Novella IX della Giornata I del Decamerone (Lumbaart)/61

Ona novella del Boccasc

Dialett de Mantova

Giovanni Papanti I parlari italiani in Certaldo p. 267

A ì dùnca da savér che ind al tèmp che a Cìpri a gh'éra 'l prim rè, dòp che Gofrè ad Büglión l'avéa ciapà Tèra Sànta, è sücès che üna gran siùra francéza l'è andàda al Sepülcar dal nòstar Siùr, e ind al turnàr indré l'è pasàda par Cìpri, dùva du scavesacòi i 'gh n'ha fat da tüt li sòrti. E lé, daspràda par la sö disgràsia, l'ha pensà d'andàr dal rè a fàras giüstìsia. Ma i g'ha dit ch'la podéva vansà, che al rè l'éra acsì da pòch ch'al n'al s'la toléva gnanch par lü, e ch'al mandàva zò li piü gròsi ingiüri ch'i 'gh fàva, in manéra che tüti i podéva fàrach quèl ch'i voléva. Ascoltànd 'sta siùra 'sti còzi chì, e conoscénd che par lé a n'ach podéva ésar piü rimédi, l'è volüda andàr l'istès dal rè par fàrgan 'na bèla; e pianzénd cóme mài, la g'ha dit: "Cara 'l mè siùr, mé a 'n sòn mìga chì da vü parchè a 'm fèghi qualcòza par mì da quèl ch'a m'è stà fat, ma sulamént sòn gnüda a pregàrav ch'a m'insgnèghi cóma fè a süpürtàr tüti i insült ch'i 'f fa, parchè ànca mì pòsa imparà a süpürtàr i mè, che al sa al Signùr, s'a podès, a v'ià donarìa vontéra, parchè sò che vü a sì brav da pasàrvla vìa".
Al re, santénd 'stu discùrs, al s'è tüt vergugnà e, facéndas spìrit, l'ha cominsià intànt a castigàr bén chi birbùn ch'éva ofés la siùra francéza, e pò dòp l'ha seguità a far giüstìsia par lü, e difèndar l'unùr dla sö curùna, el n'ha lasà pasà piü nisüna.
Giovanni Papanti, Parlari italiani in Certaldo, 1875, pag. 267-268

Dialett de Bòssol

Dónca av dìghi ch'al témp dal prém rè 'd Cìpri, dòp che Gotifrè 'd Bügliòn l'avè ciapà la Tèra Sànta, è sücès che 'na siùra 'd Guascógna l'è andàda in pelegrinàcc al Sepùlcar e ind al turnà indré l'è pasàda per Cìpri, dùa l'è stàda maltratàda da di balòs. Lé, tüta rabiàda per st'asiòn, e non savènd còza fà, l'ha pensà d'andà dal rè; ma i g'ha dét sübit che 'l sarés témp trat vìa inütilmènt, parchè l'éra 'n òm tant da póch e stras, che nò 'l tolìva al strach d'vendicà gl'insült fat a chiàter, ma gnànca cói fat a lü; tant l'è véra che cói ch'a gh'ìva qualcòs cóntra 'd lü, i sa sfogàva fazèndagh ògni sòrt d'asiòn. Cla siùra che, santènd acsé, l'ìva pèrs ògni sperànsa d'èsar vendicàda, per volés procurà 'na sudisfasiòn in mès al sò dispiazér, l'ha pensà 'd volì dàgh al rè, in bùna manéra, dal bòn d'angót; e, andàndagh pianzulènta davànti, la g'ha dét: "Càra 'l mè siùr, mé végni mìa ché pr'èsar vendicàda di insült ch'i m'ha fat, ma parchè t'am fàghi almèn al piazér d'inseiàm cmüta 't fè a portà tüti cói che, da cól ch'a sènti, i 't fa 'nca a té; parchè, quànd aró savì cmüta 't fè, alùra podró portà con püsè pasiènsa cól ch'i m'ha fat a mé; cla pasiènsa ch'la sa 'l Signór, s'avès da pudì at vorès donà, zà che at sè portàla acsé bén".
Al rè, che fin alùra l'éra stà trascurà e pìgar, cóma s'al s'füdès tüt in 'na vòlta dasmisià, cominciànd di insült fat a 'sta dóna, ch'al g'ha vendicà a sangh, l'è dventà rigorós cóntra tüti cói che dòp i s'è ris'cià da fà qualcòs cóntra l'onór dla sò coróna.
ibidem, pagg. 263-264

