Page:A dictionary of Islam.djvu/127

This page has been proofread.

Ihe akaebe

Ihe akaebe
111
na "otu onye were etich ihe onwunwe,"
iji chekwaa ikike nke ndị na-akwado ya.
onye isi;  ma okwu e weere ga-eji
kama izu ohi, ruo ọgwụgwụ na mpụ
enwere ike idobe ya ;  e wezụga, ọ bụrụ na okwu
E ji ihe zuru ohi mee ihe, onye ohi ga-asụgharị ya
nwere ike igbupụ ;  na dị ka, ebe amputa-
a na-enweta ya, ọ nweghị ọrụ ọ bụla
ihe onwunwe, ikike onye nwe ga-bo
ebibie.

Ihe akaebe achọrọ na ikpe nke akwụna.

dom bụ nke ndị ikom anọ, dị ka a na-achị na
Kor'an (Sura xxiv. 3);  na akaebe-
monny nke nwanyi n'uzo di otu a abughi ad-
agbaji;  n'ihi na, az-Zuhri na-ekwu, "n'oge
nke onye-amụma na nke abụọ ya ozugbo.
cessors, ọ bụ iwu na-adịghị agbanwe agbanwe ka ewepu
ihe àmà nke ndị inyom na niile ikpe inducing
ntaramahụhụ ma ọ bụ mmegwara,” nakwa n'ihi
akaebe nke ụmụ nwanyị gụnyere ogo nke
obi abụọ, ebe ọ bụ na ọ bụ naanị ngbanwe maka ịgbapụ.
dence, na-anabata naanị ebe akaebe-
a pụghị inwe ọtụtụ mmadụ;  ya mere
a naghị anabata ya n'ihe ọ bụla a ga-akwụ ụgwọ
dobe si ịdị adị nke obi abụọ.

