Lio men vedon-li kriman?

Kriman su soliad vapaspadäda givom gespiki.
Fa ‚Leo Uittenbogaard‛.


„Viloböv dabegön oles benädi; kredob, das ob liföl nu völadob mödikumo, ka as deadan. Yels mödik in fanäböp pelifädöls edadeidons in ob lölöfiko biedäli, heti e mekädi nimälik. Elärnob ad suemön, kisi säkäd krima sinifon, ed esludob ad notodön atosi asä dilodi obik pö tuved ata. Buk at binon prim atosa, e ba binon i prim vegama obik se dag.“


Vöds fäküköl at päpenons bü brefüp in Lamerikän fa kriman, kel sis timül et esevädikom valemiko as „letälenan in deadabanaleziöb“. Nem omik binon: ‚Caryl Chessman‛: päcödetom ad deadön demü mimodug vomas tel. Laböl bäldoti yelas teldegvel älifädom zao lafi lifa okik in gudükumamastitods e fanäböps. Dü yels mäl nu ya stebedom in „Deadabanaleziöb: 2455“ cödetadeidi okik, kel, i dub mod nekredoviko skilälik, me kel jelodom oki, pezögon ya dönuamo. Ün tim et älautom buki teifülik, kel - binöl lekoef lifa okik e ligüpiko kusad - binon balik in jenav krima. Buk at, äsä nonik votik, givon gespiki ad säk dolöl: Lio men vedon-li kriman?


„Fät kanon breikön meni“, atos binon leset balid de ‚Chessman‛. E fät äbreikon omi. Äbreikon somafädo omi, das verato pädränom lü veg krima. Atos äreifon eli ‚Caryl Chessman‛, e se vöds fäküköl omik füm miserabik süikon, das mifät somik kanon drefön nenmiseriko alani bevü obs. E das i obs täno kanobsöv binön päridükäb, tifan, ed igo sasenan. Sekü drefs et, ‚Caryl Chessman‛ lärnom ad hetön ko nämöf flamädöl lifi e menis. Het binon fovo flen ä konsälan balik omik. „Krims valik obik äsüikons se het obik ta mifät, kel äploton de yun primik obik ta ob“, ‚Chessman‛ penom, e kredoy omi, bi so te men ut kanon penön, kel binon so niliko lo dead, e kel nu logon oki nüdik it.


Lekoef omik brulÜkon oli, bluvükon oli e fulükon oli ko kelied mu dibätik kol els ‚Chessman‛ at e votiks, kels ädeidons, bi lif, gidöf e spel pideidons büiko in ons it.


I Nedänanef sevon somanis, e ba men somik kosädon in sogod lönik obsik, ab atosi pas osevobs, ven het onik ta mifät splodülon ko näm nosüköl...


Ab els ‚Chessman‛ at ba no okanons notodön me vöds so sublimiks e nespaliks utosi, kelosi senälons, ad küpälükön me atos volanefe mifäti okas. Ab kiüpo täno vegam se dag oprimon-li pro ons? Ün tim ut, kü ol, kel reidol kedetis at, vilol atosi. Ibä i süadi at dagetoy dub reid buka lejeikik ela ‚Chessman‛. Vio votiko ibo lif hipula at epasetikonöv-li, if om, pos tif balid okik sunädo pö fikuls okik pifaädomöv fa mens sofik ä suemäliks, kels igivonsöv ome dönu kodi dabina e kredi in om it? Atos ibinonöv alo pro om dönu mögod lifa frutik, jafädik ä menadigädika. Ed ivilolöv-li, ikanolöv-li, refudön ele ‚Chessman‛ at mögodi et, if ilabolöv pöti at gevön ome i yufi olik?


Tu utan, kel labon ladäli, kel binon düfikum ka ston kanonöv sagön nespaliko ad atos: nö! Ol kanol yufön eli ‚Chessman‛! Els ‚Chessman‛ Nedäna, kels no kanons lautön, an kels pefanons soaliko in leziöbs obsik, e ko tikods biedälik oksik, ledesirons meni, kel kanon suemÖn e vilon yufön. Ol kanol binön men ut. Medü legivot monik ele ‚Nationaal Bureau voor Reclassering‛ (= Bür netik pro dönusogätam), kel onoganÜkon, äsä ün yel alik, pro dönusogätama-stitods valik in Nedän onu dönusogätama-deli netik ad konletön monigivotis et. Moni, kel zesüdon ad jelön elis ‚Chessman‛ Nedäna ta duns badikum. Begons mögodi. No refudolöd ones mögodi at, ab fägükolöd manis e vomis dönusogätama obsik ad vedükön dönu päridanis lanöfik ad mens, kels stanons sauniko e vobiäliko zänodo in züäd suemöl! ‚Chessman‛ begom ole atosi, ven penom in finod lekoefa okik: „Suno neit kömon. Pro ob obinon neit, kel finikon neföro. Atos labon-li siämik anik?“ Atos binon-li lindifik pro ol? Els ‚Chessman‛ kudükons-li oli? Ol binol utan, kel kanol givön gespiki ad atos!




Se Volapükagased pro Nedänapükans 1954, Nüm: 5, Pads: 18-20.