandons vemo Vpi. me yegeds mödik‚ ägeton in Fransän benosekis gretik. Dese Fransän Vp.l änüdranon ini Spanyän, ini Portugän ed ini Belgän. I in läns votik num slopanas aiplu ämödikumon. In Svedän el ‚Vpisten‛: Vpagased sevädik, ädavedon; redakan ona el ‚Säterstand‛ äbinom. Periodagaseds bofik: el ‚Los Amichs Tintores‛ in ‚Barcelona‛, ed el ‚Stenographischer Courier‛ in zif ‚Brieg‛ äninädons dese vel: 1885 Vpadilädis laidik.

Vpaklubs ädavedons vü votiks in ‚Madrid, Paris, Nürnberg, Regensburg, Calw, Montabaur‛ ed in ‚Neu-Otting‛. In Nedän nu klubs: 20 ädabinons, e vü ons Vpaklubs in ‚Amsterdam‛ ed in ‚Rotterdam‛ älabons limanis a plu: 100. Tidodems päjenükons in tops plu: 50; in zif ‚Nürnberg‛ pösods plu: 150 äkomons in tidodems. Pükinolavan sevädik ‚Max Müller‛ äcedon (lo benoseks Vpa.) yufapüki somik dini mögik ä frutiki.

Ün yel: 1885 mans sökik, poso in Vpamuf vemo sevädiks, äslopoms Vpi: profäsoran ‚Winkler‛ e tidan ‚Adriaanse‛ (bofiks in Nedän), profäsoran ‚Schnepper‛ in ‚München‛ ed el ‚Heyligers‛ in Belgän.

Literat Vpa. pämödükumon ün yel: 1885 so vemo, das penäd at fovo te nog oninädon tiädis penädas veütikün. El ‚Gramat Vpa‛ ela ‚Schleyer‛ äpubon mö dabükot lulid; el ‚Vödabuk Vpa.‛ mö dabükot kilid äninädon vödis: 12370. Zu penäds votik za: 12 päpübons fa el ‚Schleyer‛. Propagidapenäds päpübons fa lautans sökik: ‚Banfi, Cholin, Chevard, Gascard, Goiginger, Kerckhoffs‛ e ‚Waldmann‛. Lautans sökik äpübons tidabukis Vpik: ‚Iparraguirre, Kerkhoffs, Lott, Obhlidal, Roller‛ (Tidabuk stenografik in Vp.)‚ ‚Seret‛, Sprague, van de Stadt, Starck, Teixeira, Verbrugh‛ e ‚Zwaanswijk‛. El ‚Einstein‛ älautom eli ‚Geschichte der weltsprachlichen Versuche‛ (Jenotem steifülas valemapükik)‚ el ‚Kerckhoffs‛ äpübom eli ‚Cours complet‛ (Tidodem lölöfik), ed el ‚Fieweger‛ äpübom elis ‚Telspikots valemapükik‛ mö bukils vel in püks difik vel. Tidabuks lölöfik Vpa., nu ya ipubons pro Deutänans, Linglänans, Fransänans, Litaliyänans‚ Spanyänans, Portugänans, Rusänans e Nedänans.

Ün yel: 1885 el ‚Schleyer‛ äfealotädom de vilag ‚Litzelstetten‛ ini zif ‚Konstanz‛. Us äfünom eli ‚Bür zenodik Vpa.‛ (Bür zänodik Vpa.), kel ädabinon jüi deadamayel ela ‚Schleyer‛ (ün yel 1912).

Ün yel: 1886 benosek Vpa äbinon dönu vemo gretik. Vpagaseds nulik: 5 ädavedons ün yel at. Ats äbinons: el ‚Vereldsproket Vp.‛ (redakan ‚Neovius‛), el ‚Timabled Vpik‛ in ‚Puerto Rico‛ (red. ‚Rodeck‛)‚ el ‚Le Vp.‛: gased sevädik ela ‚Kerckhoffs‛, el ‚Volapük‛ (red. ‚Ferrando‛), kel äpubon te dü brefüb, e fino sökian veütik ona, el ‚Volapük‛ profäsorana ‚Iparraguirre‛ in Spnayän. Vpamuf ädalabon nu gasedis lönik: 9; a: 2 onas in Deutän ed in Spanyän, ed a: 1 in Fransän, Nedän, Suomiyän, Svedän ed in Merop. In ‚München‛ el ‚Länafed Bayänik Vpa.‛ päfünon, kel älabon sunädo filialaklubis: 4. Cifamü profäsoran ‚Schnepper‛ fed at ägeton suno veüti patik.

Ün yel: 1886 Vpaklubs sökik päfünons in Deutän: in ‚Hamburg, Augsburg, Mannheim, Dächingen, München‛, (klubs: 2)‚ ‚Ludwigshafen, Pirmasens, Calw, Tölz, Kirchheimbolanden, Haidhausen, Schwarzenfeld‛ ed in ‚Rohldalben‛. In läns votik Vpaklubs ädavedons in ‚Aalborg, Bordeaux, Bilbao, Fiqueras, Stockholm (klubs: 2)‚ ‚Piadana, Terndrup, Köbenhavn‛ ed in , Antwerpen‛. As klub gretikün tefü num limanas, Vpaklub in , Konstanz ädavedon, kö lödöp nulik ela ‚Schleyer‛ äbinon.

Vpaliterat ätelon oki ün yel: 1886. El ‚Schleyer‛ ito äpübom penädis gretik u smalikis za: 20. Lised sökik literata votik leno binon lölöfik. Propagidapenäds Vpik pälautons fa els ‚Devidé, Dormoy, Fischbach, Houyvet, Krafft, Luclier, Licherdopol, Neovius, Rösler‛ e ‚Viela‛. Vödabuks gretik päpübons fa els ‚de Bruin‛ (Nedänapükik), ‚Heyligers‛ (Nedänapükik), ‚Kerckhoffs‛ (Fransänapükik)‚ ‚Vero‛ (Spanyänapükik), ‚Bieck‛ (Rusänapükik), ed el ‚Iparraguirre‛ (Spanyänapükik). Penäds gramatik u tidabuks äpubons in püks difik: 11, fa els ‚Böhm, Cholin, Coste, Dumont, Gil, Hansen, Jouciler, Licherdopol, Malevolti, Renier, Aen, Rosenberg, Rosenthal, Svechnikow, Schnepper, Turkin, Wolff, Zuberia, Menet, Czernuschenko, Heyligers, Djemaladdin, Barazia, Verbrugh, Iparraguire, Bieck, Starck‛ e ‚Kerckhoffs‛. Tefü literat patik penäds sökik mutons pamäniotön: el ‚Pokakaled pro: 1886‛ (‚Kniele‛)‚ el ‚Tedaspod‛ (‚Kniele‛), els ‚Yelabuks‛ (buks tel in Linglänapük ed in Fransänapük) fa ‚Kerckhoffs‛‚ el ‚Stenograf in Vp.‛ (‚Lenze‛), el ‚Plägabuk‛ (‚Bernhaupt‛), el ‚Magabs kil‛ (dokan ‚Hermann‛) ed el ‚Bagatelles‛ (Püls), pätradutöl se Vp. ini Fransänapük (‚Dubois‛). Igo musig ädünon Vpi.; valts te, maleküm bal, galof bal e noateds votik mödik ko vödem Vpik äpubons ün yel: 1886. Is zuo nog mutob mäniotön dini bisarik; igo dustod e ted äpropagidons Vpi, dido in mod bisarik. Alofoy ed äseloy hätis di Vp., vinis di Vp, e leigo atos äjenon tefü stibs, lampads e dins mödik votik.

Tidodems Vpik päjenükons in zifs Yuropik plu: 100. In ‚Paris‛ tidodems notidik: 15 päjenükons ün yel: 1886; aniks onas pävisitons fa lärnölans plu: 200. Tidodems patik pro calans: 121 leselidöpa sevädik: ‚Grands Magasins‛ in ‚Paris‛ pämänioton suvo in gaseds ettimik. Bai nunods se zifs mödik, tidodems at pävisitons nomädiko fa lärnölans: 50 jüesa: 100. Nitedäl vemik pro Vp. äjonon oki i dub visit gudik pötü spikäds notidik dö Vp. El ‚Schnepper‛ äspikädom in ‚München‛ lo komans: 700; el ‚Bieck‛ äspikädom in ‚Moskva‛ ed el ‚Jouclier‛ in ‚Bordeaux‛ lo komans a: 600. Vp. nu inüdranon igo ini jolaläns Frikopa e Siyopa, ed ini läns Meropa nolüdik, zänodik e slüdika.

Tefü Vpans poso in jenotem vemo sevädiks, nemob te pösodis veütiküm: dilekan ‚van de Stadt‛, profäsoran ‚Pozder‛‚ tatakonsälal ‚Bieck‛, el ‚Herold‛, dokan ‚Börger‛, profäsoran ‚Kirchhoff‛, el ‚Lott‛ (se ‚Wien‛), jibaonan ‚von Schneider-Arco‛ e profäsoran ‚Ujvard‛. Gaseds plu: 200, vü ons gaseds vemo sevädiks, änotükons in püks difik: 15 yegedis komandik dö Vp..

Gased alvigiko äpuböl ela ‚Klub kaenalas e bumavanas Lösteränikas‛ in ‚Wien‛ äfinükon ün yel: 1886 yegedi dö Vp. met set sökik: "Valöpo us, kö kuliv menik reigon ‚us i sevoy ya nemi ela ‚Schleyer‛".

Propagid gretik dü yel 1886 äjonon vobedi patik oka ün yel 1887. Vpagaseds nulik: 6 ädavedons ün yel at, e 4 onas ädagetons veüti patik pro proged fovik Vpa.. Ats äbinons: el ‚Nogan Vpik pro Belgän e Nedän‛ (redakan ‚Heyligers‛), el ‚Il Vp‛ (redakan ‚Cattilio‛) in Litaliyän, el ‚Vpagased‛ dokana ‚Obhlidal‛ in ‚Wien‛ ed el ‚Cogabled Vpelas‛ in ‚München‛. Gaseds retik bofik: el ‚Vpabled Dänik‛ (redakan ‚Enna‛) ed el ‚Vpabled‛ in ‚Aalborg‛ jonons benosekis Vpa. in läns nolüdik Yuropa. As läükots patik äpubons dese yel: 1887: el ‚Gased pro Vp.‛ in el ‚Wiener allgemeine Zeitung‛, el ‚Vp.‛ in el ‚Arnhem‛sche Courant‛, el ‚Spodel Vpik‛ in el ‚Hamburger Korrespondent‛ ed el ‚Volaspodel‛ in el ‚The Office‛: periodagased in Lamerikän. Periodagaseds sökik äninädons Vpadilädis laidik: el ‚Stenography‛ in ‚Boston‛, el ‚The English Mechanics‛ ed el ‚L'étincelle électrique‛.

Vpaklubs: 70 päfünons ün yel: 1887, e dub atos zänäd onas izesüdikon in läns anik. Kodü atos länafeds Vpik: 4 ädavedons ün yel: 1887 in Svedän, Belgän, Litaliyän ed in Spanyän. Vpaklubs pemäniotöl päfünons in tops sokik: in ‚Halle, Erfurt, Nürberg, Weimar, Krefeld, Berlin, Schweinfurt, Bamberg, Dresden, Aschaffenburg, Brandenburg, Crossen, Chemnitz, Bielefeld, Darmstadt, Dessau, Landshut, Weiden, Lollar, Lübeck, Flensburg, Stolp, Pausa, Stein, Windsheim, ed in tops votik: 10 Deutäna. In läns votik Vpaklubs ädavedons in: ‚Zürich, St. Gallen, Torino, Fiume, Vercelli, Lemberg, Mährisch-Weisskirchen, Stockholm, Cleveland, Milwaukee, ‚Moskva‛, La Rochelle, Raumo‛ ed in tops votik: 21.

Literat Vpa. ämödükumon oki vemo ün yel: 1887. Dabükots telid (e foviks) bukas za: 65, vü ons penäds: 15 ela ‚Schleyer‛, no pelasumons ini liseds sölik. Propagidapenäds pälautons fa els: ‚Banfi, Enna, Ferretti, Hummler, Kniele, Sizeranne, Schnepper, Devidé‚‛ e dokan ‚Müller‛. Vödabuks gretik äpubons fa els: ‚Böhm‛ (Rusänapük), ‚Liedbeck‛(Svedänapük), ‚Seppenhofer‛ (Litaliyänapük)‚ ‚Seret‛ (Linglänapük), ‚Sprague‛ (Linglänapük), e ‚Hansen‛ (Danänapük). Penäds gramatik e tidabuks pälautons fa els: ‚Aen, Amoretti, Böhm, Bieck, Castillo, Cattilio, Colling, Dornbusch‚ Eadon, Einstein, Garcia, Grossmann, Grzybowski, Hain, Hansen, Hoffmann, Huebsch, Iwanowitsch, Kiamil‚ Kirchhoff, Lott, Liedbeck, Obhlidal‛ e ‚Pöschl‛, Ochsenreither, Pflaumer, Piron, Rosenberger, Runström, Sandor‚ Sarazianne, Säterstrand, Sonnenschein, Speilmann, Scherzl, Schneid, Schridde, Toussaint‛ e ‚Walther‛. El ‚Schleyer‛ äpübom penädis nulik za: 15. As literat patik penäds sökik äpubons: el ‚Dukiel Vpik da ‚München‛ (Gross), el ‚Lised Vpanas mil‛ (‚Hansen‛)‚ el ‚Magabuk ela ‚Andersen‛ (‚Lederer‛), el ‚Lised Vpanas‛ ed el ‚Nunod dö Vpakongred telid‛ (bofiks fa ‚OBhlidal‛)‚ el ‚Bibikos‛ (‚Schleyer‛) ed el ‚Vpakanits tel pro pianod‛ (‚Schmitt‛).

Mö naed balid taans Vpa äbitons ta Vp. ün yel: 1887 noe in gaseds, abi in penäds tefik. Profäsoran ‚Kerckhoffs‛ imobom menodis anik Vpa. in bukil omik labü tiäd ‚Examen critique‛ (Xam krütik)‚ e pos atos hiel ‚Steiner: datikan ela ‚Pasilingua‛ (1885 jüesa 1889 ätatakom vemo Vpi. in penad tefik oma (el ‚Der Vp.-Die Pasilingua‛). Leigo dokan ‚Lenz‛ äbitom ta Vp. in penäd oma: el ‚Pasilingua contra Vp.‛. Hiel ‚Stempfl‛: pädan katulik kel in buk oka tiädü , Ausstellungen an dem Vp.‛ (Dodams tefü Vp.) äplänom disini yufapükik lönik oma, labü nem ‚Myrana‛‚ äkrütom in buk at Vpi.l prolidiko ä negöniko. Lediniko krüt lautanas kil äterfon vödifomami in Vp., bi oms, tapladü ‚Schleyer‛ ilovesumoms vödis sitas lönik nen brefükam se latin u se püks votik.

As jenot veütikün ün yel: 1887 Vpakongred telid päjenükon in ‚München‛ tü yulul 6id jüesa 9id. Cifef kongreda at äbinädon me profäsoran ‚Kirchhoff‛, graf ‚de Taufkirchen‛, räktoran ‚Fieweger‛, me el ‚Julius Lott‛ e dokan ‚van de Stadt‛. Komanef kongreda äbinon gretik e kongred at äjonon mö naed balid visiti vero bevünetiki. Menods pülik anik Vpa. päsludons, e fed valemik Vpa päpreparon, (disin at ye no äplöpom). Pro volf fovik Vpa kadäm päfünon, kel äbinädon mö limans: 29 se tats difik: 15. As cifs kadäma at els ‚Schleyer‛ e ‚Kerckhoffs‛ ädunodoms.

