L'Amor
Clemente Baroni (1796-1870)
L'Amor
Perchè te vœu, Luisa,
che mì te spiega cossa l'è l'Amor?
Poss pensaggh su di or,
per datt ona risposta on poo precisa;
poss domandà in ajutt
i liber, per cavann on quei costrutt;
ma rivi pu in eterna
a spiegattel polid 'sto gran misteri!
Amor l'è on gibilleri
de paradis, e l'è on torment d'inferna;
l'è ona virtù, l'è on vizzi:
o el vola in ciel, o el piomba in di precipizzi.
Amor l'è on talenton
che 'l g'ha Newton sott gamba e Galilee;
Amor l'è on gran badee,
on tarluch che capiss nanch la reson;
lu l'è orator famos
lu el sa dì nanca dò paroll in cros.
Amor l'è on sant Luis,
smortin, smilzin, coo bass e genœugg quader;
l'è on ballosson, l'è on lader,
che per robà el fa fregg anca on amis;
l'è on tos che rid in fassa,
e l'è on vegg che cojona quii che passa.
Amor l'è quell usell,
che 'l da ai fiœu, de tant che 'l ghe vœur ben,
la carna del sò sen,
e, se andee in Gesa, podarii vedell;
Amor l'è quella jena
che la te nega i tett e che je svena.
Amor l'è come el fiaa
de l'april che carezza i violett;
l'è on vent tant maladett
che 'l trà coi pitt in aria anch i citaa;
l'è bornis de scaldass,
l'è on fogon che trà in zenera anca i sass.
Amor l'è quella stella
che tramonta col Sô lustra e quietta;
l'è turbin, l'è saetta,
l'è tempesta che romp e che svergella;
l'è seri e l'è pajasc,
el va vestii de porpora e de strac.
Amor l'è on torrion
de bronz, che 'l se n'impipa a bombardall;
el spariss a tocall,
fragil come ona gema de savon;
el mœur d'on picol tort,
e no le pò mazza nanca la Mort.
Amor l'è el lampedin
che ona vergin la pizza al sacrament;
l'è la torcia de vent
che hann drovaa i Furi per brusà Cain.
In dò paroll: l'Amor
guarda che l'è diavol e Signor.
E gh'è nissun sicur
de refudass a fà quell che lu el vœur!
Se pò sarrà su el cœur,
ma lu el scarliga dent di filidur!
Scapà?... L'è on gran ripar!
Ma lu el ciapa la legora col car!
Ghe n'hoo di cent de scorta
d'esempi de cuntà sui sò vitori;
inn pienn e ras i stori...
ma Luisina, te me vegnet smorta?
O che mì son ben ciall,
o amor già tì te seet adree a provall.
Ma piang nò! Dove el riva,
el s'impasta col cœur de la persona;
e l'è ona cossa bona
se 'l cœur l'è bon; se l'è cativ, cativa.
Amor, insema a tì,
el sarà on sant! Te 'l garantissi mì!
El te darà l'agravi
de quai malinconia, de quai sospett,
che Amor, quand el se mett
dent in d'on cœur, per quant el sia ben savi,
l'è mai senza torment...
ma pover lu quell cœur che no le sent!