Novella IX della Giornata I del Decamerone (Lumbaart)/38

by Giovanni Papanti

Esempi de dialet del Votcent

Giovanni Papanti I parlari italiani in Certaldo p. 350

Una nuvela del Bucasc

Dunca mè digh ca quând j'iva al prim re 'd Cipar, dopo ca Gutifree 'd Bujôn l'ha bvüü guadagnä ra Tera Sânta, j'è capitaa ca 'na nòbla 'd Guascògna l'iva 'ndàcia, vistii da piligrin, al Sapulcar; e 'gnind indree, rivä 'ch l'è stacia a Cipar, serti balussôn 'd brüt vilân a gh'hân facci di scalfüri, ma gross ben. Dopo pö, pina 'd magôn e tüta malincònia gh'è 'gnüü in ment d'andàgra a cüntä al re, gh'è 'gnüü in ment: ma j'è stacc dra buna gent ca gh'hân dicc ch'l'ha risparmiss ra sò strä, perchè 'l re l'iva un mischin insè garganè e ca 'l variva a gnent, ch'inscâmbi 'd jess giüst e da met in parzôn cui ch'i fân 'ma di dispressi ai altar, a 's lassiva sempar fä cun i pee, propi da carògna: ad manera ca quij ch'i ivan dal ghigneôn, s'a 's sfughivan cun dìgan par i pursè, o 'gh fivan ra minee. Quând l'ha sintii insè cula dona là, la siva gnent cuma fä a sburì ra sò rabia, e par sfugäss a gh'è 'gnüü in ment d'andägh a dä 'na mustassä al re. L'è 'ndacia dadnân a lü tüta lürenta e pö gh'ha dicc: "Cär al mè re, mè sun 'gnüü da vü gnent parchè me specia ca vü 'm fii i mè pratansiôn par al mal ca m'hân facc, ma in pagament mè 'v preghi ad dìm cuma fii avèi insè tânta pasiensa par al mal ca 'v fân a vü, par ca pössa anca mè avèin altartânt par al mè ca, 'l sa 'l Signur, sa mè pudiss va 'l dariss par agnent vuluntera, da zà ca vü sii vün ca 'v n'in fa poch o gnent".
Al re, 'ch l'iva stacc fin inlura lòch, e franciss franciss, tüt int un tracc cuma ca sa 's svigiss, cmissipiând dal mal ch'i ivan facc a cula dòna là, ca pö a gh'ha facc ra sò rasôn, s'è miss a dàj adoss, s'è miss, sensa di guarda ca 'd dò, a tücc quij d'urinân i insültivan ra sò curuna.
Giovanni Papanti, I parlari italiani in Certaldo, 1875, pagg. 350-351

La parabula del Fiö Trasun

Un om l'iva düü fiö.
Al piü giuvan un dì gh'ha dicc a sò padar: "O pà, dam ra mè part ch'am vegna!" e sò padar al gh'ha facc ai sò fiö ra sò part, gh'ha dacc.
In coo a poch dì, al fiö cul piü giuvan l'ha facc sü tcoss, l'è andacc int un pais luntân luntân e là ch'l'è 'büü stacc, l'ha facc fin tüt al facc sò, disparä cum'un ladar.
Dopu ch'l'ha 'büü speis alcoss, j'è 'gnüü 'na grân caristia in cul pais là, in manera ch'l'ha cominsipiä a 'vèi d'absogn.
L'è andacc, a s'è miss cun vün da cui pärt là, ch'a r'ha mandä int i sò camp adree i pursè.
Agh 'gniva vöja da fàss 'na pansä 'd giând ad carübi ch'i mângi i pursè, ma 'nsün gh'nin dava.
Altüngh dai l'è 'gnüü in se madem e 'l giva: "Quância famej 'd mé padar ch'i hân dal pân a breciù, e mè a mör dra fam!
A piantrò chè, andrò dal mé padar, agh dirò: O pà, mè j'hò pcä cun Signur e cun vü
a sun pü degn ad iess ciamä vost fiö, tgnìm cuma fiss vün di vost famej".
Dunca l'è 'ndacc da sò padar; l'iva anmò da luntân ca sò padar l'ha vist, gh'è 'gnüü vöja 'd pianz, gh'ha curs incuntra, gh'ha miss i brass al col, a gh'ha miss, e r'ha basä.
Al fiö gh'ha dicc: "Pà, mè j'hò pcä cun al Signur e cun vü, sun pü degn ch'am ciamii vost fiö".
Ma sò padr'a gh'ha dicc ai sò famej: "Purtii chè i piü bei pagn, vistìr, matìj un anè in dit e matìj i scärp;
amnii föra un videl grass, massìr, mangiuma e stuma alegar.
'Stu fiö chichè l'iva mort, l'è turnä a 'gnì al mund; l'iva pers e r'hò truvä 'nmò". E i hân facc una grân festa.
Bina savèi ca 'l sò prim fiö da cul padar là l'iva int i camp e, mentr'al 'gniva, poch luntân dra cà, l'iva sintii a sunä e balä.
L'ha facc 'gnì vün di famej e pö gh'ha ciamä cuss vurivan dì 'sti nuvitä.
E lü gh'ha dicc: "L'è rivä sò fradè e 'l vost pà l'ha facc massä un videl grass, parchè a r'ha riciavüü in cà sân e salv".
Lü, cul là, l'è 'gnüü rabiä cum'un cân, e l'ha gnent vursüü 'ndä in cà. Inlura sò padar l'è 'gnüü föra e 'l prighiva 'd 'gnì 'n cà.
Ma lü, vultands'indree, agh dis a sò padar: "Tü chè, mè l'è tâncc an ch'av fò 'l sarvitor e j'hò mai disübidii ai vost cmand, apüra a m'hii mai dacc nânca un cravin, ch'l'è insè poch par stä un poo alegar cun i mé amis,
Ma 'dess ca mé fradè, dopu 'vèiav mangiä 'l facc vost cun i pütann, l'è 'gnüü, vü gh'hii massä un videl grass".
E lü gh'ha dicc: "Cär al mè fiö, tè t'è sempar stacc cum mè, e tüta ra mè sustânsa l'è tuva.
Adess biniva fä festa e stä a legar, parchè tò fradè l'iva mort e l'è turnä 'nmò al mund, s'ira pers e r'um truvaä".

(Antonio Rusconi, I parlari del Novarese e della Lomellina, 1878, pag. 14)