Se keds slopanas nulik ün yel: 1887 Vpans sökik äsevädikoms latikumo: profäsoran ‚Hürzel‛, kurakonsälal ‚Kramer‛, profäsoran ‚Arce Bodega‛, dilekan ‚Pöschl‛, dokan ‚Schumm‛, profäsoran ‚Mehmke‛‚ dokan ‚Weiss‛, el ‚Poletti‛, dokan ‚Thiessen‛, dokan ‚Stephanus‛, profäsoran ‚Champ-Rigot‛ e lesiör ‚von Rylski‛.

Is vilob nog mäniotön, das ün yel at stemanafs tel su flumed ‚Rhein‛ älabons nemi ‚Volapük‛.

Ün yel: 1887 vikodagol Vpa älaidulon, sodas gased Fransänik ‚Le Temps‛ tü yanul 16id äfinükon yegedi dö Vp me set sökik: ‚Si jamais langue universelle a quelque chance de s‛imposer au monde commercielle, c‛est assurément celle-là‛ (Üfü pük bevünetik seimik olabon mögodi ad pagebädön valemiko in jäfüds teda, tän fümiko pük at (Vp) orivon zeili at‛.)

Proged fovik. Prim e volf krisida demü Vpakadäm.

Yel: 1888 äblinon Vpe glori äkün benoseka okik. Istäänükon oki in voled kulivik lölik, inüdranon ini Yapän e Tsyinän, igo ini Frikop zänik. El ‚Kniele‛ ätäxetom slopanefi ona mö balions bal e lafik jüesa balions tel. In Vpagaseds anik num slopanas pänunädon mö balions tel jüesa balions kil. Sukoyös oke ito numi verätik slopanas ettimik bai nun tefik ela ‚Lott‛ (posä no plu islopom Vpi)‚ u bai nunod tefik ela ‚Academia pro Interlingua‛, kels klüliko no gönons Vpi: nunons dö slopanef Vpa mö balion bal (leigodovös kapiti XI). Alo äkanoy bo cedön Vpi püki labü fütür sefik.

I volf klubas e literata äblöfons benoseki gretik Vpa. Tefü klubs mödik uts, kels ädavedons ün yel: 1888, kanobs klüliko mänitön is te klubis veütikün. Ädaedons in tops sökik: ‚Bern‛, ‚San Francisco, Málaga, Méjico, Banbury, Buxton, Göttingen, Fürth, Amberg, Eichstätt, Rothenburg, Remis, Charlottenburg, Basel, Upsala, Firenze, Hof, Zittau, Udine, Venezia, Salzburg, Würzburg, Kassel, Graz, Melbourne, Linz, Fulda, Hannover, Königsberg, Bayreuth, Milano, Plainfield, Walla Walla‛ e ‚Aguas Calientes‛.

Finü yel: 1888 Vpaklubs 257 ädabinons. Pö leod onas bai läns lised sökik ädavedon: in Deutän Vpaklubs 107 äbinons‚ (Badän mö 4, Vürtän mö 10, Bayän mö 47, e Deutän retik mö klubs: 46). Lösterän-Macarän älabon klubis: 21, Litaliyän klubis: 23, Spanyän e Portugän klubis: 9‚ Fransän klubis: 5, Jveizän klubis: 17, Belgän klubis: 3, Nedän klubis: 19, Linglän klubis: 4‚ Danän klubis: 9, Svedän e Norgän klubis: 15, Rusän klubis: 3, Lamerikän klubis: 13, Brasilän klubis: 2‚ Mexikän, Largäntän, Cilän, Kanadän, Tsyinän e Stralop älabons klubi a bali. Dub mödikumam Vpaklubas ün yel: 1888 länafeds ädavedons i in Lösterän, in Jveizän ed in Fransän.

Ettimo stad Vpa äbinon pato gönik in Deutän, Jveizän, Litaliyän ed in Fransän; täno Spanyän, Lösterän e läns nolüdik Yuropa äsökons onis.

Tidodems Vpik päjenükons ün yel: 1888 in tops: 1485. Is nuns anik tefü lärnölans sökons: in ‚Comegliana‛ mö 1000, in ‚Wien‛ (in tidodems leigüpik: 4) mö 2000‚ in ‚Darmstadt‛ ed in ‚Nürnberg‛ mö a 2000, in ‚Bern‛ ed in Alexandria‛ mö lärnölans: 150 tefädo: 110. In tops mödik tidodems at päjenükons in juls e gümnads, (pato in Spanyän e Litaliyän) ed in juls privatik as tidajäfüds nomik. Spikäds notidik e mäniots Vpa in gaseds Yuropik e Meropiks äjenons mö tumats mödik.

Vö! ün ettim äkanoy niludön, das Vpamuf, kel ädavedükon äsvo vefi lanäla, suno üdageton levikodi lonädik oka. Zän Vpamufa äbinädon mö profäsorans e dokans za: 600 gümnadas e niveras, mö tidans e klerans plu: 1000‚ mö pösods vemo benorepütiks mödiks se jäfüds teda, dustoda, lekana e bolita‚ e mö pösods noubik mödik se läns kulivik valik. Nu Vpamuf valöpo päträiton fefiko as jenöf veütik.

Benosek vemik Vpa äjonon oki i dub mödikumam süpädik Vpagasedas. Bü gaseds votik valik mutobs is mäniotön gasedi ‚Zi vol lölik‛, (redakan dokan ‚Lederer‛)‚ kel äpubon in ‚Berlin‛ as Vpagased veütik gretik labü redak gudikün ünü yels Vpamufa balid. Ün yel: 1888 plä on nog Vpagaseds veütik votik: 6 ädavedons: el ‚Vpan nolik e nepaletik‛, (redakan dokan ‚Weiss‛) in ‚München‛‚ el ‚Volaspodel‛ in Litaliyän, el ‚Vpaflen jveizik‛ in Jveizän, el ‚Vpabled tälik‛ in Litaliyän‚ el ‚Nunel valemik‛ in Linglän, ed el ‚Vpabled cinänik‛ in Tsyinän. Vpagaseds sökik: 5 no ädegetons veüti patik, bi no äpubons dü tim lunik: el ‚Bevünetiks nuns konfidik‛ in Svedän, el ‚Musam‛ in Deutän‚ el ‚The Vp Herald‛ in Tsyinän, el ‚Vpel nedänik‛ in Nedän ed el ‚The Vp. Journal‛ in Linglän. Gaseds u periodagaseds sökiks äninädons näibledis u dilädis Vpikis; päleodükons bai veüt okas: el , L‛arte stenografica‛ ed el ‚La Sicilia stenografica‛, (bofiks in Litaliyän)‚ el ‚Yomi Uri Jimbun‛ in Yapän, el ‚The Amoy Gazette‛ in Tsyinän‚ el ‚Schweizer Verkehrszeitung‛ in Jveizän, el ‚The Voice‛ in Lamerikän‚ el ‚L‛étincelle électrique‛ in Fransän, el ‚The English Mechanic‛, el ‚Il Giovedi‛ ed el ‚Phonographie Magazine‛. Zuo nunods mödik Vpaklubas gretik äpubons nenomädiko.

Tidabuks u buks gramatik pälautons fa els: ‚van Aalst‛ (3), ‚Amoretti‛, ‚Beale‛ (2), ‚Belé, Bertolini‛ (2), ‚Braakman‛ (2), Brandowski, Brügel, Colling, Deller, Devidé, Enna, Eseriche, Fieweger, Foulques, Gebaur (2), Giani, Gil, Gortner, Hain‚ Hansen, Harrison, Hein, von der Heyden‛, e ‚Hoffmann‛. Mäniot nemas retik no kanon fovön is, bi in tef at penäds plu: 100 äpubons.

Propagidapenäds pälautons fa els: ‚Bauer, Braun, Crovato, Ellis, Furlani, Gutensohn, Hain, Jasiewicz, Knuth‚ Krüger, Licherdopol, Masoero, Schefer, Scheyrer, Schmutz, Ukoy, Iparraguirre, Sortario‛ e fa el ‚Lesed bevünetik Vpa‛. (I lised at no binon lölöfik.)

Vödabuks gretik pälautons fa ‚Actis‛ (Litaliyänapükik), fa ‚van der Heyden-Sasasaki‛ (Yapänapükik)‚ fa ‚Linderfeld‛ (Linglänapükik), fa ‚Pflaumer‛ (Deutänapükik), fa ‚Poletti‛ (Tsyinänapükik), fa ‚Ye yü lin‛ (Tsyinänapükik)‚ fa ‚Walther‛ (Deutänapükik) e fa ‚Schleyer‛ (Deutänapükik).

Ün yel: 1888 penäds sökik labü ninäd muadik u tidodik äpubons: ‚Tävaventürs‛ hiela ‚Karl May‛ fa ‚Baumann‛, el ‚Divina comedia‛, hiela ‚Dante‛ in Vp., el ‚Fiedafonad‛ fa ‚Feretti‛, el ‚Natamilags tel‛ fa ‚Gebaur‛, el ‚Cögs nepölik‛ fa ‚Pfundeis‛, el ‚Dö bükav‛ fa ‚Guigues‛‚ el ‚Vomagledom‛ fa ‚Gunert‛, el ‚Koneds e konils‛ fa ‚Hansen‛, el ‚Konlet konedas‛ fa ‚Hansen‛‚ el ‚Kaen güma‛ fa ‚Herbst‛, el ‚Literat Vpik‛ fa ‚Iparraguirre‛, el ‚Plekabukil‛ fa ‚Koglgruber‛‚ el ‚Märs popa Deutik‛ fa ‚Lederer‛, el ‚Demag kapabomas‛ fa dokan ‚Miess‛‚ el ‚Nök Phönix‛ fa ‚Pallier‛, el ‚Kriton de Plato‛ fa ‚Pozder‛, el ‚Kanitabuk Vpik‛ fa ‚Ruffert‛, el ‚Böf pölamas‛ fa ‚von Rylksi‛, el ‚Pened balid gospelela‛ fa ‚Schleyer‛, el ‚Festonam fitas‛ fa ‚Winkler‛‚ el ‚El gleböb‛ fa ‚Priazi‛, el ‚Lied‛ (jiela ‚Carmen Sylvia‛) fa ‚Lederer‛, el ‚In välasälun‛ fa ‚Schwarz‛, el ‚Ven ta‛ fa ‚Poletti‛, el ‚Vinamaf gletik‛ fa ‚Pozder‛, el ‚Un oncle au Vp.‛ fa ‚Denizot‛, el ‚Jigam viena‛ fa ‚Devidé‛‚ el ‚Nef as nök‛ (hiela ‚Lessing‛) fa ‚Fieweger‛, el ‚Kaled Vpa.‛ fa ‚Kniele‛, el ‚Lekaled Vpa‛ fa ‚Spielmann‛‚ el ‚Bericht über die Vp.-Ausstellung‛ fa Vpaklub in Leipzig‛, el ‚Yelanunod‛ fa Vpaklub kademik in ‚München‛‚ el ‚Tidabuk stenografa‛ fa ‚de Isola‛, el ‚Yelabuk pedipedelas‛ fa ‚Kerckhoffs‛, el ‚Libro de imagini‛ fa ‚Villani‛‚ el ‚Le fortunate disgracio‛ fa ‚Foulques‛, el ‚Agenda spécial des Vpistes‛ fa Chéré, el ‚Tedaspod Vpik‛ fa Liedbeck‛.

Literaliseds Vpik päpübons fa fiams bukatedik sökik: els ‚Jäger‛ in ‚Frankfurt‛, ‚Sigismond‛ in ‚Berlin‛‚ ‚Hasselbrink‛ in ‚St. Gallen‛, ‚Caspar‛ in ‚Milwaukee‛, ‚Löw‛ in ‚Wien‛ e fa fiam ‚Lindauer‛ in ‚München‛.

Noateds Vpik pro kanit u danüd pänoatädons fa els: ‚Champ-Rigot‛, ‚Enna‛ e ‚Komzak‛. I lisedil at no binon lölöfik kodü def nunas tefik pö noateds anik.

Tefü Vp.l yel 1888 äbinon vemo jenotaliegik. Dilo jenots äbinon gudiks, samo fün ela ‚Internationale Weltsprache-Mission‛ (Lesed bevünetik Vpa). Fed at ekeyufon vemo pro stäänikam e proged Vpa.

Jenots votik anik ye ädämükons vemo Vpi. Ün yel: 1888 sevabo krisid balid Vpa äjenon in Bayän, eboi n län et labü benosek gretikün Vpamufa. Jenavans nemödik ut, kels üjüfons latikumo ko jenotem Vpa, eninükons krisidi at ya ini konflit elas ‚Schleyer‛ e ‚Kerckhoffs‛. Atos no äbinon verätik. Nebenikam Vpa in Bayän ädevedon te dub feits vü Vpaklubs in ‚München‛ ed in Nürnberg‛. Feits at äkodons, das limans klubas bofik dilo älüvons klubis at, u das äfünons klubis nulik. Pötü daväl cifa Vpik pro Bayän imoboy profäsorani ‚Schnepper‛ pro cal at. Ven slopans ela ‚Schnepper‛ e taans moba at äreafons ini teläl, dinäds miik löpo pemäniotöls päninükons ini disput. Dub atos feitapenäds ela ‚Gutensohn‛, ela ‚Kniele‛, ela ‚Löw‛ ed ela ‚Klub kademik‛ in ‚München‛ ädavedons. Fino klub nulik in ‚Nürnberg‛, kel idavedon pos teil de Vpaklub usik, älüvon Vpamufi ed äslopon cifamü el ‚Einstein‛ eli ‚Esperanto‛, ün ettim nog smaliki. (Leigodoyös penädi ela ‚Lott‛, tiädü: ‚Ist Vp. die beste Lösung?‛ --, Vp. binon-li as disin gudikün?‛ e gespiki ela ‚Kniele‛ in penäd oka, tiädü: ‚Herr Einstein und La lingua internacia‛.)

Mödiks Vpaklubas: 47 in Bayän äfinükons dabinin okas kodü feits e säspetikams ats; klubs: 16, kels äfomons länafedi Bayänik, älaibinons ye ze gudiko dü yels krisida at jüesa yel: 1892.

Ün yel: 1888 tatak gretik taanas Vpa u taanas yufapüka alik äprimon. Penäds sökik: 11 tatakapenadas valodo: 12 pälautons in Deutän: el ‚Offenes Sendschreiben‛ (Sirkülapenäd notidik) fa ‚Steiner‛‚ el ‚Die reaktionär Tendenz‛ fa ‚Hamel‛, el ‚Das Phantom der Weltsprache‛ fa dokan ‚E. Müller‛‚ el ‚Vp. und deutsche Professoren‛ fa ‚Römer‛, el ‚Darf Vp. die Weltsprache werden?‛ el el ‚Kosmos‛ (bofiks fa ‚Moser‛‚ el ‚Über Weltsprache und Vp.‛ fa ‚Stempfl‛, el ‚Der Weltsprache-Schwindel‛ fa ‚Feyerabend‛‚ el ‚Sprache ohne Worte‛ fa ‚Kleinpaul‛ e penäds votik: 2. Lautans at ud äpropagidoms nen plän pükavik alik eli ‚Pasilingua‛, eli ‚Myrana‛, eli ‚Kosmos‛‚ ud ätatakoms biedäliko yufapüki mekavik alik. Fe pükinolan sevädik ‚Schuchardt‛ in ‚Graz‛ ätablöfädom tatakis at me penäds süperik kil; teläl ye äsvo pisovon in Deutän, ed äneleton dü degyels anik lanäli e vilöfi büätikis pro disin yufapükik alik.