Ihe akaebe achọrọ na ndị omempụ ndị ọzọ

ikpe bụ nke ndị ikom abụọ, dị ka ndị
ederede nke Qui-'an;  na akaebe nke
ndị inyom na-adịghị kwetara, na ike nke
omenala az-Zuhri n'elu e hotara.  N'ime
ikpe ndị ọzọ niile ihe akaebe achọrọ bụ nke ahụ
nke nwoke abua, ma-ọbu nke otù nwoke na ndinyom abua;
ma ikpe ahụ metụtara ihe onwunwe ma ọ bụ na
ikike ndị ọzọ, dị ka alụmdi na nwunye, ịgba alụkwaghịm,
ụlọ ọrụ, onye mmebe, ma ọ bụ ihe ndị yiri ya.  Ash-Shafi'i
ekwuwo na ihe akaebe nke otu nwoke na
Agaghị anabata ụmụ nwanyị abụọ, ewezuga na
ikpe ndị metụtara ihe onwunwe, ma ọ bụ dabere na ya.
akwụkwọ ikike, dị ka ụgwọ ọrụ, ịgbapụta, na ndị ọzọ;
n'ihi na ihe akaebe nke ụmụ nwanyị bụ na mbụ
inadmissible n'ihi na ha ntụpọ nke
nghọta, ha chọrọ nke ebe nchekwa na
enweghi ike ochichi, ebe o si bia
A naghị anabata ihe akaebe ha na ndị omempụ
ikpe.
A na-anabata ihe akaebe nke otu nwanyị
ikpe ọmụmụ (dị ka ebe otu nwanyị, maka
ọmụmaatụ, na-ekwupụta na otu nwanyị
muru nwa).  N'otu aka ahụ
n'ụzọ kwa, ihe àmà, nke otu nwanyị bụ
zuru oke gbasara amaghị nwoke, ma ọ bụ ya
n'ihe gbasara ntụpọ nke akụkụ ahụ a
nwanyi nke ezoro ezo n'iru nwoke.  Nke
ụkpụrụ nke iwu na ndị a na-ewepụtara
site n'okwu ọdịnala nke onye amụma:
"Ihe akaebe nke ụmụ nwanyị bụ vaUd na
nkwanye ùgwù maka ihe ndị na-ekwesịghị ekwesị
mmadụ ịhụ." Ash-Shafi-i jigidere ihe ọjọọ ahụ.
ụmụ nwanyị foxir ka ọ bụrụ ihe dị mkpa.
dition n'ọnọdụ ndị dị otú ahụ.
Ihe akaebe nke nwanyị gbasara
istihldl (mkpọtụ nwata na-eme na ya
ịmụ nwa), agaghị ekwe omume, n'echiche nke
Abii Hanifah, ruo n'ihe gbasara esta-
nkwutọ nke ikike nketa na
nwa;  n'ihi na ụzụ a bụ ihe okike ịbụ
ndị mmadụ mara ma ọ bụ chọpụta ;  mana ọ bụ admis-
sible dị nnọọ ka metụtara mkpa nke
ịgụ ekpere olili ozu n'elu nwa;
n'ihi na ekpere ndia bu nani okwu nke
okpukperechi: n'ihi ihe akaebe ya,
ya mere, ekpere olili ozu ga-abụ
ugboro ugboro n'elu ya.  Ndị na-eso ụzọ abụọ ahụ, Mu-
hammad na Abu Yusuf, kwadoro na
ovidonco nke nwanyi zuru oke iji guzobe
ikike nke ihe nketa kwa;  n'ihi na ụzụ
na ajụjụ a na-eme n'oge ọmụmụ, ọ dịghị ma
ụmụ nwanyị nwere ike ịsị na ha nọ mgbe
emebere ya.  Ihe akaebe nke nwanyị, e-
n'ihi na, na nke a noiso, bụ otu ihe àmà ya
na-amụ nwa;  na dị ka ihe àmà nke
ụmụ nwanyị na otu ikpe bụ nnabata, otú ahụ bụkwa
ya na nke ọzọ.
N'ikike niile, ma nke ihe onwunwe ma ọ bụ nke ọzọ-
amamihe, ihe puru omume nke onye akaebe, na ojiji
nke okwu ashhadu, "Ana m agba ama," bụ
dị nnọọ mkpa, ọbụna n'ọnọdụ nke
ihe akaebe nke ụmụ nwanyị gbasara ọmụmụ na
dị ka.  Ya mere, ọ bụrụ na onye akaebe ga-asị,
' • Amaara m," ma ọ bụ "Amaara m nke ọma," na-
site n'iji okwu ashhadu mee ihe, na nke ahu
bụrụ na enweghị ike ịnakwere ihe akaebe ya.  Ya na
n'ihe gbasara ọnọdụ nke onye akaebe, ọ bụ na-
dispensable, n'ihi na e dere ya na
QurYin, Surah Ixv.  2, "Were ihe akaebe nke
ndị ezi omume abụọ"; na kwa n'ihi na ihe gbasara omume
nke ndị akaebe na-ebute ihe gbasara nke puru omume nke
eziokwu.
Ọ bụrụ na onye a na-azara ọnụ tụbara mkparị na
ndị akaebe, ọ bụ n'ọnọdụ ahụ dị mkpa na
Qazi ibido ajuju gbasara omume ha.
racter;  n'ihi na n'otu aka ahụ ka ọ dị
eleghị anya na onye Alakụba na-ezere ụgha-
mkpuchi dị ka ihe amachibidoro na ntụkwasị obi
gion ọ na-ekwupụta, ya mere ọ ga-ekwe omume na
otu onye Alakụba agaghị ata ya ụta n'ụzọ na-ezighị ezi
ọzọ.
O zighi ezi n'iwu ka madu inye ihe-nzuzo.
dence ihe ndị dị otú ahụ na ọ bụghị n'ezie
hụrụ, ewezuga n'ihe gbasara ọmụmụ, ọnwụ;
alụmdi na nwunye, na ibikọ ọnụ.
Ma ọ bụrụ na mmadụ, na nke ọ bụla n'ime ihe ndị a dị n'elu,
na-enye ihe akaebe sitere n'aka ndị na-anụ ihe, ọ bụ
chọrọ ka o nye ya n'ụzọ zuru oke
n'ụzọ, site n'ịsị, dịka ọmụmaatụ, "Ana m agba akaebe.
timony na A. bụ nwa nke B,” ma ọ bụghị, “I
na-agba akaebe otu ahụ na otu ahụ, n'ihi na enwere m
nụrụ ya," n'ihi na mgbe ahụ ndị Qazi enweghị ike
nabata ya.
Ihe akaebe nke onye ọ bụla bụ;;ro-
perty - ya bụ, ohu, nwoke ma ọ bụ nwanyị
- adịghị anabata;  n'ihi na akaebe bụ nke
ọdịdị ikike;  na dị ka ohu nwere
ọnweghị ikike n'ebe onye nke ya nọ, ọ na-esote
na o nweghị ike inwe ikike n’ebe ndị ọzọ nọ, a
fortiori.
Amụma nke onye na kemgbe
ntaramahụhụ maka nkwutọ bụ inadmissible, n'ihi na
ka ekwuru n’ime Koran, Surah xxiv.  4,
"Ma maka ndị na-ebo di na nwunye ebubo.
umu-ndikom nke ikwa-iko, ma unu amutaghi anọ.
N'eziokwu, were foiu pia ha ihe -
tie ihe-otiti, ma unu anara-kwa-ra ha àmà
ruo mgbe ebighị ebi;  n'ihi na ndị dị otú ahụ bụ ajọ prevari-
ndị na-eri nri, - ewezuga ndị ga-emesịa.
ndị nche nchegharị."
Ọ bụrụ na onye ekwesịghị ntụkwasị obi nke tara ahụhụ
n'ihi na nkwutọ ga-emesịa bụrụ a
Musm, ihe akaebe ya bụ mgbe ahụ ekweta;  maka
ọ bụ ezie na, n'ihi ntaramahụhụ ahụ ekwuru,