Kademales

BRIGNONE e AMORETTI.

In laltüg obsik dö Kongef in München, pepüböl in nüm 2^id, änunobs fünami kadema bevünetik, kela binom dilekel dl. Kerckhoffs, plofed in Paris, lepenädan vpakluba flentik, vpel klatikün e zilikün kel estudom vpi plobo e ko löf, moböl votamis anik kels, do valiks no binoms lasumik ye valiks binoms bepüklik e pajäloms fa om dub blöfs mödik noelöl mani pekulivöl e plagik togo.

Nu kadem, pedugöl fa dilekel dunöfik oma, ebeginom büvobadis plo kongef bevünetik kel ozitom oyelo in Paris e kö säks valik posludoms fino; e plä tivamis al kokömön kongefi, kels ya erivoms seki gudik, kadem ebeginamom bepükami glamata lölik vpa.

Efe, nüm 13^id bleda Le Volapük, peredöl fa Kerckhoffs, vüdom kademalis gepükön dö sukölos:

“Plogam vobadas kademalefa, keli epübob in nüm 12^id Timapenäda, pebelobom fa kademals valik.
Sikodo obeginobs ko lafab.
Begob calablodis xämön säkis suköl e penodön tikadis okik dö oms.

I. - Tons.

1. Li-sötobs lasumön tonis: a) ä, ö, ü; b) h, r; c)x, z; d) dl, tl?
2. Li-olasumobs tonis anik nulik, a. s.: spr, str, vr; rg, rm, eys; ang, ong; and, end?
3. Vokals li-binoms egelo lonedik?
4. Liko pasepükom: a) tonab c (li-äs g in vöd tälik gena^[1], un li-äs c, in vöd talik cena)? b) tonab j (li-äs j u ch in vöds flentik Jean e chant)?
   
   II. - Tonabs.
   
5. Li-sötobs penön ä, ö, ü, ko püns tel u votiko?
6. No li-sötobs penön ks e ts pla x e z?
   
   III. - Betonam.
   
7. Silab lätik vöda li-sötom egelo e lebaliko pabetonön?
8. Sesum li-kanom pamekön: a) plo silab la; b) in poed?
   
   Begob calablodis potön suno gepükis okik obe.
   
   

Dilekel kadema

KERCKHOFFS.„

Sukü vüd plütik pemeköl i pede vpik, beginamobs xämi säka alik äso ya söl Kerckhoffs edunom in nüm ot bleda omik.

I. - Tons.

1.

a) Tons ä, ö, ü, kelis ans viloms nosön, mödoms numi vokadas e kanobs fomön numi gletikum stämavödas. Also, pladöl posbalvoto bevü kosonats tel vokadis lafaba vpik, dageton stämavödis jöl e dub lafab sembal numöl te kosonatis bals kanon fomön stämavödis jöltum bida at pla lultum kelis odagetobs dub vokads lul; sagonös otosi dö stämavöds votik basilabik pefomöl te dub vokad bal, u dub kosonat bal pepladöl po u bifü vokad bal, u dub kosonats tel kels bigoloms u sukoms vokadi bal pekopanöl u no fa kosonat votik.

E bi blef e lieg püka sembal deslopom fa blef e möd stämavödas (o. b.: fa num gletikum vokadas) nek ovilom klemön pöfüdi at demü fikul keli pops anik kanons tuvön in sepükam tonas sonemik pemolöl: ä, ö, ü. Lemäno, fikul at no binom so valemik äs söl Kerckhoffs niludom: pops valik ti laboms toni ä e tons ö e ü do defoms in püks anik, äs in püks tälik e spanik, ye sibinoms in dialegs anik otas: a. s.: in Löpotäl e Nolüspän. Zu tons at no binoms fikulikün e in tim blefikün sepükam kanom patidön, pato yunikes.

Fikuls sepükama dekömoms lepato se kofud tonas at ko uts de kels vilon das rigoms^[2], du ämütonöv cedön omis as vokads sitinik e no as vökäds e in vödasbuk ämütonöv pladön onis ditiko o.b: tons a, o, u spetivo bifü tons ä, ö, ü so beginü äs inü vöd, so das opladon bifo vödis valik beginöl ko tonab a e poso utis beginöl ko ä, e also studöls omütoms cdön distiniko tonis at kels nu pakedoms migiko. Tefü atos, vüdobs nämiko kademi e datuvali gebamön kelosi esagobs in lautam vödasbuka.

Möb dö sepükam tonas at dub palvoklas no melidom bepükami.

b) h, r. - Binobs baladik ko söl Kerkchoffs e votiks tefü nosam tonaba h ibo ti panegebom in püks romanik e no sibinom in uts slavik. Ton natemlik binom lönik ülpükas e, do sibinom in püks sembal pesetenöl Lefüdäna e Vesüdäna, omütom depubön. In kanapük sembal, zeilöl oko balikugi e kanöl ma plüd dejafön e votön tonis, tonab h mütom pasemofön äso edunon plo natematons pekopladöl kels in püks sembal pacedoms as tons balik a. s.: bh, ch, dh, gh, ph, mh, rh, th e l.