In läns votik mödik Vp. ai og ädageton benosekis. Us u no äsevoy bosi dö feits elas ‚Schleyer‛ e ‚Kerckhoffs‛, ud üfo äsevoy feiti manas bofik, no äkudoy vemo tefü on‚ ed äpropagidoy laidäliko e ko benosek laidiko Vpi. I finü yel: 1888 Vpans äspetons nog konfidiko vikodi fütürik püka okas.

Buk jenavik ela ‚Kniele‛ äfinükon nunodi oka tü fin yela: 1888 e jenavabuk votik nonik kanon yufön obi dese prim yela: 1889. Ab leigod rezipik Vpagasedas ettimik, kels ninädons nunis vemo kuratikis ä prolidiks dö jen fovik in Vpamuf, mögükons fövoti kuratik Vpajenotema.

Nebenikam Vpa in Deutän, kel iprimon ün yel: 1888, us älaidulon. Plä els ‚Einstein‛ e ‚Lott‛ nu i el ‚Lenze‛, balan Vpanas balid, ilüvom Vpi, ed äpropagidom in periodagased oka‚ in el ‚Interpetor‛, disini nulik, fa om it pijaföli. Yufapüks nulik votik stabü Vp, samo el ‚Bopal‛ ed el ‚Spelin‛ ipubons‚ ed äkodons kofudi e säkurodükami in keds slopanas Deutänik. Propagid Vpa äläsikon vemo, e milats mödik slopanas nulik älüvons Vpamufi klubs mödik äfinükons dabini okas.

Benoseks Vpa in läns votik no äkanons plaädön peri somik slopanas in Deutän. Kod nebenikama balid iprimon dub teläl Vpanas in Bayän‚ teläl at ye no nog älabon yumedi vemik ko feits tefü kadäm. Kanoy bo täxetön, das ya dub nebenikam at Vp iperon fildili bal slopanefa oka.

Ropobs nu nunodi at, kel voiko tefü tim oka duton lü fin yela: 1889. Ven vilobs suimön jeni fovik, mutobs balido jäfön ko klubs. Ün yel: 1889 Vpaklubs nulik: 40 päfünons, sevabo in els, ‚Arnstadt, Bergen, Boston, Bayreuth, Barup, Breda, Chelsea, Dülmen, Ehingen, Eisenach, Erlangen, Hard, Klippinge, Kulmbach, Lauda, Lauingen, Linz-Urfahr, London, Miesbach, Passau, Pinerola, Rödby, Rohr, Röskilde, San Francisco, San Louis, Seifhennersdorf‚ Solothurn, Stuttgart, Thoreby, Treviso, Thurnaux, Trapani, Urach, Vaalse, Valtellina‛ ed in ‚Wien (3).

Länafed balik bal päfünon ün yel: 1889, el ‚Reichsverband der deutschen Volapükans‛, (Netafed Vpanas Deutänik). Mäniot teik füna at no saidon, bi jenots bü e pö fün at jonons boes kuratiko stadi kofuda. Kel idavedon ün yel: 1888 in Bayän, e kel usao istäänükon oki in Vpamuf valodik Deutäna. In kapit at dinäds tefü el ‚Reichsverband‛ pomäniotons kludo nog mö naeds tel.

Ün yel: 1889 Vpagaseds nulik sökik ädavedons, kels peleodükons bai veüt okas: el ‚Timapenäd Vpik‛ in Danän, el ‚Nunal‛ in Litaliyän, el ‚Nogan Vpik‛ in Belgän, el ‚Volapük‛ in Lamerikän‚ el ‚Internationale Correspondenz‛ in Deutän (as Vpagased yudik balik bal, kel äsevädikon)‚ el ‚Volabled‛ in Litaliyän, el ‚Vpabled Däna‛ in Danän, e Vpagaseds tel sökiks, kels äpubons te dü brefüp: el ‚Vpabled Lienzik‛ in Lösterän ed el ‚Volapük‛ in Danän. Näibleds Vpik äpubons in el ‚Flensburger Nachrichten‛ (tiädü ‚Nuns Vpik‛), in el ‚Hamburger Corespondent‛ (tiädü ‚Spodel Vpik‛), in el ‚De Maasbode‛ (tiädü ‚Volapük‛) ed in el ‚The Altruist‛ (tiädü ‚Vpabled de San Louis‛). Vpadilädis älabons: el ‚Nieuws van den Dag‛ (tiädü ‚Volapük‛), el ‚El Instructor‛ in Mexikän ed el ‚The Office‛ in Linglän.

Ün yel: 1889 Vp ai nog ädalabon gasedis lönik: 23 e näibledis za: 12 in gaseds ud in periodagaseds votiks. In Deutän Vpagaseds benorepütik: 7 e näibleds: 4 äpubons. Leigodü Vp ai nog yufapüks votik älabons slopanefi vemo püliki.

Ab läsikam vemik Vpapropagida äjonon oki ya kleiliko pö penäds tefik ün yel: 1889. Lised brefik ninädon penädis fa els: ‚Adriaanse, Belli, Elk, Arce Bodega, Lederer Ugarto‚ Vpaklub in ‛Wien‛ e fa el ‚Internationale Weltsprache-Mission‛. Vödabuks gretik pälautons fa: ‚Aaen‛ (Danänapükik), fa ‚Tommasi‛ (Litaliyänapükik) e fa ‚Wood‛ (Linglänapükik). Penäds gramatik u tidabuks pälautons fa els: ‚Bassi, Bertolini, Blanc, Brokenshire, Culik, Forti, Guerra, Hansen‚ Korwina, Krause, Plocek, Säterstrand, Schleyer (3), Tommasi, Völker‛ e ‚Weissell‛.

Ün yel: 1889 Vp. pätatakon vemo in penäds sokik: el ‚Drei Weltsprache-Systeme‛ (pro el ‚Pasilingua‛) fa ‚Steiner‛‚ el ‚Weltsprachliche Zeit- und Streitfragen‛ (pro el ‚Esperanto‛) fa ‚Einstein‛, ed in el ‚Spelin‛ (pro el ‚Spelin‛) fa ‚Strauss‛. Penäd labü krüts valemik pälauton fa ‚Pietzker‛. Fino penäd fa profäsoran ‚Winkler‛ äpubon tiädü ‚Opstellen over de Wereldtaal‛ kel äninädon mobis tefü gudükumam vödabuka Vpik. Jelodapenäds tefik pälautons fa sanan ‚Kniele‛ (el ‚Kongef bevünetik‛), e fa dokan ‚Müller‛ (el ‚Erklärungen eines alten Vpans‛), (Stets Vpana bäldädik). El ‚Feretti‛ ätradutom penädis fol se Vp. ini Litaliyänapük, (els ‚La comedia‛, ‚Dona Sol‛, ‚Il Masso‛, ed el ‚Il Dolore‛). Yelanunods, yelabuks u kaleds Vpiks päpübons fa Vpafed Litaliyänik, fa Länafed Bayänik‚ fa Vpafed Belgänik, fa el ‚Vpaklub kademik in ‚München‛, fa el ‚Kerckhoffs‛ e fa el ‚Spielmann‛. Lised Vpaklubas, lised Vpanas e lised dajonäda Vpik pälautons fa els ‚Lederer‛, ‚Rosenberger‛ e ‚Leiner‛.

Lised penädas muadik e tidodikas äbinon dönu vemo gretik. Äninädon penädis sökik: el ‚Svanavilgin‛ fa ‚Scheyrer‛, el ‚Declaration of Independence‛ fa ‚Huebsch‛, el ‚Läkel de Kolmar‛ fa ‚Baron‛, el ‚Eine Probe auf die Leistungsfähigkeit des Vp.‛ fa ‚Börger‛, el ‚Liko leson Filedor päkdiom fa ‚Devidé‛, el Fatas tid‛ (se talmud) fa ‚Elk‛, el ‚Plekabukil‛ fa ‚Gireme‛, el ‚Pükeds de Salomon‛ fa ‚Huebsch‛,el ‚Kaled Vpik‛ ed el ‚Das erste Jahrzehnt des Vp.‛ (bofiks fa ‚Kniele‛)‚ el ‚Konils tum‛ fa ‚Koglgruber‛, el ‚Lofüdänatäv‛, (lebuk vemo nitedik) fa dokan ‚Lederer‛, el ‚Flolemils‛, (poedots) fa tatakonsälal, ‚Madarassy‛, e ‚Roland vutafulik‛ fa ‚Neymon de Neyfeldt‛‚ el ‚Tacitus dö seit‛ fa ‚Pflaumer‛, el ‚Fabs in Vp. ed in püks zül‛ fa ‚Rasch‛, en ‚Munadaeg‛ fa ‚Rosenberger‛‚ el ‚Bibikos‛ fa ‚Schleyer‛, el ‚Da vol‛ fa ‚Schwarz‛, el ‚Konils Vpik‛ fa ‚Urquijo‛ ed el ‚Vp. e medinav‛ fa profäsoran ‚Winkler‛.

Tefü Vpajenotem yel: 1889 äbinon vemo veütik. Nebaläl rezipik elas ‚Schleyer‛ e ‚Kerckhoffs‛ pänotükom primo te in el ‚Vpabled zenodik‛ ela ‚Schleyer‛ ed in Vpagaseds votik anik. Palets bofik in Vpamuf ädavälons nu te limanis somik ini Vpakadäm, kels äslopons paleti tefik. Ven fino el ‚Kerckhoffs‛ äpreparom Vpakongredi kilid, kel ösötom pojenükön in zif ‚Paris‛‚ mans bofik äreafoms ini neflenam notik. El ‚Schleyer‛ ästetom nelonöfiki kongredi fütürik at sa sludis usik. Täno älevüdom kadämanis paleta lönik oma pro kobikam in el ‚Allmendingen‛ tü 1889, mayul 12id. Kobikam at äzepon te dili pülik votükamas ut, kels piflagons fa slopans ela ‚Kerckhoffs‛‚ e kels ya pigebädons in penäds ela ‚Kerckhoffs‛, ela ‚Pflaumer‛, ela ‚Walther‛ ed in gased ‚Le Volapük‛.

Kongred kilid Vpa kludo päjenükon ta vil ela ‚Schleyer‛ tü 1889, gustul 19id jüesa 21id in ‚Paris‛. Leigoäs pötü kongred telid in ‚München‛, i in ‚Paris‛ Vp. dönu pägebädon as kosädapük kongreda. Ta spet valemik Vpanas kongred at no äsludon votükamis staböfik sunädik. Dub atos hiel ‚Sprague‛: liman Lamerikänik kongreda äplöpom nogna, ad neletön neflenami cifas bofik Vpamufa, tefädo ad zögädön oni.

Flag ad jenükön votastidis nu ye itonon, e dil gretik slopanefa äspeton nemu votükami no püliki‚ (samo: moükami fomas ömik se püks germik, pato pö vödidefomams, e moükami dinas sümik votik. Negöniko el ‚Kerckhoffs‛ ämutom jäfön kom obs e sluds mödiks kadämanas‚ e dun at äflagon timi mödik. Palet ela ‚Schleyer‛ valiko no ädemon duni e sludis kadäma, ed äpropagidon laidäliko Vpi rigik. kodü spet votastidas propagid at ye aiplu äläsikon. Dub atos Vp. pädämükon vemo i in läns no-Deutäniks.

Mal stada miik Vpamufa ettimik in Deutän palofon dub jenots bü e pö fün ela ‚Netafed Vpik‛ in Deutän. Ya ün yel: 1888 grups flunilabik in Deutän, cifamü dokan ‚Thiessen‛ ijäfons leziliko pro fün feda at. Kodü feits tefü profäsoran ‚Schnepper‛ (as cif Vpik pro Bayän)‚ el ‚Schleyer‛ äslopom paleti taanas ela ‚Schnepper‛‚ e dub atos fün netafeda Deutänik ai dönu päzögon. Fino fün at ga päjenükon in ‚Leipzig‛ ün: 1889, dekul 29id. Ün tim at nog Vpaklubs: 79 ädabinons in Deutän; ün tim balid ye Vpaklubs te: 17 äbalons okis in el ‚Netafed‛. Nunod dö fün feda at no pänotükon in el ‚Vpabled zenodik‛ ela ‚Schleyer‛‚ bi profäsoran ‚Schnepper‛ pidavälom ini cifef ela ‚Netafed Vpik‛.

Dub jenots at kanoy kludön, das ettimo ya Vp. iperon dili gretik slopanefa oka‚ e das pato luslopans ti valiks ya dönu ilüvons Vpamufi finü yel: 1889.

Yel: 1890 äblinon Vpamufe fovo nebenikami vemik, kel jonon oki in lised klubas nulik, ed in literataliseds yela at. Vpaklubs te: 15 päfünons in els: ‚Amsterdam, Boonsboro, Brussel, Gent, Heidelberg, Heilbronn, Hildesheim, Reichenhall Reutlingen, Roma, St. Blasien, Steyr, Stuttgart, Tilburg‛ ed in ‚Trattenbach‛. Zu nog el ‚Länafed Vpik pro Lamerikän nolüdik‛ ed el ‚Länafed Vpik Nedäna‛ päfünons.

Propagidapenäds pälautons fa els ‚Erat‛ e ‚Heyligers‛. Penäds gramatik e tidabuks pälautons fa els ‚Czernuchenko, Klemm, Post, Barazia, Theuerner‛ e fa Vpaklub Nedänik. Pö vödabuks gretik tuvobs lautanis: ‚Lepik‛ (Suomiyänapükik), ed eli ‚Mattei‛ (Litaliyänapükik).

Lised literata votik äbinon ye ai nog gretik. Yelanunods e yelabuks päulautons fa el ‚Haastert‛, fa el ‚Vpaklub in München‛, fa el ‚Colling‛ ed el ‚Inklaar‛. Penäds poedik tel pälautons fa el ‚de Madarassy‛, (els ‚Löfamagabs‛ e ‚Zübimableds‛). Penäds smalikum kils päpübons fa ‚Schleyer‛, (el ‚Nobälik men‛, el ‚Bukil deviedas‛ ed el ‚Bukil tumabledik‛). Penäds tel dokana ‚Hermann‛ äninädons leigo poedotis, (el ‚Sonetas festun ed el ‚Flolemil kanitas‛). Penäds votik sökik nog päpübons: el ‚Rab‛ (hiela ‚E. A. Poe‛) fa ‚Davis‛, el ‚Musamef musigälik‛ fa ‚Schmitt‛‚ el ‚Glulonadoküm‛ fa ‚Wood‛, el ‚Poedots‛ fa ‚Dabelstein‛, el ‚Koyulot ela Katilina‛ fa dokan ‚Hermann‛‚ el ‚Jön blägik‛ fa ‚Benton‛, el ‚Gudikos tefü vom‛ fa ‚Zampelli‛, el ‚Lad pepölädöl‛ fa ‚Devidé‛‚ el ‚Konlet fotogafotas‛ fa ‚Hansen‛, el ‚La fontana‛ fa ‚Bertolini‛, el ‚Bumastöf‛ fa ‚Winkler‛ ed el ‚Schleyer-Biographie‛ fa ‚Hartmann‛ e ‚Hauck.‛

Jelodapenäds pälautons fa ‚Bernhaupt‛ e fa ‚Madarassy‛. As penäd veütik el ‚Glamat nomik‛ päpübon‚ ed äkodon neflenami notik rezipik elas ‚Schleyer‛ e ‚Kerckhoffs‛. Fino dokan ‚Beermann‛ äpübon eli ‚Studien zu Schleyers Weltsprache‛ oka, in kel fe ädeimom Vpi; el ‚Beermann‛ äbitom vemo jäfüdisevik ä nen lukrüts kösömik lautanas votik.

