La Löm de Munt da Corn
La Löm de Munt da Corn.
A os, oh pici mituns, che tormentëis vicí,
Che tolëis sovënz de coa i pici a püres omes,
Che zënza sciugo sciöche te' pici vidí
Abinëis de vicí morc y copá gran somes,
Cunté ói sëgn, sce metëis averda, na storia,
Che sará por osc bëgn sigü meritoria.
Ince os, oh jogn y vedli, dede sëgn amënt,
Che lascëise de bate les püres vaces,
Canch' ëres ó, dal trá stances, palsé n momënt,
Che ne scoriëise püri bos a gran taces
‒ An vëiga les sanisc, do edemes bel passades ‒
Por les fadies, ch' ëi fej a os cun gran straciades!
Metede 'ci os averda, gragn fanc dai ciavai,
Che ciariëis datrai zënza sciugo y mosöra
Y forlëis cun scoriades zënza palsé mai
Sön chi püri rozuns dessot y dessura,
Sciöche sc' ai ne sintiss 'ci ëi les ries scoriades
Y les burtes batüdes y bachetades!
Os düc, sides ëi sides ëres, che n' ëis imparé
De traté le püre bestiam o vicí la manira,
Ascoltede sëgn dër bel, de ves insigné ói porvé,
Ch' an ne dess fá de mal a bestia sinzira!
Gran picé é tormenté val' zënza defesa,
Porater é na tara 'ci fetra impreja.
Jön Marou ‒ sc' a La Pli o jö Al Plan, ne pón savëi
Fôl na ota n contadin, tlamé da düc Zuco;
Bel da pice, canch' ël â d' agn cater y trëi,
Fajôl la ciacia al pich, al flinch y al cuch;
Sö por tëc, parëis, lëgns y crëp s' arpizâl,
I pici de coa trac fora tormentâl.
I pici vicí savôl da pié sciöch' om espert;
Chi püri cosci spo portâl te stala;
Do avëi saré sö bel vidri y üsc da vigni pert,
Joré i lasciâl por crignes, cianoes y sala,
Fina che piá da ri iat do lungia ciacia
Ëi foss mangiá y scarzá iló te burta boacia.
Bëgn tosc de tormenté vicí contënt ne n' él plü;
So bel ert prôl cun pici agní y cun asores;
Ince les iarines scechel plü co no le valtú;
I galüc se le tëm plü co i patruns les nores;
De ciacé incërch les alces ál tan gran crëta,
Che chi che le vëiga crëi düc, ch' al n' á na vëta.
I cians, sî pici sî gragn, sî blanc o sî fosc,
Chi fej por nosc ri Zuco na gran ligrëza,
Mëndra sigü no, ch' é por ël i codaros;
Porvé prôl de te' besties la sveltëza
Cun liac pesoch taché cun spech tla coda
Por les sgaré spo zënza ch' ël se doda.
Sc' ël pó spo cun marizia abiné adöm plü cians,
Sî te na ciasa sî te val' majun o ara,
Ah, 'ci ligrëza iló d' armé bëgn sterch sües mans
De bones gran scoriades por la capara,
Ch' ël despartësc tra i püri cians cun stlefades,
Che chisc respogn cun gran urlades y scraiades.
I iac i fajô ince gonot devertimënt,
I pici, sc' ël podô i sofoié t' ega frëida
O i ciavé te coltöra vis o te ciomënt;
I vedli spo, che l' ega o boacia ne sfrëida,
Sará te n sach petâl te parëis cun forza
Cun boc surc sciöche sona na vedla scorza.
Mo so apetit, cun le tëmp devëntel tres plü gran;
Gonot pënsel de y nöt a mort y a tortöra,
Ch' ël podess sotmëte iac da ri cristian;
Basté n' i basta plü ega, sac y coltöra,
De spedí en l' ater monn iac ciafé ól manira,
Che sides plü pesocia y manco lisiera.
Zuco pënsa, mo al pënsa sceriamënter dî,
‒ Zuco â por te' cosses na bona zücia ‒;
Do mil' pinsiers ciafé ál chël ch' ël da tëmp chirî;
Sciöche porsona, che dlun' saltan vá y s' incücia,
Do cört tëmp vá, varida dal' incuciada,
Insciö ciafa 'ci Zuco d' ert nöia strada.
