Naša wowka
| nadpis | Naša wowka |
|---|---|
| awtor | Božena Němcová |
| přełožowar | Filip Rězak |
| lěto | |
| žórło | texty.citanka.cz |
| licenca | public domain |
| nota | stary prawopis |
W lěće stawaše wowka w štyrjoch a w zymje w pjećich hodźinach. Prěnje, hdyž stawaše, bě, zo so swojemu dobroćiwemu stworićelej a wótcej za to dźakowaše, zo bě ju w nocy přede wšim strachom a njezbožom wobkhował, a zasy nowy dźeń wobradźił, zo by měła zasy nowu składnosć, sebi za wěčne žiwjenje hišće wjacy zasłužbow dobyć. Hdyž bě so zwoblekała a rańši paćeř wuspěwała, wza wrjećenko a předźeše spěwajo sebi při tym rańši kěrluš. Něhdźe za hodźinu, hdyž bě stanyła, stupaše z toflemi připlacujo z durjemi won do khěže a stupi so na próh. Tu zaspěwachu husy w khlěwičku, swinje zakwičachu, kruwy zaruchu, kury pjerchotachu z kridłami sebi spar wottřasujo. Kóčcy přićěrištej štó wě z kajkeho kuta a móraštej so ji lišćo pod nohomaj. Psaj wuskočištaj z hětow, přećahowaštaj so a w jednym skoku běštaj pola wowki; hdy by so njewobarała, byštaj ju zawěsće potorhnyło a šklu zorna a běrnow z ruki wurazyłoj. Wowka měješe wšě tele zwěrjatka jara rady a wone ju. Bóh zwarnuj, zo by widźała, zo je štó njetrjebawši dračuje a był-li to jenož čeřwik. Štož je čłowjekej wužitne abo škódne a so skóncować dyrbi, njech w božim mjenje kóncuja, jenož nic čwilować, by prajiła. Dźěci pak njesmědźachu přihladować, ani hdyž kokošku rězachu, a to tohodla, zo by jim jeje žel było a wona potom wumrěć njemohła.
Něhdy pak bě so na psaj Sultana a Mórasa rozhněwała. Měješe pak tež swoju dobru winu k tomu. Dobywaštej so mjenujcy spoch do khlěwička a běštaj dźesać rjanych žołtych kačkow, wjesołych to zwěrjatkow, zo měješe čłowjek swoju radosć nad nimi, za jednu nóc zakusałoj. Wowcy so zecny hdyž rano durička wotewri a husyca so jenož z třomi pilkami w m přihna spłóšiwje gigotajo, jako by pře swoje skóncowane młodźata žałosćiła, kotrež bě město njeměrneje łažateje kački sama wusedźała. Wowka tukaše najprjedy na mordarja, ale spózna po ćěri, zo staj to psaj skućiłoj, psaj, taj swěrna stražnikaj. Wowka ani swojimaj wočomaj njewěrješe, a to hišće přińdźeštaj a so lišćeštaj, jako by ničo njebyło, to wowku najbóle rozmjerza. "Prječ wote mnje, rawsaj, što su wamaj kački činiłe, staj snadź hłódnaj? Ně, to je hoła wólnosć. Prječ wote mnje, ani widźeć waju njecharn!" Psaj powsnyštaj wopuši a wjezeštaj mydło. Wowka pak dźěše do komory, zo by dźowcy swoju žałosć wuskoržiła. - Krasa njemysleše sebi hinak, hač zo su paduši jstwičku wurumowali, abo zo je Hańžka zemrěła, hdyž wowku cyłu wupłakanu a blědu do komory přiběžeć wuhlada. Hdyž pak bě cyłu wěc słyšał, njemóžeše so směchow zdźeržeć. Što bě jemu wo par kačkow! Wón bě je njenasadźował, je njewidźał, kak so z jejkow dypaju, kak lubozne su, hdyž po wodźe płowaju, hłowički pod wodu ponórjeja a z nóžkami nad wodu pancaju. Arnoštej bě jenož wo někotre pječenje; tohodla tež njewosta psykomaj sprawnu zapłatu dołžny, ale hrabny křud, a dźěše won, zo by jimaj někotre přez rjap naměrił. Wowka zapřimny sebi wuši, hdyž haru a skiwlenje wonka słyšeše, a mysleše sebi: "Što to pomha, dyrbi być, zo byštaj to zasy nječiniłoj." Hdyž pak za hodźinu a tež za dwě psaj hišće z borła njewulězeštaj, dyrbješe pohladać hić, hač je jimaj to tak jara blizko šło. "Štož je so stało, je nimo, a to staj tola jenož njerozomnej zwěrjeći," praješe sama za so kukajo do hětow. Psaj z bolosću zawuštaj, pohladowaštaj želnosćiwje na nju, lišćeštaj so ji z wopušku machajo a jej pod nohomaj po brjuše łažo. "Je wamaj to žel? Widźitaj, tak dźe so njekničomnikam, njezabudźtaj to ženje!" -- Psaj na to njezabuštaj. Hdyžkuli husy abo kački po dworje čampachu, wotwobroćištaj radšo woci na bok, a tak dobyštaj sebi zas wowcynu přikhilnosć.
Hdyž bě wowka pjerinu wobstarała, zawoła čeledź, njebě-li ta hišće stanyła. Po šěsćich hakle přistupi k Hańžcynemu łožu a klepny ju zwaha na čołko - to mjenujcy duša najručišo wotuća - a wołaše: "Stawaj, dźowcička, stawaj; kapon je hižo dźewjeć króć smjeće wobkhodźił, a ty hišće spiš; njeje će hańba?" a pomhaše so ji zwoblekać; potom dźěše do komory, hač je tón drobjas hižom na nohach; je-li so tón abo tamny na łožu waleše, poplaca jeho wowka wołajo: "Stawaj, stawaj njeroda, koza je bróžeń pobodła." Na to pomhaše so dźěćom wumyć, štož drje skoro žadyn dźen bjez wójny njewoteńdźe. Ale z woblekanjom so ji njechaše šlachćić; do tych kneflikow, spinkow a seklkow na klejdźikach a hiplkach njemóžeše so wumasać. Zwjetša wobroći, štož do předka słušeše, do zady. Hdyž běchu dźěći zwoblekane, poklakny so a wuspěwa z nimi "wótče naš" a dźěše z nimi snědać.