Tefü jenots patik ün yel veütik at mutob mäniotön‚ das el ‚Schleyer‛ pos pub ela ‚Glamat nomik‛ änotükom ün: 1890, febul steti ta kadäm. Ün: 1890, mayul ädavedükon kadämi lölöfiko nuliki, kel tü: 1890, gustul: 18 äjenükon ün zif ‚Konstanz‛ kobikami balid oka. Suno pos kobikam at Vpans vel, büäto vemo sevädiks in Vpamuf, pämoükons se liseds limanas. Ün yunul yela: 1890, pos lüyüm ela ‚Länafed Vürtänik‛‚ el ‚Rechsverband der deutschen Vpans‛ (Netafed Vpanas Deutänik) äbinädon mö Vpaklubs nemu: 27. Klubs at ädabinons in els: ‚Berlin, Böblingen, Calw, Cannstatt, Ehingen, Halle, Hannover, Heilbronn‚ Könisberg, Leipzig, München (Klub kademik), München-Haidhausen, Pfarrkirchen, Reutlingen‚ Rothenburg, Stolp, Stuttgart (el ‚Burschenschaftlicher Verein‛), Stuttgart II, Saulgau, Trostberg, Ulm‚ Urach, el ‚Länafed Vürtänik‛, ‚Weiden‛ e ‚Weimar‛. Plä klubs at nog Vpaklubs sökik ädabinons in Deutän, in els: ‚Altenburg, Aschaffenburg, Bielefeld, Bayreuth‚ Breslau, Frankfurt am Main, Griesbach, Hildesheim, Heidelberg, Hamburg, Kassel, Köln, Konstanz, Kulmbach‚ München (Klub balid), Nürnberg (Klub nolik), Passau, Reichenhall, St. Blasien, Stadtsteinach‛ e ‚Thurnau‛. No esevädikos, va klubs at dilo nog ädutons lü el ‚Netafed Deutänik‛‚ bi fed at äfinükon nenretodiko dabini oka tü fin yela: 1890 u tü prim yela: 1891. Vpaklubs kil u fols baiko defons in liseds bofik at. Alo liseds at jonons saidiko nebenikami Vpamufa in Deutän.

Tü fin yela: 1890 Vp iperon lafi slopanas oka.

Dese krisid lü nebenikam jenöfik (1891 jüesa 1893)

Ün yel: 1891 spet e stebed äreigons in Vpamuf. Vpagaseds ettimik nunons obis dö palets fol in Vpamuf; obs ye mutobs demön paletis te folis, bi palets retik tel va no plu ädutons lü slopanef Vpa‚ tefädo bi ya äbesteifons jafi püka lölöfiko votika. Kodü feits paletas at propagid Vpa äläsikon ai plu, e so i läsikam laidik slopanas äsökon. Vpaklubs nulik te: 14 päfünons in els: ‚Amsterdam, Beneden Para, Graz, Hohenberg, Karlsruhe III, Leitmeritz, Milano (Mäkavaklub), Mühlheim, Purmerend, Sonthofen, San Louis, Trapani, Pretoria‛ e ‚Worcester‛.

To dins miik valik no daloy spikön dö fail süpik Vpa, äsä lautans ömik poso älesagons atosi. Pläamü el ‚Netafed Svedänik‛ länafeds retik: 14 nog ädabinons in stad ze gudik. Ün yel 1890 Vpamuf go ädalabon gasedis: 27, du ün yel: 1888, ven Vp irivon stadi gönikün, gaseds te: 25 idabinons.

Ün yel: 1891 leigo nog gaseds: 27 äpubons, kels panumädons is ko nüns sökaleodik‚ ad brefükumön dub mod at lisedis votik nog osökölis.

Lised gasedas at ninädon elis: 1. ‚Vpabled zenodik‛ ela ‚Schleyer‛, 2. ‚Kosmopolan‛ (Laustralän)‚ 3. ‚Timapenäd Vpik‛ (Danän), 4. ‚Vpabled cinänik‛ (Tsyinän), 5. ‚Vpaklubs‛ (Deutän), 6. ‚Vpan melopik‛ (Lamerikän)‚ 7. ‚Vpagased jvabänik‛ (Deutän), 8. ‚Zi vol lölik‛ (Deutän), 9. ‚Nogan Vpik‛ (Belgän), 10. ‚Nunal nulik‛ (Litaliyän)‚ 11. ‚Volapük‛ (Spanyän), 12. ‚La arte stenografica‛ (Litaliyän), 13. ‚La Sicilia stenografica‛ (Litaliyän)‚ (nüms: 12 e 13 in püks kil ko Volapük), 14. ‚Mäkavabled‛ (Litaliyän), 15. ‚Timbrofilul‛ (Rumän), 16. ‚Gased bevünetik‛ (Lamerikän), 17. ‚Internationale Correspondenz‛ (Deutän), 18. ‚Jveizapot‛ (Jveizän)‚ 19. ‚La Normandie Stenographique‛ (Fransän), 20. ‚Pakamabled‛ (Nedän), 21. ‚Volabled‛ (Litaliyän)‚ 22. ‚Volanunel‛ (Bömän), 23. ‚Volapük‛ (Lamerikän), 24. ‚Volapük (Nedän), 25. ‚Volapükagased Löstänik‛ (Lösterän), 26. ‚Vpan nolik‛ (Deutän) e 27. ‚Nunots dö Vpaklubs‛ (Deutän).

Tefü lised at vilob mäniotön, das gaseds labü nüms: 1 jüesa 11, 16 jüesa 18, 20 jüesa 23, e: 25 jüesa 26 ädabinons as Vpagaseds teik. Gaseds retik äpubons as näibleds gasedas u periodagasedas votikas. Gaseds labü nüms: 3, 8, 9, 16, 23, 25 e 26 ädutons lü taätanef, lü slopanef kadäma ela ‚Kerckhoffs‛.

Ün yel: 1891 propagidapenäd balik bal päpübon fa Vpacif ela ‚Rhode Island‛. Tidapenäds pälautons fa els: ‚Barazia, Blanchard, Cifel plo Rhode Island, Haastert‛ e ‚Poletti‛. Vödabuks gretik päpübons fa ‚Mitchell‛ e fa ‚Post‛ (bofiks in Linglänapük). El ‚Schleyer‛ äpübon vödabukis smalikum: 3. Yelabuks e nundos päpübons fa ‚Medgiyesi‛, fa ‚van de Stadt‛ e fa el ‚Vpaklub valemik‛ in Nedän. As penäds gretik, labü ninäd muadik u tidodik äpubons: el ‚Bienalak‛ hiela ‚Storm‛ fa ‚Borggreve‛‚ el ‚Divs belema Tatra‛ fa ‚Gebaur‛, el ‚Liko Jetje pädikof‛ fa ‚Glogau‛, el ‚Jipulakrig‛ fa ‚Plocek‛‚ el ‚Namabuk musama‛ fa els ‚Zampelli‛ e ‚Tommasi‛, el ‚Pesevan elsik‛ fa ‚van de Stadt‛. Zu penäds smalik sümik: 2 pälautons fa läd ‚Benton‛, (els ‚Ninovag‛ e ‚Yagaventürs‛). In tanäds lüxüödik äpubons: el ‚Manuel en trente langues‛ fa ‚Poussie‛, el ‚Tedaspod‛ fa ‚Langenscheidt‛‚ ed el ‚Der kaufmäanische Vpist‛ fa ‚Heine‛. Penäds retik ün yel: 1891 pepüböls abinädons me: el ‚Sits bifü Vp.‛ fa ‚de Hoon‛‚ el ‚Ployeg dö vödaked kiemik‛ fa ‚Siboni‛, el ‚Übersicht über die 264 Volapük-Vereine‛ fa ‚Zink‛‚ e me penäds tel, kels äninädons krütis ta Vp: el ‚Eine Gemenschaft der Kulturvölker‛ (krüt in kapit kilid), ed el ‚Spelin‛ fa ‚Bauer‛.

Yel: 1891 äblinon Vpe dönu nebenikami vemik. Tefü votükans^[2] in Vp kadäm cifamü el ‚Kerckhoffs‛ iprogedon te vemo nevifiko sis kongred in ‚Paris‛. Pläamü penäd: ‚Glamat nomik‛ te nog nüms tel ela ‚Calabled kadema‛ ipubons sis yel: 1890 as literat balik, kel äjonon boso prolidiko votükamis kadäma. Poso el ‚Ke‚‛ckhoffs‛ iperon fümäli oka, ed äblibom tefü Vp ti nevobik.

Igo el ‚Vödabuk Vpa‛ fa ‚Pflaumer‛: penäd vemo nitedik stabü daceds ela ‚Kerckhoffs‛, no päfrutidon pro vob fovik kadäma. As kludod nevoba at fino äjenos, das igo slopans zilikün kadäma bäldik äsäslopans^[3] faviko paleti at Vpamufa, e das plunum onas äreafon ini lindif tefü yufapüks valik. To jenots valik at el ‚Schleyer‛ äcedon^[4] votükamis kadäma duni somo badiki, das ämoükom eli ‚Kerckhoffs‛ ün mäzul yela: 1891 se liseds Vpanas. Dun at ädavedükon nebenikami levemik Vpa in Fransän, in Belgän Fransänapükik e fovo in Spanyän e Portugän.

Do Vp nu äbenikon in Lamerikän, e do i ädageton benosekis in läns plödo-Yuropiks, ga no äkanon leigükön me ats peri slopanas in Yurop. I votükams ut, kel^[5] nu el ‚Schleyer‛ ito idunon tefü vödabuk e gramat Vpiks, in taed ta kadäm bäldik, e kels^[5] änotükom ün dekul yela: 1891, no äjonons okis lölöfiko as gudükumams; güö! dü yels mödik äblinons kofudi ini literat posik Vpa, ed ebo jen at ai pibedredon fa el ‚Schleyer‛.

Daloy bo niludön, das finü yel: 1891 Vp ya iperon foldilis kil slopanas ona.

To dinäds miik valik dönu Vpaklubs: 21 päfünons ün yel: 1892. Tops onas äbinons: els ‚Brussel‛ (Klubs tel), ‚Chicago, Durlach, Ebersdorf, Evergen, Friburg (Jveizän), Hongkong, Ispahan, Ledeberg, Lustenau, Nürnberg (Vpaklub nulik), Rankeweil, Satteins, Schwäbisch Gmünd, Solothurn (Klub telid), Thourout (Klubs tel), Topeka‛ e ‚Waerschoot‛.

In Deutän te nog el ‚Länafed Vürtänik ädabinon; länafeds plöda-Deutäniks vötiks: 11 nog älaidabinons, do num klubas okas iläsikon pluuneplu vemiko.

I lised gasedas jonon nuebenikami Vpa ün yel: 1892. Ün: 1891 ai nog Vpagaseds: 27 ivobedons pro Vp, ün 1892 ye te nog Vpagaseds volodo 17 ädabinons. Fe gaseds nulik: 3 idavedons: ‚üm dö glok‛ fa ‚Dold‛, el ‚Lefogs‛ fa ‚Madarassy‛, el ‚Tumabled‛ fa ‚Schleyer‛, el ‚Teun: neitagalan‛ fa ‚Glogau‛ ed el ‚Noated Vpik‛ fa ‚Bernhaupt‛. Mobis e krütis tefü Vp tuvoy in penäds sökik: el ‚Altes und Neues in der Weltsprache‛ fa ‚Vad‛, el ‚Vp, Spelin, Dil oma‛ fa ‚Frost‛, ed el ‚Fomam vödakeda‛ fa ‚Scherzinger‛.

Vp iläsikon laidiko i ün yel: 1892; no plu ädalabon slopanis 100.000. Vpans lezilik nog votiks se gloratim isäslopons oni, ud ästeifülons gudükumami ona me yufapüks sümik nulik. Lanäl ün yels büik nu inepubon, propagid ti inosikon, e dil gretik slopans büätik äreafon ini lindif nevobik. So stad Vpamufa in Yurop äbinon, ed ebo is Vp idalabon dili mu gretiküni slopanas oka.

Vp ädabinon ye ai nog as yufapük dareigik. Yufapüks mätedik büätik ona, el ‚Pasilingua‛ ed el ‚Kosmos‛ inepubons, e täno i pükadisins mätedik nulikum leigo pidrefons fa fät neveda. El ‚Esperanto‛, kel sis yels anik ädabinon as mätedian riskädik balik Vpa, ädalabon slopanefi nog vemo smaliki.

Tü fin yela: 1892 Vp ädalabon nog klubis za: 90. Klubs 23 onas ädabinons in Deutän in: ‚Aschaffenburg, Berlin, Dresden, Durlach, Ehingen, Griesbach, Hamburg, Heidelberg, Karslruhe, Konstanz, Königsberg, Kulmbach, Mühlheim, München (klubs tel), Osnabrück, Passau, Reutlingen, Saulgau, Sonthofen‛ e ‚Schwäbisch Gmünd‛. Lösterän ädalabon klubis: 15 in: ‚Budweis, Ebersdorf, Graz, Hohenberg, Kapfenberg, Kufstein, Leitmeritz, Linz-Urfahr, Rankweil, Satteins, Salzburg, St. Pölten, Steyr, Triest‛ e ‚Wien‛. In Belgän klubs: 13 äbinons in: ‚Blankenberghe, Brugge, Brussel, Antwerpen, Dendermonde, Evergen, Gent, Lederberg, Liège, Thourout, Verviers ,Waerschoot‛ ed el ‚Zenodaklub‛ in ‚Antwerpen‛. Litaliyän älabon klubis: 6, fols onas äbinons in ‚Milano‛ e klub a bal in ‚Napoli‛ e ‚Bergamo‛. In Nedän klubs: 5 ädabinons in ‚Arnhem, Oudenaarde, Purmerend, Beneden Para‛ ed el ‚Klub valemik‛. Lamerikän älabon klubis: 4 in ‚Chicago, St. Louis, Worcester,‛ ed in ‚Chautauqua‛. Klubs: 2 Jveizäniks ädabinons in ‚St. Gallen‛ e ‚Solothurn‛. Täno sökons: Fransän mö klubs tel in ‚Paris‛ e ‚Charanton‛, Rusän (klub in ‚Petersburg‛), Danän (in ‚Köbenhavn‛), Transvalän (in ‚Pretoria‛), Tsyinän (in ‚Hongkong‛) e Persän (in ‚Ispahan‛). Ret klubas lü tats votik anik. Yufü klubalised at okanobs suimön kuratiko fäti fovik Vpamufa gretik balid.

Primü yel: 1893 netafeds Vpik in Litaliyän ed in Spanyän äfinükons dabini okas. Vpaklubs nulik te: 5 ädavedons ün yel at in: ‚Borgia, Evora, Freiburg, Leipzig‛ (klub nulik) ed in ‚Nürnberg‛ (klub kilid).