Dialett de Ostilia

A digh dónca ch'al témp da prim rè 'd Cìpri, dòp che Gofrè 'd Bügliòn l'ha desliberà Gerüzalèm dài Türch, gh'éra 'na siùra ch'l'è 'ndàda par 'n aòt al Sant Sepùlcar e, ind al turnàr, quànd l'è rivàda a Cìpri, da 'nsoquànti da 'sti scavesacòi agh n'è stà dit e fat da tüt li sgnàdi. 'Sta pòvra dòna an s'an pudènd dar pas, la voléva andàr dal re, par fargh insgnàr. Ma i g'ha vulü far crédar ch'l'era fadìga pèrsa: che lü l'éra csì trascüra e csì da póch, che pasiènsia pr'i tórt ch'a 's fàva ai àltar, ma ch'al na s'an toléva gnànca par chi tànti ch'igh fàva a lü, ch'l'éra fin 'na vargógna màrsa, tant che chi gh'éva bìla al s'dasfugàva con di insolènsi a lü. 'Sta dòna, daspràda 'd vendicàras, par fàrsla un póch pasàr, la s'è mìsa in tèsta d'andàr a smüstasàr al rè d'èsar csì mìzar. E, tòltas sü pianzànd, quand la s'è vìsta d'adnans a lü, l'ha tacà a dir: "Al mè siùr, mì an són mìnga gnüda parchè vója giüstìsia, ma par tüt rimédi, av préghi ch'a m'insgnèghi cóma fè vü a mandàr zó tant da ladìn tüti cl'ingròsi che mì a sò ch'iv fa, parchè da vü imparànd ànca mì pòsa con pasiènsia supurtàr l'ingiüria ch'i m'ha fat: che, s'a pudès, al Signùr al la sa quànt vuluntéra v'la donaréa a vü, pòst ch'a fè csì bèl a supurtàli".
Al rè, che infin alùra l'éra stà intrégh e mìzar, a pars cóma ch'al s'dasmisiès e, tacànd da l'ingiüria da 'sta dòna, ch'al l'ha castigàda ma da bòn, l'è dvantà 'l pü sütìl ch'agh sìa mài stà, che guài dòp a tucàral ind l'unùr dla sò curùna.
ibidem, pag. 268

Dialett de Pòsg

Av dìgh dónca che ind i témp dal prim rè ad Cìpri, dòp che Gofrè ad Bügliòn l'ha avü vint Tèra Sànta, è sücedü che una zentildóna ad Guascógna l'è andàda in pelegrinàcc al Sepùlcar, e quand l'è turnàda da 'd là, arivàda ch'la fü a Cìpri, da chi óm ch'an g'ha cör, da vilàn la fü insültàda. Lé, tüta duluràda sènsa nesün ch'la cunsulès, lamentàndas la pansè d'andàr dal rè a dar zò la sò denünsia; ma 'gh fü dét da alcün ch'la gh'andarè per gnènt, perchè l'éra tant al gran balòs e pòch ad bòn che, invéze ad far giüstìsia ai àltar, quand lór i éra ufés, l'éra tant vil ch'l'an supurtàva tànte d'insolènse per sua màrsa vargógna, e tüt quèi gh'avévan di dispiazér, i sa sfugàvan col fàragh ün quàlch insült o svergugnàral. La pòvra dóna, sènsa sperànsa 'd far vandèta, per cunsulàras ün pòch dla sò nòia, la s'è decìza 'd volér musgàr la mizéria dal rè; e, pianzènd, la gh'è andàda davànti e la g'ha dit: "Car al mè siór, mì an vègn mìnga a la tò prezènsa parchè mì am aspèta che tì a fàsi vandèta dl'ingiüria ch'm'è stàda fàta ma, in cumpèns ad quèla, at prégh che at m'insègni cóme at sufrìsi quèle che a sò ch'i 't fa, parchè imparànd da tì, mì a pòsa supurtàr la méa, che lü, al nòstar Siór, al sa se mì a podès far, luntéra at la darìa, parchè tì 't sè bòn ad purtàran ün mücc".
Al rè, che fin d'alùra l'éra stà tard e pégar, cóm sa 'l sa 's füs dasmisià, l'incuminzè da l'ingiüria fàta a 'sta dóna, che con tüt la ràbia al l'ha vendicàda, ad ésar ün rigurùs parsecütór ad tüt quèi che cóntra l'unór dla sò curóna i avès fat quèl in séguit.
ibidem, pagg. 268-269