N bel gran iat fosch de trëi agn á de Zuco le vijin;
Sön chël mostré ól, se pënsel, de so ert la sciënza;
Le bel i fejel y dant y do, cherdan min, min!
Y adora marizies y gran paziënza,
Che Moret ‒ insciö le tlama la vijinanza ‒
Se lascia pié da chël che n' á por iac cherianza.
Rové a bun post, Moret lascel jö bel sön banch,
Che miaurëia zënza sospeté cativeria;
Zuco intan, tormenté da burta sëi de sanch,
Sciöche gonot dl monn l' ó la gran meseria,
Chir snel dal fi la cësta, ch' é sön corona,
Y se lascia spo trasciné da süa ria ona.
Moret, ch' ingomba le spiné la coda sö pert,
Se pëia Zuco y i liëia bëgn strënt pîsc y müsa;
Fat chësc, cun so cortel taiënt scomëncel spo so ert
Zënza misericordia degöna y scusa:
Sciöche bocá, che sbocarësc cun esperiënza,
Fej Zuco de nosc püre Moret cun gran sciënza.
Cun gusto taiel y zera y tira y stracia le iat;
Mo chësc n' i dá ciamó daldöt contentëza;
Le peso resta da fá ciamó ad ester döt fat:
Piec co malan, cun burta, ria, gran ligrëza
Spënt a te' crudelté da süa anima ludra.
Chëlbeldî, che dal cil vëiga dl monn i fac,
Á trat sön Zuco do chësc at snel na saita;
Castié ál de chël crudel te n colp düc sü bur ac;
So corp toché dal füch resta zënza vita,
Mo compagnia ti fej le iat cun burta vera,
Che stá sdraié dlungia Zuco bel ia por tera.
Gran me mëss doré chël iat y gran tormënt;
Al miaurëia tres y scraia sciöche na creatöra,
Mo dal mort ne s' un vál, che düc á gran spavënt;
So boia acompagnel inc' ala sopoltöra,
Tres miauran dal gran me en moda spaventosa,
Che düc se tëm da chëra bestia sgriciosa.
Sües zeremonies fejon, sciöch' al alda, al mort;
Le prou fej la crusc te fossa, ciavada sota,
Le vascel spo lascion jö cun föms en dërt y stort;
Cun boc surc toma do la tera te na ota
Söl mort y le despartësc dai vis por dagnora:
Slambroté le „De Profundis” röion döt al' ora.
Döta chësta funziun acompagna le pür' iat
Cun miauramënt da bestia piec co salvaria;
Do les funziuns y döt incërch aladô fat
S' un vá le bun prou te dlija y l' atra jënt para;
Mo Moret dlun' miauran vá y se sdraia sön fossa,
Ch' ê por chël Zuco mort sigü fetra cossa.
Trëi dis y trëi nöts é sté tres iló Moret
Miauran, scraian, ch' an l' aldî lunc por chëres viles;
Finalmënter rovada ch' é la terza nöt,
Che le iat fej tres chëres bur usc püch ziviles,
Devënta le miauramënt plü debl y s' archita;
Cun dër bur scrai salvare á finí le iat la vita.
Vigni nöt do la mort de Zuco vëiga jënt
Sön munt da Corn na picera löm döt bröma,
Che jora incërch de vigni vers, oh gran spavënt!
Ara jora debota y é sciöche strömia,
Che fej savëi so orëi cun sëgns solamënter
Por ne podëi dí süa rajun atramënter.
La löm, impröma picera, vëigon cherscion;
Dal bröm passé la vëiga jënt a blanchicia;
Grandëza y forma tolera de mana, bel plan.
A pe dla mana él n iat fosch, che s' aricia,
Tratan che chëra füch de vigni vers spöda,
Sciöche roda da bun maester dlunch tenüda.
Ci ch' é chëra löm, n' ái bria de dí, le savëis bele;
L' anima de chël bur Zuco él, che pëna,
Condanada da Dî en etern por le gran flagel,
Ch' ël á de piciá cometü 'cër Mantëna.
Ladins, sc' odëis dla Löm da Corn la rabia,
Imparede a tigní les pasciuns te gabia!
]]Category:ladin]]