Ün yel: 1893 Vpagaseds: 11 nog päpübons, sevabo gaseds: 8 ya in lised yelas: 1891, e: 1892 penemöls, (el ‚Kosmopolan‛, el ‚Vpabled lezenodik‛ ela ‚Schleyer‛, el ‚Nuns blefik‛, el ‚Timapenäd Vpik‛, el ‚Vpabld^[6] cinänik‛ in Tsyinän, el ‚Vpagased valemik‛ in Deutän, el ‚Nünots de Linz-Urfahr‛ in Lösteraän^[7] ed el ‚Volaspodel‛). Gaseds nulik sökik idavedons: el ‚Volapük‛ in ‚Hannover‛, el ‚Vpan Belgänik‛ in Belgän ed el ‚O Internacional‛ in Portugän. Zu nog el ‚Zülags‛ kadäma bäldik äpubons nenomädiko.

Kadäm at idavälon tü: 1892, dekul: 14 hieli ‚Rosenberger‛ se ‚Petersburg‛ in Rusän as dilekan kadäma, posä el ‚Kerckhoffs‛ iklemom cali at.

In penäds tefik posik ai dönu nun komädon, das el ‚Kerckhoffs‛ pos feits kadäma ta el ‚Schleyer‛ ilüvom fifümiko Vpi. Demü nuns neverätik at vilob notükön is jenädi kuratik. Pos sluds balid kadäma tefü votükams in Vp Vpans votik anik äloseitoms kadäme mobis nulik, kels aiplu üfagükons okis de Vp rigik, e kels fino no plu äsümons leigodü on. Bai ced ela ‚Kerckhoffs‛ mobs at äseatons plödü gitods kadäma, kludo no äkanom zepön onis ed äjelodom nestipo stabis Vpa.

Kodü dun negitodik at el ‚Kerckhoffs‛ ya iblibom ze nevobik dese fin yela: 1890. Suno pos tim at no fovo ädunodom as cif kadäma, e poso älüvom fifümiko oni. Kobü om flens Fransänik oma leigo äseditoms se kadäm bäldik, ed äkoedoms laidabinön eli ‚Association pour le Vp.‛ in ‚Paris‛. El ‚Temps‛: delagased in ‚Paris‛ älasumon nunodi (in nüm ona dätü: 1893, prilul: 30) dö kobikam Vpafeda at. Pö mäniot cifefa nulik tuvoy in nunod at nemis: ‚Kerckhoffs, Guigues, Champ-Rigot, Poussie‛ e nemis votik anik. Dido palets votik bofik Vpa no älabons ün ettim kodedis seimik, ad notükön slopanes okas nuni at, bi netafed Fransänik äsvo ädabinon as zänodapalet no pälöföl bevü palet kadäma bäldik e palet ela ‚Schleyer‛. Kludo jenots at pämäniotons te neprolidiko in Vpagaseds tel. Ob: lautan penäda at no dalabob literati pebüköl Vpa at bai lonäds ela ‚Kerckhoffs‛; dalabob ye kadis anik se Fransän e se kolunäns Fransäna, kels pepenons bai pükasotül Vpik at, e kels pepenons ünü yels: 1905 jüesa 1912. Zu dalabob tidabuki pekopiedöl Vpa at, kel ninädon peneti: ‚kopied‛.

Sis daväl ela ‚Rosenberger‛ el ‚Timapenäd Vpik‛ in Danän ädunodons as calabled kadäma.

Literat Vpa ai plu äläsikon. Ün yel: 1893 propagidapenäds nonik äpubons. Tidapenäds te: 3 päpübons ün yel at fa: ‚Guchtenaere‛, ‚Ma-Tsao‛ e ‚Schleyer‛. Vödabuks valik: 8 pälautons fa ‚Schleyer‛, (vödabuks noboinas, planas, minas, tugas e r.). Yelabuks päpübons fa Vpaklubs in Nedän ed in ‚Leitmeritz‛. Tefü penäds votik nemödik vilobs mäniotön is: eli ‚Kligalefogs Yulopa‛ fa ‚Huebsch‛, eli ‚Vp. als Dolmetsch‛ fa ‚Lederer‛, eli ‚Büds sanlik‛ fa ‚Schleyer‛ ed el^[8] ‚Die sogenannte Normal-Grammatik‛ leigo fa ‚Schleyer‛. Penäds sökik äjäfons krütiko ko Vp: el ‚Il Vp., critici e abolitori‛ fa ‚Gasparini‛, el ‚Essays‛ fa ‚Gustav Meyer‛ ed el ‚Dil Oma‛ fa ‚Fieweger‛.

I nebenikam Vpamufa älaidulon nen stop seimik ün yel: 1893. El ‚Fieweger‛: balan Vpanas bäldädikün, ilüvom Vpi, ed ästeifülom votastidi ona me el ‚Dil oma‛ omik. Kodü nebenikam laidik at nu i slopans ela ‚Schleyer‛ äflagons votükami staböfik Vpa. El ‚Kniele‛, büäto slopan lezilikün ela ‚Schleyer‛ ägebidükom igo eli ‚Vpagased valemik‛ oka pro flags at, e dub atos flenam manas bofik änepubon ai plu.

El ‚Volapükaklub valemik‛ e krisid telid. (1894 jüesa 1896)

Primü yel: 1894 Vpamuf pläamü ziläks smalik votik ädabinon te nog in Deutän, Lösterän, Jveizän, Belgän (dil Flamänapükik), in Nedän ed in Lamerikän. Nebenikam ilaidulon, e Vpamuf äbinädon te nog mö Vpans jäfedik za: 20.000. Num utanas, kels ästadons vü stebed e lindif, äbinon nog smalikum. Propagid Vpa no plu älabon veüti gretik. Literat (pläamü gaseds) fovo pekobükon periodiko demü läsikam vemik oka, kludo is pro period löpo pemäniotöl.

Propagidapenäds päpübons fa ‚Lambert‛ e fa ‚Heintzeler‛, (pro el ‚Universal‛). Tidapenäds pälautons fa: ‚Becker, Mackensen, Scherzinger, Schleyer‛ (penäds tel) e fa ‚Fieweger‛ (pro el ‚Dil oma‛). Vödabuk balik bal, el ‚Vödabuk volik‛ päpübon fa ‚Poletti‛. Penäds: 7 penädas votik gretikas valodo: 19 päpübons fa ‚Schleyer‛, (el ‚Der allerheiligste Name Gottes‛, el ‚Pükübs tälik-Vp‛, el ‚Pükübs fransänik-Vp‛, el ‚Pükübs rätoromanik-Vp‛, el ‚Pükedavöds tälo-Vp‛, el ‚Pükedavöds deuto-Vp‛, ed el ‚Vöds medinabuka‛). Yelabuks kil päpübons fa el ‚Vpaklub Nedänik‛. Muadapenäds gretik tel pälautons fa ‚Kausch‛, (el ‚Rosäfs foetik‛) e fa ‚Schacherl‛ (el ‚Al kulivavestig‛). El ‚Peerbolte‛ äpübom muadabukis smalik tel, (el ‚Bevü pugs‛ ed el ‚Flens obik Mond‛). Buk ela ‚Schuchardt‛ in ‚Graz‛ (el ‚Weltsprache und Weltsprachen)‛, e penäd fa ‚Meisterhans‛ (el ‚Eine Probe für Vp‛) päjonidükons pro jelod Vpa; leigo penäd ela ‚Vpaklub in Graz‛ (el ‚Tapük ta kadem‛) äjelodon Vpi lo tataks ömik. Fino penäds nog: 2 mutons pemäniotön: penäd ela ‚Frost‛ (pro el ‚Spelin‛) e penäd ela ‚von Arim‛ (pro el ‚Veltparl‛ oma).

Ün yel: 1894 länafeds Vpik sökik nog ädabinons: länafed pro Stirän e länafed pro Foralbergän (bofiks in Lösterän), el ‚Pakamaklub‛ in Litaliyän, länafeds in Lamerikän nolüdik, in Belgän, in Nedän ed el ‚Vpaklub valemik‛.

Num Vpaklubas äläsikon laidiko; ün yel 1894 te nog klubs za: 56 ädabinons. Belgän ädalabon Vpaklubis: 14 in ‚Brugge, Bruxelles, Blankenberghe, Evergen, Gent, Ledeberg, Loo ten Hulle, Charleroi, Kortrijk, St. Nicolas, Termonde, Thielt, Waerschoot‛ ed el ‚Länafed Flamänik‛. In Deutän klubs nog: 12 ädabinons in ‚Berlin, Freiburg, Fürth, Hanover, Konstanz, Königsberg, Nürnberg (klubs tel), Pirmasens, Saulgau, Urach‛ e ‚Weiden‛. Lösterän ädalabon klubis: 11 in: ‚Kapfenberg, Leoben, Linz-Urfahr, Rankweil, Steyr, Triest, Mährisch-Weisskirchen, Wien‛ (klubs tel) e länafeds in ‚Graz‛ ed in ‚Satteins‛. In Jveizän klubs: 4 ädabinons in: ‚St. Gallen, Freiburg, Solothurn‛ ed in ‚Speicher‛. Nedän ädalabon klubis in ‚Breda‛ in ‚Oudenaarde‛ ed eli ‚Länafed valemik‛. In ‚Paris‛ el ‚Association pour la propagation du Vp‛ ädabinon cifamü el ‚Kerckhoffs‛, e fino klub a bal ädabinon in Litaliyän (in ‚Napoli‛), in Danän (in ‚Köbenhavn‛) ed in Rusän (el ‚Zilak Vpik‛). Täno el ‚Vpaklub valemik‛ fovon, kel ün period at ädageton veütik patik. Fino Vpaklubs retik anik ädabinons in Lamerikän nolüdik.

Gaseds ut: 11, kels ya ipubons ün yel: 1893, älaidabinons nen votikam seimik i ün yel: 1894. Ün yel: 1895 gaseds fol onas änepubons, (el ‚Dö pük bevünetik‛, el ‚Timapenäd Vpik‛, el ‚Volaspodel‛ ed el ‚Volapük‛ in ‚Hannover‛). Ün yel: 1896 el ‚Vpagased valemik‛ ela ‚Kniele‛ äfinükon dabini oka. Gased nulik te bal, (el ‚Vpan belgänik‛) ilükömon, e kludo Vpagaseds te nog: 7 ädabinons finü yel: 1896, ed el ‚Zülags‛ kadäma in Rusän.

Vpajenotem ün yels at päbereigon fa jenots tefü el ‚Vpaklub valemik‛. Klub at pifünon ya ün yel: 1893 fa ‚Bernhaupt‛, fa ‚Kniele‛ e fa ‚Wahren‛, ad reifön Vpi ai plu änebeniköli ini benosek nulik dub votükams staböfik. Vütimo el ‚Schleyer‛ fe ya ito ivotükom vödis mödik vödabuka; votükams at ye leno äkotenükons cifis at ela ‚Vpaklub valemik‛. Ven el ‚Kniele‛ poso älasumom ini el ‚Vpagased valemik‛ oka votükamamobis Vpanas votik, e ven fino igo limans kadäma bäldik änotükons cedis oksik in gased at, flenam ela ‚Schleyer‛ ed ela ‚Kniele‛ äceinon oki ti ad neflenam. Me mod sümik dins at äjenons in el ‚Timapenäd Vpik‛ in Danän, kel nu ädunodon as calabled kadäma bäldik. Cifamü el ‚Rosenberger‛ el ‚Zülags‛: sirkülapenäds kadäma älaipubons in Vp. jüi yel: 1897.

Dub jenots at pianiko krisid nulik ädrefon Vpamufi. Taätanef äslopon dilo kadämi bäldik, (klubs in ‚Köbenhavn, Petersburg‛ e ‚Königsberg‛). Ret taätanefa cifamü els ‚Kniele‛, ‚Wahren‛ e ‚Bernhaupt‛ in el ‚Vpaklub valemik‛ ävilon kobükön - mögädiko ta vil ela ‚Schleyer‛ - Vpagasedis sevädikün, ad fomön dub atos vigagasedi gretik Vpik, dub kel votükans Vpa ösötons poledunön vifiküno.

Kodü refud ela ‚Schleyer‛, pato ye bi länafeds in Belgän, Nedän, Jveizän e Lösterän sa klubs in Deutän sulüdik e klubs in ‚Leipzig‛ e ‚Stassfurt‛ ai nog äslopons eli ‚Schleyer‛, desin at ämiplöpon. Pos misek at el ‚Wahren‛ äfinükom dabini gaseda oka, ela ‚Volapük‛, ed äpübom ün yel: 1895 pükagasedi lölöfiko neudiki, tiädü ‚Linguist‛. El ‚Kniele‛ äfinükom leigo pubi ela ‚Vpagased valemik‛ oka, ed äsediton^[9] se muf volapükik. Slopans mödik ela ‚Kniele‛ äsödunons sami oma. El ‚Vpaklub valemik‛ äfinükon dabini oka finü yel: 1895, e kobü on Vpaklubs mödik in Deutän ed in läns votik änepubons laidio.

Finü yel: 1896 Vpaklubs te nog za: 35 ädabinons. In Belgän el ‚Länafed Flamänik‛ ädabinon sa klubs in ‚Brugge, Calcken, Gent, Evergen, Kortrijk, Loo ten Hulle, Liège, Overmeiren, St. Nicolas‛ e ‚Waerschoot‛. Deutän älabon klubis in ‚Heidelberg, Konstanz, Lage, Leipzig, Saulgau, Stassfurt‛ e ‚Urach‛. Lösterän ädalbon länafedis bofik in ‚Graz‛ ed in ‚Rankweil‛, e klubis in ‚Linz-Urfahr, Salzburg, Satteins, Steyr‛ e ‚Triest‛. In Nedän el ‚Zenodaklub‛ ädabinon, e klubs in ‚Haarlem‛ (klubs tel) ed in ‚Purmerend‛ ädabinons. Fino nog klubs in ‚Petersburg‛ (Rusän) ed in ‚Köbenhavn‛ ädabinons s aklubs retik kil u fols in läna votik.

Fino el ‚Schleyer‛ it adasevom, das Vp önosikonöv, if no övotükomöv staböfiko oni. Kodü atos äloveükom eli ‚Vpabled lezenodik‛ oka finü yel: 1896 sökane oka: cifal fütürik Vpa, (profäsoran ‚Zetter‛ in ‚Graz‛). Posä el ‚Schleyer‛ äjäfom balido, (vaniko dub bäldot vemik oma), me laut e püb vödabuka vemo gretika, äklemom bligodi at, ed äprimom ün yel: 1896 pübi ela ‚Mittleres Wörterbuch‛, kel fino mö diläds mäl äninädon padis: 1056. Dub def mona vob at äprogedon ye te nog nevifiko; ibä nu Vp ädalabon slopanis te nog: 2000 jüesa 3000, e mon zesüdik älükömon mö süams ai plu pülikums.

Pos nebenikam e krisids. El ‚Period di ‚Graz‛. (1897 jüesa 1900)

Ün yel: 1897 Vp ädalbon nog länafedis: 4, kels ädabinons in Nedän, Belgän, Stirän e Foralbergän. Länafed Belgänik täno äfinükon dabini oka finü yel: 1897. Ün yel: 1899 länafeds nulik: 2 ädavedons in Lamerikän nolüdik ed in Jveizän.

Vpagaseds te nog: 5 ävobedons ün yel: 1897 pro Vp: el ‚Kosmopolan‛ in Laustralän, el ‚Nünots de Linz-Urfahr‛ in Lösterän, el ‚Nuns blefik‛ in Nedän, el ‚Vpagased‛ in Tsyinän ed el ‚Vpabled lezenodik‛ ela ‚Schleyer‛, kel nu päpübon in ‚Graz‛ (Lösterän). I el ‚Zülags‛ kadäma bäldik nog äpubon in Rusän. Finü yel: 1897 el ‚Kosmopolan‛ ed el ‚Zülags‛ äfinükons dabini okas, sodas jüi fin perioda at Vpagaseds te nog fols (bai lisedil löpik) ädabinons.

