La sardinera  (1925) 
by José García Pelaez

I
Miradé como cuerre la sardinera
A vender les sardines á la carrera
¿ Non la vedes ? Fegura que s' asofoca
Y tanto s' afurfuga que paez lloca.
Casi q' á la rodía lleva 'l refaxu
Y sobre la cabeza carreta un paxu
Que va chando salmoria que esbarria llente
A mecései col sudu sobre la frente,
Sin que delgún s' apene de la so estrella,
Sin que tenga un cristianu llástima d' ella.

II
La madexa de pelo que i envidiara
La más xentíle reina si la peñara,
Co la carga, que tienla tan abatida,
I' aparrada, ta triste, ta descayida.
Los rizos que i revoltia l´ aire terreru
Cuando sal pa la pesca so compañeru,
De tantu como cuerre, brega y trabaya
Apiégailos el sudo so la vidaya.
Y aquellos güeyos dolces, que no hay quien vea
Com' ellos el encantu de la marea,
Q' arrellucen lo mesmo que dos lluceros
Pa 'n ellos amirase los marineros;
Que tienen fueu d' estrelles, llume d' aurora
Y humidanza de fonte marmuradora,
¿ Non paez que se i queden sos dos neñines
Tristes cuando ella grita: -¡ Tomai sardines ?

III
Vosotros, que sabedes que los amores
Son escayos del alma desgayadores.
Sabé tamién q' al alma d' esta 'nfelice
Puede q' algún escayu la martelíce;
Puede que so la mustia cara morena
Haya posau la sombra dalguna pena.
Al corazón nes ales puede que i risgue
Dalguna gala 'spina que 'l alma i fisgue,
Y que los dos, feridos de tar penando,
Cuerran muertos de pena los dos sangrando.

IV
Y ansina ye: cuando ella piesca 'l so paxu
Y casi á la rodía pon el refaxu,
Y de la so casuca sal á la puerta,
De cruxía la probe va casi muerta;
Pos dexa xunta al fuevu dos anxelines
Mentres cuerre á la venta de les sardines.
Espetaos na so alma los corazones
De les neñes que queden co los tizones,
Cuorre como una lloca, pa ver si fina
El millar que i echaren de la sardina;
Cuerre, tuda s' afana, tuda s' azora;
Cuerre, paez que canta, paez que llora;
Cuerre, y llama á les puertes de les vecines
Gritando medio lloca: ¡ Tomái sardines !

V
Sí, tomáiles: qu' esnala col so deseu
Xunta les dos neñines que tien al fueu
Calentándose, porque tan axelaes,
Y co les sayiquines toes moyaes...
¡ Probines !... -¿ Si la güestia fai que cayeren
En fueu, y abrasadines se mí morrieren ?
¿ Y aquelles man´quines y aquellos brazos ?
Que tan tiernos mi dieren miles d' abrazos ?
¿ Y sos llabios de sangre de puru encesos
Que tan dolces mi dieren miles de besos
Pudieren tar engüeltos en una llama
Reditiéndose ? ¡ Virxen !... ¡ Ay ! ¿ Quién me llama ?
¡ Virxen, si tan escura fora mió suerte
Q' al ganaios la vida ios dé la muerte...!
Tenéi piedá, muyeres; por Dios, vecines;
Que quiero dir pa casa. ¡ Tomái sardines !...

VI
Sí, tomáiles. La probe quier ver les neñes.
Tomáiles. Unes poques perres pequeñes
Dan-i 'l pan y la vida, dan-i la calma
 Que gocia co les neñes de la so alma.
 Andái, q' á les risades q' á madre i dean,
 Aquelles anxelines cuando la vean,
 Y al restallar del dolce besu inocente
 Que posen de la madre sobre la frente,
 H' acordase la probe de les muyeres
Que non fueron con ella muy cicateres
Pa unviáios la metada de les veyures
Que i falen contentines les dos cretures,
Faciendo al mearnu tiempu que los amores
Que escayos son de l' alma, se güelvan flores.
Tenéi piedá, muyeres; por Dios, vecines.
¡Andai, que les acabo ! ¡ Tomai sardines !

VII
Y acabóles. Y cuerre pa la Corrada
Aquella madre bona y enamorada;
Y al metese per casa vé 'l fueu morriendo
Y les dos inocentes en llar dormiendo,
Co les dos cabezines en dos estielles….
¡ La Soledá bendita veló por elles !


This work is in the public domain in the United States because it was published before January 1, 1929.


The author died in 1928, so this work is also in the public domain in countries and areas where the copyright term is the author's life plus 80 years or less. This work may also be in the public domain in countries and areas with longer native copyright terms that apply the rule of the shorter term to foreign works.

Public domainPublic domainfalsefalse