Tonab r binom lafavokad kela sepükam binom difik no te lä pops ab i lä pösods e labom tonis valik sis ut gugaplikün al ut lipotutlik kel tonom ti äs v; e pops anik, bevü kels ut cinänik, no kanöl sepükön oti fecenoms omi ko l, äs cils, e ton at no sibinom in lafab omsik. In dialegs anik, tonabs l e r pafecenoms balvoto äs in Toscana kö elilobs sepükön morto pla molto e molto pla morto. - Ton at, kel bitopom fikulis so lgetik e no kanom pasepükön in Cinän, län veütikün - aikelosi Kerckhoffs sagomöx - demü möd lödelas omik (umo ka baliad lafik) e demü fluköf e dunöf oma, leno kanom palasumön.

Kluo läsevobs lölo datuvali kel en ämobom nosami e ägebom tonabis r e h te as bluf in stämavöds nemödik, vitöl gebi otas in bisilabs e posilabs dat dejafam no äbinom-la fikulik e sikodo mobobs das kosonats at bofik depuboms löliko se lafab.

c) x, z' - Gepükobs is i säke nüma 2^id dö tonabs. X e z binoms tons pekopladöl, balid dub ks u gs e telid dub ts u ds (kelas gs e ds gitiko pesemofoms fa Schleyer) e kluo lafab vpik no mütom ninlabön omis as kosonats balik bi kanobs penön omis äso pasepükoms e also vitobs fecenami ko tons tel votik pekopladöl kelis esagobs löpo.

Nu, li-sötobs lasumön kopladamis ks e ts? Lesi. Sagon das, beginü vöd, mödiks no kanoms sepükön kobo kosonatis tel e i in Täl atos jenos; ab kod at no binom sätik al viatön gebi en, bi dit in sepükam kositom in vokad sembal netonik blefikün kel, no sibinöl in lafab, no kanom kodön telapläni.

d) dl, tl - Lasumbos valemiko tonis pekopladöl dub l suköl kosonati sembal, bi sibinoms in püks valik a. s.: clero, atlante, platino, flora, ab niludobs das müton sekikön kosonatis molik g, d, b, v kels, binöl molams spetivo gugapatona k, tutatona t, lipatona p e tona lipotutlik f, kanoms pafecenön ko ats lätik, pato ven binoms pepladöl bifü kosonats flumlik: l, n, r. Ozesüdos kludo votön kosonati molik in japik in vöds nu sibinöl kels binoms, läbo, nemödik u gebön votiki sembal.

Noet söla Kerckhoffs, das mödiks sepükoms tr u kl pla tl beginü vöd, no labom völadi ibo, nosöl toni r, valiks okapäloms das rin tr pladalom tonabi palefik oma l.

2.

Tons nulik pemoböl: spr, str, vr; rg, rm, no kanoms palensumön kodü nosam tonaba r keli demanobs; ab pla ots mobobs: spl, stl (u skl), lg, lm; vr mütom pavotön in fl, keli ya labedobs.

Ton eys binom nesiämik: y in vp binom kosonat sembal kel kanom stanön te bifü vokal; efe ton basilabik eys leigom uti eis pelilädöl ko kazet su e; ab at äbinomöv palvokal e vp no labom palvokalis.

Kanon lasumön valemiko, len fin silaba, kosonatis valik kels sukoms kosonati flumlik ab klödobs zesüdik, al vitön kofudi, gebön te kosonatis japik e kluo semofön tonis: ng, mb, nd, nv e l.

3.

Vokads mütoms, zesüdü fonetig vpa, aibinön lonedik. Mafanom silabas aipölüdom v"ladi. Pük deutik e rusänik te in Yulop konsefoms nog distini bevü silabs blefik e lonedik, do noms omas binoms difik e ti taik utes mafonama glikik e latinik.

Ab dil gletikün menas no kapälom, a. s.: das silabs tel blefik leigoms silabi bal lonedik. Püks benotonikün e musigikün nuik it, äs uts spänik e tälik, staboms liänavi su betonam e no su maf; e pük flentik, do romanik, epölüdom ti mänifodi kazetas e vp labom kazeti lebalik al vitön fikulis sepükama.Sikodo obinos zesüdik i aicedön vokadis as lonedik ibo voto kazet finik plesefom silabi lätik ta votam u depubam kosonatas u vokadas ab polom pöligi su silab bilätik u bifik, so das vöds: felen e volapük ävedomsöv: flen e vlapük.

Poedels okanoms, if viloms, jafön plo oks it mafanomi vpa e nindukön i mänifodi betonamas, ab in pük kösömik atos äbinosöv no te nezesüdik ab dämikün.

4.

Mobobs, äs söl Kerckhoffs, das kosonat c pasepükom äs c in vöd tälik cenere e no äs g in vöd tälik genere e das ton kosonata j aiblibom äs ch in pük flentik. Efe ton c vöda talik cenere sibinom u labom mali lafabik lönik in püks slavik e lefüdänik; binom kösömik späneles e nelijeles kels penoms omi ch, deuteles kels sepetoms oti tsch, e flentels it sepÜkoms e penoms omi tch. Ton g in genere, plao, defom deuteles e popes votik.