Finikam feitas e kofudas in Vp äkodon, das mö naed balid dönu propagidapenäds äpubons, kels pälautons fa ‚Colling, Lederer, Nolf‛ e fa ‚Schleyer‛. El ‚Schleyer‛ äpübom zu nog vödabukis gretik: 2, (Deutänapükik-Vpik), ed el ‚Poletti‛ äpübom vödabuki gretik (Tsyinänapükik-Vpik). Tidabuks pälautons fa: ‚Einecke, Graeme, Kausch, Pinth‛ e ‚Tommasi‛. Feitapenäds no plu päpübons. Penäds retik äjonons leigo dönu mödükumami leigodü period büik.

El ‚Vpaklub valemik Nedänik‛ äpübom yelabukis pro yels: 1897 e 1898. Vpaklub in ‚Graz‛ leigo äpübon yelodanunodis: 4. Penäds jönik: 2 dö dajonäds Vpik pälautons fa ‚Colling‛ e fa ‚van Santbergen‛; profäsoran ‚Zetter‛ äpübom bukili tiädü ‚Eine Vp-Tour‛. Penäds: el ‚Weltsprachliche Ideen und das Vp‛ fa ‚Vidmar‛, el ‚Vödabukil cinänik‛ fa ‚Schleyer‛, el ‚Numapük‛ fa ‚Hilbe‛, el ‚Lilädabuk‛ fa ‚Schleyer‛ ed el ‚Lilädabuk‛ fa ‚Peerbolte‛ dutons lü grup kilid perioda at.

Tefü literat muadik u tidodik penäds sökik äpubons: el ‚Floremil‛ fa ‚Peerbolte‛, el ‚Buks fol dö züp Kristusa‛ fa pädan ‚Pinth‛, e bukils smalikum: 3 fa ‚Schleyer‛, (el ‚Buk veratas relik‛, el ‚Plekabukil‛ ed el ‚Konversation in der Weltsprache‛). Buks leno smaliks retiks: 11 päpübons fa ‚Kausch‛, kel ädutom lü lautans e tradutans jäfädiküns Vpamufa. Buks ela ‚Kausch‛ labons tiädis sökik: el ‚Rosäfs foetik‛ (Dil telid), el ‚Kanids ela Mirza Jafi‛, el ‚Kanids ela Heine‛, el ‚Lised Vpanas‛, el ‚Cinän e cinänans‛, el ‚Cid ela Herder‛, el ‚Lif e löf vomas, fa Chamisso‛, el ‚Konlead poeda‛ ed el ‚Lekoned ziporüta, fa Saphir‛.

Posä sis yel: 1889 feits e kofuds idämükons vemo Vpamufi, nu fino ün yel: 1896 püd e baläl äreigons dönu pö Vpans. Pas nu äkanoy dasevön kuratiko dämi nämädik dub konflits pikodöli. Vpans sevädik ömik se gloratim Vpamufa ägekömons dönu lü slopanef vemo iläsiköl Vpa, samo dokan ‚Lederer‛ e dokan ‚Obhlidal‛. Äfinükoy kofudis in pük, medä ägebädoy dabükoti kilid ela ‚Vödabuk‛ fa ‚Schleyer‛. Ästeifüloy ad lifükön dönu propagidi e tidodemis Vpiks. Benoseks äjonons okis ye te nog in ziläks smalik. Ibä vütimo slopanef ela ‚Esperanto‛ imödükumon oki, e pük at äbiton nu valöpo as mätedian levikodik.

Ün yel: 1897 kadäm bäldik Vpa älivükon oki lölöfiko de Vp. Els ‚Zülags‛ ona, büo in Vp pipüböls, äfinükons pubi okas. Fövots elas ‚Zülags‛ päpübons täno tiädü ‚Akademi internasional de lingu universal‛, posä kadäm büatik sis yel: 1898 cifamü dilekan ‚Holmes‛ idageton leigo nemi nulik at.

Pianiko Vpafeds gretikün in ‚Graz‛ ed in Nedän ädabinons as zänöps Vpamufa smalik. Pato atos äjenon, posä tü tumyelacen el ‚Länafed Belgänik‛ ädäfalon, e ven te nog in top bal, in zif ‚Gent‛ Vpaklub Belgänik balik bal ireton. Ün period at Vpans sis lunüp sevädiks e Vpans nulikum, samo els: ‚Zetter, Zamponi, Lederer, Kausch, Dietze, Rittersholm, Obhlidal‛ e dokan ‚Arie de Jong‛ ävobons in komip ti nenspelik pro dabin Vpa.

Vpaklubs za: 27 nog ädabinons ün yel: 1900. Pö leodükam onas bai läns lised sökik davedon: Deutän ädalabon Vpaklubis in ‚Berlin, Hannover, Hecklingen, Konstanz, Leipzig, Passau‛ e ‚Stassfurt‛. In Lösterän länafeds bofik in ‚Graz‛ ed in ‚Rankweil‛ ädabinons, e klubs in ‚Linz-Urfahr, Leitmeritz Salzburg, Satteins‛ e ‚Triest‛. Nedän ädalabon eli ‚Klub valemik Nedänik‛ e klubi bal in ‚Arnhem‛. In Jveizän plä länafed in ‚Basel‛ nog klub bal ädabinon in ‚St. Maurice‛. In Lamerikänan nolüdik el ‚Länafed‛ ädabinon sa klub bal in ‚Vermillion‛. Klubs votik ädabinons nog in ‚Gent, Köbenhavn, Petersburg‛ ed in tops tel u kils. Finü period at Vpamuf äbinädon te nog mö slopans zao: 1500.

Jü fin ela ‚period di ‚Graz‛. (1901 jüesa 1906)

Kobü läsikam slopanas i literat äläsikon me mafäd leigik. Dü period at, (1901 jüesa 1906) propagidapenäd te balik bal, (fa ‚Graeme‛) äpubon. Tidabuks: 2 perioda at pälautons fa Nedänans tel, fa ‚van Santbergen‛ e fa ‚van de Stadt‛. El ‚Schleyer‛ älautom penädis smalik: 4, (el ‚Meds ta kög‛, el ‚Tävanoms luls‛, el ‚Samug dö nobälug‛ ed el ‚Lekanidev de nedeilöf‛). El ‚Kausch‛ äpübom eli ‚Jenabuk romik‛, ed el ‚Kamacher‛ äpübom penädi gönik tiädü ‚Betrachtung über Weltsprache‛. El ‚Zamponi‛ äpübom penädi oka, eli ‚Zur Frage der Einführung einer Weltsprache‛ , ed el ‚Vpaklub in Graz‛ äpübon penädi bal, tiädü ‚Hohes Präsidium des Storthing‛. Fino el ‚Möser‛ älautom buki nitedik tiädü ‚Universal-Latein. Übertragung der Vp-Grammatik auf das Latein.‛

Ün yel: 1901 Vpagaseds ut fols, kels ya pemäniotons sis yel: 1893, älaidabinons nen votikam: el ‚Nünots de Linz-Urfahr‛, el ‚Vpabled‛ in Tsyinän, el ‚Nuns blefik‛ in Nedän ed el ‚Vpabled lezenodik‛ ela ‚Schleyer‛ (in ‚Graz‛). Sis yels: 1899 gaseda smalik tiädü ‚El Gasedil‛ ilükömon in Lamerikän nolüdik.

Tefü periodagaseds votik perioda at labü Vparubrigs mutobs is nog mäniotön eli ‚Konletel‛ in ‚Eger‛, eli ‚Das Volkswohl‛ in ‚Passau‛, (bofiks ünü yels 1898 jüesa 1900, e mu pato eli ‚Vom Guten das Beste‛ in ‚München‛, kel äninädon rubrigis Vpik in gasedanüms: 135 ünü yels: 1897 jüesa 1908.

Ün yels 1900 e 1901 Vpagaseds nulik: 2 Vpakluba in ‚Arnhem‛ (Nedän) idavedons, (el ‚Vpabled‛ ed el ‚Vpaflen yunik‛), kels päpübons nen tef seimik ko el ‚Nuns blefik‛ ela ‚Vpaklub valemik Nedänik‛. Gaseds bofik ädabinons ye te dü yel a bal.

Primü yel: 1903 el ‚Nünots de Linz-Urfahr‛ äfinükons dabini oka; el ‚Hesse‛ in ‚Essen‛ äpübom ye Vpagasedi nulik, (gasedi lätik Vpamufa balid) tiädü ‚Der Weltsprachefreund‛. Ün yel: 1904 el ‚Vpabled‛ in Tsyinän änosikon, sodas fovo jü fin perioda at Vpagaseds kil nog äretons: el ‚Nuns blefik‛ in Nedän, el ‚Vpabled lezenodik‛ ela ‚Schleyer‛ (in ‚Graz‛), ed el ‚Der Weltsprachefreund‛ in ‚Essen‛.

Ün yel: 1901 el ‚Länafed Lamerikäna nolüdik‛ änosikon, ed ün yel: 1902 el ‚Länafed Jveizänik‛ äfinükon dabini oka. Fino ün yel: 1904 pos nosikam länafeda in Foralbergän länafeds te nog: 2 ädabinons in Nedän ed in Stirän (Lösterän).

Ün yel: 1904 lised sökik Vpaklubas nog ädabinölas ädavedon. Ninädon klubis: 15 in ‚Amsterdam, Haarlem, Konstanz, Passau, Stassfurt, Graz, Leitmeriz, Linz-Urfahr, Salzburg, Rankweil, Gent, Petersburg, Köbenhavn, Vermillion‛ e ‚Saida‛ (Laljerän).

Vestigans sevädikün jenotema yufapükik, dokan ‚Couturat‛ e dokan ‚Leau‛, enunoms tefü Vp. in lebuk vemo nitedik okas, in el ‚Histoire de la Langue Universelle‛, das ün yel: 1903 Vpaklubs te nog: 4, (klubs tel in Lösterän e klub a bal in Deutän e Lamerikän) ädabinons, e das as Vpagased balik bal el ‚Vpabled lezenodik‛ päpübon in ‚Graz‛. Leigodoyös tefü nun at lisedis tefik yela: 1904 in bukil at, kels edavedons bai stab blöfovik.

Ün yels sökik Vpamuf smalik fovo äläsikon lo nensepl, e pato dub deadam slopanas bäldik mödik.

Ün yel: 1905 Vpaklubs te nog: 9 ädabinons, sevabo länafeds bofik in Nedän ed in Stirän, e klubs retik in ‚Linz, Passau, Stassfurt, Zürich, Saida, Köbenhavn‛ e ‚Petersburg‛.

Ven fino ün dekul yela: 1906 el ‚Zetter‛ kodü maläd badik ämutom gegivön ele ‚Schleyer‛ redaki ela ‚Vpabled lezenodik‛, gased at äpubon demü bäld vemik ela ‚Schleyer‛ te nog in fom smalikum. Ün tim et Vp ädalabon te nog slopanis zao: 500 jüesa 600.

Nepub panik Volapüka. (1907 jüesa 1914)

Primü period at, ün yel: 1907 länafeds bofik in Nedän ed in Stirän ädabinons, e klub bal nuliko päfünöl in ‚Regensburg‛. El ‚Zilak Vpik‛ in ‚Petersburg‛ ilivükon oki lölöfiko de Vpamuf, posä ivotükon nemi oka. Limans kluba in ‚Köbenhavn‛ isludons finükami kluba okas. Dö fät klubas retik: 5 nuns tefik no eretons.

Vpagaseds kil älaidabinons nog jü yel: 1908: el ‚Vpabled lezenodik‛ ela ‚Schleyer‛, el ‚Nuns blefik‛ in Nedän ed el ‚Der Weltsprachefreund‛ in ‚Essen‛, kel äpubon ye te ünü tüps lunik.

Finü yel: 1908 el ‚Vpabled lezenodik‛ änosikon, e finü yel: 1910 el ‚Nuns blefik‛ äfinükons pubi oka. As gased lätik Vpamufa balid fino i el ‚Der Weltsprachefreund‛ änosikon ün yel: 1913.

I pos nepub ela ‚Vpabled lezenodik‛ el ‚Schleyer‛ älaikomipom me sirkülapenäds e me penädils smalik jü deadamayel oma (1912) pro Vp.

Bevob lätik oma Vpa in el ‚Mittleres Wörterbuch‛ äblebon nen finükam; ün yel: 1906, posä diläds: 6 mö pads 1056 ipubons, el ‚Schleyer‛ ämutom klemön vobi tefik fovik, bi logalit ifibiköl änemögükon ome laivobi somik.

El ‚Johann Martin Schleyer‛ edeadom tü: 1912, gustul: 16 ün lifayel 81-id in ‚Konstanz‛ (Deutän).

Ün yel: 1900 el ‚Schleyer‛ dönu idavedükom Vpakadämi nulik, e limans kadäma at ädutons lu Vpans sevädikün periodas dese yel: 1900. Kadäm at äkobokömon mö naeds anik kodü dakonsälam säkädas dranik, samo ün yulul yela: 1900 in ‚Konstanz‛. Vü nems komanas usik tuvobs elis ‚Zetter, Pinth, Zamponi, Colling, Kausch‛, dokan ‚Ludwig Scherezinger‛ e ‚Gsell‛. As limans zilik votik kadäma at el ‚Reynders‛, e Vpans bäldädik: dokan ‚Lederer‛ e dokan ‚Obhlidal‛ ädunodoms.

Lised smalik lätik Vpaklubas ün yel: 1909 ninädon länafedis bofik in Stirän ed in Nedän, e klubi a bali in ‚Amsterdam‛ ed in ‚Arnhem‛. Ün yel: 1910 te nog länafeds in Stirän e Nedän, äbinons, kels bofiks finü yel: 1910 äfinükons duni okas. Me jen at Vp inepubon de menef.

Literat Vpa in period at äbinon vemo pülik. Ön klänanem ‚A.B.‛ penäd tiädü ‚Ein Menschenfreund‛ äpubon ün yel: 1911. Ün yel: 1912 el ‚Ein Idealvolk‛ päpübon fa ‚Schleyer‛ as penäd lätik oma. Bü yel: 1910 el ‚Vpaklub valemik Nedänik‛ ipübon penädi gramatik e penädi smalik votik. Penäd fa ‚Mansien‛ (el ‚Vp, Esperanto, Ido, Latino‛) e buk fa els ‚Boebe‛ e ‚Hesseling‛ finükons liseli^[10] smalik at.

Plä limans ya penemöls ela ‚Vpaklub valemik Nedänik‛, Vpans bofik: sanan dokan ‚Arie de Jong‛ e ‚J. G. M. Reynders‛ äsevädikoms ai plu ün period at.

Period Volapüka nosädik. (1915 jüesa 1929)

Suno pos nepub Vpagaseda lätik el ‚volakrig‛ äprimon. Yüms lätik Vpanas pädistukons ün yels komipa valemik. I poso, ün yels pos krig at, mistads e bruls valemiks no ägevons mögodi pro din dialik somik.

Sis deadam ela ‚Schleyer‛ profäsoran dokan ‚Albert Sleumer‛ ädunodom as cifal Vpanefa. Levüds omik, kels pesedons Vpanes, yegeds omik dö Vp in gaseds e periodagaseds mödiks, äblebons nen benosek dub mistads ya pemäniotöls ün yels pos krig. Bukil cifala nulik tiädü ‚Ein berühmter katholischer Erfinder‛ ädageton sevädi patik.

