List z wójny
Dobry připad, wot kotrehož dźě z najwjetšeho dźěla wšě móžnosće za wojaka wotwisuja, dawa mi khwilku, Wam tute rjadki napisać. Sym wot swojeho korhojnistwa, kiž je we Nišu zaměstnjeny, na někotre dny sem do Čuprije z štyrjomi jatymi Rusami komandowany, hdźež mamy lěkaŕstwa dostać. Dokelž symtu khwilu w nałožowanju časa samostatny, zmóžnich sebi hodźinku k pisanju. Chcu pak hnydom spomnić, zo sym najprjedy dwě hodźinje drjewo za naše kachle rubał, hewak bych ze zmjerskom ani pismika njemohł napisać. Nětko moji jeći dale drjewo dźěłaju a jedyn tepi, wari kofej, dokelž sym wopyt dóstał, kiž je kofej a cokor a běły khlěb a něšto całtow sobu prinjesł. Nó, a tajki wopyt dyrbju tola wěsće derje hospodować!
Dokelž je njemóžno, wšě zaćišće wobrazować - štož sebi po swojim dźeniku pozdźišo zmóžnu - chcu Wam, luby knježe, mały wurězk ze wšědneho žiwjenja pósłać, žiwjenja, kiž mje wšědnje wobdawa a na kotrymž mam swój podźěl kaž na powětře a swětle słónca. Bydlu tu w Čupriji, w serbskej khěžcy ze swojimi jatymi w jednej jstwě. Jstwa ma tři wokna a zašklencowane durje; w durjach a w jednym woknje je škleńca rozbuchła we běhu wojowanja, tak zo je za wočerstwjenje powětra wo jstwje derje postarane. Kachle su železne a su-li derje dosć nasyćene - za čož so moji Rusojo z wutrajnosću staraju - duja ćopłotu kaž vulkan. Łožo je woklep słomy za dweju, přikryw - nó štož na ćěle nosymy. Zabawa so wotměwa ze spanja, jědźe a rozmołwy we wšelakich rěčach. Mój wopyt je wobsedźeŕ fabriki z Altony; z nim rěču wězo němski. Jedyn z jatych je Polak, jedyn ze Samadiskeje, jedyn z Podolskeje, jedyn z Kawkaza a poslědni z Wolynskeje. Rozkazowaćelstwo w měsće je wuheŕska. Připokazowaŕ kwartěrow je Słowak, rěču z nim čěski, štož je widomnje za mnje a za njeho zrozumliwa rěc. Pjekaŕ, wot kotrehož sebi tu a tam całtu kupu - jelizo znutřkowne wobstejnosće mojeje móšnički to dowoleja - je Serb a druheje rěče njeswědomy. Tak wospjetuju: z našej lubej, dosć husto zanjechanej serbskej rěču je mi móžno, wobkhadźować z Polakom, Rusom, Juhoserbom, Słowakom, Bołharjom. To mi dawa wosebitu znutřskownu spokojnosć, ma pak tež swoje zwonkowne dobre. W našej stoćinje sym jenički, kiž jednu słowjansku rěč rěči; a tohodla sym wot druheje słužby wuswobodźeny; dokelž mje na wšěch kóncach trjebaju.
Před něšto měsacami je so tu w měsće krótka, ale po powěsći tu zawostatych, krwawna a horca bitwa wotměła. Zwonkowny napohlad města wo tym mało swědči jenož tu a tam z granatu rozdrěna khěžka a mnoho rozbuchnjenych woknow. Zrěčniwiši swědcy su wobydlerjo sami, kiž so do swojich domčkow zamkaju a z rědka z nami njepřećelemi do wobkhoda stupaju, khiba zo jich sami pytamy. Tak dyrbjach dźensa k rězanju drjewa sebi piłu wupožčić, khodźach tam dom wot domu, wšo ćicho. Skóněnje dowjedźe mje mały, hibićiwy pachołk do jednoho domu. Bě to jeho dźěd, kiž w nim bydleše. Prošach jeho, mi piłu na někotre hodźiny přewostajić. Wón stany, da mi piłu kaž zo by so to samo wot so rozumiło. Ale, hdyž so podźakowawši woteńdźech stupi so ke mni a měnješe: to je za cyłu wójnu prěni raz, zo je jeho štó z njeprećelow wo něčo prosył, ale wšě su jenož brali. A hórko přistaji: njepřećel je mi wostajił jenož domjacu nadobu, kiž za njeho žadneje hódnosće wjacy nima, hdyž je 72 lět stary. Z jeho dźěći buchu synojo pak we wójnje morjeni a dźowki su rozćěkałe. Wnuk je jenički, kiž je při nim wostał. A wo žadnym njewě, hdźe je a što. Wbohi muž! A kak wjele druhimi po kraju horje a dele je to tak. Widźu cyły lud so wukrawić a za čo? A pomoc nihdźe, sama běda!
Dyrbju nětko skónčić; počina so ćmić a swěčki a druheho rozswětlenja nimam.
Budźće z Bohom a lubie strowieny!
- Author: Jan Skala (public domain)
- Source: http://texty.citanka.cz/pata/sc1-213.html