Ton ch flentik sibinom i in püks ti valik; ton j flentik, tadilo, binom nepesevik popes mödik e Schleyer edunom gudiko sevälöl sepükami balid.

Zu, ton zijotlik c (in cenere) e röblik ch (in vöd flentik chant) binoms kosonats japik e tons g (in genere) e j (in Jean) binoms molik e ya esagobs das aimüton bizugön tonis japik pla moliks demü kleil sepükama.

II. - Tonabs.

1.

No pötos votön penami, pegeböl fa vpels valik e pelasumöl i in bÜkam, vokadas ä, ö, ü,' kels also panindukoms nefikulikumo lä pops kels no labedoms otis.

Zelado, segnü utos keli ya esagobs löpo, äbizugobsöv malis kil patik al blöfön das vokads at no binoms vökäds (o. b.: molams tonabas a, o, u) ab, al no jafön fikulis nulik, lasumobs malis at lafaba deutik.

2.

Logolös löpo nümi 2^id dö Tons.

III. - Betonam.'

1.

Betonam laik silaba lätik, ya esagobs osi püköl dö maf vokadas, binom lönät patik vpa e zesüdik no te al dagetön sepükami otik bevü vpels ab i al viatön föfali silabas kels sukoms uti pebetonöl in vöds kels no laboms betonami su silab lätik.

Efe, if silab lätik (kel labom veüti gletikün in stukam vpa, binöl, in dil gletikün vödas, posilab glamatik u vödavik), no paibetonom, ot äpölüdomöv suno fomi okik; kosonats molik no pädistinomsöv de japiks u ädepubomsöv; vokads päfecenomsöv balvoto äso ejenos in votafomam stämapüka nidäno-yulopik al püks nidänik, glikik, latinik, slavik e deutik e se ats al püks omik pededugöl, jüs u silab lätik ädepubomöv löliko u vokads ävedomsöv e sembal netonik kel ädepubomöv in sepükam e poso i in penam.

2.

a) Nom at labom sesumi in posilab la mögabida kel, äso Schleyer it emobom, no labom betonami. Sesum at, do labom veüti nemödik bi mögabid pagebom nemödo, no kanom palasumön bi no binom peblöföl. Telaplän keli vilon vitön, bi posilab la labom finami kimafala, äbinomöv gletikum if posilab la no pabetonom, bi at äkanomöv pacedön, pükölo, as bisilab vöda suköl. Binos gudikumo kluo betonön posilabi la e mopotön sesumi at lebalik se pük sembal kel labom plisipi: nom nonik labomöd sesumis. Lemäno, al sekikön dikodi valik mobobs das posilab la papladom dub ög (u dub votik no nog pegeböl) e also odagetobs bafomi gletikum ko posilabs votik velibabidas bevü kels la binom sesum lebalik. Efe finams bidas valik at beginoms dub vokad ö pasuköl fa kosonat sembal: ön, öv, öd, ös, öl, e l.

b) Tefü betonam plo poed, ya epenobs in nüm 3^id dö Tons.

NOETS.

1. Dalobs obes notön plofede Kerckhoffs das vöd gena do sibinom in tälapük, dub kel ba lovepolom vödi flentik gène e vo ko siäm at pagebom in dialegs anik. Söl Kerckhoffs okanom givön, as sam, vödis genere e cenere, u gesto e cesto e l.
2. Vokads stämik binoms te: a (gugaplik), i (guklik), ü (liplik), at lätik binom äs υ glikik kel älabom toni tonabas u flentik e ü deutik. Vokads votik binoms tons bevüik. Also: e, ä stanoms bevü a e i (feleigonös palvokali ai glikik, flentik, nelijik e völatinik ai pevotöl poso in ae äs in pük vödeutik, kels valik tonoms äs e geilik u bapik a segun das sepükam omas binom umo nilik ute tonaba a u i).
     Tonab o rigom se kopladam vokadas a e ü äs in palvokal au flentik = o e otos pablöfos fa votam vödas mödik latinik, a. s.: aurum, taurus, maurus kelis tälels elovepladoms dub oro, toro, moro. Tonab ö stanom bevü e e ü (in flentapük eu = ö). Fino vokad u dekömom se palvokal glikik ου keli flentels i laboms (ou = u).
     Bevü tons at, te vokads ä, e no padistinoms kleiliko e ämütobsöv mobön kluo nosami tonaba ä. Efe bofiks dekömoms se palvokal ai e in püks mödik tonab e pasepükom äs ä e äs e e i in deutapük labom, in stanam semik, toni ä. Dif bevü ä e e binom ot kel sibinom in sepükam tona o in vöds flentik corps e Rome e in vöds tälik corpo e Roma.

Se Volapükabled Tälik 1888, Nüm: 5, Pads: 33-38.