Ün yel: 1916 Vpapenäd lätik äpubon tiädü: ‚Eine Weltsprache: Ein Ruf an die Gesamtmenschheit‛; päpübon fa ‚Hesse‛. Penäd fa ‚Avilov‛ äpubon ün yel: 1923 tiädü ‚Ot Vpa cherez Esperanto k Ido‛; äfinükon literati votik Vpamufa balid.

Du Vp ireafon ya valöpop ini glöm as yufapük inepuböl, Vpans ya dönu ikobükons okis in fed bevünetik dialik, nendas dun at päküpon pato fa mens mödik u gasedem. Äplöpons igo ad tuvön limanis nulik, dido num onas no äbinon vemo gretik. As tidabuk Vpik ägebädoy buki gudik ela ‚Lott‛, tiädü ‚Die Kunst die internationale Sprache Vp......‛. Buki at äkanoy sivön ün ettim, pato nog in bukiselidöps Lösteränik. Sis mayul yela: 1921, fed at äpübon gasedi no neveütiki, (dilo in Vp), tiädü ‚Nüniel‛, kel ädabinon in Jveizän dü yels: 14, jü yel: 1935, kludo ven Vpamuf ulik^[11] ya idavedon.

Nen sev dö dabin feda at ed ela ‚Nüniel‛, nolavan Nedänik: sanan dokan ‚Arie de Jong‛ iprimom ya ün yel: 1921 bevobi Vpa, kel büo ya pidisinon vaniko fa el ‚Schleyer‛. Ün yel: 1929 vobs tefik sanana ‚Arie de Jong‛ pifinükons.

Dö dinäd at reidoyös fövoti in kapit: XII, dö Vpamuf nulik.

El ‚Schleyer‛ - el ‚Kerckhoffs‛.

Fät Vpa äsedikon lediniko de mans bofik at, de cifs veütikün bofiks Vpamufa.

El ‚Schleyer‛ elifom as pädan relöfik katulik. Dü lifüp lölik oma ijäfom leziliko me stud pükas mödik, ijäfom lanäliko me musig, (äpläyom musigastumis: 13, ijäfom dese yunüp oka me poed e literat reliks, (leigodoyös eli ‚Literaturgeschichte‛ hiela ‚Brugier‛!). Jäfs valik at jonons lifi dialimana vemik. Dub nendrd oma el ‚Schleyer‛ imutom sufön dü muls anik pönodi in fanäböp ün tim ela ‚Kulturkampf‛ Deutänik, (komip tata ta katul).

Te utan, kel ereidon küpäliko penädilis mödik ela ‚Schleyer‛, (vü ons i penädilis in Vp), samo eli ‚Tävanoms‛, eli ‚Meds ta kög‛, eli ‚Saunanoms‛, eli ‚Lifanoms‛ e mu pato eli ‚Ein Idealvolk‛, te utan odasevon löfi ela ‚Schleyer‛ ko kemens oka, e leigo odasevon senälis löfa e spela ela ‚Schleyer‛ tefü jafot lönik oka, tefü Vp. Pas pos stud literata patik at okanoy cödön gidiko tefü el ‚Schleyer‛, ed okanoy plänön oke verätiko eli ‚fümädäli‛ ed eli ‚reigiäli‛ sonemikis mana benoladälik ä mükika.

Güiko profäsoran ‚Kerckhoffs‛ älifom as nolavan plakugik tedanivera in lezif ‚Paris‛. Ya büä iprimom vobedi oma pro Vp, el ‚Kerckhoffs‛ isevädikom vemo dub laut lebukas ömik dö püks e dö pükav. El ‚Schleyer‛ ädemom lediniko dini dialik Vpa, el ‚Kerckhoffs‛ ädemom ye as nolavan in jäfüds pükas e teda völadi plagik püka at.

Kludo mutoy koefön stedäliko, das el ‚Kerckhoffs‛ in penäds Vpik valik oka, pato in el ‚Cours complet de Vp‛, (kludo nog bü votükams balid in Vp), älabom skili ad lofön reidanes Vpi voiko gudiki e geboviki. In tef at äpluom lautanis ti valikis Vpamufa balid. As no-Deutänan äkanom dasevön e vitön döfis anik Vp. in tef at; zuo penäds vlaik ela ‚Kerckhoffs‛ jonons pükinoli oma e stüli süperik. Kludo no daloy stunön, das ün ettim Vp, somo piloföl fa el ‚Kerckhoffs‛, älanalükon igo sogodis nolavanas, e das poso el ‚Cours complet de Vp‛ omik pätraduton ini netapüks gretik ti: 10.

Dub jenots at el ‚Kerckhoffs‛ ya islopükom oke Vpanis jäfüdas valik nolava. Suno el ‚Kerckhoffs‛ nen dots seimik päcedom, (kobü el ‚Schleyer‛), as cif lonädik Vpamufa; kludo i daväl oma as cif Vpakadäma jonon benorepüti plödakösömik ela ‚Kerckhoffs‛ in Vpamuf.

No vilob dönuön nogna dinädis valik ut, kels äkodons neflenami, manas bofik e sediti ela ‚Kerckhoffs‛ se Vpakadäm.

Ün nutim sevobs, das el ‚Kerckhoffs‛ jenöfiko te isteifülom bevobi Vpa. Om it e flens Fransänik oka poso epropagidons Vpi fa om pibevoböli, igo nog ün yels ut, kü pos teil de Vpamuf valemik no plu ineodons nog demi seimik lo el ‚Schleyer‛.

Setrats sökik se bevob Vpa bai flag ela ‚Kerckhoffs‛ sötons is jonön boso votükamis ledinik.

Gramat lölik päbevobon, e dins ömik, (logoyös noetis tefik büik!), pävotükons. Els ‚ä, ö, ü‛ in föyumots e poyümots änepubons lölöfiko. Pönops pösodik päteilons de stamäd e binons fo on. Mal koboyüma el ‚u‛ binon (pla el ‚a‛). Plunum subsatas pafomon me el ‚os‛, (pla el ‚s‛) kludo deklin pafomon me els ‚os - as - es - is‛. Värb nenfümbidirik davedon dub finasilab ‚ar‛, (pla el ‚ön‛).

Set, pö propagid ettimik so suvo pigebädöl: ‚Vp binon väpük (volapük) gudikün‛, (in Vp nuik: ‚Vp binon valemapük gudikün‛), pagivodon in Vp ela ‚Kerckhoffs‛ me vöds ‚Vp abin volupük gudikun‛.

Leigodoyös nog vödemi potakada bai Vp nuik e bai bevob ela ‚Kerckhoffs‛!

God benedomös oli!

bai Vp ela ‚Kerckhoffs‛	bai Vp nuik!
Ob abin Vpan pedipedan fa ka-	Binob Vpan pediplomöl fa ka-
dem parisik. Apenar volapüko a-	däm di ‚Paris‛. Spod me Vp bi-
bin lesumik obe vemik.	non desir vemik oba.
Li buks e gaseds vpik ainog pa-	Buks e gaseds Vpiks paselons-
sel?	li ai nog?
Ob alif in Tunis, zif lejönik, kel	Lifob in ‚Tunis‛; in zif vemo
ob alöf.	jönik, keli löfob.
If ol open obe, God oläbadat oli!	If openol obe (gespiki), tän
Agebat ye Vpi segun glamat no-	God benedönis oli! Gebädolös
mik!	ye Vpi bai el ‚Glamat nomik‛!

Odasevoy suno, das votükams ela ‚Kerckhoffs‛ äbinons tefädiko püliks. Dese Vp okanoy dalärnön Vpi ela ‚Kerckhoffs‛ ünü tim brefik.

Leigodü votastids e menods sonemik uts, kels pijafons ün tim nebenikama Vpik fa Vpans votik anik, (me el ‚Spelin‛, me el ‚Dil oma‛ u me yufapüks tefik votik, kanoy cedön bevobi ela ‚Kerckhoffs‛ Volapüki ut, kel to votükams valik ädakipon stabi rigik oka.

Kanoy-li is riskön cödi gidik? Kanoy-li is spikön dö döbot? Igo if is nog spikoyöv dö Vpans flunilabik ut ettima, kels päninükons ini feits badik at - dub u nen döb lönik - tän ga cöd tefik binonöv nenfrutik ä nenlöfik. Ai dönu kobäd menik alik pädämükon dub pöks e pöls. E daved pökas e pölas pö jen e dun veütiks ai dönu yufon ceni laidüpik daveda e neveda.

Nuns valemik tefü Volapükamuf.

In kapit at utos valik nogna komädon as löl, kelos in kapits büik no pemänioton, u kelos pemänioton te diliko mö naeds mödik.

Tefü num slopanas Vpik tuükams nensiämik mö balions fol esevädikons. Num verätik slopanas äbinädon mö blaion bal. Statit ela ‚Schleyer‛ nemon Vpaklubis za: 370, kludo no difon vemo leigodü num klubas in penäd at.

Pö reid kuratik limanalisedas in yelabuks ud in nunods länafedas e klubas odasevoy suno, das Vp idageton stüti e yufi mödiki se sogäts no doniks. Jelät Vpa pälovesumon samo fa jiplins u fa lenoubans. Slopans mödik ädutons lü noubanef, slopans vemo mödik ädutons lü jäfüd nolava, (profäsorans e dokans); täno klerans e tidans vemo mödiks islopons Vpi. Sanans, tans sevädik, e pato läds e lädüls sogätas benolabik, äsökons mö num no pülik. Valöpo stad leigik at äjonon oki ünü yels: 1886 jüesa 1890. Vp äbinon äsvo löfäb in sogäts benolabik, e nol Vpa äsvo päflagon as mal ‚koseda kulivik‛. Dese yel: 1891 Vp äperon ti lölöfiko sogätis at, e kodü atos i slop menas votik äläsikon vemo.

Taans Vpa, (pläamü utans, kels äpropagidons yufapüki votik), äbinädons me mens ut, kels poso äbekomipons yufapükis valik, e kels i fovo obekomipons onis.

Pos atos te nog bligod reton, ad spikön valemiko dö literat valodik Vpa, dö penäds e buks ona.

Gaseds: 123 Vpa ädabinons; gaseds: 104 onas päpübons in Yurop, gaseds: 13 in Merop, gaseds: 5 in Siyop e gased: 1 in Stralop. Pö leodükam onas bai läns lised sókik davedon: gaseds: 27 ädabinons in Deutän, gaseds a: 14 in Lösterän ed in Nedän, gaseds: 13 in Litaliyän, gaseds: 10 in Lamerikän, gaseds: 7 in Danän, gaseds, 6 in Jveizän, gaseds a: 5 in Spanyän ed in Linglän, gaseds: 4 in Fransän, gaseds a: 3 in Belgän ed in Tsyinän, gaseds a: 2 in Rusän, Yapän, Svedän Brasilän e Bömän, e fino gased a: 1 in Mexikän, Rumän, Laustralän ed in Portugän.

Gasesd: 84 gasedas valodik: 123 äpubons as Vpagaseds teik; gaseds: 4 päpübons as jäfüdagaseds in püks kil, (ko Vp), gaseds: 11 äpubons as näibleds patik gasedas u periodagasedas votikas; periodagaseds: 24 äninädons laidiko rubrigis Vpik.

Bi näibleds valik Vpa ya pemäniotons in penäd at, onunob fovo te nog dö Vpagaseds teik. Tefü ons lised Vpagasedas gretikün: 25 sökon is. Po gasedanem alik nums komädons bevü kläms; numats kösömik balid jonons numis nümas, numats Romänik jonons numis yelodas, e fino dönu numats kösömik jonons padanumis valodik zaik gaseda tefik.

So skät sökik davedon:

El ‚Vpabled lezenodik‛, (338, XXVIII, 1400), el ‚Vpagased pro Nedänapükans‛ (el ‚Vpagased‛ nuik), (162, XXVII, 970), el ‚Vpaklubs‛, (120, X, 960), el ‚Zü vol lölik‛, (98, V, 800), el ‚Nuns blefik se Vpavol‛, (85, XVIII, 670), el ‚Nunots de Vpaklub Linz-Urfahr‛, (87, X, 700), el ‚Vpagased valemik‛, (72, VI, 450), el ‚Volapük‛ (in ‚Milano‛), (68, III, 275), el ‚Volapüisten‛,^[12] (60, V, 480), el ‚Nogan Vpik‛, (64, VI, 8000), el ‚Kosmopolan‛, (37, VII, 400), el ‚Le Volapük‛ (ela ‚Kerckhoffs‛), (27, IV, 430), el ‚Cogabled‛, (43, IV, 350), el ‚Timapenäd Vpik‛, (38, VI, 300), el ‚Vpan nolik (29, IV, 260), el ‚Vpagased löstänik‛, (23, II, 330), el ‚Vpagased‛, (54, IV, 300), el ‚Vpabled cinänik‛, (34, XVI, 340), el ‚Volapük‛ in Spanyän, (56, VII, 540), el ‚Volapük‛ in ‚Boston‛, (24, III, 310), el ‚Vpabled Tälik‛, (24, II, 200), els ‚Nunal|Nunal nulik‛, (34, IV, 190), ed el ‚Vpabled Däna‛, (30, III, 290).

Plä gaseds at Vpagseds votik: 36 ädabinons, kels päpübons dü yel bal, plu yel bal, e dilo dü yels: 2 u 3, nes rivön ye padanumis gasedagrupa balid. Fino gaseds: 33 sökons, kels no äpubons dü yel blaik bal.

Pö grup balid gasedas kludo padanum valodik mö pads za: 13.700 davedon e dub grup telid padanumis za: 3600 lükömons. If ceinoyöv padis at ini gretot buka nomik, tän valodanum padas Vpagasedas teik valik: 84 binonöv mö pads za: 24.000.

As Vpagaseds gudikün el ‚Zi vol lölik‛ dokana ‚Lederer‛ äpübon; täno el ‚Vpabled lezenodik‛ ela ‚Schleyer‛, el ‚Kosmopolan‛ ela ‚Bateman‛, el ‚Nuns blefik‛ ela ‚Vpaklub valemik Nedänik‛ el ‚Volapük‛ dokana ‚Iparaguirre‛, el ‚Vpagased‛ dokana ‚Obhlidal‛ ed el ‚Vpagased Jvabänik‛ ela ‚Kniele‛ sökons in tef at.

Tefü Vpapenäds vilob nunön is, das penäds pebüköl plu: 900 epubons; dabükots telid e.r. bukas mödik no peninükons ini num at, klubaliterat teik, (statuds e.r.) leigo no peninükons.

Penäds: 680 penädas valodik plu: 900 binons as dalab in bukem obik, e tefü ons statit kuratik dabinon. Bai statit at buk: 1 ninädon padis plu: 1000, buks: 4 labons padis a plu: 500, buks: 10 a plu: 300, buks: 14 a plu: 200, buks: 23 a plu: 150, buks: 29 a plu: 100, buks: 32 a plu: 80, e buks: 50 labons padis a plu: 60. Penäds: 78 labons padis a plu: 40, penäds: 72 a plu: 30, penäds: 64 a plu: 20, e penäds 91 labons padis a plu: 16. Valodanum literata at binädon mö penäds: 466.

Ret literata, pö ob deföla, binädon mö penäds: 220, kludo mö kildil bal penäds obik. (Penäds deföl fe epubons bai nuns u noteds in Vpagaseds ud in penäds votik, u bai nuns utanas, kels diliko dalabons onis, no ye äkanob xamön kuratiko padanumis penädas at.) Kludo mutoy mödükumön numatis grupa alik mö kildil bal, valodo mö penäds: 155. Pos dun at valodan um mö penäds: 620 davedon, kels ninädons padis löpo pemäniotölis, nemu ye padis: 16.

In bibliograf penädils nog smalikums no labons völadi patik. Te ad plänön valodanumi pemäniotöl mö penäds plu: 900, vilob is nunön, das bai kalkul löpik penädils: 42 labons padis a plu: 12, e penädils votik: 76 labons padis a: 8 jüesa 12. Ret literata smalik binädon me poedots mödik u me lids labü noats, kels kösömiko labons padis a: 2 jüesa 4. Täno bukaliseds smalik ye veütiks sókons, feitapenäds veütik, levüds patik, e taibs pato mödiks Vpa labü gretot gaseda nomik.

Statit nitedik dabinon tefü Vpapenäds: 895, kel liedo i ninädon literati smalik.

Bai on penäds e penädils: 830 äpubons in Yurop, penäds: 47 in Merop, penäds: 16 in Siyop, e penäd a: 1 in Frikop ed in Stralop. Tefü penäds Yuropik lised sökik davedon: Dentän^[13] mö penäds: 374. Lösterän mö: 75, Nedän mö: 66, Litaliyän mö: 63, läns slavik mö: 56, Fransän mö: 55, Spanyän mö: 24, Macarän mö: 15, Linglän mö: 12, Jveizän e Rumän mö penäds a: 8, e. r.

Tefü ninäd penädas statit jonon numatis sökik: vödabuks: 82, penäds gramatik: 144, tidabuks: 217, penäds dö Vp in netapüks: 239, penäds votik: 10 e penäds in Vp: 293. Tefü diläds literata in Vp tuvobs numatis sökik: penäds prosadik: 209, penäds poedik: 55 e noateds labü vödem Vpik: 29.

Klülos, das plä literat at nog bükots propagidik smalik labü pads: 1 jüesa 4 äpubons mö milats anik.

Tefü lautans veütikün Vpa tuvobs balido eli ‚Schleyer‛, kel älautom penädis: 114. Täno els ‚Kerckhoffs‛ e ‚Fieweger‛ sökoms mö penäds a: 17, el ‚Kausch‛ mö penäds: 12, els ‚Kniele‛ e ‚Lederer‛ mö penäds a: 11, el ‚Hansen‛ mö penäds: 10 ed els ‚Colling‛ e ‚van de Stadt‛ mö penäds a: 8. Penäds valodik Vpa pälautons fa mens plu: 440.

Dub dabükots telid e. r. bükots posik za: 170 edavedons, lediniko bükots posik bukas gretik.

Pos kalkul bai mod pemäniotöl penäds valik Vpa, (nen bükots posik, nen klubaliterat, e nen gaseds ya pekalkulöls), labons valodo bukapadis za: 39000.

Enunob ya, das penäds anik ela ‚Pasilingua‛ di ‚Steiner‛ pelasumons ini Vpaliterat; atos äjenon leigo tefü literat ela ‚Dil oma‛, ed ela ‚Linguist‛, (gased ela ‚Wahren‛), bi in ons Vp päfruton lölöfiko u diliko pro daget slopanas.

Plä yufapüks ya penemöls uts, kels pefomons stabü Vp, (el ‚Dil oma‛ ed el ‚Spelin‛), yufapüks sümik votik pemäniotons in el ‚Bibliografio‛ ela ‚Stojan‛. Plä me yufapüks valik at el Vp nog pebevobon mö naeds tel, sevabo tiädü ‚Proto-Vp‛, e tiädü ‚Volaspik‛. Atosi mäniotob te demü lölöf.

---

Profäsoran ‚Kerckhoffs‛ pedeidom ün yel: 1905 in Jveizän dub mijenot in trenastajon. Sanan ‚Kniele‛ e Vpans sevädik votik äklemons lölöfiko vobi fovik yufapükik. Dokan ‚Lederer‛ äslopom pos nebenikam fifümik Vpa eli ‚Esperanto‛. In lised ela ‚Akademi de Lingu Universal‛, (sökian kadäma bäldik Vpa), ün yel: 1906 pepüböl, tuvoy as limans nemis sökik Vpanas büäto vemo sevädikas: els ‚Actis, Bertolini, Enderneit (Beyer), Huebsch, Lentze, d'Isola, Pinth, Rosenberger‛ e ‚Verbrugh‛.

Volapükamuf nulik.

Ven sanan ‚Arie de Jong‛ ün yel: 1921 äprimom bevobi Vpa, äkanom frutidön gebädi lunüpik plagik püka at. Leigo äsevom penädis krütik ömik ta Vp.

Pos vob no pitupöl dü yels deg äloveükom seki voba at nitedäbas Vpa. Ün yel: 1931, äpübom täno eli ‚Wörterbuch der Weltsprache-Vödabuk Vpa‛, labü pads: 494 in Deutänapük ed in Vp; pos buk at äpübom eli ‚Gramat Vpa‛, labü pads: 121, te in Vp.

Leigo ün yel: 1931 el ‚Vpaklub valemik Nedänik‛ äprimon dönu vobi oka, dü yels: 21 piropöli. As klub telid el ‚Dilád valemik‛ päfünon pro Vpans länas votik.

Sis mäzul yela: 1932 Vpamuf smalik ädalabon dönu gasedi lönik, kel äpubon in Nedän, tiädü ‚Vpagased pro Nedänapükans‛. Kobü sanan ‚Arie de Jong‛ el ‚J. G. M. Reynders‛: Vpan vemo sevädik kluba Nedänik ilovesumom redaki e guvi gaseda at. I dönunoganükam Vpamufa päprimon fa Vpans lezilik bofik at, ad jafön me atos yümi lü Vpamuf paseta.

Bevob Vpa päjenükon kuratiko bai stabanoms ela ‚Schleyer‛; kludo pöks e döfs ömiks ämutons n epubön. Dub atos yels anik äpasetikons, büä Vpans votik ökanons kevobön benosekiko.

Vütimo tidabuks tel, (a bal pro Nedänans e pro Deutänans) päpübons. Täno penäd propagidik ela ‚Reynders‛ e penädil gratmatik pro Deutänans äsökons. Num slopanas ämödükumon oki, fe me mafäd pülik, ye laiduliko.

Benoseks balid at päropons dub prim ela ‚volakrig‛ telid. Ya ün yels bü: 1939 el ‚Diläd valemik‛ pidrefon badiko dub proibs tefik e dub pöjuts anik. Pötü koup Nedäna in krig at i Vpaklub valemik ed el ‚Vpagased‛ päproibons. Penäds propagidik pänosükons ti lölöfiko.

Pas ün yel: 1946 Vpamuf vemo piläsüköl äkanon dönu primön vobi oka. Poso penäds gramatik smalik pri Linglänans, Fransänans, Litaliyänans e Svedänans pälautons fa el ‚Johann Krüger‛. Leigo vödalised gretik in Linglänapük e Vp pälauton fa el ‚Krüger‛. I cifal ettimik kilid Vpa: el ‚Jakob Sprenger‛: man sevädik in Jveizän, ävobom dü degyels fol jü deadam oka, (ün yel: 1952), nenfeniko pro Vp e pro literat oma. Ün tim Vpa nosädik om dönu äkobükom mö naed balid Vpanis retik.

Ün yel: 1947 dokan ‚W. J. A. Manders‛ äpübon buki sevädik oka, tiädü ‚Vijf Kunsttalen .........‛ van het Vp, Esperanto, Ido, Occidental en Novial'. Mö naed balid pos finikam Vpamufa blaid dub on krüt veitöfik, snatik ä gidik tefü Vp ela ‚Schleyer‛ epubon. Lautan buka binom no-Vpan; mens mödik edagetons ye dub buk at, (to krüts ömik ta Vp in on), tefü Vp sevi gudikum, e cödi gönikum ka büo.

Posä ünü yels anik kevobans nulik ilükömons, redakans bofik äklemoms calis oksik in gased dub bäld vemik. Sis prim yeloda 21-id, (ün yel: 1956), el ‚Johann Krüger‛ dunodom ko benosek as redakan gaseda: guv ona pelovesumon fa ‚P. H. Uittenbogaard‛. Primü yelod 23-id tiäd gaseda pävotükon; nem nulik binon ‚Vpagased. Zänagased pro Vpanef‛.

Tü yel: 1957, tobul: 12 sanan ‚Arie de Jong‛ ädeadom in ‚Putten‛ (Nedän). Lifanunod dö om, e nunod dö jäf e vobed nenfeniks omik pro Vp äpubon in el ‚Vpagased‛.

Kodedü Vpamuf nulik penäd at, (el ‚Jenotem valemapüka Volapük‛) ädavedon. Dub vob kobädik ko el ‚J. G. M. Reynders‛ e ko flen oba: ‚Paul Tarnow‛ in ‚Düsseldorf-Oberkassel‛ bibliograf gretik Vpa ädavedon. (El ‚Paul Tarnow‛, kel edeadom ün dekul yela: 1944, äbinom slopan vemo sevädik ela ‚Esperanto‛, ä bibliografan sevädik yufapükik).

Vü lautots Vpik mödik sanana ‚Arie de Jong‛ i tradutob ela ‚Diatek nulik‛ dabinon, kel opubon ünü tim semik. Leigo gramats smalik in netapüks anik opubons suno. Tefü literat muadik penäd tiädü ‚Koneds magälik hiela ‚E. A. Poe‛ e bukil muadik votik leigo opubons ünü tim brefik.

In penäd smalik at no kanob lofön reidane blufi veitöfik Vpa nuik bai bevob sanana ‚Arie de Jong‛. Ad mögükön leigodi saidik, is prim koneda ‚Bienalak‛ sökon, balido in Vp pebevoböl, e po on in Vp rigik ela ‚Schleyer‛. Bi koned at komädon i in literat ela ‚Esperanto‛ ed in literat netapükas mödik, xam e leigod gudiks no okodons fikulis mödik.

Bienalak

in Vp nuik Hibäldikan	in Vp rigik Bäledan
Ün poszedel latafluküpik man	In poszendel sembal flukati-
gudiko peklotöl ädoniovegom	ma latik, man bäledik, pebeno-
nevifiko ve süt.	klotöl ädisigolom nevifiko süti.
Äjinos, das ägegolom lomio	Äjinom gekömön domo de
de spat, ibä snabajuks omik,	ibo snabajuks omik, kels
kel ädutons lü vogäd pasetik,	älönoms moläde pefinol[14], äbi-
äbinons püfiks.	noms püfik.
Bambudastafi lunik labü	Ridaspatini lonedik ko gnob
gnob goldik äpolom dis brad;	golüdik äpolom disi lam; ko
me logs dofik oka, in kels yun	logs omik dagik, in kels yun lö-
lölik ipasetiköl äjinon edaki-	lik pebölüdöl oma äjinom esa-
pön oki, e kels ätaädons bisa-	vön oki, e kels äklatons seled-
riko ta herem nifavietik oma,	niko demü hels nifavietik, älo-
älogom takediko ziöpio u do-	gom takediko zi ok u diso in
nio lü zif, kel in voal soarasola	zif, kel äseistom bi om in ven-
ätopon fo om.	delasolaväp.
Äjinom tio binön foginan, ibä	Äjinom ti foginel, ibo te ne-
te nemödikans beigolanas ägli-	mödikans beigolölas äglidoms
dons omi, do öman nenvilädo	omi, do teldikan pämütom ne-
pämüton ad logön ini logs fe-	vüliko logön in logs fefik at.
fik at.

Finasag

Tefü nüdug yufapüka valemik seimik nefüm semik nog reigon pö slopans e taans ona. Slopans mödik spelons, e taans mödik dredons, das seimüpo men alik osöton spikön püki at plä netapük oka.

I ün tumyel 20-id kanoy bo nog vemo dotön, das mens valik Stralopa, Frikopa, Siyopa e Meropa, igo Yuropa olabons-la seimüpo fägi, ad dalärnön pükis tel. Pak yufapüka somik osekidon lediniko de neod tefik u de dalab kuliva semik. Kodü atos daloy kludön, das, nemu ünü tim lunik, yufapük at oslopükon oke te dili ut menefa, kel pluuneplu oreafon ini kosäd bevünetik.

Dido dil ebo at menefa ogretikumon ün yel anik. Ibä benoseks kaenik nämädik ün nutim ekobükons menefi somo, das lif bevünetik ya komädon in räyuns mödik as din klülik.

Üf ye dub volf at netapük seimik se väl smalik tatas nämädikün dagetonöv privilegi as pük valemik, tän in tefs ömik riskäds gretik odavedonsöv. Väl yufapüka neudik seimik okanon ye pajenükön nen fikuls gretik.

Fümiko dasev at äkomon in stabatiks tefik menas mödik ut, menas sevädik u nesevädikas utas, kels sis tumyels plu kils äjäfons me jaf yufapüka somik. Pro dial at esakrifons timi, mni e töbi vemo mödikis. Dese prim steifa jü nutim yufapüks difik mö tumats mödik pejafons. Säspetikams ömik ai dönu äkomädons as kludods volfa yufpaüka, tefü lasum vödas e gramata ona daloy bo sagön, das yufapüks mödik ägolons e golons äsvo ve veg leigasotik, ad rivön zeili, das veg ot pebestepon tu suvo. Lo stad nuik dinas kanoy bo spetön, das nog ün tumyel at säkäd yufapüka valemik podamüton fifümiko me mod seimik.

Nen dem vätälas at, e nen dem jena fütürik in jäfüd at, okanoy ye lesagön, das mans sevädikün in jenotem yufapükas, das pädan ‚Schleyer‛ e sanan ‚Zamenhof‛ neai oreafoms ini glöm.

NOETS. (Vükifonät)

1. Bükapök: pla: telid.
2. Bükapök; pla: votükams
3. Bükapök; pla: äsäslopons.
4. Bükapök; pla: äcedom.
5. Bükapök; pla: kelis.
6. Bükapök; pla: Vpabled.
7. Bükapök; pla: Lösterän.
8. Bükapök; pla: eli.
9. Bükapök; pla: äseditom.
10. Bükapök; pla: lisedi.
11. Bükapök; pla: nulik.
12. Bükapök; pla: Volapükisten.
13. Bükapök; pla: Deutän.
14. Bükapök; pla: pefinöl.

Se Volapükagased (Zänagased pro Volapükanef) 1961, Nüm: 4, Pads: 14-17, Nüm: 5, Pads: 20-23, Nüm: 6, Pads: 27-31; 1962, Nüm: 1, Pads: 2-6, Nüm: 2, Pads: 8-12, Nüm: 3, Pads: 14-18, Nüm: 4, Pads: 20-26.

Vödem at päpübon nesekidiko, labü tiäd: Jenotem valemapüka ‚Volapük‛ fa ‚Johann Schmidt‛, e tiäds votik: Histoire de la langue universelle, Geschichte der Universal-Sprache, History of the universal language. Püban: ‚Volapükagased‛, Amsterdam-W, Postbus 6021, potakät: 6021, yelü 1964, ‚Drukkerij Repko‛ - Voorburg - Nedän.

Ün 1998, äpubon tradutod Deutänapükik: Geschichte der Universalsprache Volapük (Dab. 2id). Saarbrücken: Edition Iltis.

Ün 1996 André Cherpillod epübom tradutodi Sperantapükik (fa el ,Philippe Combot‛) tiädü Historio de la universala lingvo Volapuko (ISBN 2-906134-30-9).